Η Γενική Ελέγκτρια κρίνει ότι 6 Συμβάσεις για τις συγκοινωνίες, εξ αιτίας των πολύπλοκων και επισταμένων ελέγχων που απαιτούνται, καθώς και του πολύ μεγάλου – ετήσιου – ποσού που αφορούν, αποτελούν περιπτώσεις που ενέχουν πολύ υψηλό κίνδυνο εμφάνισης φαινομένων διαφθοράς και διασπάθισης δημοσίου χρήματος, ιδιαίτερα αν ο έλεγχος που γίνεται από την αναθέτουσα αρχή, δεν είναι ικανοποιητικός.
Του Παναγιώτη Χατζηαποστόλου
Σήμερα, όπως αναφέρει η έκθεση της ελέγκτριας, βρίσκεται σε εξέλιξη η διερεύνηση πιθανών ποινικών αδικημάτων εκ μέρους συγκεκριμένων εταιρειών των Αναδόχων, που, μεταξύ άλλων, αφορούν:
(i) Τήρηση μη ορθών – ενδεχομένως – λογαριασμών, ώστε χρήματα τα οποία εισπράττονται από μετόχους, χωρίς να τα δικαιούνται, να εμφανίζονται με διαφορετικό τρόπο στους λογαριασμούς που τηρούνται και οι οποίοι υποβάλλονται για έλεγχο από το Κράτος για σκοπούς υπολογισμού του ύψους της Κυβερνητικής Συνεισφοράς που καταβάλλεται.
(ii) Ενδεχόμενη έκδοση τιμολογίων για εφοδιασμό λεωφορείων με καύσιμο, χωρίς να έχει γίνει ο εφοδιασμός, ώστε να αυξηθεί το κόστος και κατ΄ επέκταση το ύψος της Κυβερνητικής Συνεισφοράς (ήδη, για μία τέτοια υπόθεση, έχουν κατηγορηθεί ενώπιον του Δικαστηρίου 2 διευθυντές Αναδόχου).
(iii) Ενδεχόμενη έκδοση τιμολογίων για εργασίες που δεν έγιναν, ώστε να αυξηθεί το ύψος της Κυβερνητικής Συνεισφοράς.
(iv) Ενδεχόμενη έκδοση τιμολογίων με τρόπο ώστε το κόστος επισκευής ιδιωτικών λεωφορείων, να παρουσιάζεται ως έξοδο επισκευής λεωφορείων που ανήκουν σε Ανάδοχο.
(v) Ενδεχόμενο εφοδιασμού με καύσιμο ιδιωτικών αυτοκινήτων μετόχων ή/και άλλων προσώπων και χρέωση των εταιρειών των Αναδόχων, ώστε το κόστος να καλυφθεί από το Κράτος.
(vi) Έκδοση/παρουσίαση δύο διαφορετικών τιμολογίων σχετικά με το κόστος αγοράς λεωφορείων.
Αναφέρετε παράλληλα πως από τη μέχρι σήμερα εφαρμογή των συμβάσεων έχουν προκύψει σοβαρές διαφωνίες μεταξύ των Αναδόχων και του Κράτους, κυρίως ως προς το ύψος της Κυβερνητικής Συνεισφοράς. Επίσης, για πολλά θέματα που αφορούν τη διαχείριση των συμβάσεων φαίνεται να υπάρχουν διαφορετικές ερμηνείες/προσεγγίσεις από το Τμήμα Οδικών Μεταφορών (ΤΟΜ) και το Τμήμα Ελέγχου του Υπουργείου Συγκοινωνιών και Έργων (ΥΣΕ). Σημειώνεται ότι ορισμένες περιπτώσεις, για τις οποίες υπήρχε ενδεχόμενο διάπραξης ποινικών αδικημάτων εκ μέρους Αναδόχων, παραπέμφθηκαν και εξετάζονται/διερευνώνται από την Αστυνομία.
Πέραν των πιο πάνω, η Ελεγκτική Υπηρεσία εντοπίζει κενά στην προσπάθεια που καταβάλλεται για μείωση της Κυβερνητικής Συνεισφοράς.
Γίνεται μάλιστα αναφορά και στην περίπτωση της αγοράς των 120 καινούργιων λεωφορείων από τον ΟΣΕΛ, οι όροι του διαγωνισμού που προκηρύχθηκε ήταν περιοριστικοί (συγκεκριμένα ο χρόνος παράδοσης), με αποτέλεσμα την περιορισμένη συμμετοχή και την αύξηση του κόστους αγοράς τους. Επίσης, η διαδικασία που ακολούθησε η ΕΜΕΛ Λεμεσού για την αγορά 70 καινούργιων λεωφορείων, δεν ήταν – κατά την άποψη μας – αφενός διαφανής και, αφετέρου δεν τηρήθηκαν οι αρχές της χρηστής διοίκησης, με αποτέλεσμα να επιλεγεί τελικά ως προμηθεύτρια, εταιρεία που είναι συνδεδεμένη με τον Ανάδοχο της σύμβασης.
Σοβαρές αδυναμίες εντοπίστηκαν επίσης στα έγγραφα που ετοίμασε ο ΟΣΕΛ, για την προκήρυξη του διαγωνισμού με αντικείμενο την προμήθεια, εγκατάσταση και συντήρηση ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης στόλου και έκδοσης εισιτηρίων με χρήση έξυπνων καρτών και ακυρωτικών μηχανών.
Σύμφωνα με την εισήγηση του Τμήματος Δημοσίων Έργων (ΤΔΕ), που υποβλήθηκε τον Ιούνιο 2012 προς τον Διευθυντή του ΤΟΜ, ο διαγωνισμός θα έπρεπε να ακυρωθεί και να επαναπροκηρυχθεί σε συντονισμό με τους υπόλοιπους συμβασιούχους, για αποφυγή προβλημάτων συμβατότητας και επικοινωνίας σε περίπτωση διαφορετικών συστημάτων, καλύτερη διαχείριση/σύγκριση στοιχείων, μείωση του κόστους κατά €4,0 – €6,0 εκ. (εκτίμηση του ΤΔΕ) και, μειωμένο κόστος συντήρησης.
Παρά τις διορθώσεις που έγιναν με τροποποιητικό έγγραφο, το ΤΔΕ εξακολουθούσε να έχει την άποψη ότι είχαν παραμείνει αδυναμίες σε θέματα ουσίας των εγγράφων και, ζήτησε τον Αύγουστο 2012 από τον Διευθυντή του ΤΟΜ – ως αναθέτουσα αρχή – να απαιτήσει από τον Ανάδοχο να σεβαστεί την υποχρέωση που είχε να εξασφαλίσει την έγκριση του Διευθυντή του ΤΟΜ, προτού προκηρύξει τον διαγωνισμό. Η τιμή της μοναδικής προσφοράς δεν γνωστοποιήθηκε, εφόσον ακολουθήθηκε η διαδικασία των 2 φακέλων (τεχνικού και οικονομικού) και, μετά το άνοιγμα του τεχνικού φακέλου, ακυρώθηκε η προσφορά του μοναδικού προσφοροδότη, χωρίς να ανοιχθεί ο οικονομικός φάκελος.
Χωρίς σύστημα έκδοσης εισιτηρίων
Η έκθεση αναφέρετε και στο θέμα της εγκατάστασης ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης στόλου και έκδοσης εισιτηρίων με χρήση έξυπνων καρτών και ακυρωτικών μηχανών, όπως ήταν οι συμβατικές τους υποχρεώσεις, δηλαδή μέχρι τις 31.12.2012 για τις ακυρωτικές μηχανές και, μέχρι τις 31.12.2013, για το σύστημα διαχείρισης στόλου. Όπως πληροφορούμαστε, το ΥΣΕ προτίθεται να προκηρύξει – το ίδιο – σύντομα διαγωνισμό για εγκατάσταση κεντρικού συστήματος, για όλους τους Αναδόχους.
Όπως προκύπτει από την αλληλογραφία του ΤΟΜ με το Τμήμα Ελέγχου του ΥΣΕ, Ανάδοχος σύμβασης παραβίασε τις πρόνοιες της, χρησιμοποιώντας λεωφορεία – των οποίων το κόστος ενοικίου, συντήρησης, οδηγού και προφανώς καυσίμου, καλύπτεται από το Κράτος στα πλαίσια της σύμβασης – για εκτέλεση εκδρομών προς ίδιο όφελος, παραβιάζοντας – πέραν των προνοιών της σύμβασης – και τις αρχές προστασίας του ανταγωνισμού. Για την εν λόγω παραβίαση, του επιβλήθηκε τον Μάιο 2012 ρήτρα ύψους €15.247 από το ΤΟΜ, για την περίοδο Ιουλίου 2011 – Μαρτίου 2012.
