ΤΟΥ ΜΑΡΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Δεν με εξέπληξε η επιβολή της βαριάς ποινής των ισοβίων που το Ποινικό Δικαστήριο της Αλεξάνδρειας επέβαλε στις 24 Σεπτεμβρίου 2019 στον 62χρονο σήμερα σκληροτράχηλο Αιγύπτιο πολιτικό ακτιβιστή Seif el-Din Moustafa Imam που διέπραξε άοπλος την αεροπειρατεία σε αεροσκάφος των Αιγυπτιακών Αερογραμμών στις 29 Μαρτίου 2016 στη διάρκεια εσωτερικής πτήσης από την Αλεξάνδρεια στο Κάιρο και το ανάγκασε να προσγειωθεί στη Λάρνακα, με στόχο – όπως δήλωσε τότε – να κάνει γνωστή στην Ευρώπη και σε όλο τον ελεύθερο κόσμο τη συστηματική παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη χρήση βασανιστηρίων και τις δολοφονίες πολιτικών αντιπάλων ή διαφωνούντων από αυτό που αποκάλεσε «φασιστικό καθεστώς» του Προέδρου της Αιγύπτου Abdel-Fattah el-Sisi. Παρόλο που στη διάρκεια της αεροπειρατείας δεν χρησιμοποίησε καθόλου βία και δεν έφερε πραγματικά εκρηκτικά, καταδικάστηκε να περάσει το υπόλοιπο της ζωής του στις απάνθρωπες αιγυπτιακές φυλακές ως πολιτικός κρατούμενος, λόγω των αντικαθεστωτικών του πεποιθήσεων. Τις συνθήκες κράτησης των Αιγυπτίων αλλά και ξένων φυλακισμένων περίγραψε σε έκθεσή του προς το Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας τον Αύγουστο 2016 ο διεθνώς αναγνωρισμένος για θέματα ασύλου και ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον αραβικό κόσμο 77χρονος Βρετανός Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Emile George Howard Joffe του Πανεπιστημίου Cambridge που ήρθε στην Κύπρο για να ενισχύσει, με τη μαρτυρία του, το αίτημα της υπεράσπισης του Αιγύπτιου αεροπειρατή να μην εκδοθεί στην Αίγυπτο, γιατί κινδυνεύει η σωματική του ακεραιότητα και η ίδια η ζωή του. Στην έκθεσή του ο Καθηγητής Emile Joffe περιέγραψε, μεταξύ άλλων, την παρούσα κατάσταση στην Αίγυπτο και την πολιτική δράση του Αιγυπτίου – κυρίως ως μέλους ένοπλων παλαιστινιακών οργανώσεων με δράση σε διάφορες αραβικές χώρες – που μπαινόβγαινε για πολλά χρόνια στις φυλακές της Αιγύπτου. Ο Βρετανός Καθηγητής αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στο στρατιωτικό πραξικόπημα της 3ης Ιουλίου του 2013 κατά της κυβέρνησης του Προέδρου Morsi, που κυριαρχείτο από τη Μουσουλμανική Αδελφότητα. «Δεν υπήρχε καμιά αμφιβολία», ανέφερε, «ότι ο Στρατηγός Sisi -που σύντομα θα γινόταν Στρατάρχης- αντιπροσώπευε τα συμφέροντα του στρατού στο κράτος, όπως όλοι οι προηγούμενοι Πρόεδροι της χώρας, πλην του Mohamed Morsi. Αποφάσισε να διενεργήσει εκλογές στις 3 Ιουνίου 2014 τις οποίες κέρδισε και τη χρονιά μετά την εκλογή του ως Προέδρου υπήρξε μια σημαντική επιδείνωση στην εικόνα της Αιγύπτου, σε σχέση με τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μια δραματική άνοδος στην καταπιεστικότητα (oppressiveness) του κράτους. Για παράδειγμα, τον Φεβρουάριο 2015 τροποποιήθηκε ο σχετικός Νόμος, ώστε να επιτρέπει στους Δικαστές να παραμερίζουν τις καταθέσεις μαρτύρων σε ποινικές υποθέσεις, ενώ ένας διευρυμένος αντιτρομοκρατικός νόμος πέρασε τον Αύγουστο 2015, αμέσως μετά τη δολοφονία του Γενικού Εισαγγελέα Hisham Barakat. Ο Νόμος αυτός ουσιαστικά ποινικοποιεί οποιοδήποτε δημοσίευμα ΜΜΕ το οποίο δεν είναι ευθυγραμμισμένο με τις επίσημες δηλώσεις». Σύμφωνα με τον Βρετανό Καθηγητή, «η έκθεση του Αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών του Ιουνίου 2015 για τις πρακτικές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Αίγυπτο ξεκαθαρίζει ότι, η τήρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Αίγυπτο επιδεινώθηκε κατά τη διάρκεια του 2014. Αναφέρεται σε «υπερβολική χρήση βίας από τις δυνάμεις ασφαλείας, περιλαμβανομένων παράνομων δολοφονιών και βασανιστηρίων, καταστολή πολιτικών ελευθεριών, περιλαμβανομένων κοινωνικών και κυβερνητικών περιορισμών στην ελευθερία της έκφρασης, στην ελευθερία του Τύπου και στην ελευθερία της ειρηνικής συνέλευσης και συνεργασίας».
Για την παρούσα κατάσταση στις Αιγυπτιακές φυλακές και κρατητήρια, ο Καθηγητής Joffe επικαλείται την έκθεση του Αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών του 2016, στην οποία υπάρχουν περιγραφές «για απάνθρωπες και επικίνδυνες συνθήκες που συχνά καταλήγουν σε θάνατο, λόγω του υπερπληθυσμού, της κακοποίησης κρατουμένων από φρουρούς, περιλαμβανομένων ανηλίκων, της ανεπαρκούς ή ανύπαρκτης ιατρικής φροντίδας, των ακατάλληλων υποδομών και του εξαερισμού, της στέρησης τροφής και πόσιμου νερού».
Δεν ήταν τυχαίο που η περίπτωση του Moustafa Imam συνδέθηκε με την υπόθεση του 28χρονου Ιταλού φοιτητή Τζούλιο Ρεγκένι (Giulio Regeni), επικριτή της κυβέρνησης του Στρατηγού Sisi που στις 25 Ιανουαρίου 2016 συνελήφθη από τη μυστική Αστυνομία του καθεστώτος, ενώ πραγματοποιούσε στο Κάιρο έρευνα για τα ανεξάρτητα συνδικάτα στην Αίγυπτο και που βρέθηκε λίγες μέρες μετά άγρια δολοφονημένος σ’ ένα χαντάκι της πόλης, με σπασμένα πλευρά, χωρίς νύχια στα χέρια και στα πόδια, με σημάδια από ηλεκτροσόκ στο πέος του, κοψίματα στ’ αφτιά, ουλές από σβησμένα τσιγάρα, τραύματα σ’ όλο το σώμα του και εγκεφαλική αιμορραγία…
Στην έκθεση του προς το Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας ο Καθηγητής Joffe αναφέρει ότι ο Αιγύπτιος αεροπειρατής υποστηρίζει ότι στη διάρκεια της κράτησής του σε Αιγυπτιακή φυλακή αναγνώρισε τον επίσης κρατούμενο Giulio Regeni μεταπτυχιακό φοιτητή από το Πανεπιστήμιο του Cambridge κι αργότερα συνειδητοποίησε ότι ο Regeni είχε δολοφονηθεί από άντρες των Αιγυπτιακών Υπηρεσιών Ασφαλείας, αφότου το πτώμα του βρέθηκε στα περίχωρα του Καΐρου, τον Φεβρουάριο 2016. Έγραψε ο Καθηγητής Joffe: «Έχω προσωπικό ενδιαφέρον για την πτυχή αυτής της υπόθεσης, γιατί ο Giulio Regeni ήταν φοιτητής στο δικό μου Τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Διεθνών Σχέσεων και, αν και δεν τον γνώριζα καλά, συναντηθήκαμε, στο πλαίσιο των ακαδημαϊκών μου καθηκόντων. Ως αποτέλεσμα αυτής της συνειδητοποίησης, ο κύριος Moustafa Imam αποφάσισε να δημοσιοποιήσει την εμπειρία του στη φυλακή και να διαπράξει αεροπειρατεία στην εσωτερική πτήση Καΐρου και Αλεξάνδρειας, καθώς δεν είχε άλλο τρόπο να φύγει από την Αίγυπτο».
Να υπενθυμίσω ότι ο Joffe βίωσε στην Κύπρο μια πραγματική ψυχρολουσία, αφού με ενδιάμεση απόφαση που ανέγνωσε η Επαρχιακή Δικαστής Δώνα Κωνσταντίνου, το Δικαστήριο απέρριψε το αίτημα της υπεράσπισης του αεροπειρατή να αποδεχθεί τον Βρετανό Καθηγητή ως ανεξάρτητο πραγματογνώμονα για την εσωτερική τάξη, την ασφάλεια και τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Αίγυπτο!
Υπενθυμίζω επίσης ότι ο Αιγύπτιος αεροπειρατής είχε υποβάλει αίτηση για πολιτικό άσυλο στην Κύπρο, από την πρώτη στιγμή που παραδόθηκε στις Κυπριακές Αρχές μετά την αεροπειρατεία και προφανώς πριν τις 6 Απριλίου 2016, όταν ο τότε Υπουργός Δικαιοσύνης Ιωνάς Νικολάου υπέγραψε Διάταγμα Έκδοσής του στην Αίγυπτο, αφού το είχε ζητήσει η «παραδοσιακή φίλη» Αίγυπτος και ιδιαίτερα η…στρατηγική σύμμαχος στην ανόρυξη και εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων, κυβέρνηση του Στρατηγού Sisi…
Κι όμως ενώ έκανε πολύχρονο αγώνα για να μην εκδοθεί πίσω στην πατρίδα του ο Moustafa Imam ζήτησε ο ίδιος να εκδοθεί πίσω στην πατρίδα του, πράγμα που έγινε στις 18 Αυγούστου 2018 μέσω της Interpol που τον παρέδωσε στις Αιγυπτιακές Αρχές. «Ο θάνατος στην Αίγυπτο, αξίζει περισσότερο, από τη ζωή εδώ, όπου πεθαίνω κάθε μέρα», έγραψε ο ίδιος ο κρατούμενος, σε επιστολή του στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, με το ηθικό του τσακισμένο μέσα στο Μπλοκ 10 των Κεντρικών Φυλακών. Το αίτημα του να επιστρέψει στις φυλακές της Αιγύπτου ήταν μια αιφνιδιαστική και για πολλούς ακατανόητη πρωτοβουλία που ακύρωσε με μια μονοκοντυλιά τις αγωνιώδεις προσπάθειες διόμισι χρόνων να μη εκδοθεί στην πατρίδα του, να εξασφαλίσει πολιτικό άσυλο στην Κύπρο και να εκτίσει την ποινή του στις Φυλακές της χώρας μας. Στις 25 Ιουνίου 2018 η δικηγόρος του Αιγύπτιου κρατούμενου Νικολέττα Χαραλαμπίδου είχε στείλει στο ΕΔΑΔ επείγουσα επιστολή όπου έγραφε μεταξύ άλλων ότι «οι συνθήκες κράτησής του, τσάκισαν σταδιακά τη ψυχολογική του αντίσταση και συσσώρευσαν συναισθήματα ταπείνωσης και απόσυρσης, με κορύφωση τη μεταφορά του στο Μπλοκ 10, που του προκάλεσε ψηλά επίπεδα άγχους, αγωνίας, παρατεταμένης απομόνωσης και ταυτόχρονα, απουσίας ιδιωτικότητας, όπως και σοβαρά προβλήματα ύπνου, που επιδεινώνονται όσο περνά ο χρόνος»…
Στιγμιότυπο από τη συνέντευξη του Βρετανού Καθηγητή Emile Joffe στον Μάριο Δημητρίου τον Αύγουστο 2016 στη Λευκωσία.
Φώτο: Ο Moustafa Imam σε μια από τις προσαγωγές του στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας.
