Πολλοί προτιμούν να επιστρέψουν στη Φυλακή, όπως αποκαλύφθηκε σε συζήτηση της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
ΤΟΥ ΜΑΡΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Η ανάγκη δημιουργίας Κέντρου Κοινωνικής Υποστήριξης και Προσωρινής Διαμονής αποφυλακισθέντων με προβλήματα ουσιοεξάρτησης, αλλά και Ενδιάμεσου Χώρου Προσωρινής Διαμονής και Υποστήριξης (Half Way House) ατόμων που ολοκληρώνουν με επιτυχία τα θεραπευτικά προγράμματα απεξάρτησης, ήταν το θέμα που συζητήθηκε στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Βουλής (στο Συνεδριακό Κέντρο), τη Δευτέρα 1η Ιουνίου 2020 μετά από πρόταση της βουλευτίνας του ΔΗΣΥ Ελένης Σταύρου. «Την εγκληματικότητα την αντιμετωπίζουμε με την πρόληψη από ένα κράτος Πρόνοιας που μπορεί να βοηθήσει ανθρώπους να ορθοποδήσουν και ένα σύστημα που δεν προσβλέπει μόνο σε Τιμωρία, αλλά και στην Επανένταξη», είπε χαρακτηριστικά στη διάρκεια της συζήτησης η βουλευτίνα ΑΚΕΛ Ειρήνη Χαραλαμπίδου. Η δεύτερη βουλευτίνα του κόμματος που συμμετείχε στη συζήτηση Σκεύη Κουκουμά επέκρινε το κυβερνών κόμμα λέγοντας ότι «το θέμα της επανένταξης φυλακισμένων συζητήθηκε επανειλημμένα στην Επιτροπή μας κάτω από διάφορους τίτλους – τελευταία φορά τον περασμένο Νοέμβρη. Συζητούμε το θέμα εδώ και δύο χρόνια και δεν προχωρεί και φλυαρούμε…». Ο Λειτουργός του Γραφείου της Επιτρόπου Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρώπινων Δικαιωμάτων Νικόλας Κάϊζερ πληροφόρησε τις βουλευτίνες μέλη της Επιτροπής ότι «σύντομα το επόμενο διάστημα ολοκληρώνεται Έκθεση και Τοποθέτηση του Γραφείου μετά από ευρεία έρευνα λειτουργών του Γραφείου της Επιτρόπου για την ανάγκη δημιουργίας δομών για άτομα που αποφυλακίζονται ή που συμπληρώνουν το Πρόγραμμα στην Κλειστή Θεραπευτική Κοινότητα «Αγία Σκέπη» και άλλα Προγράμματα που τα βοηθούν στην απεξάρτηση».
Προτιμούν να μείνουν στη φυλακή…
Ελένη Σταύρου βουλευτίνα ΔΗΣΥ
-«Πολλοί αποφυλακισθέντες με προβλήματα ουσιοεξάρτησης δεν μπορούν να επιστρέψουν στο σπίτι τους γιατί οι οικογένειες τους δεν τους θέλουν – πιθανόν να έχουν προβεί σε πράξεις βίας μέσα στην οικογένεια – άρα δεν έχουν πού να μείνουν, δεν έχουν οικονομική και ψυχολογική στήριξη από το οικογενειακό περιβάλλον και επιπρόσθετα κουβαλούν το στίγμα της φυλακής, αλλά και του ναρκομανούς… πόσο εύκολο είναι άραγε να ξαναγυρίσουν στη φυλακή; Πόσο εύκολο είναι να λειτουργήσουν αυτόνομα μετά τη φυλάκιση, χωρίς να χρειάζονται δεκανίκια; Ξέρω ότι από πλευράς της Διεύθυνσης των Φυλακών έχει γίνει πολύ καλή δουλειά μέσα στο σωφρονιστικό ίδρυμα, αλλά το πρόβλημα είναι ότι με την αποφυλάκιση, πολλοί δεν έχουν χρήματα ούτε για το ταξί…δεν έχουν ένα κατάλυμα…και έτσι προτιμούν να παραμείνουν στη φυλακή. Θα ήθελα να γνωρίζω ποια στήριξη έχουν από το κράτος οι ίδιοι και οι οικογένειες τους; Το Δικαστήριο μπορεί να εκδώσει Διάταγμα και να στείλει τον κατηγορούμενο σε ασφαλή χώρο κράτησης, αν είναι ενήλικας. Σε περίπτωση ανήλικων, πού κρατούνται; Τι γίνεται με την επαγγελματική κατάρτιση, την εξεύρεση εργασίας, ενδεχομένως τις σπουδές και την αποδοχή από την κοινωνία, μετά την αποφυλάκιση; Πόσο εύκολο είναι να ενταχθούν κοινωνικά αυτοί οι άνθρωποι, δεδομένου του στιγματισμού τους; Στήριξη χρειάζονται και οι οικογένειες που συχνά επιδιώκουν Δικαστικά Διατάγματα για να μην επιστρέφουν στο σπίτι τα παιδιά τους. Πώς θωρακίζουμε αυτές τις οικογένειες που κουβαλούν αυτό το σταυρό λόγω της βίαιης συμπεριφοράς των παιδιών τους, είτε λόγω χρήσης ουσιών, είτε λόγω ψυχικών προβλημάτων και παραβατικότητας;
Αθηνά Δημητρίου Αναπληρώτρια Ανώτερη Λειτουργός Τμήματος Φυλακών
-«Οι φυλακισμένοι μετά την αποφυλάκιση τους αντιμετωπίζουν βασικά προβλήματα επιβίωσης και συχνά δεν έχουν ούτε χώρο διαμονής, γιατί δεν έχουν στήριξη από την οικογένεια τους. Έχουν πρόβλημα ακόμα και ν’ ανοίξουν λογαριασμό σε Τράπεζα, ακόμα και να ενοικιάσουν χώρο διαμονής γιατί απορρίπτονται λόγω του στίγματος τους ως πρώην φυλακισμένοι. Ένας πρόσφατα αποφυλακισθείς, μας είπε ότι δεν αντέχει άλλο και ότι θέλει να έρθει πίσω στις Φυλακές γιατί ήταν για τρεις μέρες νηστικός και δεν είχε χώρο διαμονής…είναι κρίμα αυτοί οι άνθρωποι να μην έχουν ευκαιρίες επανένταξης και να υποτροπιάζουν, αφού δεν έχουν άλλες επιλογές. Είμαι υπέρ του Half Way House όπως γίνεται σε άλλες χώρες μέλη με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του κράτους, ώστε να στηρίζονται οι αποφυλακισμένοι τους πρώτους έξι μήνες της αποφυλάκισης (και όχι μόνο οι ουσιοεξαρτώμενοι) για να μπορούν να σταθούν στα πόδια τους».
Ειρήνη Χαραλαμπίδου βουλευτίνα ΑΚΕΛ
-«Οι αποφυλακισθέντες είναι στιγματισμένοι και ό,τι θετικό μπορεί να τους προσφέρει η φυλακή προς την κατεύθυνση της επανένταξής τους στην κοινωνία, χάνεται μετά την αποφυλάκιση τους και είναι δώρο άδωρο. Χρειάζεται ένας ευρύτερος συντονισμός και αναθεώρηση των προγραμμάτων. Οι άνθρωποι που ολοκληρώνουν προγράμματα απεξάρτησης πρέπει να παίρνουν βοήθεια από άλλες δομές για να επανενταχθούν στην κοινωνία. Έτσι προλαβαίνουμε ή έστω μειώνουμε την εγκληματικότητα – με προγράμματα πρόληψης και ουσιαστικές παρεμβάσεις σε αυτούς τους τομείς. Διαφορετικά, με το να βάζουμε κάποιον στη φυλακή, να τον αποφυλακίζουμε και να τον ξαναφέρνουμε πίσω στη φυλακή, κάνουμε τρύπες στο νερό. Πρέπει να υπάρξουν πρωτοβουλίες για ολοκληρωμένα προγράμματα. Την εγκληματικότητα την αντιμετωπίζουμε με την πρόληψη από ένα κράτος Πρόνοιας που μπορεί να βοηθήσει ανθρώπους να ορθοποδήσουν και από ένα σύστημα που δεν προσβλέπει μόνο σε Τιμωρία, αλλά και στην Επανένταξη».
«Επαναλαμβανόμενες εκθέσεις ιδεών»…
Σκεύη Κουκουμά βουλευτίνα ΑΚΕΛ
-«Είναι επαναλαμβανόμενες οι εκθέσεις ιδεών που ακούμε για θέματα εξαρτήσεων στην Επιτροπή μας. Ενώ υπάρχουν προγράμματα, ενώ κατατέθηκαν εισηγήσεις για τη δημιουργία Κέντρου Φιλοξενίας και Υποστήριξης ατόμων που βρίσκονται στη διαδικασία απεξάρτησης και ενώ η κυβέρνηση έχει καταλήξει σε αποφάσεις, η κυβέρνηση αποφάσισε ότι είναι πολύ ψηλό το κόστος των 140 χιλιάδων ευρώ για τη δημιουργία του Κέντρου και σήμερα συζητούμε ξανά το ίδιο θέμα. Χωρίς να συναισθανόμαστε τι συμβαίνει έξω με τη διάδοση και εξάπλωση των ναρκωτικών, με τις οικογένειες που αντιμετωπίζουν τρομερά προβλήματα για το πώς να στηρίξουν τα παιδιά τους και με το ποιος θα τα καθοδηγήσει. Ογδόντα οικογένειες βρίσκονται σε πρόγραμμα της «Αγίας Σκέπης» για να στηριχθούν και να ενδυναμωθούν και αντιλαμβάνεστε πόσες άλλες ακόμα δεν έχουν βρει το δρόμο για να ζητήσουν βοήθεια και καθοδήγηση».
Αννίτα Δημητρίου βουλευτίνα ΔΗΣΥ
-«Τα προβλήματα δεν λύνονται ως δια μαγείας, αλλά σταδιακά με τη συνεργασία όλων να προχωρήσουμε. Ναι έχετε δίκιο η Κυπριακή Δημοκρατία υστερεί σε προγράμματα επανένταξης αποφυλακισθέντων. Ωστόσο πρέπει να δούμε τι είναι εφικτό να γίνει και να μην ισοπεδώνουμε τις προσπάθειες και την αναβάθμιση του έργου των Φυλακών και των Προγραμμάτων και των θετικών αλλαγών που έχουν γίνει».
Διαβούλευση, πρόταση και Πρωτόκολλο
Σπύρος Γιαλλουρίδης Λειτουργός Υπουργείου Δικαιοσύνης
-«Επειδή θεωρούμε ότι η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη, έχει ολοκληρωθεί η Διαβούλευση όλων των εμπλεκόμενων φορέων και πολύ σύντομα θα παρουσιαστεί πρόταση ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου που αφορά τη στήριξη ατόμων που αποφυλακίζονται και αντιμετωπίζουν προβλήματα ουσιοεξάρτησης. Αυτό θα γίνει μέσα από τη θεσμοθετημένη συνεργασία των Υπουργείων Δικαιοσύνης, Υγείας και Εργασίας και αφορά κυρίως την προληπτική δράση Υπηρεσιών στις τοπικές κοινωνίες (μεταξύ των οποίων οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, ο Παρατηρητής της Γειτονιάς και άλλες). Όσον αφορά τα άτομα που αποφυλακίζονται και έχουν προβλήματα ουσιοεξάρτησης, προχώρησε η διαδικασία με τη σύνταξη ενός σχετικού Πρωτοκόλλου και αποφασίστηκε ν’ αντιμετωπισθεί σύντομα με την προκήρυξη αγοράς υπηρεσιών που θα βοηθήσουν στην υλοποίηση τού Πρωτοκόλλου, ενώ το κράτος θα συνδράμει οικονομικά στο κόστος εφαρμογής. Ο σκοπός του Πρωτοκόλλου είναι η αναζήτηση τρόπων ομαλής κοινωνικής επανένταξης των ατόμων που αποφυλακίζονται και έχουν προβλήματα ουσιοεξάρτησης, για αποσόβηση των κινδύνων υποτροπής και κοινωνικού αποκλεισμού τους».
Λάμπρος Σαμαρτζής Ψυχίατρος Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας (ΥΨΥ) Υπουργείου Υγείας
-«Υπάρχουν ουσιοεξαρτημένοι χρήστες που είναι λειτουργικοί και υπάρχουν και αυτοί που δεν μπορούν να εργαστούν και έχουν προβλήματα με τον Νόμο. Πράγματι είναι τραγικό το φαινόμενο ανθρώπων που αποφυλακίζονται και θέλουν να ξαναγυρίσουν στη Φυλακή γιατί βρίσκουν παντού πόρτες κλειστές – πολλοί προέρχονται από διαλυμένες οικογένειες – κι αυτό συμβαίνει και με άτομα με ψυχικά προβλήματα που θέλουν να επιστρέψουν στο Ψυχιατρείο ή στη Ψυχιατρική Κλινική του Νοσοκομείου».
«Οι πολιτικές να μη στιγματίζουν τον χρήστη»
Κωνσταντίνος Στυλιανού Εκτελεστικός Γραμματέας Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου – ΑΑΕΚ
-«Η ΑΑΕΚ «τρέχει» το Πρόγραμμα «Ένταξη» σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, στο πλαίσιο του οποίου προσφέρει μαθήματα κατάρτισης σε άτομα με προβλήματα ουσιοεξάρτησης. Ένας από τους συνεργάτες μας είναι και το Τμήμα Φυλακών και τα μαθήματα παρακολούθησαν 28-37 κρατούμενοι στις Φυλακές. Σε ό,τι αφορά τη στήριξη οικογενειών παιδιών με προβλήματα ουσιοεξάρτησης, είναι καλό να μην κάνουμε γενικεύσεις γιατί δημιουργείται προφανώς η εντύπωση ότι τα πάντα καταρρέουν. Η κάθε περίπτωση πρέπει να εκτιμάται ξεχωριστά. Υποστηρικτικές Υπηρεσίες παρέχονται από διάφορα Κέντρα, αλλά συχνά για κάποιους λόγους υπάρχει δυσκολία στην αξιοποίηση τους. Το Δ.Σ. της ΑΑΕΚ προβληματίζεται κατά πόσο θα προκηρύξει ένα ειδικό Πρόγραμμα Στήριξης συγγενών και οικογενειών ουσιοεξαρτημένων. Τα Half Way Houses δεν συζητούνται για πρώτη φορά και είναι ένα έργο που μας προβληματίζει για να ενταχθεί στη νέα Εθνική Στρατηγική της ΑΑΕΚ 2021-2028. Συμφωνώ με τον κύριο Σαμαρτζή για όσα είπε σε σχέση με τη σχέση χρήσης και επιδοματικής πολιτικής. Οι πολιτικές δεν πρέπει να στιγματίζουν και να τιμωρούν τον χρήστη επειδή είναι χρήστης. Δεν είναι σωστή η προσέγγιση «ζητάς ένα επίδομα και επειδή είσαι χρήστης δεν σου το δίνω», αφού έτσι ουσιαστικά τον τιμωρούμε επειδή έχει πρόβλημα εξάρτησης. Υπάρχει και η προσέγγιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σε σχέση με την πολιτική για τις εξαρτήσεις, που αναφέρει ότι κανένα άτομο δεν μπορεί να αποκλειστεί από ένα επίδομα, ένεκα της εξάρτησης του. Αντίθετα πρέπει να προστατεύονται αυτά τα άτομα και να λαμβάνουν περαιτέρω υποστήριξη».
Ευτύχιος Χατζηχριστοδούλου Λειτουργός Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας – ΥΚΕ
-«Οι ΥΚΕ επιλαμβάνονται αρκετά θέματα Φυλακών και ένα από τα θέματα είναι η συνεργασία με άλλες Υπηρεσίες πριν την αποφυλάκιση, ιδιαίτερα για την υποβολή της απαιτούμενης αίτησης για αύξηση της οικονομικής βοήθειας μετά την αποφυλάκιση. Το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα όσων ήταν λήπτες ΕΕΕ πριν τη φυλάκιση τους, αναστέλλεται και μόλις βγουν έξω μπαίνει σε ισχύ για έκτακτη οικονομική βοήθεια, ενώ το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων επιδιώκει μια θεσμοθετημένη διαδικασία στο ζήτημα αυτό».
Εμπιστοσύνη εργοδοτών σε άτομα «Αγίας Σκέπης»
Τίνα Παύλου Κλινική Διευθύντρια Κλειστής Θεραπευτικής Κοινότητας «Αγία Σκέπη»
-«Στην «Αγία Σκέπη» αυτή τη στιγμή στηρίζουμε 80 οικογένειες αφού η στήριξη των γονιών είναι αναγκαία για να βοηθήσουν τα παιδιά τους να ενταχθούν στο Πρόγραμμα της «Αγίας Σκέπης». Επίσης στηρίζουμε τους εργοδότες. Εκεί που το άτομο ενημερώνει τον εργοδότη ότι προέρχεται από Πρόγραμμα Απεξάρτησης, στηρίζουμε εμείς τον εργοδότη με διάφορους τρόπους. Είμαστε μαζί του σε συνεχή επικοινωνία και υπάρχουν εργοδότες που μας ζητούν ξανά και ξανά, να εργοδοτήσουν άτομα από το Πρόγραμμα».
Ειρήνη Χαραλαμπίδου βουλευτίνα ΑΚΕΛ
-«Ποιο είναι το κίνητρο του εργοδότη σε μια Κύπρο της προκατάληψης, να εργοδοτήσει άτομα με ιστορικό φυλάκισης και ουσιοεξάρτησης;
Τίνα Παύλου
-«Το feedback (σ. σ. ανατροφοδότηση) που έχουμε από τους ίδιους τους εργοδότες, είναι ότι νιώθουν ασφάλεια, γιατί ναι μεν το άτομο ήταν χρήστης ή πρώην κατάδικος, αλλά παίρνει στήριξη και αυτό έχει σημασία για τους εργοδότες…αναγνωρίζουν ότι τα άτομα μετά από θεραπεία, είναι ειλικρινή, ότι αναλαμβάνουν προσωπική ευθύνη για τον εαυτό τους, τις πράξεις τους και τη συμπεριφορά τους».
Η βουλευτίνα ΑΚΕΛ Σκεύη Κουκουμά.
Ο Λειτουργός Γραφείου Επιτρόπου Διοικήσεως Νικόλας Κάϊζερ.
Η Λειτουργός Τμήματος Φυλακών Αθηνά Δημητρίου.
Η βουλευτίνα ΔΗΣΥ και Εισηγήτρια του θέματος Ελένη Σταύρου.
Φώτο: Ένα από τα κελιά της Πτέρυγας 10 όπου λειτουργεί το Κέντρο Ψυχικής Υγείας των Κεντρικών Φυλακών τη μέρα των εγκαινίων του Κέντρου – 31 Ιουλίου 2014 – από τον τότε Υπουργό Δικαιοσύνης Ιωνά Νικολάου και τον τότε Υπουργό Υγείας Φίλιππο Πατσαλή, στην παρουσία δημοσιογράφων. Τον Ιανουάριο 2018 εγκαινιάστηκε στις Κεντρικές Φυλακές από τον Ιωνά Νικολάου η Πτέρυγα 10Α για την εφαρμογή του Κλειστού Προγράμματος Απεξάρτησης «ΔΑΝΑΗ», για τους φυλακισμένους χρήστες.
