Ο δημοσιογράφος Λουκάς Χριστοδουλίδης συνομίλησε με την Πρόεδρο της ΠΟΕΔ (Παγκύπριας Οργάνωσης Ελλήνων Δασκάλων) κυρία Μύρια Βασιλείου για το θέμα ηθικής ανάπτυξης και αγωγής των παιδιών.
Κυρία Βασιλείου, εκτός απ´ τον χώρο της εκπαίδευσης και η οικογένεια θα λέγατε ότι αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες της ηθικής ανάπτυξης του παιδιού; Ποια η γνώμη σας;
Αναντίλεκτα οικογένεια και σχολείο αποτελούν τους δύο σημαντικότερους παράγοντες στη ζωή ενός παιδιού, που δρουν καθοριστικά σε αυτό που ονομάζουμε διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Η οικογένεια όμως, ως η πρώτη κοινωνική ομάδα στην οποία εντάσσεται ένα παιδί από τη μέρα της γέννησής του, αποτελεί τον πρώτο και σπουδαιότερο σταθμό στη ζωή ενός παιδιού. Ως εκ τούτου σαφώς και επηρεάζει, και κάποιες φορές καθορίζει, ζητήματα που αφορούν στην ηθική του ανάπτυξη.
Τα όρια πιστεύετε ότι βοηθούν τα παιδιά να μάθουν κάποιες σημαντικές αξίες εντός και εκτός σχολικών μονάδων όπως η υπευθυνότητα και η αντιμετώπιση των άλλων με σεβασμό;
Και όχι μόνο. Γενικότερα τα όρια είναι σημαντικό στοιχείο στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών ώστε το παιδί να νιώσει ασφάλεια και εμπιστοσύνη τόσο προς το ίδιο όσο και προς τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς του. Ας μην ξεχνούμε ότι στόχος της οικογένειας και του σχολείου είναι να διαπαιδαγωγήσουμε σωστούς ενήλικες που θα σέβονται τόσο τους εαυτούς τους όσο και τους άλλους και θα ενεργούν στο πλαίσιο κοινωνικά αποδεκτών κανόνων και συμβάσεων. Επομένως, τα σωστά όρια πλάθουν αυτοδύναμα παιδιά και παιδιά που μπορούν να προσαρμοστούν αποτελεσματικά στην κοινωνία.
Δυστυχώς για κάποιους ακόμη και σήμερα το να θέτονται όρια στα παιδιά αυτό ισοδυναμεί με στέρηση ελευθερίας ή τιμωρίας. Ουδέν αναληθέστερο. Τα όρια μπαίνουν ακριβώς γιατί κύριο μέλημα είναι η αγάπη και η φροντίδα του παιδιού με στόχο τη σωστή διαπαιδαγώγησή του.
Η σύγχρονη παιδαγωγική αναγνωρίζει την αξία και τη συμβολή της ηθικής επιβράβευσης;
Στη βιβλιογραφία είναι αποδεκτή η επίδραση της θετικής ενίσχυσης του δασκάλου προς τους μαθητές ως προς τη μαθησιακή εξέλιξη και διαχείριση της συμπεριφοράς τους. Ως εκ τούτου, η ηθική επιβράβευση είναι ένας παράγοντας που μπορεί να συμβάλει στη μαθησιακή εξέλιξη του παιδιού και στην αναγνώριση της προσπάθειας που αυτό καταβάλλει και κατ’ επέκταση να ενθαρρύνει ή/και να ενισχύσει θετικές συμπεριφορές, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι είναι ο μοναδικός τρόπος που μπορεί να βοηθήσει στη μαθησιακή ή τη γενικότερη εξέλιξη του παιδιού.
Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί θα λέγατε Κυρία Βασιλείου ότι λειτουργούν ως μοντέλα συμπεριφοράς για τα παιδιά;
Όπως έχω αναφέρει και πιο πάνω, οικογένεια και σχολείο αποτελούν τους δύο βασικούς παράγοντες οι οποίοι συμβάλλουν ουσιαστικά στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Για τον λόγο αυτό θα λέγαμε ότι σαφώς τόσο οι γονείς όσο και οι εκπαιδευτικοί «διδάσκουν» ή «διαπαιδαγωγούν» και μέσα από το παράδειγμά τους. Και σε αυτό το πλαίσιο αξίζει να σημειωθεί αφενός το πόσο σημαντικό είναι να υπάρχουν αγαστές σχέσεις συνεργασίας μεταξύ σχολείου και οικογένειας και αφετέρου πόσο σημαντικό είναι το παιδί να μην βιώνει αντιφάσεις ανάμεσα στο τι διδάσκεται ή στο τι μαθαίνει στο σχολείο σε σχέση με το τι βιώνει στην οικογένειά του. Για παράδειγμα σκεφτείτε πόσο περίεργα νιώθει ένα παιδί όταν στο σχολείο διδάσκεται το πόσο σημαντικό είναι να σεβόμαστε όλους τους ανθρώπους, ενώ στο σπίτι μπορεί να παρακολουθεί συμπεριφορές που αναιρούν αυτή την αξία του σεβασμού για όλους τους ανθρώπους, είτε λόγω χρώματος, καταγωγής κλπ.
Κλείνοντας λοιπόν, τονίζω για άλλη μια φορά το πόσο σημαντικό είναι σχολείο και οικογένεια να στέκονται δίπλα στο παιδί, αναγνωρίζοντας τον κοινό στόχο που δεν είναι άλλος από το ίδιο το παιδί και πώς αυτό θα βοηθηθεί ώστε να εξελιχθεί σε ένα ελεύθερο και ενεργό πολίτη.
