Το 24Η σου χαρίζει 20€ για τις πρώτες σου αγορές στο Odelo, το 1ο παγκύπριο online supermarket.
Συνήθως εκδηλώνεται αιφνιδιαστικά, σε ανθρώπους κάθε ηλικίας, χωρίς προειδοποιητικά συμπτώματα και που χρειάζεται επείγουσα αντιμετώπιση.
Ο εγκέφαλος καλύπτεται από τρεις διακριτές μεμβράνες, τις μήνιγγες. Η μεσαία από αυτές λέγεται αραχνοειδής μήνιγγα. Κάτω από την αραχνοειδή μήνιγγα και γύρω από τον εγκέφαλο υπάρχει ένας στενός, κενός χώρος μέσα στον οποίο κυκλοφορεί εγκεφαλονωτιαίο υγρό και μέσα στον οποίο φιλοξενούνται τα μεγάλα αιμοφόρα αγγεία του εγκεφάλου (αρτηρίες και φλέβες).
Αυτός ο χώρος ονομάζεται υπαραχνοειδής χώρος.
Η υπαραχνοειδής αιμορραγία λέγεται έτσι γιατί το αίμα ‘χύνεται’ έξω από ένα μεγάλο αιμοφόρο αγγείο του εγκεφάλου (συνήθως από μια αρτηρία) προς τον υπαραχνοειδή χώρο. Στις περισσότερες περιπτώσεις αιτία της αιμορραγίας είναι η ρήξη (‘σπάσιμο’) ενός προϋπάρχοντος ανευρύσματος μιας από τις μεγάλες αρτηρίες του εγκεφάλου.
Επιδημιολογία
Η υπαραχνοειδής αιμορραγία από ρήξη ανευρύσματος έχει λίγο μεγαλύτερη συχνότητα στις ηλικίες 40-60, όμως μπορεί να παρουσιαστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, ακόμα και σε παιδιά.
Η επίπτωση (συχνότητα εμφάνισης) της υπαραχνοειδούς αιμορραγίας είναι περίπου 10 ως 15 νέα περιστατικά ανά 100.000 πληθυσμού κάθε έτος, δηλαδή 1000 ως 1500 νέα περιστατικά κάθε χρόνο στην Ελλάδα.
Ως προδιαθεσικοί παράγοντες έχουν περιγραφεί η αρτηριακή υπέρταση, η υπερλιπιδαιμία (υψηλή ‘χοληστερίνη’ στο αίμα) και το κάπνισμα. Μερικές φορές δεν υπάρχουν εμφανείς προδιαθεσικοί παράγοντες.
Πολύ συχνά η υπαραχνοειδής αιμορραγία εκδηλώνεται χωρίς καμμία προειδοποίηση σε νέους και υγιείς ανθρώπους, για αυτό και έχει παρομοιαστεί με ‘κεραυνό εν αιθρία’, δηλαδή ως κεραυνός που έρχεται από καθαρό ουρανό.
Κλινικές εκδηλώσεις και διάγνωση
Κατά την εκδήλωση της αιμορραγίας ο ασθενής αισθάνεται ξαφνικά πολύ δυνατό και ασυνήθιστο πονοκέφαλο, που συνήθως τον αναγκάζει να πέσει κάτω και να πιάσει το κεφάλι με τα χέρια του, σαν να έχει δεχτεί στο πίσω μέρος του κεφαλιού κτύπημα με ρόπαλο.
Σε πολλές περιπτώσεις, αμέσως μετά εκδηλώνεται επιληπτική κρίση με σπασμούς.
Μερικές φορές επέρχεται ο θάνατος λίγα λεπτά μετά την εκδήλωση της αιμορραγίας-η υπαραχνοειδής αιμορραγία είναι μια από τις κυριότερες αιτίες αιφνίδιου θανάτου μαζί με τα καρδιακά επεισόδια. Από τους ασθενείς που παραμένουν ζωντανοί μετά την εκδήλωση της αιμορραγίας, αρκετοί πολύ γρήγορα χάνουν την επικοινωνία με το περιβάλλον (πέφτουν σε κώμα), ενώ οι υπόλοιποι παραμένουν σε καλή νευρολογική κατάσταση.
Στην τελευταία αυτή κατηγορία ασθενών υπάρχει κίνδυνος να μη γίνει σωστή διάγνωση, με αποτέλεσμα να χάνεται πολύτιμος χρόνος. Έτσι πρέπει να εγείρεται η υποψία υπαραχνοειδούς αιμορραγίας όταν συμβαίνει ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω:
α) εκδηλώνεται αυχενοϊνιακή κεφαλαλγία (πονοκέφαλος με επίκεντρο στο πίσω μέρος του κεφαλιού και στον αυχένα) αιφνιδιαστική, έντονη και ασυνήθιστη
β) ακολουθεί έμετος
γ) ακολουθεί έστω και στιγμιαία απώλεια συνείδησης (‘απώλεια αισθήσεων’)
δ) η κεφαλαλγία μετά την αιφνίδια έναρξή της παραμένει επίμονη και βασανιστική για πολλές ώρες ή μέρες χωρίς να υποχωρεί με αναλγητικά (παυσίπονα) φάρμακα και με ανάπαυση
ε) υπάρχουν και άλλες νευρολογικές εκδηλώσεις (π.χ. αδυναμία στα άκρα, δυσχέρεια ομιλίας)
στ) υπάρχει αυχενική δυσκαμψία (μεγάλη δυσκολία στην κάμψη του κεφαλιού-εκδηλώνεται συνήθως αρκετές ώρες μετά το επεισόδιο)
Κάθε ασθενής με υποψία υπαραχνοειδούς αιμορραγίας πρέπει επειγόντως να υποβάλλεται σε αξονική τομογραφία (CT) εγκεφάλου, για να διαπιστωθεί αν υπάρχει ή όχι αιμορραγία. Αν δεν υπάρχει διαθέσιμος αξονικός τομογράφος (περίπτωση ασυνήθιστη σήμερα στις ανεπτυγμένες κοινωνίες) η διάγνωση μπορεί να γίνει με οσφυονωτιαία παρακέντηση, η οποία όμως απαγορεύεται σε περιπτώσεις ασθενών που είναι σε κώμα (δεν επικοινωνούν με το περιβάλλον) ή/και παρουσιάζουν εστιακή νευρολογική σημειολογία (π.χ. αδυναμία στα αριστερά ή στα δεξιά άκρα) γιατί μπορεί να συμβούν σοβαρές επιπλοκές.
Επίσης, η βυθοσκόπηση (εξέταση του βυθού των ματιών με ειδικό οφθαλμοσκόπιο) μπορεί να δείξει οίδημα οπτικών θηλών ή/και αιμορραγία πίσω από το υαλοειδές σώμα του ματιού.
Παθολογική φυσιολογία
Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η συχνότερη αιτία εκδήλωσης υπαραχνοειδούς αιμορραγίας είναι η ρήξη (‘σπάσιμο’) ενός ανευρύσματος μιας από τις μεγάλες αρτηρίες που τροφοδοτούν με αίμα τον εγκέφαλο.
Ανεύρυσμα είναι μια παθολογική διόγκωση (σαν φούσκα) στο τοίχωμα μιας αρτηρίας. Μπορεί να έχει μέγεθος από 1 mm (χιλιοστό) ή μικρότερο μέχρι και αρκετά cm (εκατοστά) και ανάλογα χαρακτηρίζεται πολύ μικρό, μικρό, μέτριο, μεγάλο, πολύ μεγάλο ή γιγαντιαίο.
Στις περισσότερες περιπτώσεις η δημιουργία των ανευρυσμάτων εγκεφάλου δεν οφείλεται άμεσα σε κάποιο συγκεκριμένο νόσημα, ξέρουμε όμως ότι η εμφάνιση ανευρυσμάτων είναι πιο συχνή σε ανθρώπους που πάσχουν από αρτηριακή υπέρταση (‘πίεση’) και δεν παίρνουν σωστή φαρμακευτική αγωγή σε χρόνια βάση, σε άτομα με χρόνια υπερλιπιδαιμία (‘ψηλή χοληστερίνη’) και σε καπνιστές.
Πιθανολογείται ότι η δημιουργία του ανευρύσματος αρχικά οφείλεται σε τοπική αθηρωματική (‘αρτηριοσκληρυντική’) βλάβη του εσωτερικού ελαστικού χιτώνα της αρτηρίας. Αυτή η βλάβη πολλές φορές κάνει το τοίχωμα της αρτηρίας σταδιακά να ενδίδει (να υποχωρεί) στο σημείο της βλάβης καθώς συνεχώς δέχεται τη ροή του αίματος, ιδιαίτερα αν η βλάβη βρίσκεται σε μια γωνία διακλάδωσης της αρτηρίας.
Με την υποχώρηση (‘φούσκωμα’ προς τα έξω) του τοιχώματος της αρτηρίας δημιουργείται το ανεύρυσμα, και σιγά – σιγά το τοίχωμα στον θόλο του ανευρύσματος (στην ‘κορφή’ της φούσκας) λεπταίνει πάρα πολύ. Συνήθως όλη αυτή η διαδικασία, που μπορεί να διαρκεί χρόνια, δεν προκαλεί κανένα απολύτως σύμπτωμα.
Έχει βρεθεί (από νεκροτομικές μελέτες) ότι πιθανά γύρω στο 5 % ή περισσότερο του πληθυσμού έχουν ένα ή περισσότερα ανευρύσματα στον εγκέφαλο.
Δεν ξέρουμε γιατί ένα συγκεκριμένο ανεύρυσμα παθαίνει ρήξη (‘σπάζει’) μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Ο κίνδυνος φαίνεται ότι συνδέεται με το μέγεθος του ανευρύσματος (τα μεγάλα ανευρύσματα ‘σπάζουν’ συχνότερα από τα μικρά, όμως τα γιγαντιαία αιμορραγούν σπανιότερα).
Επίσης, συνδέεται με συγκεκριμένες δραστηριότητες (π.χ. στη διάρκεια της ερωτικής πράξης), αν και πολλές φορές η ρήξη του ανευρύσματος συμβαίνει σε τυχαία στιγμή, ακόμα και στον ύπνο.
Πιο σπάνια, η υπαραχνοειδής αιμορραγία δεν οφείλεται σε ρήξη αρτηριακού ανευρύσματος αλλά σε άλλες αιτίες (αρτηριοφλεβώδης δυσπλασία εγκεφάλου, διαταραχές στην πήξη του αίματος, όγκοι κ.ά.). Σε ένα ποσοστό 15 % περίπου δεν διαπιστώνεται σαφής αιτία.
Οι τελευταίες αυτές περιπτώσεις συνήθως έχουν καλή πρόγνωση.
Του Χρήστου Γεωργόπουλου , Νευροχειρουργού
Πηγή: iatronet.gr
