Οι μεθοδεύσεις και οι κρυφές στρατηγικές της Τουρκίας, θέτουν σε άμεσο κίνδυνο τις όποιες διαδικασίες για εξεύρεσης λύσης στο κυπριακό
Του Μιχάλη Παναγιώτου
Εδώ και σχεδόν ένα μήνα, η κοινή γνώμη σε Ευρώπη και Αμερική παρακολουθεί αποσβολωμένη τα τεκταινόμενα από μεριάς Τουρκίας σε πολλά μέτωπα. Ο Ταγίπ Ερντογάν μοιάζει να θέλει διακαώς να δικαιώσει όσους του προσδίδουν τον τίτλο του Σουλτάνου, και όπως συμβαίνει πάντα σε τέτοιες περιπτώσεις, η Κύπρος δεν ξεφεύγει των «παιχνιδιών» του.
Σε μια χρονική συγκυρία κατά την οποία οι ενεργειακοί σχεδιασμοί της Κυπριακής Δημοκρατίας εισέρχονταν σε μια νέα φάση με την εμπλοκή δυνατών «παικτών» στην ΑΟΖ του νησιού, ως επίσης και με τις προσπάθειες επίλυσης του κυπριακού σε παρατεταμένη ναφθαλίνη, οι ενέργειες της Τουρκίας έρχονται να τορπιλίσουν ακόμη περισσότερο το ήδη τεταμένο κλίμα, και να δημιουργούν κλίμα έντονης ανησυχίας ακόμη και στους πλέον αισιόδοξους. Το τι μέλλει γενέσθαι εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο από τις προθέσεις του Ερντογάν, τη στιγμή που διαβουλεύσεις σε εσωτερικό και εξωτερικό είναι πυρετώδεις.
Ο πειρατής της Μεσογείου:
Ήδη από την πρώτη πενταετία διακυβέρνησης του Ν. Αναστασίαδη, είχαν διαφανεί οι τουρκικές προθέσεις ως προς τον τρόπο διαχείρισης των ενεργειακών κοιτασμάτων της Κύπρου. Ο τουρκικός παράγοντας δια μέσου του ψευδοκράτους, επιχειρούσε να συνδέσει τη λύση του κυπριακού με το διαμοιρασμό των πόρων σε ισότιμη βάση μεταξύ των δυο κοινοτήτων. Κατ’ αυτό τον τρόπο ξεκαθάριζαν με έμμεσο τρόπο πως χωρίς φυσικό αέριο στην Τουρκία, λύση δεν υπάρχει. Όπως ήταν και παραμένει αυτονόητο, κάτι τέτοιο δεν γίνεται αποδεκτό από τη δική μας πλευρά και εντοπίζεται μέχρι σήμερα ένα τεράστιο χάσμα.
Έχοντας ήδη ανοίξει εκ νέου μέτωπο στο Αιγαίο με την Ελλάδα, «γκριζάροντας» τα Ίμια σε πρώτη φάση αλλά και το Καστελόριζο, η Άγκυρα σκληραίνει τη στάση της και στην Ανατολική Μεσόγειο εφαρμόζοντας πειρατικές μεθόδους. Όλα ξεκίνησαν στις 12 Φεβρουαρίου, όταν το ιταλικό γεωτρύπανο (Saipem 12000) της ΕΝΙ, στην προσπάθεια του να εισέλθει στο οικόπεδο 3 της ΑΟΖ της Κύπρου, εγκλωβίστηκε κατ’ ουσίαν από τουρκικές φρεγάτες και αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Παρά τον διπλωματικό πυρετό διαβουλεύσεων και διαβημάτων προς το εξωτερικό, και η δεύτερη απόπειρα του Saipem στις 23 Φεβρουαρίου να εισέλθει στο Οικόπεδο απέβησαν άκαρπες. Ήταν η πρώτη επιτυχία της Τουρκίας σε επικοινωνιακό επίπεδο, να θέσει την ενεργειακή πολιτική της Κύπρου σε άμεση αμφισβήτηση.
Το Αμερικανικό στοίχημα:
Τη στιγμή που η Τουρκία έχει σε ισχύ μέχρι τις 10 Μαρτίου νέα Navtex εντός του Οικοπέδου 3, είναι προγραμματισμένη η κάθοδος του αμερικανικού κολοσσού ExxonMobil στην Κύπρο με δυο ερευνητικά, το οποία ουσιαστικά θα προλειάνουν το έδαφος για την καθαυτή γεώτρηση που τοποθετείται χρονικά περί το Φθινόπωρο. Το ερώτημα που προκύπτει και σε αυτή την περίπτωση, είναι το πώς προτίθεται να αντιδράσει η Τουρκία, δεδομένης της πρόσφατης αποτροπής ερευνών στο τεμάχιο 3. Σε μια εθιμοτυπική επίσκεψη του νέου «πρωθυπουργού» των κατεχομένων Ερχιουρμάν στην Άγκυρα στις 7 Μαρτίου, και τη συνάντηση του με τον πρωθυπουργό της Τουρκίας Γιλντιρίμ, ο τελευταίος με νόημα δήλωσε με το πέρας τη συνάντησης πως «οι μονομερείς δραστηριότητες δεν αντικρίζονται θετικά ούτε από την Τουρκία ούτε από τους Τ/κ.»
Αυτό που διαφαίνεται τις τελευταίες ημέρες, είναι πως η Αμερικανική κυβέρνηση δεν προτίθεται να αφήσει απροστάτευτα τα δυο ερευνητικά, όπως έκανε η ιταλική με την περίπτωση της ΕΝΙ. Ενδεικτικά αναφέρεται πως ο πανίσχυρος 6ος Στόλος, εδώ και λίγες μέρες πήρε εντολές όπως μετακινηθεί από την Ιταλία και να μεταφερθεί στην Ανατολική Μεσόγειο, σε μια περιοχή μεταξύ Κρήτης και Κύπρου. Στο διάστημα αυτό θα συμμετέχει σε κοινά στρατιωτικά γυμνάσια με το Ισραήλ, αλλά τα βλέμματα των αμερικανικών δυνάμεων θα είναι στραμμένα και στο τεμάχιο 10 της κυπριακής ΑΟΖ.
Επιπρόσθετα, ένα στοιχείο που ενισχύει την άποψη πως οι έρευνες της ExxonMobil θα τύχουν αμερικανικής ομπρέλας, είναι το γεγονός πως ο Υπ.Εξωτερικών των Η.Π.Α Ρεξ Τίλλερσον, μέχρι την ανάληψη των καθηκόντων του ήταν ο διευθύνων σύμβουλος του αμερικανικού κολοσσού. Διόλου τυχαία και η επίσκεψη του τελευταίου στην Άγκυρα για συνάντηση με τον Ερντογάν στις 15 Φεβρουαρίου, σε μια προσπάθεια κατευνασμού του τούρκου Προέδρου, και πιθανής εξομάλυνσης των σχέσεων των δύο κρατών.
Αυτό που απομένει να διαφανεί είναι το πώς προτίθεται να αντιδράσει η Άγκυρα στη νέα αυτή πραγματικότητα. Οι διεθνείς συνθήκες αυτή την στιγμή φανερώνουν μια τάση της Τουρκίας για κλιμάκωση της έντασης στην περιοχή, και σίγουρα η ρητορική που επιλέγεται μέχρι και σήμερα, δεν επιτρέπει τον εφησυχασμό. Σε περίπτωση που ακολουθηθεί η τακτική της κλιμάκωσης έναντι της ΕxxonMobil, τότε οι σχέσεις Η.Π.Α-Τουρκίας θα εισέλθουν σε μια νέα φάση αντιπαλότητας με φόντο το Κουρδικό. Αν όμως ο αμερικανικός παράγοντας λειτουργήσει αποτρεπτικά για την τουρκική προκλητικότητα, τότε οι κυπριακοί ενεργειακοί σχεδιασμοί εισέρχονται σε μια φάση ομαλότητας μετά από καιρό.
Ο «εγκλωβισμένος» Ακιντζί:
Από την πρώτη στιγμή επανεκλογής του Ν.Αναστασιάδη στην προεδρία του κράτους, εκφράσθηκε με σαφήνεια η πρόθεση της ελληνοκυπριακής πλευράς για επανέναρξη των συνομιλιών. Ήταν εξάλλου και προεκλογική θέση του Προέδρου, πως παρέμενε προσηλωμένος στην επανέναρξη του διαλόγου τάχιστα, αρκεί και η άλλη πλευρά να κατέλθει με καθαρές θέσεις.
Μερικές φόρες όμως, τα γεγονότα προτρέχουν της οποιασδήποτε επιθυμίας. Δύο τινά συντείνουν ώστε οι πραγματικότητες πλέον να είναι πολύ διαφορετικές από ότι προηγουμένως. Η μια όπως εκφράστηκε ήδη ανωτέρω είναι ο μεγαλοϊδεατισμός Ερντογάν. Η άλλη ο νέος «κυβερνητικός» σχηματισμός του ψευδοκράτους. Μπορεί στη θεωρία ο κ.Αναστασιάδης να συνδιαλέγεται με τον Ακιντζί τις τύχες του κυπριακού, αλλά ο τελευταίος δεν εκφέρει αυτόβουλες απόψεις. Και με τα νέα δεδομένα, μάλλον και η στάση της άλλης πλευράς θα είναι ακόμη πιο άτεγκτη.
Μετά και τις παράνομες εκλογές του Ιανουαρίου στα κατεχόμενα μας εδάφη, οι λεγόμενες δυνάμεις της αριστεράς υπέστησαν επί της ουσίας μια ταπεινωτική ήττα. Από τις κάλπες που στήθηκαν, εμφανώς ενισχυμένες εξήλθαν οι δυνάμεις που τάσσονται υπέρ μιας πιο σκληρής πολιτικής έναντι του κυπριακού, υιοθετώντας ακόμη και ρητορικές περί λύσης δυο κρατών. Αυτό προκάλεσε έντονες ανησυχίες στην κυβέρνηση η οποία δεν ήθελε με τίποτα να έχει απέναντι της σκληροπυρηνικές αντιλήψεις. Και δυστυχώς δικαιώθηκε. Ο νέος ψευδοπρωθυπουργός των κατεχομένων, Τουφάν Ερχιουρμάν κατά την πρώτη του «επίσημη» επίσκεψη στην Άγκυρα στις 7 Μαρτίου έθεσε και το στίγμα των προθέσεων του. Ζήτησε από τον κ. Αναστασιάδη την άμεση αποδοχή της πολιτικής ισότητας των Τ/κ. «Μόνο σε περίπτωση που φτάσουμε σε αυτό το σημείο, θα μπορούσαν να ξεκινήσουν οι συνομιλίες» είπε.
Υπό αυτό το πρίσμα, είναι ξεκάθαρο πως η «κυβέρνηση» των κατεχομένων, συνταυτίζεται για ακόμη μια φορά πλήρως με τους στρατηγικούς σχεδιασμούς της Τουρκίας. Τη στιγμή που ο Ερντογάν προσπαθεί επιδέξια να προκαλέσει επεισόδιο με Ελλάδα και Κύπρο, προσεγγίζοντας επιμελώς τις κόκκινες γραμμές που οι δυο χώρες θέτουν σε θέματα εθνικού συμφέροντος, η τουρκοκυπριακή ηγεσία παίζει το δικό της ρόλο.
Η γραμμή του Προεδρικού:
Εν μέσω αυτού του περίπλοκου συμπλέγματος, Λευκωσία και Αθήνα έχουν οριοθετήσει από κοινού τις θέσεις τους έναντι των τουρκικών προκλήσεων. Είναι κοινή πεποίθηση πως και η παραμικρή λάθος κίνηση θα είναι προς όφελος της Τουρκίας, ως εκ τούτου αποφασίστηκε πως όλες οι ενέργειες θα πρέπει επί του παρόντος να περιοριστούν σε διπλωματικό και διεθνές επίπεδο. Τη στιγμή που ο Ερντογάν ωθεί την κατάσταση στα άκρα, η σύνεση και η αποφυγή ακροτήτων αποτελεί για Κύπρο και Ελλάδα το ενδεδειγμένο αντίδοτο.
Όσον αφορά το μέτωπο του διαλόγου για το κυπριακό, η κυβέρνηση εξακολουθεί να δηλώνει την ετοιμότητα της για επανέναρξη των συνομιλιών μόλις αποκλιμακωθεί η ένταση ελέω Τουρκίας. Ο ίδιος ο Πρόεδρος σε δημόσια του τοποθέτηση, δήλωσε τη βούληση για πραγματοποίηση συνάντησης με τον κ.Ακιντζί, η οποία όμως θα είναι σε κοινωνικό επίπεδο. Στόχος αυτής θα είναι η εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων, ως προς το ποίες είναι οι ειλικρινείς προθέσεις της άλλης πλευράς, και αν υπάρχει πρόσφορο έδαφος για εις βάθος επανέναρξη του διαλόγου. Με αυτό τον τρόπο ρίχνει το μπαλάκι στον ίδιο τον Ακιντζί ο οποίος υπό το βάρος των εξελίξεων αδυνατεί να λάβει μια τέτοια απόφαση.
Για την πιθανότητα επανέναρξης των συνομιλιών φέρεται να επείγεται και ο γ.γ. του Ο.Η.Ε ο οποίος απέστειλε τον περασμένο μήνα την ειδική απεσταλμένη του Οργανισμού στην Κύπρο, Ελίζαμπεθ Σπέχαρ για να συναντηθεί με τους δυο ηγέτες. Στα πλαίσια των ξεχωριστών συναντήσεων δεν διαφάνηκε πρόσφορο έδαφος παρά μόνο η διατύπωση εκατέρωθεν ευχολογίων. Όλα αυτά είναι ενδεικτικά του κλίματος που επικρατεί, με την κυβέρνηση εντούτοις να στοχεύει στη διατήρηση του επικοινωνιακού momentum που θα της φανεί χρήσιμο όταν και εφόσον επαναρχίσει η διαδικασία.
Το καυτό 2019:
Αν κάποιος επιχειρήσει να ανιχνεύσει τους λόγους που επιλέχθηκε η συγκεκριμένη χρονική περίοδος από τον Ερντογάν για να σκληρύνει επικίνδυνα την στάση του, δεν θα χρειαστεί να κοιτάξει πολύ μακριά. Σε ένα χρόνο από σήμερα, οι κάλπες θα στηθούν στην Τουρκία για ανάδειξη προέδρου στη χώρα. Παρόλο που θεωρείται δεδομένο πως ο Ερντογάν θα ανανεώσει τη θέση του για ακόμη μια θητεία, το εσωτερικό μέτωπο έχει κυριολεκτικά πάρει απρόβλεπτες διαστάσεις. Τα αντιπολιτευόμενα κόμματα έχουν αναπτύξει ρητορικές ανθελληνικού μίσους, κατηγορώντας τον νυν Πρόεδρο για υποχωρητικές τάσεις, επιζήμιες για την Τουρκία. Εν πολλοίς είναι αυτός ο λόγος για τον οποίο ο ίδιος ο Ερντογάν επαναφέρει σε τακτικά διαστήματα και το ζήτημα της αναθεώρησης της Συνθήκης της Λοζάνης.
Όλο αυτό το σκηνικό έχει και άμεσο αντίκτυπο στην πολιτική που θα ακολουθήσει και στο κυπριακό, κυρίως όσο η προεκλογική περίοδος θα φτάνει προς το τέλος της και τα πνεύματα αναπόφευκτα θα οξύνονται. Πολλοί είναι οι αναλυτές που εκφράζουν τις ανησυχίες τους για την στάση που θα κρατήσει η Τουρκία όλο αυτό το διάστημα, ειδικά όσον αφορά τις προθέσεις της για εξεύρεση λύσης στο κυπριακό.
Αν ο Ερντογάν κρίνει επωφελές για τον ίδιο να σκληρύνει την στάση του και να απομακρύνει την τ/κ ηγεσία από την ομοσπονδιακή επιδίωξη, τότε δεν αποκλείεται να εμφανισθούν και απόψεις για εξεύρεση «άλλου δρόμου». Είναι ως εκ τούτου κατανοητό, πως όλα είναι ρευστά επί του παρόντος, και σε μια περιοχή υπό διαρκή αστάθεια με πολλά ανοικτά μέτωπα, κυριολεκτικά, τα πάντα ρει.
