ΤΟΥ ΜΑΡΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Κάτω από ένα μπαράζ επικριτικών σχολίων και ερωτήσεων από τις βουλευτίνες της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και από εκπροσώπους μη κυβερνητικών οργανώσεων, για την υπολειτουργία της Πολυθεματικής Συντονιστικής Ομάδας Κατά της Εμπορίας Προσώπων, που έχει Πρόεδρο τον εκάστοτε Υπουργό Εσωτερικών ως Εθνικό Συντονιστή, βρέθηκε τη Δευτέρα 10 Ιουνίου 2019 στη συνεδρία της Επιτροπής ο Αναπληρωτής Διευθυντής του Τμήματος Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης του Υπουργείου Εσωτερικών Μάκης Πολυδώρου, ο οποίος υποσχέθηκε ότι θα καταβληθούν προσπάθειες να πραγματοποιούνται οι συνεδρίες της Πολυθεματικής τρεις φορές το χρόνο, όπως προβλέπει η σχετική νομοθεσία. Η λειτουργία της Πολυθεματικής περιλαμβάνεται στον Νόμο του 2014, περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Εμπορίας και Εκμετάλλευσης Προσώπων και της Προστασίας των Θυμάτων, η τροποποίηση του οποίου συζητείται στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων από τον Μάρτιο 2018 με πρόταση νόμου της βουλευτίνας του ΔΗΚΟ Χριστιάνας Ερωτοκρίτου, που τροποποιεί το Άρθρο 17 του Νόμου και μετατρέπει ουσιαστικά σε αδίκημα αυστηρής ευθύνης, τη ζήτηση, είσπραξη και χρήση υπηρεσιών, από θύματα εμπορίας προσώπων. Το νομοσχέδιο βρίσκεται αυτή την περίοδο στη Νομική Υπηρεσία για νομοτεχνικό έλεγχο. Να αναφέρουμε ότι στην Πολυθεματική Συντονιστική Ομάδα Κατά της Εμπορίας Προσώπων, συμμετέχουν όλες οι αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες, αλλά και εκπρόσωποι μέχρι και τεσσάρων μη κυβερνητικών οργανώσεων (ΜΚΟ) που καθορίζονται από τον Εθνικό Συντονιστή μετά από αιτήσεις των ενδιαφερομένων, η θητεία των οποίων είναι διάρκειας δύο ετών – μια από αυτές τις ΜΚΟ πρέπει να ασχολείται απαραίτητα με την παροχή στήριξης στα θύματα. Αυτή την περίοδο, όπως αναφέρθηκε στη διάρκεια της συζήτησης της 10ης Ιουνίου 2019, συμμετέχουν οι τέσσερις ΜΚΟ Caritas Κύπρου, Κυπριακό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου ( MIGS) και Cyprus Stop Trafficking. Τον Ιούνιο 2016 είχαν αποχωρήσει από την Πολυθεματική σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την υπολειτουργία της, οι 3 από τις 4 ΜΚΟ που συμμετείχαν τότε (το MIGS, η Oργάνωση Προστασίας Θυμάτων Σεξουαλικής Βίας και Εκμετάλλευσης ΣΤΙΓΜΑ και το Cyprus Stop Trafficking) και είχε μείνει μόνο η ΚΙΣΑ. Τώρα η ΚΙΣΑ είναι εκτός Πολυθεματικής αφού δεν υπέβαλε αίτηση συμμετοχής για την τρέχουσα διετία, αφού, όπως είπε στη συνεδρία η Πρόεδρος της Κίνησης Ανθούλα Παπαδοπούλου, «θεωρούμε ότι δεν γίνεται έργο από την Πολυθεματική». Για τον ίδιο λόγο δεν επέστρεψε ούτε το ΣΤΙΓΜΑ, αφού όπως παρατήρησε στη συνεδρία η Πρόεδρος της οργάνωσης Έλενα Πισσαρίδου, «εξακολουθούν να υφίστανται οι λόγοι αποχώρησης του ΣΤΙΓΜΑ, δηλαδή η Πολυθεματική εξακολουθεί να μη λειτουργεί όπως πρέπει».
Τεχνογνωσία – εξειδίκευση στο ίδιο τραπέζι
Όπως δήλωσε αμέσως μετά τη συνεδρία η Πρόεδρος της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων βουλευτίνα του ΔΗΣΥ Στέλλα Κυριακίδου, «είναι πολύ σημαντικό να λειτουργεί η Πολυθεματική, γιατί όπως κάθε τέτοια Ομάδα, φέρνει την τεχνογνωσία και εξειδίκευση όλων, γύρω από το ίδιο τραπέζι – τόσο των κυβερνητικών υπηρεσιών, όσο και των μη κυβερνητικών οργανώσεων. Βάσει της νομοθεσίας που εμείς ψηφίσαμε, αυτή η Ομάδα πρέπει να συνεδριάζει τουλάχιστον τρεις φορές το χρόνο. Δυστυχώς σήμερα ενημερωθήκαμε ότι δεν συνεδριάζει. Συνεδρίασε τελευταία φορά πέρσι και θα συνεδριάσει ξανά, τώρα τον Ιούνιο (στις 19 τρέχοντος). Αυτό δεν είναι καθόλου ικανοποιητικό για μας ως Επιτροπή. Θα ξανασυζητηθεί το θέμα τους επόμενους τρεις μήνες, αλλά ταυτόχρονα ως Επιτροπή θα στείλουμε επιστολή στον Υπουργό Εσωτερικών αναφέροντας τις μεγάλες ανησυχίες μας για το ότι δεν λειτουργεί η Πολυθεματική». Δήλωση για το θέμα έκανε και η βουλευτίνα του ΑΚΕΛ Σκεύη Κουκουμά, που επεσήμανε ότι ο Νόμος του 2014 «χρήζει τροποποιήσεων και παρουσιάζει πολλά κενά και ασάφειες. Δυστυχώς – είπε – ελάχιστα έχουν εφαρμοστεί σε σχέση με αυτή, όπως π. χ. οι συνεδρίες της Πολυθεματικής Συντονιστικής Ομάδας κατά της Εμπορίας Προσώπων που θα έπρεπε σύμφωνα με τη νομοθεσία να συνεδριάζει τρεις φορές το χρόνο και δεν συνεδριάζει ούτε μια. Και αν συνεδριάσει μια φορά, δεν συζητά ουσιαστικά ζητήματα για την εφαρμογή της νομοθεσίας. Σε ό,τι αφορά την Εξωτερική Αξιολόγηση του Σχεδίου Δράσης Κατά της Εμπορίας Προσώπων, ενημερωθήκαμε τον περασμένο χρόνο ότι θα την αναλάβει η Επίτροπος Διοίκησης και στην πορεία μου απάντησαν σε γραπτή μου ερώτηση ότι θα τροποποιήσουν τη νομοθεσία για να μπορούν να διορίσουν την Επίτροπο Διοίκησης. Η ίδια σήμερα ανέφερε στη συνεδρία ότι δεν έχει καμιά ενημέρωση και δεν ξέρουμε πού βρίσκεται το θέμα του Ανεξάρτητου Εξωτερικού Αξιολογητή, που είναι μια σημαντική παράμετρος».
Η επαναθυματοποίηση θυμάτων
Από τη μη κυβερνητική οργάνωση Κυπριακό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, η Κορίνα Δρουσιώτου ανέφερε στις βουλευτίνες της Επιτροπής ότι «έχουμε αυτή τη στιγμή έξι αναγνωρισμένα θύματα εμπορίας, που σε κάποιες περιπτώσεις είναι μονογονιοί με βρέφη, η άδεια παραμονής των οποίων λήγει και μένουν εκτεθειμένοι, με κίνδυνο να απωλέσουν τα δικαιώματα τους και να μείνουν άστεγοι. Πρόκειται για κατάσταση επανα-θυματοποίησης και θέλουμε να τα αναφέρουμε αυτά στους αρμόδιους και να έχουμε άμεσα λύσεις». Η περίπτωση των «6» αναφέρεται και σε γραπτό υπόμνημα που η Caritas Κύπρου υπέβαλε στην Επιτροπή μέσω της λειτουργού της οργάνωσης Γκόσιας Χρυσάνθου. Τονίζεται μεταξύ άλλων στο υπόμνημα ότι «η εφαρμογή της νέας πολιτικής άρνησης ανανέωσης αδειών παραμονής χωρίς την εκτίμηση επιπτώσεων, ήδη έχει θέσει σε δύσκολη κατάσταση 6 αναγνωρισμένα θύματα, δύο εκ των οποίων θα χάσουν τις δουλειές τους. Επίσης, δεν είναι ξεκάθαρο πώς η πολιτική αυτή θα επηρεάσει τα άτομα που λαμβάνουν το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα. Η μια είναι μητέρα με νεογέννητο βρέφος. Έχουμε ήδη αποστείλει επιστολές στα αρμόδια Τμήματα (Αρχείο Πληθυσμού και Μετανάστευσης και Υπηρεσία Ασύλου) και στην Πολυθεματική Επιτροπή, όμως δεν έχουμε λάβει τις απαντήσεις τους ακόμα. Επίσης δεν έχουμε καταφέρει τη σύγκληση της Πολυθεματικής Επιτροπής για συζήτηση του θέματος. Αυτό το σημείο συνδέεται με το δεύτερο θέμα που εγείρουμε σήμερα. Η Πολυθεματική Επιτροπή οφείλει να συνεδριάζει κάθε 3 μήνες ή τουλάχιστο 3 φορές κάθε έτος (άρθρο 65 του Ν.60(Ι)/2014). Η τελευταία συνεδρία ήταν στις 19/9/2018 και μέχρι σήμερα δεν έχει προγραμματιστεί η επόμενη συνεδρία. Εφόσον δεν γίνονται συνεδρίες, δεν υπάρχει η ευχέρεια συζήτησης. Επίσης αυτή η κατάσταση θέτει υπό αμφισβήτηση κατά πόσο η καταπολέμηση της Εμπορίας Προσώπων είναι ακόμα στην ατζέντα του Υπουργείου Εσωτερικών και κατά πόσο υφιστάμενα προβλήματα πολιτικής και πρακτικής εφαρμογής θα επιλύονται μέσα από το συντονισμό της Πολυθεματικής Επιτροπής. Το τρίτο θέμα είναι ότι οι πρόνοιες των άρθρων 47 και 54 του Ν.60(Ι)/2014 εφαρμόζονται επιλεκτικά. Παρά το ότι τα εν λόγω άρθρα προνοούν ότι αναγνωρισμένα και εν δυνάμει θύματα πρέπει να έχουν τα ίδια δικαιώματα (με εξαίρεση την πρόσβαση στην αγορά εργασίας), στην πράξη μόνο τα εν δυνάμει θύματα που συμφωνούν να διαμείνουν στο Κυβερνητικό Καταφύγιο λαμβάνουν στήριξη του κράτους. Αυτή η πρακτική αποτελεί διάκριση φύλου, εφόσον εξαιρεί τους άνδρες, αλλά και τις γυναίκες με παιδιά. Οι αιτητές ασύλου λαμβάνουν βοήθημα υλικής υποστήριξης (όπως κουπόνια φαγητού και επίδομα για μικροέξοδα). Οι Ευρωπαίοι πολίτες και οι υπήκοοι τρίτων χωρών που δεν είναι αιτητές ασύλου δεν λαμβάνουν οποιαδήποτε βοήθεια, ούτε πρόσβαση σε ιατρικές υπηρεσίες, μέχρι να αναγνωριστούν. Αυτός ο αγώνας επιβίωσης, δημιουργεί άστεγους. Χωρίς βοήθεια από την κυβέρνηση, βασίζονται στην κοινωνία η οποία μπορεί να βοηθήσει ή να εκμεταλλευτεί το γεγονός ότι είναι ευάλωτοι».
«Προσπαθούμε καλόπιστα να ανταποκριθούμε»
«Δεν ισχυρίζομαι ότι δεν υπήρξαν αδυναμίες», είπε ο Αναπληρωτής Διευθυντής του Τμήματος Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης Μάκης Πολυδώρου απαντώντας στις πιεστικές ερωτήσεις που δέχτηκε στη διάρκεια της συζήτησης και πρόσθεσε: «Αναλαμβάνω τις ευθύνες μου και δεν λέω ότι τα κάναμε όλα ωραία. Προσπαθούμε όμως καλόπιστα να κάνουμε ό,τι μπορούμε στα πλαίσια των δυνατοτήτων μας και έχοντας βρεθεί σε δύσκολες συνθήκες…». Ο κ. Πολυδώρου μίλησε για μεγάλο φόρτο εργασίας και έλλειψη προσωπικού και είπε ότι προσλήφθηκαν πρόσφατα «υπάλληλοι ορισμένου χρόνου αξιοποιώντας ευρωπαϊκά προγράμματα. Αναγνωρίζουμε – είπε – τα προβλήματα, αναγνωρίζουμε την ευθύνη μας και δεν ήρθα εδώ να πω δικαιολογίες. Σημασία έχει ότι κανένα θύμα εμπορίας δεν μένει απροστάτευτο και δεν θα μεταχειριστούμε οποιοδήποτε θύμα ή ενδεχόμενο θύμα, με άδικο τρόπο». Τον λόγο πήρε και η λειτουργός του Υπουργείου Εσωτερικών Παναγιώτα Φωτίου που είπε μεταξύ άλλων ότι «έχουμε μια διαφωνία με την Caritas για το θέμα με τα 6 πρόσωπα, για το πώς να το αντιμετωπίσουμε και γι’ αυτό ορίστηκε συνεδρία της Πολυθεματικής στις 19 Ιουνίου 2019 για να συζητηθεί το θέμα. Σύμφωνα με τον Νόμο, πρέπει να υπάρχει ποινική διαδικασία για να έχουν άδεια παραμονής ως θύματα εμπορίας. Είναι άδικη η κριτική ότι δεν προσπαθούμε να επιλύσουμε τα θέματα και είναι εδώ οι συνεργάτες μας ΜΚΟ που μπορούν να επιβεβαιώσουν ότι επικοινωνούμε καθημερινά, τηλεφωνικά και με emails»…
Φώτο: Στιγμιότυπα από τη συνεδρία της 10ης Ιουνίου 2019 στη Βουλή, με τον Μάκη Πολυδώρου στο επίκεντρο…
