Ο φωτογράφος Κωνσταντίνος Πίττας παρουσιάζει το έργο του «Εικόνες μιας άλλης Ευρώπης», στο Μουσείο Μπενάκη.
Της Αλεξάνδρας Σκαράκη
Μια γυναίκα περιμένει στο πεζοδρόμιο για να διασχίσει τη διάβαση ενός δρόμου στο Ανατολικό Βερολίνο, σε ένα σκηνικό από την καθημερινότητα της πόλης. Σε μια γωνιά του Παρισιού, ένα κορίτσι στέκεται πίσω από τη φουφού με τα καλαμπόκια, ενώ την πλαισιώνουν μια παγωτομηχανή και ζαχαρωτά. Σε άλλο κάδρο, ένας άνδρας βαδίζει ελαφρά σκυμμένος σε χιονισμένο δρόμο του Βουκουρεστίου. Μια ηλικιωμένη κυρία, σαν ηρωίδα ταινίας του Χίτσκοκ με βλέμμα χαμένο μαρτυρά την αριστοκρατία της Βιέννης. Ο κύριος δίπλα της και το επιβλητικό κτίριο συμπληρώνουν το καρέ. Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες αποτελούν ένα μικρό δείγμα των παραστάσεων του φωτογράφου Κωνσταντίνου Πίττα και τις σκέψεις που συνόδευαν τις περιπλανήσεις του στην Ευρώπη, το διάστημα 1985-1989.
Το Μουσείο Μπενάκη παρουσιάζει τις παραστάσεις που βίωσε ο φωτογράφος στην έκθεση «Κωνσταντίνος Πίττας, Εικόνες μιας άλλης Ευρώπης, 1985-1989».
Ο Κωνσταντίνος Πίττας για τέσσερα χρόνια ταξίδεψε στη Δυτική και Ανατολική Ευρώπη και κατέγραψε σκηνές δρόμου και από τις δυο πλευρές του Τείχους, έχοντας μια μικρή κάμερα Minox που αγόρασε τον Μάρτιο του 1984 και έκρυβε στην τσέπη του, εξαιτίας της αστυνόμευσης που υπήρχε. Οι πρώτες φωτογραφίες που τράβηξε με τη νέα μηχανή ήταν από την πόλη της Αθήνας, ενώ αργότερα ακολούθησαν και άλλων πόλεων. Την κρατούσε στο αριστερό χέρι και χωρίς να βλέπει ποτέ την κίνησή του, τη στήριζε στο στομάχι. «Με τον καιρό είχα μάθει την κλίση του σώματος, το κάδρο, τι τραβάει η μηχανή. Δεν με ενδιέφερε το ίσιο κάδρο, τραβούσα από εκεί που ήμουν, όσο πιο γρήγορα μπορούσα, λειτουργώντας ενστικτωδώς για τα πρόσωπα που φωτογράφιζα», δήλωσε ο κος Πίττας στη συνέντευξη Τύπου για την έκθεση.
Η δουλειά ξεκίνησε το 1985, με στόχο να δείξει ότι κοινός τόπος της διηρημένης Ευρώπης ήταν οι ίδιοι οι πολίτες της και η καθημερινότητα της ζωής τους, ανεξάρτητα από τον «κόσμο» στον οποίο ανήκαν. «Πίστευα ότι μέσα από το φωτογραφικό φακό θα μπορούσα να δείξω μια ενιαία Ευρώπη, σαν μια μεγάλη οικογένεια, παρόλο που τότε η Ευρώπη ήταν χωρισμένη στα δυο και αυτό ήταν αδιανόητο. Έβλεπα μια κοινή ταυτότητα, Ευρωπαϊκές ομοιότητες που με συγκινούσαν. Έδειξα (στις φωτογραφίες) τους ανθρώπους όπως τους έβλεπα. Υπήρχε μια καταπίεση στα βλέμματα, στα σώματα», συμπλήρωσε ο κος Πίττας. «Ποτέ δεν προσπάθησα να πω κάτι με τις φωτογραφίες, αυτό φαίνεται στα πρόσωπα. Και η Δύση για εμένα δεν είναι παράδεισος, έβλεπες μια εσωτερική ηρεμία στους ανθρώπους, μια μοναξιά».
Το έργο διακόπηκε απότομα το 1989 με την κατάρρευση του Τείχους και την ένταξη όλων των χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σε μια χρονική περίοδο όπου η φωτογραφία κρίθηκε και αμφισβητήθηκε για τη σχέση της με την πραγματικότητα, ο φωτογράφος άφησε στην άκρη το ημιτελές έργο του, με αποτέλεσμα αυτό να ξεχαστεί με την πάροδο των χρόνων και να μην μαθευτεί. Δεν έμαθε ποτέ κανένας για τις φωτογραφίες, παρά μόνο όταν το 2014 ο Κωνσταντίνος Πίττας βρήκε στο αρχείο του τα αρνητικά φιλμ, τα εμφάνισε και τα παρουσίασε για πρώτη φορά σε φίλους και γνωστούς. Όταν εκείνοι εντυπωσιάστηκαν, τότε άρχισε να τις δημοσιεύει. Οι φωτογραφίες δημοσιεύτηκαν αρχικά στο διαδίκτυο, σε ένα portfolio στα πλαίσια του Athens Photo Festival και αργότερα σε μια μικρή έκθεση στα Κύθηρα. Στο τέλος του 2015, κυκλοφόρησε το λεύκωμα.
Η έκθεση
Η έκθεση φιλοξενεί φωτογραφίες από την Αθήνα, το Παρίσι, τη Βουδαπέστη, τη Βενετία, τη Βιέννη και το Βερολίνο μεταξύ άλλων πόλεων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η διάταξη των εικόνων, τα συνοδευτικά κείμενα και ο συλλογισμός του Κωνσταντίνου Πίττα πίσω από τη συγκέντρωση των εικόνων. Το περιεχόμενο έχει και εκπαιδευτικό χαρακτήρα, καθώς οι νεαροί επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να μάθουν περισσότερα για την Ευρωπαϊκή ιστορία, το Τείχος, τη μεταπολεμική Ευρώπη, την Ευρώπη από το ’89 και έπειτα.
Η έκθεση σε επιμέλεια του καθηγητή φωτογραφίας Κωστή Αντωνιάδη, παρουσιάζεται στο Μουσείο Μπενάκη στο κτήριο της οδού Πειραιώς και διαρκεί έως τις 20 Νοεμβρίου 2016.
