H Κομισιόν σε νέα έκθεσή για την κυπριακή οικονομία αναφέρει ότι ο κίνδυνος για τις τράπεζες δεν έχει περάσει, ενώ υπολογίζει στο 8,7% την ύφεση το 2013 και στο 17% την ανεργία.
Ακόμη, προβλέπει ήπια ανάκαμψη από το 2015.
Η Κυβέρνηση της Κύπρου τηρεί τις δεσμεύσεις της, ωστόσο η κατάσταση που επικρατεί στο νησί με τις τράπεζες απειλεί τις προσδοκίες για άμεση ανάκαμψη της οικονομίας.
Κομισιόν-ΕΚΤ: Έγιναν αποφαστικά βήματα στον τραπεζικό τομέα και τα δημοσιονομικά της Κύπρου
To πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής της Κύπρου βρίσκεται εντός τροχιάς, οι κυπριακές Αρχές έκαναν αποφασιστικά βήματα προκειμένου να σταθεροποιήσουν το χρηματοπιστωτικό τομέα, οι δημοσιονομικοί στόχοι έχουν επιτευχθεί, ενώ στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις αν και υπήρξαν καθυστερήσεις, η υλοποίησή τους κινείται εντός των στόχων.
Αυτές είναι οι βασικές επισημάνσεις που γίνονται στην Έκθεση Συμμόρφωσης της Κομισιόν και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για το κυπριακό πρόγραμμα προσαρμογής, η οποία δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα στις Βρυξέλλες.
Όπως επισημαίνει η έκθεση, η θετική ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης του προγράμματος προσαρμογής της Κύπρου ανοίγει το δρόμο για την εκταμίευση της δόσης ύψους 1,5 δισ. ευρώ από τον ΕΜΣ, αλλά και 86 εκατ. ευρώ από το ΔΝΤ.
Όπως υπογραμμίζεται στην έκθεση 124 σελίδων, οι κυπριακές Αρχές έκαναν αποφασιστικά βήματα προκειμένου να σταθεροποιήσουν το χρηματοπιστωτικό τομέα, και χαλάρωσαν σταδιακά τους περιορισμούς στις καταθέσεις και στις κινήσεις κεφαλαίων. Επίσης αναφέρεται ότι οι δημοσιονομικοί στόχοι έχουν εκπληρωθεί ως αποτέλεσμα των σημαντικών δημοσιονομικών μέτρων που δρομολογούνται και την προσεκτική εκτέλεση του προϋπολογισμού.
Παράλληλα, υπογραμμίζεται ότι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις προωθούνται σε σημαντικούς τομείς αν και έχουν παρατηρηθεί καθυστερήσεις και μερική συμμόρφωση σε ορισμένους τομείς.
Αν και το πρόγραμμα έχει εφαρμοστεί με αποφασιστικότητα, μέχρι τώρα παραμένουν σημαντικοί κίνδυνοι για την πλήρη εφαρμογή του, τονίζει η έκθεση.
Η έκθεση της Κομισιόν και της ΕΚΤ υπογραμμίζει επίσης ότι η συνεχής, η πλήρης και έγκαιρη εφαρμογή των πολιτικών είναι ουσιώδους σημασίας για την εφαρμογή του προγράμματος.
Επισημαίνεται ότι οι βραχυπρόθεσμες οικονομικές πολιτικές παραμένουν δύσκολες και υπόκεινται σε σημαντική αβεβαιότητα. Οι πιο πρόσφατοι δείκτες αναφέρουν ότι θα πρέπει να αναμένεται μια σωρευτική συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 13% την περίοδο 2013-2014. Ωστόσο ενθαρρυντικό στοιχείο είναι ότι οι δείκτες του επιχειρηματικού κλίματος και σε μικρότερο βαθμό ο δείκτης εμπιστοσύνης των καταναλωτών παρουσιάζουν βελτίωση σε σχέση με τον περασμένο Απρίλιο.
Παράλληλα, όμως, η αγορά εργασίας έχει αποδυναμωθεί και η ανεργία αυξάνεται με μεγαλύτερους ρυθμούς από αυτούς που είχαν προβλεφθεί την Άνοιξη, επισημαίνεται.
Η έκθεση αναμένει μία μέτρια ανάπτυξη αναμένεται να επανέλθει από τις αρχές του 2015, με κινητήρια δύναμη τους ανανεωμένους και πιο ανταγωνιστικούς μη χρηματοπιστωτικούς τομείς των υπηρεσιών.
Αναφορικά με το χρηματοπιστωτικό τομέα, τονίζεται ότι οι πολιτικές που συμφωνήθηκαν εφαρμόζονται και έχουν στόχο την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στον τραπεζικό τομέα και την υποστήριξη της οικονομικής δραστηριότητας. Η εμπιστοσύνη στον τραπεζικό τομέα παρουσίασε επιδείνωση το πρώτο ήμισυ της φετινής χρονιάς και οι καταθέσεις εγκατέλειψαν σταδιακά τον τραπεζικό τομέα, αναφέρει η έκθεση, προσθέτοντας ότι ως εκ τούτου, οι Αρχές της Κύπρου έκαναν δύσκολα αλλά αναγκαία βήματα για την πλήρη ανακεφαλαιοποίηση της Τράπεζας Κύπρου, προκειμένου να ολοκληρωθεί η εκκαθάρισή της και η επιστροφή σε ομαλές δραστηριότητες.
Οι κυπριακές Αρχές καθόρισαν επίσης μια ξεκάθαρη ατζέντα για την αναδιάρθρωση και ανακεφαλαιοποίηση των συνεργατικών τραπεζών πριν από το τέλη του 2013, κάνοντας χρήση πόρων από το πρόγραμμα όπου είναι αυτό αναγκαίο και χωρίς συμμετοχή καταθετών.
Επίσης συμφωνήθηκε ένας λεπτομερής οδικός χάρτης για τη σταδιακή άρση των ελέγχων των κεφαλαίων και τους διοικητικούς περιορισμούς με στόχο την ομαλή και προβλεπόμενη αποκατάσταση.
Ενισχύθηκαν ακόμη το κανονιστικό πλαίσιο και η επιτήρηση του τραπεζικού τομέα. Οι Αρχές ανέπτυξαν ένα σχέδιο δράσης προκειμένου να ενισχύσουν την εφαρμογή της νομοθεσίας σε ότι αφορά την καταπολέμηση τους ξεπλύματος χρήματος.
Σε ό,τι αφορά τις δημοσιονομικές πολιτικές, το φιλόδοξο πακέτο μέτρων που έχει ήδη εφαρμοστεί και η προσεκτική εκτέλεση των δαπανών ήδη αποδίδουν καρπούς με το πρωτογενές δημοσιονομικό έλλειμμα το πρώτο ήμισυ του έτους να παρουσιάζει καλύτερα αποτελέσματα από τους στόχους που είχαν συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα, αναφέρει η έκθεση.
Ως γενικό συμπέρασμα αναφέρεται ότι συνολικά οι κυπριακές Αρχές εφάρμοσαν τη δημοσιονομική πολιτική σε συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του μνημονίου κατανόησης. Μακροπρόθεσμα η δημοσιονομική πολιτική της κυβέρνησης παραμένει προσηλωμένη στην επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος της τάξης του 4% του ΑΕΠ ως το 2018 υπό την προϋπόθεση ότι το δημόσιο χρέος θα εισέλθει σε πτωτική τροχιά.
Σημαντικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις έχουν σχεδιαστεί για τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου της Κύπρου και αποτελούν την ισχυρή βάση για οικονομική ανάπτυξη. Η Αρχή που είναι αρμόδια για τα έσοδα πρόκειται να αναμορφωθεί και να συμπεριλάβει τη δημιουργία μιας ειδικής διοίκησης με ευθύνη τα φορολογικά έσοδα και τη λήψη μέτρων για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.
Επίσης δρομολογούνται μεταρρυθμίσεις στους τομείς των συντάξεων, της υγείας, της δημόσιας διοίκησης και της κοινωνικής προστασίας με στόχο την παροχή καλύτερης προστασίας για τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού και με την εισαγωγή ενός εγγυημένου ελάχιστου εισοδήματος και την κατάργηση ορισμένων επιδομάτων που επικαλύπτονται.
Οι κυπριακές Αρχές έχουν επίσης ξεκινήσει εργασίες για τη στρατηγική των ιδιωτικοποιήσεων, αλλά απαιτούνται ακόμη έγκαιρα και συγκεκριμένα βήματα.
Στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών τα πρώτα σημαντικά βήματα έχουν γίνει στους τομείς της ενέργειας, στα ακίνητα, τον τουρισμό, τις διοικητικές Αρχές, τα ρυθμιζόμενα επαγγέλματα, αλλά θα απαιτηθεί μια συγκεκριμένη συνέχεια για την υλοποίηση, επισημαίνει η έκθεση.
Η Κύπρος βρίσκεται σε καλό δρόμο για τήρηση των δημοσιονομικών της στόχων για το 2013, ωστόσο οι κίνδυνοι για το πρόγραμμα διάσωσης παραμένουν, κυρίως λόγω της μη αποκατάστασης της εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα.
Αυτό αναφέρεται στην πρώτη αξιολόγηση της ομάδας του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, η οποία ετοιμάστηκε στις 30 Αυγούστου και δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα.
Στην αξιολόγηση τονίζεται παράλληλα ότι η ανεργία θα είναι πολύ ψηλότερη του αναμενόμενου και θα φθάσει το 17% το 2013 και το 19,5% το 2014.
Το χρέος αναμένεται να ανέλθει στο 126% του ΑΕΠ το 2015 και να μειωθεί σταδιακά στο 105% του ΑΕΠ μέχρι το 2020. Την ίδια ώρα όμως, αναφέρεται ότι η βιωσιμότητα του χρέους παραμένει εξαιρετικά ευάλωτη στις αναταράξεις των αγορών.
Στην αξιολόγησή της, η ομάδα του ΔΝΤ θεωρεί ότι ο αντίκτυπος της τραπεζικής κρίσης θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερος από ό,τι αναμενόταν και ζητά από τις Αρχές να συνεχίσουν τα σημαντικά βήματα που έκαναν μέχρι σήμερα στον τραπεζικό τομέα.
Σύμφωνα με την αξιολόγηση, το κυπριακό πρόγραμμα βρίσκεται σε καλό δρόμο. Οι δημοσιονομικοί στόχοι εκπληρώθηκαν και όλα τα κριτήρια τηρήθηκαν αν και κάποια από αυτά με μια μικρή καθυστέρηση.
«Οι κυπριακές Αρχές έκαναν σημαντικά βήματα σε ό,τι αφορά την ολοκλήρωση της διαδικασίας εξυγίανσης στον τραπεζικό τομέα, τη δημοσίευση ενός οδικού χάρτη για σταδιακή άρση των περιορισμών στις πληρωμές και για οριστικοποίηση της στρατηγικής αναδιάρθρωσης του Συνεργατισμού», προστίθεται.
Ωστόσο, κατά την ομάδα του ΔΝΤ, παραμένουν ακόμη πολλά που πρέπει να γίνουν για την πλήρη εφαρμογή της στρατηγικής αναδιάρθρωσης του χρηματοπιστωτικού τομέα και για αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στο σύστημα.
Σχετικά με τις πρόσφατες οικονομικές εξελίξεις, αναφέρεται ότι το ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, αλλά σε μικρότερο βαθμό από ό,τι είχε προβλεφθεί, ενώ οι δείκτες εμπιστοσύνης ανέκαμψαν ύστερα από το χαμηλό επίπεδο στο οποίο έφθασαν τον Απρίλη.
Παρά ταύτα, η οικονομική κατάσταση παραμένει πολύ δύσκολη, καθώς η τραπεζική κρίση του Μαρτίου και η εισαγωγή περιορισμών στις πληρωμές, μεταξύ άλλων, είχαν επιπτώσεις στην εγχώρια ζήτηση.
Όπως αναφέρεται, η εσωτερική προσαρμογή οδήγησε σε μια ραγδαία άνοδο της ανεργίας, αλλά ο πληθωρισμός παρέμεινε συγκρατημένος. Το εμπορικό ισοζύγιο προσαρμόζεται, κυρίως μέσω της απότομης συρρίκνωσης των εισαγωγών.
«Αν και υπάρχει ακόμη μεγάλη αβεβαιότητα, το μακροοικονομικό πλαίσιο του προγράμματος διατηρήθηκε σε γενικές γραμμές αμετάβλητο», σημειώνεται.
Αναφέρεται επίσης ότι βρίσκονται σε εξέλιξη σημαντικές μεταρρυθμίσεις σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των εσόδων και το κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας.
Προβλέψεις
Βραχυπρόθεσμα, το ΑΕΠ αναμένεται να συρρικνωθεί κατά περίπου 9% και 4% το 2013 και το 2014, αντίστοιχα.
Σημειώνεται ακόμη ότι ενώ η επίδραση της τραπεζικής κρίσης του Μαρτίου στην ιδιωτική κατανάλωση και τις επενδύσεις θα συνεχίσει να είναι αισθητή, η επίδραση της απομείωσης των καταθέσεων μπορεί να είναι μικρότερη από ό, τι αναμενόταν αρχικά, καθώς μόνο περίπου το ένα τρίτο των ζημιών εκτιμάται ότι έχουν πλήξει τους πολίτες.
Η χαλάρωση των περιορισμών στις πληρωμές, διευκόλυνε μεν τις συναλλαγές, αλλά η εξάρτηση σε μετρητά θα μπορούσε να δημιουργήσει πρόσθετες στρεβλώσεις, προστίθεται.
Οι μεσοπρόθεσμες προβλέψεις για την ανάπτυξη παραμένουν αμετάβλητες. Η ανάπτυξη αναμένεται να έχει θετικό πρόσημο το 2015.
Σύμφωνα με την αξιολόγηση, «το υψηλό μορφωτικό επίπεδο του εργατικού δυναμικού, η υψηλή ποιότητα των θεσμών, και το χαμηλό εταιρικό φορολογικό καθεστώς αναμένεται να στηρίξουν τον ιδιωτικό τομέα και την ανάπτυξη μακροπρόθεσμα».
Ανεργία
Στην έκθεση τονίζεται ότι το ποσοστό ανεργίας προβλέπεται να είναι πολύ ψηλότερο και να φθάσει το 17% το 2013 και το 19,5% το 2014 με σταδιακή μείωση της ανεργίας τα επόμενα χρόνια.
Κίνδυνοι
Σύμφωνα με την έκθεση, οι κίνδυνοι παραμένουν και είναι ουσιαστικοί. Ενας λόγος είναι ότι η εμπιστοσύνη στον τραπεζικό τομέα δεν έχει ακόμη αποκατασταθεί. Επιπλέον, αναφέρεται ότι η έκταση των επιπτώσεων της τραπεζικής κρίσης για τα νοικοκυριά, τις εταιρίες, καθώς και στους ζωτικής σημασίας τομείς των υπηρεσιών της οικονομίας, θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη από ό, τι αναμενόταν.
«Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια βαθύτερη και πιο παρατεταμένη ύφεση, καθώς και σε μια ασθενέστερη μακροχρόνια ανάπτυξη, με δραματικές συνέπειες για τη βιωσιμότητα του χρέους», τονίζεται.
Επίσης, σημειώνεται ότι η συνεχιζόμενη αρνητική οικονομική κατάσταση στην ΕΕ θα μπορούσε να επιβραδύνει τη ζήτηση για εξαγωγές από την Κύπρο.
Ωστόσο, ο τουρισμός θα μπορούσε να επωφεληθεί από την πολιτική αναταραχή σε ανταγωνιστικούς προορισμούς και από μια ζήτηση από μη μέλη της ΕΕ, όπως η Κίνα και η Ρωσία. Επίσης, η ανάπτυξη του τομέα του φυσικού αερίου θα μπορούσε να παρέχει μια άνοδο στις επενδύσεις και την ανάπτυξη μακροπρόθεσμα.
Χρέος και βιωσιμότητα
Όπως αναφέρεται, οι δημόσιες προβλέψεις για το χρέος παραμένουν σε γενικές γραμμές αμετάβλητες. Το χρέος αναμένεται να ανέλθει στο 126% του ΑΕΠ το 2015 και να μειωθεί σταδιακά στο 105% του ΑΕΠ μέχρι το 2020, καθώς η οικονομική δραστηριότητα θα ανακάμπτει και το πρωτογενές πλεόνασμα θα βελτιώνεται.
Το 2013, το χρέος έχει αναθεωρηθεί προς τα πάνω από 109% σε 114% του ΑΕΠ.
Τονίζεται όμως ότι «η βιωσιμότητα του χρέους παραμένει εξαιρετικά ευάλωτη σε αναταράξεις».
«Οι κίνδυνοι για τη βιωσιμότητα του χρέους παραμένουν σημαντικοί» τονίζεται και αναφέρεται ότι μια βαθύτερη από την προβλεπόμενη ύφεση και καθυστερήσεις στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των καταθετών, αλλά και προβλήματα στον δημοσιονομικό και οικονομικό τομέα θα μπορούσαν να αυξήσουν τις ανάγκες χρηματοδότησης και να θέσουν τη βιωσιμότητα του χρέους σε κίνδυνο.
Όπως τονίζεται, ο αντίκτυπος της τραπεζικής κρίσης θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερος από ό,τι αναμενόταν και έτσι οι κίνδυνοι για το πρόγραμμα παραμένουν σημαντικοί, ενώ τα προβλήματα στον τραπεζικό τομέα θα μπορούσαν να επανεμφανιστούν.
«Η εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα γενικά και στην Τράπεζα Κύπρου, ειδικότερα, έχει πληγεί σοβαρά και μπορεί να πάρει χρόνο για να ανακάμψει», προστίθεται.
Όμως, σε άλλο σημείο εκφράζεται η εκτίμηση ότι υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες που περιορίζουν τους κινδύνους αυτούς και ότι η ικανότητα για αποπληρωμή του δανείου στο ΔΝΤ είναι επαρκής.
Σε γενικές γραμμές, στην αξιολόγηση αναφέρεται ότι το πρόγραμμα πληροί τους βραχυπρόθεσμους στόχους του, αλλά απομένουν ακόμη πολλά να γίνουν για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και της ανάπτυξης.
Οι κυπριακές Αρχές έχουν λάβει σημαντικά μέτρα για να ολοκληρωθεί η διαδικασία της εξυγίανσης του τραπεζικού τομέα και τα επόμενα βήματα είναι η ανακεφαλαιοποίηση και την αναδιάρθρωση άλλων τραπεζών και τον συνεργατικό πιστωτικό τομέα.
Στην έκθεση χαιρετίζεται η δέσμευση των Αρχών της Κύπρου για χαλάρωση των περιορισμών στις πληρωμές, σύμφωνα με τον οδικό χάρτη αλλά τονίζεται ότι πρέπει να ενισχυθεί η εποπτεία των τραπεζών και το πλαίσιο για την αναδιάρθρωση του ιδιωτικού χρέους.
Γίνεται αναφορά και στις συνεχιζόμενες εκροές καταθέσεων και τονίζεται ότι αυτό συμβαίνει λόγω της μη αποκατάστασης της εμπιστοσύνης στο σύστημα. Την ίδια ώρα, επισημαίνεται ότι οι Αρχές λαμβάνουν μέτρα για την ενίσχυση του πλαισίου κατά του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος και για ενίσχυση της εφαρμογής του από τις τράπεζες.
Σε ό,τι αφορά τη δημοσιονομική πολιτική, η ομάδα του ΔΝΤ αναφέρει ότι συμφωνήθηκε ότι δεν απαιτούνται πρόσθετα μέτρα σε αυτό το στάδιο, αφού οι στόχοι για το υπόλοιπο του έτους, παραμένουν εφικτοί.
«Η Κύπρος είναι σε καλό δρόμο για να τηρήσει τους δημοσιονομικούς της στόχους για το 2013. Οι προσπάθειες που γίνονται στον δημοσιονομικό τομέα θα πρέπει να συνοδευτούν από φιλόδοξες δημοσιονομικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις», αναφέρεται.
Σε ό,τι αφορά τις πρόσφατες οικονομικές εξελίξεις, σημειώνεται ότι η ύφεση συνεχίζει να βαθαίνει, αλλά οι δημοσιονομικές επιδόσεις περί τα τέλη του Ιουνίου ήταν καλύτερες από ό, τι έχει προβλεφθεί.
Στην αξιολόγησή του, το ΔΝΤ θεωρεί ότι οι πολιτικές και κοινωνικές εντάσεις που παρατηρήθηκαν μετά την κρίση του Μαρτίου αρχίζουν σιγά – σιγά να υποχωρούν.
Κάνει λόγο για μια «πρωτοφανή διαδικασία» εξυγίανσης των δύο μεγαλύτερων συστημικών τραπεζών μέσω των ανασφάλιστων καταθέσεων και αναφέρει ότι αυτό το θέμα επικρίθηκε έντονα.
Όμως, τονίζει ότι η δημόσια αποδοχή του προγράμματος ως ο μόνος τρόπος για οικονομική ανάκαμψη αυξάνεται σταδιακά.
Όπως αναφέρεται, η αξιολόγηση ετοιμάστηκε μετά τις συζητήσεις που έλαβαν χώρα στη Λευκωσία, 17-31 Ιουλίου και τις επαφές του κλιμακίου με τον Υπουργό Οικονομικών, τον Διοικητή της ΚΤ και μέλη του Υπουργικού Συμβούλιου.
Η ομάδα του ΔΝΤ αποτελείτο από τους: Delia Velculescu (επικεφαλής), Nikita Aggarwal, Katja Funke, Vincenzo Guzzo, Alejandro Hajdenberg, Annamaria Kokenyne, Emmanuel Mathias, Uffe Mikkelsen, François Painchaud, Jiri Podpiera, Alejandro Simone, και Oliver Wuensch.
Οπως σημειώνεται, η έκθεση της ομάδας του ΔΝΤ δεν αντανακλά κατ` ανάγκη τις θέσεις του εκτελεστικού συμβουλίου του Ταμείου.
Πηγή: KYΠΕ
