{loadposition ba_textlink}
Η οικονομική κρίση έχει σοβαρές επιπτώσεις στα δημογραφικά δεδομένα της Κύπρο και ο πληθυσμός του νησιού μειώνεται λόγω του προβλήματος της ανεργίας και της επιβαλλόμενης αναζήτησης εργασίας στο εξωτερικό.
Αυτό διατύπωσαν σε παρουσίαση κειμένου πολιτικής με τίτλο «Η οικονομική Κρίση και οι Δημογραφικές Προκλήσεις» ο καθηγητής πολιτικής οικονομίας Αντρέας Θεοφάνους και η κοινωνιολόγος Αλεξία Σακαδάκη.
Οι δυο επιφανείς επιστήμονες στην παρουσίαση τους στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, νωρίτερα αυτήν την εβδομάδα, επικεντρωθήκανστις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στα δημογραφικά δεδομένα και τις συναφείς τάσεις στην κυπριακή κοινωνία.
Υπογράμμισαν ότι οι δημογραφικές προκλήσεις δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν χωρίς τον τερματισμό της οικονομικής κρίσης και την ανάκαμψη.
Σημειώνεται επίσης ότι ούτως ή άλλως και ανεξάρτητα από την οικονομική κρίση παρατηρούνται σοβαρές δημογραφικές αλλαγές τα τελευταία χρόνια.
Στο 59.6% οι Ελληνοκύπριοι
Ο πληθυσμός της ελεύθερης Κύπρου το τέλος του 2013 ήταν 858.000 εκ των οποίων οι 167.100 ξένοι υπήκοοι.
«Υπολογίζεται ότι για το 2014 ο πληθυσμός αναμένεται να σημειώσει περαιτέρω μείωση και να περιορισθεί στο 847.000. Μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1990 η μεγάλη πλειοψηφία στις ελεύθερες περιοχές ήταν Ελληνοκύπριοι, περίπου 95%. Από τις αρχές του 2000 το ποσοστό των Ελληνοκύπριων άρχισε να μειώνεται σταδιακά: το 2001 ήταν 90%. Η σχετική μείωση συνεχίστηκε και επήλθε μια σταθεροποίηση γύρω στο 80% τα τελευταία χρόνια».
Σύμφωνα με τους δυο επιστήμονες, εάν υπολογισθεί και ο πληθυσμός στις κατεχόμενες περιοχές (286.257 στην απογραφή των κατοχικών αρχών του 2011), το ποσοστό των Ελληνοκυπρίων στο σύνολο του πληθυσμού στην Κύπρο μειώνεται στο 59,6%.
«Λαμβάνοντας υπόψιν ότι τα τελευταία χρόνια η οικονομική κρίση επηρέασε αρνητικά τα δημογραφικά δεδομένα, το συγκεκριμένο ποσοστό Ελληνοκυπρίων στο σύνολο του πληθυσμού ενδεχομένως να είναι ακόμα χαμηλότερο σήμερα», τόνισαν.
Πτώση και στην γονιμότητα
Παρουσιάζεται επίσης μια σταδιακή μείωση της γονιμότητας με τον πιο ψηλό δείκτη το 1982 να βρίσκεται στο 2,50 και τον πιο χαμηλό το 2013 στο 1,30.
Ο κ. Θεοφάνους και η κα. Σακαδάκη τόνισαν ότι «η γήρανση του πληθυσμού θα επιφέρει ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων και στα Σχέδια Συντάξεων, στην Παιδεία, στην Εθνική Φρουρά και γενικά σε όλες τις εκφάνσεις του δημόσιου βίου».
Σύμφωνα με έρευνα τους, το 1982 για κάθε 100 παιδιά (ηλικίας κάτω των 15 χρονών) αντιστοιχούσαν 43 ηλικιωμένοι άνθρωποι ή για κάθε ηλικιωμένο υπήρχαν 2,32 παιδιά. Η αναλογία αυτή παρέμεινε σταθερή μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Η απογραφή το 2001 έδειξε ότι για κάθε ηλικιωμένο αντιστοιχούσαν 1,85 παιδιά. Η πιο πρόσφατη μέτρηση (2013) δείχνει ότι η αναλογία έφτασε για κάθε ηλικιωμένο να αντιστοιχούν 1,17 παιδιά, δηλαδή περίπου ένας ηλικιωμένος για κάθε παιδί κάτω των 15 χρόνων.
Μείωση στους γάμους και αύξηση διαζυγίων
Το 1975 το ποσοστό γαμηλιότητας ήταν 11,2, ενώ το 1982 μειώθηκε ελαφρώς στο 10,8. Δέκα χρόνια αργότερα, το 1992, μειώθηκε κατά 25% και ήταν στο 8,1. Από το 2010 και μετά το ποσοστό γαμηλιότητας σταθεροποιείται κάτω του 10 (7,3 για το 2010 και 2011 και 6,7 και 6,4 για το 2012 και 2013 αντίστοιχα). Το χαμηλό ποσοστό γαμηλιότητας των τελευταίων χρόνων αντικατοπτρίζει την τάση της νεολαίας για άλλες επιλογές.
Παράλληλα υπάρχει μια αυξητική τάση στα διαζύγια, δηλαδή χαμηλά ποσοστά τις χρονιές από το 1975 μέχρι και 1992 (0,24 και 0,71 αντίστοιχα), και μετέπειτα ανοδική πορεία με το ποσοστό το 2001 να φτάνει το 1,71 και από το 2010 και μετά να ξεπερνά το 2. Συγκεκριμένα 2,28 το 2011, 2,36 το 2012 και 2,15 το 2013.
Εν ολίγοις τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των γάμων μειώνεται ενώ παράλληλα αυξάνονται τα διαζύγια. Ένα από τα αποτελέσματα των τάσεων αυτών είναι η μείωση των γεννήσεων και η σαφής επιβάρυνση των δημογραφικών και κοινωνικών δεδομένων.
Οι δυο επιστήμονες τονίζουν ότι η αυξανόμενη ανεργία οδηγεί στην αύξηση της μετανάστευσης για εξεύρεση εργασίας και καλύτερων συνθηκών διαβίωσης.
«Σημειώνεται συναφώς ότι οι αρνητικές οικονομικές συνθήκες τείνουν να ωθούν τους νέους να παρατείνουν τις σπουδές τους στο εξωτερικό και να αναζητούν καλύτερες συνθήκες απασχόλησης εκτός Κύπρου. Από το 2009 μέχρι το 2013 μετανάστευσαν από την Κύπρο 57.317 άτομα μεταξύ των οποίων και 5.331 Κύπριοι».
Εισηγήσεις Πολιτικής
Τα δημογραφικά δεδομένα επηρεάζονται από οικονομικούς παράγοντες καθώς και από το ευρύτερο κοινωνικό υπόδειγμα και αξιακό σύστημα.
«Για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης και των δημογραφικών προκλήσεων χρειάζεται έναςολοκληρωμένος σχεδιασμός πολιτικής. Το πρώτο σκέλος αφορά εισηγήσεις για την έξοδο από την οικονομική κρίση και το δεύτερο στοχευμένα μέτρα τα οποία επηρεάζουν τα δημογραφικά δεδομένα».
Οι δυο ειδικοί αναφέρουν επίσης ότι σε σχέση με την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης είναι σημαντικό να προωθηθεί ένα νέο οικονομικό υπόδειγμα το οποίο να περιλαμβάνει νέους μοχλούς οικονομικής μεγέθυνσης. «Επιπρόσθετα προκρίνεται μια φορολογική μεταρρύθμιση η οποίαθα ενσωματώνει την αρχή “χαμηλοί φορολογικοί συντελεστές και ψηλές ποινές μη συμμόρφωσης”. Ιδιαίτερα σημαντική είναι και μια αποτελεσματικότερη δημόσια διοίκηση καθώς και ένα σχέδιο υγείας».
Σε σχέση με τα στοχευμένα μέτρα για τον θετικό επηρεασμό των δημογραφικών δεδομένων, μεταξύ άλλων, προτείνονται τα ακόλουθα:
1. Ανάγκη για ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο καθώς και η εθνική συμφιλίωση. Στόχος είναι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, η αξιοκρατία, η αλληλεγγύη και ένα νέο αξιακό σύστημα το οποίο ασφαλώς θα πρέπει να δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στον θεσμό της οικογένειας.
2. Στα πλαίσια μιας ευρύτερης φορολογικής μεταρρύθμισης είναι σημαντικό να δοθούν συγκεκριμένα κίνητρα για τις οικογένειες και την τεκνοποίηση. Με βάση τα υφιστάμενα δεδομένα ένας άνδρας/μια γυναίκα χωρίς παιδιά αντιμετωπίζονται από τον φόρο εισοδήματος με τον ίδιο τρόπο όπως ένας πατέρας ή μια μητέρα (παντρεμένος/η, διαζευγμένος/η, μονογονιός). Αυτό θα πρέπει να αναστραφεί. Για παράδειγμα και μεταξύ άλλων είναι δυνατό να δίδεται ετήσια φορολογική ελάφρυνση €2.000 για κάθε τέκνο.
3. Είναι επίσης σημαντικό να επαναξιολογηθεί η πολιτική των επιδομάτων για παιδιά χωρίς τα εισοδηματικά κριτήρια.
4. Επιπλέον, προτείνεται όπως μειώνεται ο χρόνος συνταξιοδότησης με βάση τον αριθμό παιδιών που φέρνει στη ζωή ένα ζευγάρι ως κίνητρο για αύξηση των γεννήσεων. Για κάθε παιδί να μειώνεται ο χρόνος συνταξιοδότησης για τις γυναίκες για ένα χρόνο και στους άνδρες για ένα εξάμηνο. Για παράδειγμα, εάν η ηλικία συνταξιοδότησης είναι στα 65, ένα ζευγάρι με τέσσερα παιδιά θα αφυπηρετήσει ως ακολούθως: η γυναίκα στα 61 και ο άνδρας στα 63.
5. Είναι σημαντικό να μελετηθούν τρόποι προσέλκυσης/επαναπατρισμού Κύπριων νέων από το εξωτερικό. Προφανώς μια τέτοια προσπάθεια θα εμπεριέχει και οικονομικά κίνητρα.
6. Θα πρέπει να μελετηθεί εκ νέου η δυνατότητα παραχώρησης αυξημένης άδειας για τους γονείς βρεφών και μικρών παιδιών.
7. Είναι επίσης σημαντικό να υπάρξει μια στοχευμένη μεταναστευτική πολιτική. Μεταξύ άλλων, είναι σημαντικό να διευκολύνεται η παροχή άδειας παραμονής ή και ακόμα υπηκοότητας σε επενδυτές καθώς και σε άτομα που μπορούν να ενσωματωθούν πιο εύκολα στην κυπριακή κοινωνία.»
Σύμφωνα με τον κ. Θεοφάνους και την κα. Σακαδάκη, το δημογραφικό ζήτημα είναι πολύ σημαντικό για κάθε κοινωνία.
Το συμπέρασμα τους είναι ότι «στην περίπτωση της Κύπρου λαμβάνοντας υπόψιν και όλες τις διαστάσεις του Κυπριακού, το συγκεκριμένο ζήτημα καθίσταται ακόμα πιο σημαντικό».
«Επιβάλλεται η συνεχής αξιολόγηση όλων των δημογραφικών παραγόντων: γάμοι, γεννήσεις, διαζύγια, δομή του πληθυσμού, μετανάστευση και ούτω καθ’ εξής. Είναι επίσης σημαντικό να αξιολογείται ο Ελληνοκυπριακός πληθυσμός ως ποσοστό του συνολικού της ελεύθερης Κύπρου καθώς και της Κύπρου γενικότερα. Οι συνεχείς αξιολογήσεις θα πρέπει επίσης να αξιοποιηθούν με στόχο μια ολοκληρωμένη δημογραφική πολιτική».
* Διαβάστε δωρεάν την ηλεκτρονική έκδοση της “24” εδώ!
