Μια αποκαλυπτική εκδήλωση στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, για το ερευνητικό πρόγραμμα SENSE-Cog
ΤΟΥ ΜΑΡΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα SENSE-Cog, που διερευνά τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των προβλημάτων όρασης ή/και ακοής και προβλημάτων μνήμης και ποιότητας ζωής των ηλικιωμένων ατόμων, ήταν το αντικείμενο μιας αποκαλυπτικής, πολύ ενδιαφέρουσας εκδήλωσης, ανοικτής προς το κοινό, σε σχέση με την αντιμετώπιση της άνοιας και τη στήριξη φροντιστών – επαγγελματιών ή συγγενών – ατόμων τρίτης ηλικίας, το απόγευμα της Παρασκευής, 26ης Οκτωβρίου 2018 στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, που συμμετέχει στο πρόγραμμα (μαζί με το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου), μέσω του Κέντρου Εφαρμοσμένης Νευροεπιστήμης (ΚΕΝ) του Πανεπιστημίου Κύπρου, του υπεύθυνου κυπριακού φορέα για τις κλινικές μελέτες του προγράμματος. Είχε προηγηθεί το πρωί της ίδιας μέρας, στον ίδιο χώρο, το 8ο ετήσιο επιστημονικό συνέδριο του ΚΕΝ, με θέμα «Εφαρμογές στη Γηριατρική Νευροεπιστήμη». Παρουσιάστρια της απογευματινής ημερίδας, ήταν η λειτουργός δημοσίων σχέσεων του Πανεπιστημίου Κύπρου, δημοσιογράφος Φωτεινή Παναγή. Συζητήθηκαν οι προκλήσεις στη φροντίδα ατόμων με άνοια και πρακτικές αντιμετώπισης και παρουσιάστηκαν δίκτυα υποστήριξης και επαγγελματικής φροντίδας. Συγκινητική ήταν η παρουσία και οι σύντομες παρεμβάσεις της Λυγίας Κωνσταντινίδου και της Τασούλας Λεκάκη, που μίλησαν για τις εμπειρίες τους ως μέλη της Ομάδας Χρηστών Έρευνας και φροντίστριες συζύγων με προβλήματα υγείας. Εξόχως διαφωτιστικές, ήταν οι παρουσιάσεις των προσκεκλημένων ομιλητών – της Επικεφαλούς Ερευνήτριας του προγράμματος SENSE-Cog, Iracema Leroi, Καθηγήτριας Ψυχιατρικής με ειδίκευση στη Γήρανση και την Άνοια στο Πανεπιστήμιο του Manchester, του Καθηγητή στο ίδιο Πανεπιστήμιο Δρα Piers Dawes, με εξειδίκευση στην πειραματική Ψυχολογία, του Καθηγητή Αντώνιου Πολίτη, Αναπληρωτή Καθηγητή Ψυχιατρικής στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, της Καθηγήτριας Δρα Χρυσούλας Θώδη, Αναπληρώτριας Καθηγήτριας Ακουολογίας, στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου και της Ευαγγελίας Κοντογιάννη, Ψυχολόγου στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Η γνωστική γήρανση των Κυπρίων
Όπως ανέφερε σε σύντομη προσφώνησή του ο Καθηγητής Ιωάννης Γιαπιντζάκης, Αντιπρύτανης Διεθνών Σχέσεων, Οικονομικών και Διοίκησης Πανεπιστημίου Κύπρου, στο πρόγραμμα SENSE-Cog, συμμετέχουν 80 ερευνητές/τριες από 16 διαφορετικούς οργανισμούς, έντεκα από τους οποίους είναι ακαδημαϊκοί/επιστημονικοί οργανισμοί, δύο μεγάλοι εμπορικοί συνεργάτες και τρεις μικρομεσαίες επιχειρήσεις με εξειδίκευση στον τομέα». Πρόσθεσε ότι «η συμμετοχή του Κέντρου Εφαρμοσμένης Νευροεπιστήμης στο πρόγραμμα SENSE-Cog, αποτελεί συνέχεια της πολυετούς δράσης του στη μελέτη της γήρανσης, στα πλαίσια του διαχρονικού προγράμματος, της Νευρογνωστικής Μελέτης Ενηλίκων, με Συντονίστρια την Καθηγήτρια στο Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου Φώφη Κωνσταντινίδου. Πρόσθεσε ότι το SENSE-Cog χρηματοδοτείται με προϋπολογισμό 6.5 εκατ. ευρώ από το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με συντονιστές το Πανεπιστήμιο του Μanchester. Σε ό,τι αφορά την Κύπρο και τη Νευρογνωστική Μελέτη Ενηλίκων, είπε ότι «η διαχρονική αυτή έρευνα με πέραν των 800 συμμετεχόντων από όλο το νησί, διερευνά για πρώτη φορά τους βιολογικούς, δημογραφικούς και ψυχοκοινωνικούς παράγοντες που επιδρούν στην γνωστική γήρανση των κατοίκων της Κύπρου. Τα αποτελέσματα της Νευρογνωστικής Μελέτης, είναι σημαντικά, τόσο για την Κύπρο όσο και τη διεθνή ερευνητική κοινότητα, λόγω της σύγχρονης μεθοδολογίας και καινοτομίας που εφαρμόζεται, αλλά και λόγω των γενετικών, κοινωνικών και δημογραφικών ιδιαιτεροτήτων του κυπριακού πληθυσμού». Τόνισε ότι «η ύπαρξη του Κέντρου Εφαρμοσμένης Νευροεπιστήμης, είναι στρατηγικής σημασίας για το Πανεπιστήμιο Κύπρου, διότι λειτουργεί ως ομπρέλα ανάπτυξης σε τομείς αιχμής στις εφαρμοσμένες νευροεπιστήμες, ώστε η χώρα μας να καταστεί ανταγωνιστική στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και διεθνώς». Κατέληξε λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «η μελέτη της γήρανσης και της άνοιας, είναι ένα φλέγον και επίκαιρο θέμα, αφού αφορά την ταχύτερα αναπτυσσόμενη μερίδα του πληθυσμού και μας αγγίζει όλους».
Έκπτωση μνήμης και γλώσσας
Εκ μέρους της ομάδας SENSE-Cog στη Λευκωσία, η Καθηγήτρια Φώφη Κωνσταντινίδου, μεταξύ άλλων επεσήμανε ότι «οι άνοιες αποτελούν μια ομάδα διαταραχών με κύριο χαρακτηριστικό, την έκπτωση τουλάχιστον δύο γνωστικών λειτουργιών, όπως μνήμης και γλώσσας. Ο όρος άνοια – πρόσθεσε – αναφέρεται σε ένα σύνδρομο, δηλαδή ένα σύνολο συμπτωμάτων που προκαλούνται από διαταραχές που πλήττουν τον εγκέφαλο. Ως αποτέλεσμα, διαταράσσεται η φυσιολογική λειτουργία, με προεκτάσεις στην κοινωνική και την επαγγελματική ζωή του ατόμου. Η άνοια μπορεί να είναι εκφυλιστικής φύσεως, δηλαδή να προκαλείται σταδιακή επιδείνωση των συμπτωμάτων με την πάροδο του χρόνου, με αποτέλεσμα την εξασθένηση της λειτουργικότητας του ατόμου. Κύπριοι πολίτες με πολύ χαμηλά εκπαιδευτικά επίπεδα, ψηλή επικινδυνότητα για καρδιαγγειακά προβλήματα και διαταραχή ακοής, έχουν αυξημένο κίνδυνο για γνωστική έκπτωση, με βάση πορίσματα από τη Νευρογνωστική Μελέτη Ενηλίκων».
Απαντώντας σε ερώτηση μετά την τοποθέτησή της, είπε ότι «οι Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας του Υπουργείου Υγείας, προσπάθησαν να δημιουργήσουν εξωτερικές κλινικές για την άνοια στην Τρίτη Ηλικία» και αναφέρθηκε στην πρόσφατη ίδρυση Κέντρου Μνήμης στα εξωτερικά ιατρεία του Δήμου Λατσιών, όπου παρέχεται βοήθεια σε άτομα με άνοια, με προβλήματα μνήμης και κατάθλιψη.
Η φτωχή αισθητηριακή υγεία
Η Δρ. Χρυσούλα Θώδη παρουσίασε τα ευρήματα του ερευνητικού προγράμματος SENSE-Cog. Βασική συνεισφορά, είναι η δημιουργία ηλεκτρονικών εργαλείων ανίχνευσης προβλημάτων ακοής, όρασης και μνήμης ώστε να εντοπίζονται τα πρώτα σημάδια δυσκολίας. Επιπρόσθετα, το πρόγραμμα προσφέρει δωρεάν ακουστικά και γυαλιά και παρέμβαση στο σπίτι, για όσους συμμετέχοντες πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια. Μιλώντας εξάλλου για το πρόγραμμα, η Καθηγήτρια Iracema Leroi και ο Δρ. Piers Dawes, είπαν μεταξύ άλλων ότι «33% των Ευρωπαίων στην ηλικία των 90 ετών έχουν άνοια, 70% των Ευρωπαίων άνω των 65 ετών έχουν απώλεια όρασης ή ακοής, ενώ τα γνωστικά και τα αισθητηριακά προβλήματα, δεν αντιμετωπίζονται επαρκώς». Περίγραψαν την αρνητική επίδραση της φτωχής αισθητηριακής υγείας στη νόηση και στη ψυχική ευεξία, σημειώνοντας ότι μειώνονται ο προσανατολισμός, η ικανότητα τοποθέτησης του εαυτού στο χώρο, με τη χρήση οπτικών ή ακουστικών ερεθισμάτων, οι κοινωνικές δραστηριότητες και τα ενδιαφέροντα, οι αλληλεπιδράσεις με το περιβάλλον. Παράλληλα, αυξάνονται οι παραισθήσεις, οι ψευδαισθήσεις, η κατάθλιψη, η επιθετικότητα, η απομόνωση από την οικογένεια, η ψυχολογική και σωματική εξάντληση του φροντιστή/φροντίστριας, λόγω μεγαλύτερης εξάρτησης και η δυσφορία που οδηγεί σε αναστάτωση».
Η κατάθλιψη και η απάθεια
Στη δική του τοποθέτηση, ο Καθηγητής Αντώνης Πολίτης, είπε μεταξύ άλλων ότι «το ποσοστό των ανθρώπων που παρουσιάζουν καταθλιπτική συμπτωματολογία, είναι περίπου 27-33%, με ιδιαίτερα ψηλά ποσοστά στην επαρχία και ότι «η πρόληψη, έχει να κάνει με τους ψυχοκοινωνικούς παράγοντες που προκαλούν το πρόβλημα και σε αυτούς πρέπει να εστιάσουμε». Σε σχέση με την άνοια, είπε ότι «έχουμε πολύ χαμηλά ποσοστά – περίπου 10% – και εμφανίζεται με ψυχιατρικά συμπτώματα». Ανέφερε την κατάθλιψη και την απάθεια, ως πολύ συχνά συμπτώματα, που ταλαιπωρούν τους ασθενείς και κατ’ επέκταση την οικογένεια. «Η οικογένεια», τόνισε, «αντιμετωπίζει μια τεράστια αμηχανία, στη διαχείριση της συμπεριφοράς – πώς διαχειρίζεσαι τη συμπεριφορά, όταν ο άλλος θέλει ν’ ανοίξει την πόρτα να φύγει, όταν ο άλλος βλέπει κάποιον άλλο στον καθρέφτη, όταν βλέπει τα εγγόνια του και δεν χαίρεται; Η ικανότητά μας να εντοπίζουμε αυτά τα ψυχιατρικά συμπτώματα, έχει πολύ μεγάλη σημασία γιατί όσο προχωρά η άνοια, τα συμπτώματα αυξάνονται. Επίσης υπάρχει μεγαλύτερη οικονομική επιβάρυνση στην οικογένεια, με χρήση περισσότερων φαρμάκων, με ανάγκη μεγαλύτερης φροντίδας, με τον φροντιστή να χρειάζεται να απουσιάζει περισσότερο από τη δουλειά του και να στερείται περισσότερα». Συνέχισε λέγοντας ότι «όχι μόνο τα ψυχιατρικά συμπτώματα, αλλά και τα αντιψυχωσικά φάρμακα που παρέχονται για τη διαχείριση αυτών των συμπτωμάτων, προκαλούν προβλήματα στους ασθενείς και κατ’ επέκταση στους φροντιστές. Πολλές φορές, κάποιοι γιατροί δεν μπορούν να ξεχωρίσουν αν ο ασθενής έχει απάθεια, ή κατάθλιψη. Το να ξεχωρίσεις την απάθεια από την κατάθλιψη, είναι πολύ σημαντικό, γιατί έχει να κάνει με το πώς την αντιμετωπίζεις».
Κάθε ασθενής, με τη δική του εικόνα
Σε σχέση με την κατάθλιψη, ο Καθηγητής Α. Πολίτης, είπε ότι «η κατάθλιψη, είναι πολύ πιο πολύπλοκη υπόθεση, από όσο νομίζουμε και κάθε ασθενής έχει τη δική του εικόνα και πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί σε κάθε περίπτωση».
Απαντώντας σε ερώτηση σχετική με τις επιπτώσεις και τις παρενέργειες αντιψυχωσικών φαρμάκων σε ασθενείς με άνοια, μίλησε για «πρόβλημα κακής χρήσης των φαρμάκων από τους γιατρούς – είτε βάζουν μεγαλύτερη δοσολογία, είτε κάνουν κακή διάγνωση κι αυτό έχει να κάνει με κακή εκπαίδευση. Ελάχιστοι γιατροί – παρατήρησε – ασχολούνται με την Τρίτη Ηλικία και η εκπαίδευση είναι απαραίτητο κομμάτι, περιλαμβανομένων των φαρμάκων – για το πότε και για πόσο θα χορηγούνται». Συνέχισε υπογραμμίζοντας ότι «η ψυχική υγεία των ανθρώπων με άνοια, έχει μια πολυπλοκότητα και μια πολυ-παραγοντική αιτιολογία. Η Ελλάδα – πρόσθεσε – συμμετέχει σε μια πανευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την άνοια, τη «Joint action on dementia» και μια από τις δράσεις, είναι οι φιλικές κοινότητες για την άνοια, σε δύο Δήμους της Αθήνας. Τώρα σκεφτόμαστε να συνδέσουμε το SENSE-Cog, με ένα από αυτούς τους Δήμους, δηλαδή να εκπαιδεύσουμε σχετικά τους λειτουργούς υγείας του Δήμου Βύρωνα». Στο σημείο αυτό, ο Καθηγητής αποκάλυψε ότι «παρά τη γενική πεποίθηση ότι στις χώρες μας οι άνθρωποι έχουν παρέα τους συγγενείς τους, τους φίλους, τα παιδιά τους και ότι έχουν στήριξη από την κοινωνία, στον Βύρωνα 8% των ασθενών, πάνω από 65 χρόνων, που πέθαναν το 2017, ήταν ολομόναχοι. Δεν τους συνόδευσε κανείς, στην τελευταία περίοδο της ζωής τους»…
Φροντιστής, «ο κρυμμένος ασθενής»
Μιλώντας με θέμα τη διαχείριση προβλημάτων κατάθλιψης και άγχους και την υποστήριξη των φροντιστών, η Ψυχολόγος Ευαγγελία Κοντογιάννη επεσήμανε ότι «στη βιβλιογραφία, ο φροντιστής αναφέρεται ως «ο αόρατος ή κρυμμένος ασθενής», αφού είναι πολλές οι επιπτώσεις από την παροχή φροντίδας – σωματικές ενοχλήσεις και εξάντληση, αυξημένα έξοδα φροντίδας, αυξημένη χρήση ψυχοτρόπων φαρμάκων, περιορισμένος ελεύθερος χρόνος, κοινωνική απόσυρση, αυξημένη παρουσία αγχώδους και καταθλιπτικής συμπτωματολογίας και μειωμένη αυτοφροντίδα». Πρόσθεσε ότι «η επιβάρυνση στους φροντιστές ατόμων που πάσχουν από άνοια, είναι αυξημένη, συγκριτικά με φροντιστές ατόμων που πάσχουν από άλλες χρόνιες νόσους π. χ. καρκίνο ή σχιζοφρένεια. Και το ίδιο παρατηρείται και με την παρουσία καταθλιπτικής συμπτωματολογίας. Κάποιοι από τους λόγους, είναι ότι απαιτείται ακόμα περισσότερος χρόνος φροντίδας, τροποποίηση ωραρίου ή απουσία από την εργασία για να καλύψουν τις ανάγκες του ασθενούς». Ανέφερε ότι «τους παράγοντες επικινδυνότητας ή επιδείνωσης της επιβάρυνσης, τους χωρίζουμε στο άτομο που πάσχει και στον φροντιστή. Όταν αναφερόμαστε στο άτομο που πάσχει, η επιβάρυνση συσχετίζεται όταν ο ασθενής έχει διαταραχές συμπεριφοράς, όπως η επιθετικότητα ή η απάθεια. Μεγάλη επιβάρυνση των φροντιστών, προκαλείται όταν η διάγνωση είναι σε πρώιμη ηλικία κι αυτό σημαίνει περισσότερα χρόνια φροντίδας. Επίσης, όταν υπάρχει ανάγκη συνεχούς επιτήρησης και όταν υπάρχει χαμηλή λειτουργικότητα του ασθενούς. Εξαρτάται επίσης από τον τύπο της άνοιας. Συνήθως οι πιο επιβαρυμένοι φροντιστές, είναι οι σύζυγοι και οι κόρες των ασθενών. Ουσιαστικά η πλειοψηφία των φροντιστών, είναι οι σύζυγοι των ασθενών και τα παιδιά τους. Είναι πολύ σημαντική, η καλή σωματική κατάσταση του φροντιστή. Η κακή λειτουργικότητα, ενδεχομένως λόγω κάποιου προβλήματος υγείας, δεν θα του επιτρέψει ν’ αντεπεξέλθει στις δύσκολες σωματικές απαιτήσεις, που έχει η φροντίδα ενός ασθενούς. Η κακή οικονομική κατάσταση, είναι επίσης παράγοντας που συμβάλλει στην επιβάρυνση. Η πλειοψηφία των φροντιστών παγκοσμίως, είναι γυναίκες και οι γυναίκες πιο εύκολα αναζητούν βοήθεια και υποστήριξη, είτε από δομές ή από υποστηρικτικό περιβάλλον, σε σχέση με τους άντρες φροντιστές. Ένα ακόμα από τα χαρακτηριστικά φροντιστών, που φαίνεται να συνδέεται με μεγάλη επιβάρυνση, είναι η μειωμένη αίσθηση της αυτο-αποτελεσματικότητας – η πεποίθηση που έχει ένας φροντιστής ότι δεν είναι επαρκής στην παροχή φροντίδας, ή ότι δεν μπορεί να τα καταφέρει καλά, σε αυτό το ρόλο. Πολλές φορές οι φροντιστές αναφέρουν ότι η φροντίδα, είναι αποκλειστικά δική τους ευθύνη και δεν μπορούν, ή δεν πρέπει να συνεργαστούν με άλλους. Πιστεύουν ότι το να ζητήσουν βοήθεια, είναι ένα σημάδι ανικανότητας τους. Φοβούνται να έρθουν σε αντιπαράθεση με άλλους, ή πιστεύουν ότι οι ίδιοι οι συγγενείς θα πρέπει να έρχονται προς βοήθεια τους και όχι να το ζητούν οι ίδιοι. Τέλος, συχνά οι φροντιστές μπορεί να μην αναγνωρίζουν την ανάγκη για βοήθεια και υποστήριξη».
Καλή ποιότητα ζωής για ασθενή και φροντιστή
«Αυτά που αναφέραμε ως παράγοντες επικινδυνότητας, αντίστροφα μπορεί να λειτουργήσουν και ως παράγοντες προστατευτικοί», παρατήρησε η Ευαγγελία Κοντογιάννη. «Έχει φανεί βιβλιογραφικά», πρόσθεσε, «ότι οι φροντιστές που παρουσιάζουν κάποια από τα παρακάτω στοιχεία, είναι λιγότερο επιβαρυμένοι και περισσότερο προστατευμένοι: Όταν είναι ενημερωμένοι για τη φύση της νόσου, την εξέλιξη, τη συμπτωματολογία και τις εναλλαγές που μπορεί να υπάρχουν στην πορεία της νόσου, είναι περισσότερο προστατευμένοι. Όταν γνωρίζουν και έχουν εκπαιδευτεί πώς να αντιμετωπίζουν τις διαταραχές της συμπεριφοράς. Όταν γνωρίζουν τις στρατηγικές αντιμετώπισης προβλημάτων της καθημερινότητας. Όταν έχουν υποστήριξη από άλλα μέλη της οικογένειας. Και τέλος, όταν γνωρίζουν πού μπορούν να απευθυνθούν στην κοινότητα. Ιδιαίτερα σημαντική, είναι η ικανότητα των φροντιστών για αυτοφροντίδα. Πρέπει ως φροντιστές να φροντίζουμε τον εαυτό μας, δηλαδή να ξεκουραζόμαστε, να εκφράζουμε τα συναισθήματα μας, να έχουμε προσωπικό ελεύθερο χρόνο, να ζητήσουμε βοήθεια όταν νιώσουμε ότι τη χρειαζόμαστε. Η καλή ποιότητα ζωής του φροντιστή, μπορεί να οδηγήσει σε καλή ποιότητα ζωής του ασθενούς».
Γνώσεις και εφόδια για το μέλλον
Δύο από τα έξι μέλη της ομάδας χρηστών έρευνας στη Λευκωσία, την Τασούλα Λεκάκη και τη Λυγία Κωνσταντινίδου, παρουσίασε στο τελικό στάδιο της εκδήλωσης, η Συντονίστρια της ομάδας, Ψυχολόγος Άννα Παυλίνα Χαραλάμπους. Η κυρία Λεκάκη, τέως λειτουργός μουσικών προγραμμάτων του ΡΙΚ, διπλωματούχος πιανίστας και ζωγράφος, είπε ότι «με την εκπαίδευση μας αυτή, πήραμε αρκετές γνώσεις και εφόδια, ώστε στο μέλλον να μπορούμε να βοηθήσουμε τόσο εμάς τους ίδιους, όσο και άλλα άτομα με παρόμοια προβλήματα υγείας και να συμβάλουμε όσο μπορούμε, στην έρευνα αυτή. Οι συνεδρίες μας διεξάγονταν σε τακτά χρονικά διαστήματα για δύο περίπου χρόνια, σε ένα ευχάριστο, ενδιαφέρον και εποικοδομητικό πλαίσιο, που για μένα προσωπικά, ως φροντίστρια ασθενούς με άνοια και πρόβλημα ακοής, ήταν εξαιρετικά πολύτιμες. Στην ομάδα μας αναπτύξαμε πολύ ωραίες φιλικές σχέσεις, τόσο μεταξύ μας, όσο και με τις ερευνήτριες, ώστε να εκφράζουμε άφοβα, σκέψεις, απορίες και να θέτουμε θέματα προς συζήτηση».
Αστείρευτη επιθυμία για προσφορά
Η Λυγία Κωνσταντινίδου, τέως ανώτερη λειτουργός μουσικών προγραμμάτων του ΡΙΚ, διπλωματούχος Μονωδίας-Μελοδράματος, Βυζαντινής Μουσικής και πρώτη Κύπρια ιεροψάλτης, τόνισε ότι «όταν προσκλήθηκε να συμμετάσχει στην ομάδα χρηστών έρευνας του SENSE-cog, αποδέχτηκε χωρίς δεύτερη σκέψη». Πρόσθεσε τα εξής: «Το θέμα «άνοια», στις διάφορες μορφές του, με ενδιέφερε άμεσα, γιατί τότε ο σύζυγός μου μ. Φάνος Κωνσταντινίδης (δημοσιογράφος), είχε πρόβλημα ακοής και όρασης και δυσκολευόταν στην κίνηση. Θεώρησα, λοιπόν, χρέος μου να εμπλακώ στη συγκεκριμένη ομάδα, με σκοπό ως φροντίστρια και σύζυγός του, να τον βοηθήσω και, γιατί όχι, να πληροφορηθώ και να συμβάλω κι’ εγώ, στο μέτρο του δυνατού, σε ένα τόσο σημαντικό και πολυ-επίπεδο θέμα υγείας, που τα τελευταία χρόνια αυξάνεται με γοργούς ρυθμούς. Επίσης, εδώ και μία δεκαετία, συμμετέχω στο ερευνητικό έργο του Πανεπιστημίου Κύπρου, σε θέματα νευρο-γνωστικής μελέτης ενηλίκων, μια πολυ-θεματική αντιμετώπιση με MRI, αναλύσεις αίματος και μία απαιτητική, θα έλεγα, σειρά γνωστικών αξιολογήσεων, που γίνεται ανά διετία. Ένας παράγοντας, που θέλω να σταθώ λιγάκι, αφορά στη σύνθεση της ομάδας μας. Υπήρχαν άτομα με προβλήματα ακοής ή όρασης, με προβλήματα άνοιας, σε συνδυασμό με το ένα ή το άλλο, που ανέφερα, καθώς και φροντιστές ατόμων με προβλήματα ακοής-όρασης και διαφόρων μορφών άνοιας. Συντονίστρια σε όλες τις συναντήσεις μας, ήταν η Δρ. Άννα – Παυλίνα Χαραλάμπους, η οποία, πέρα από την ακαδημαϊκή της κατάρτιση, διαθέτει και μια ευχάριστη προσωπικότητα, κάτι που έδιδε ζωντάνια σε κάθε μας συνάντηση. Το γεγονός ότι υπήρχαν άτομα διαφορετικής ηλικίας και κουλτούρας, έκανε τις συναντήσεις μας να έχουν περισσότερο ενδιαφέρον, αφού ο καθένας έλεγε τις απόψεις του ελεύθερα, πλουτίζοντας έτσι τις γνώσεις μας στον τομέα της έρευνας. Περιττό να προσθέσω, ότι σύντομα γίναμε μια πολύ ωραία και ταιριαστή ομάδα, με ποικίλα ενδιαφέροντα και πολλή εκτίμηση. Και το πιο σημαντικό, ήταν ότι οι απόψεις μας και η γνώμη μας για διάφορα θέματα, ακούγονταν με ενδιαφέρον». Η κυρία Κωνσταντινίδου κατάληξε ευχαριστώντας ιδιαίτερα τη Δρα Τζουλιάνα Προκοπίου και τη Χαρούλα Ματθαίου, του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου και του Πανεπιστημίου Κύπρου, που συντόνιζαν την ομάδα μαζί με τη Δρα Παυλίνα Χαραλάμπους, καθώς και τις Δρα Χρυσούλα Θώδη του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου και τη Δρα Φώφη Κωνσταντινίδου του Πανεπιστημίου Κύπρου, που συντονίζουν ολόκληρο το πρόγραμμα στην Κύπρο. «Και μια τελευταία δήλωση», είπε. «Με χαρά μου θα ήθελα να συνεχίσω να προσφέρω τις γνώσεις και την εμπειρία, που έχω αποκτήσει, σε προγράμματα, που έχουν σχέση με την οργανική, πνευματική και ψυχική υγεία και, φυσικά σε άτομα που βιώνουν προβλήματα όρασης, ακοής και μνήμης».
* Για περαιτέρω πληροφορίες για το πρόγραμμα SENSE-Cog, μπορείτε να αποταθείτε στο 22 89 5190. Το πρόγραμμα στρατολογεί εθελοντές με προβλήματα ακοής, όρασης και άτομα διαγνωσμένα με άνοια.
Από αριστερά η Λυγία Κωνσταντινίδου και η Τασούλα Λεκάκη, μέλη της ομάδας χρηστών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα του SENSE-cog και η Συντονίστρια της ομάδας, Ψυχολόγος Δρ. Άννα – Παυλίνα Χαραλάμπους, Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια, Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου.
Ο δημοσιογράφος Φάνος Κωνσταντινίδης, σε φωτογραφία του Δεκεμβρίου 2011, έξι χρόνια πριν πεθάνει, όταν ως Πρόεδρος του Κλάδου Συνταξιούχων της Ένωσης Συντακτών Κύπρου, εξέδωσε μαζί με άλλους βετεράνους συναδέλφους, το περιοδικό «Το παρελθόν σήμερα».
Στιγμιότυπο από την ημερίδα του Πανεπιστημίου Κύπρου. Ανάμεσα στο ακροατήριο υπήρχαν φοιτητές, αλλά και φροντιστές όπως και άτομα που εργάζονται σε κέντρα φροντίδας.
Όλοι οι συντελεστές του ευρωπαϊκού προγράμματος SENSE-Cog, στην ημερίδα του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Φώτο: Από αριστερά ο Καθηγητής Ιωάννης Γιαπιντζάκης, Αντιπρύτανης Διεθνών Σχέσεων, Οικονομικών και Διοίκησης Πανεπιστημίου Κύπρου, η Καθηγήτρια Φώφη Κωνσταντινίδου, Διευθύντρια του Κέντρου Εφαρμοσμένης Νευροεπιστήμης του Πανεπιστημίου Κύπρου και ο εκλεγμένος Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου Καθηγητής Τάσος Χριστοφίδης, στην εκδήλωση της 26ης Οκτωβρίου 2018.
