Άρθρο του Λύσανδρου Λυσάνδρου*
Η λέξη ‘εὑρετή’ της κυπριακής διαλέκτου της ελληνικής γλώσσας σημαίνει «κρύπτη θαμμένου θησαυρού (νομίσματα, κοσμήματα κ.λπ.) που έχει ευρεθεί», και ετυμολογικά σχετίζεται με τη λέξη «εὕρηκα»!
Η λέξη ‘eureka’ (προφέρεται heurēka) είναι η αγγλοποιημένη εκδοχή της αρχαίας ελληνικής λέξης «εὕρηκα» που σημαίνει «(το) έχω βρει». Το «εὕρηκα» είναι το πρώτο ενικό πρόσωπο δεικτική ενεργητική του παρακείμενου χρόνου του ρήματος «εὑρίσκω» που σημαίνει «βρίσκω, ανακαλύπτω». Έτσι η αγγλική γλώσσα (και ίσως και άλλες γλώσσες) χρησιμοποιεί το ‘eureka’ για οποιαδήποτε ανακάλυψη, μεγάλη ή μικρή, ακόμη και για την εύρεση της λύσης σε μια δύσκολη σχολική άσκηση. Υπάρχει επίσης στην Αγγλική γλώσσα η φράση “eureka moment” που αναφέρεται ακριβώς στη στιγμή που έγινε η ανακάλυψη. Σε αντίθεση με τη σύγχρονη αγγλική γλώσσα, στην καθομιλουμένη νεοελληνική γλώσσα δεν γίνεται χρήση της αρχαίας ελληνικής λέξης «εὕρηκα». Στη νεοελληνική γλώσσα μόνο όταν γίνεται συγκεκριμένη αναφορά στον Αρχιμήδη, και μόνο τότε, αναφέρεται η λέξη «εὕρηκα».
Το Εὕρηκα του Αρχιμήδη
Η λέξη «εὕρηκα» της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, ‘eureka’ στην αγγλική γλώσσα, χρησιμοποιήθηκε από τον σπουδαίο μαθηματικό, επιστήμονα και εφευρέτη Αρχιμήδη (287 – 212 π.Χ.). Γι’ αυτόν τον λόγο, οι λέξεις «εὕρηκα» και ‘eureka’ και η φράση “eureka moment” έγιναν θρύλος του παγκόσμιου πολιτισμού. Σύμφωνα με την παράδοση, η ιστορία πίσω από αυτό το γεγονός ήταν ότι ο Ιέρων Β΄ (περίπου 308 π.Χ. – 215 π.Χ.), Έλληνας βασιλιάς των Συρακουσών από το 275 μέχρι το 215 π.Χ., ο οποίος ανέθεσε στον Αρχιμήδη το δύσκολο έργο να εξακριβώσει εάν το νεοφτιαγμένο βασιλικό στέμμα περιείχε όλον τον χρυσό που ο βασιλιάς προμήθευσε στον χρυσοχόο. Ο Αρχιμήδης καθοδηγούμενος από μια εύστοχη παρατήρηση, που έκανε σε μία στιγμή ευτυχούς συγκυρίας, καθώς έμπαινε στο λουτρό, βρήκε ξαφνικά τη λύση. Τόσο πολύ τον συνεπήρε αυτή η ανακάλυψη που πήδηξε αμέσως από το μπάνιο και κατενθουσιασμένος έτρεξε γυμνός στους δρόμους των Συρακουσών για να το πει στον βασιλιά, φωνάζοντας έξαλλα «εὕρηκα, εὕρηκα!».
Εὕρηκα και Επιχειρείν
Η τεράστια πολιτιστική, οικονομική και κοινωνική σημασία της λέξης «εὕρηκα» και της φράσης «eureka moment» καταδεικνύεται από τα εξής: «Εὕρηκα» και «eureka moment» αφορούν όλους τους εφευρέτες, τους καινοτόμους και τους πρωτοπόρους όλων των κλάδων. Ορισμένοι από αυτούς εκμεταλλεύονται τις εφευρέσεις τους εμπορικά και γίνονται οι ίδιοι επιχειρηματίες δημιουργώντας τη δική τους επιχείρηση. Επιπλέον, και οι υφιστάμενοι επιχειρηματίες συχνά αναγνωρίζουν νέες ευκαιρίες για καινοτομίες και περαιτέρω ανάπτυξη. Ως εκ τούτου, το «εὕρηκα» και «eureka moment» συνδέονται στενά με τις επιχειρήσεις και διάφορους άλλους συναφείς κλάδους (εμπόριο, οικονομία, διοίκηση, διακυβέρνηση κλπ.). Εν κατακλείδι, δεν αποτελεί έκπληξη το ότι όλοι αυτοί οι κλάδοι τα τελευταία χρόνια προάγουν τις έννοιες «εὕρηκα» και «eureka moment», και προωθούν τη διδασκαλία τους σε σεμινάρια και πανεπιστημιακά προγράμματα.
*Συγγραφέας της δίγλωσσης νουβέλας με τίτλο «Eureka» (In English & Cypriot Greek).
