Νέα ενεργειακά κτήρια – Ποιες ευκαιρίες δημιουργούνται

13/02/2024

Της Άννας- Μαρίας Ευτυχίου*

Το «αύριο» στην οικοδομική βιομηχανία και στο developing και γενικότερα στις επενδύσεις ακινήτων, είναι τα «πράσινα» και ενεργειακά κτήρια, που θα αποτελέσουν σημαντικό μέρος του μέλλοντος ανάπτυξης, στον τομέα της κατασκευής και της αστικής προσαρμογής.

Σχεδόν όλες οι κυβερνήσεις και εταιρείες, έχουν δείξει αυξημένο ενδιαφέρον για τις βιώσιμες και περιβαλλοντικά φιλικές λύσεις στον τομέα της κατασκευής, γεγονός που ούτε η Κύπρος μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση.

Τα «πράσινα» κτίρια σχεδιάζονται με στόχο τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης, τη χρήση βιώσιμων υλικών, την αποτελεσματική διαχείριση των αποβλήτων και τη χρήση βιοκλιματικών σχεδίων. Αυτά τα κτίρια είναι σχεδιασμένα για να ελαχιστοποιούν το αποτύπωμα άνθρακα και να προάγουν τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Οι πολίτες εκτιμούν ολοένα και περισσότερο τη βιωσιμότητα και την περιβαλλοντική ευαισθησία, και αναζητούν εναλλακτικές λύσεις που να σέβονται το περιβάλλον. Συνεπώς, τα «πράσινα» και ενεργειακά κτίρια ανταποκρίνονται σε αυτήν την αυξανόμενη ζήτηση και προσφέρουν βιώσιμες επιλογές για την κατοικία και την εργασία.

Επιπλέον, πολλές χώρες έχουν θέσει στόχους για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την προώθηση της ενεργειακής απόδοσης στον τομέα της κατασκευής, κάτι που ενθαρρύνει περαιτέρω την ανάπτυξη και υιοθέτηση των πράσινων κτιρίων.

Κτήρια υψηλής ενεργειακής απόδοσης

Σύμφωνα με στοιχεία που συλλέχθηκαν από τον Όμιλο «Green Energy», ο οποίος έχει πολυετή εμπειρία στον τομέα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, (αφού στις υπηρεσίες που παρέχει προσφέρει ολοκληρωμένες λύσεις εξοικονόμησης ενέργειας στην Κύπρο. Παράλληλα κατέχει αδεια προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας από το 2018 και από τον Οκτώβριο του 2022, συμμετέχει στη Μεταβατική Ρύθμιση της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού), οι ενεργειακές απαιτήσεις των κτηρίων εντός πόλεων, ιδιαίτερα των χωρών με υψηλές θερμοκρασίες είναι σχεδόν διπλάσιες σε σχέση με τα ίδια κτήρια εκτός πόλεων.

Το «Βιώσιμο Κτήριο» ή όπως αλλιώς είναι γνωστό «Υψηλής Απόδοσης Κτήριο» ή «Πράσινο Κτήριο» είναι ορολογίες που περιγράφουν, ουσιαστικά, το ίδιο αντικείμενο. Το «Πράσινο Κτήριο» αναφέρεται σε μια δομική, αλλά και χρηστική διεργασία που διέπετε από περιβαλλοντική ευθύνη και αποτελεσματική χρήση πόρων καθ’ όλη την διάρκεια ζωής του κτηρίου – Από την φάση της μελέτης, την κατασκευή, την λειτουργία, την συντήρηση, την ανακαίνιση, μέχρι και την κατεδάφιση.

Που βασίζεται ο σχεδιασμός των κτηρίων;

Στόχος είναι η μείωση της περιβαλλοντικής επίπτωσης του κτηρίου, με κύριο χαρακτηριστικό την υψηλή ενεργειακή απόδοση. Ως εκ τούτου, ο σχεδιασμός τέτοιων κτηρίων βασίζεται στους εξής πυλώνες:

Αποδοτική χρήση της ενέργειας, του νερού και άλλων πόρων
Χρήση Έξυπνων Συστημάτων (Building Management System – BMS, κ.ά.)
Μείωση των αποβλήτων και της ρύπανσης
Προστασία της υγείας των ενοίκων και βελτίωση της παραγωγικότητας των εργαζομένων

Η ΕΕ προχωρεί…

Είναι επίσης εξαιρετικά σημαντικό να γνωρίζουμε πως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε πρόσφατα ένα νέο νομοσχέδιο που στοχεύει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής με τη μείωση των εκπομπών άνθρακα. Κάτι ιδιαίτερα θετικό αλλά ταυτόχρονα πρωτοποριακό όσον αφορά στην κίνηση αγοράς ακινήτων στην Κύπρο.

Οπότε, οι ενδιαφερόμενοι αγοραστές και γενικότερα οι επενδυτές πρέπει να γνωρίζουν πως από το 2030 και έπειτα, σύμφωνα με τη Νέα Πράσινη Συμφωνία, «τα κτήρια πρέπει να καταναλώνουν λίγη ενέργεια, να τροφοδοτούνται όσο το δυνατόν περισσότερο από ΑΠΕ και δεν πρέπει να εκπέμπουν εκπομπές άνθρακα από ορυκτά καύσιμα».

Νέοι κανονισμοί που προνοεί η Συμφωνία του 2050

Σύμφωνα με τους νέους κανονισμούς:

Μηδενικές εκπομπές από όλα τα νέα κτήρια από το 2028 (2026 για νέα κτήρια που κατοικούνται ή ανήκουν σε δημόσιες αρχές).
Εγκατάσταση Φωτοβολταϊκών συστημάτων (ΦΒ), έως το 2028, σε όλα τα νέα κτήρια και όπου είναι οικονομικά εφικτό, ενώ το 2032 αποτελεί ορόσημο για κατοικίες που υπόκεινται σε ριζική ανακαίνιση. Εξασφάλιση πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης με κατηγορία E έως το 2030 (και D έως το 2033).
Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης των κτηρίων με τους πιο πάνω κανόνες, τότε το ακίνητο δεν μπορεί να υποθηκευτεί ή να μεταβιβαστεί/πωληθεί.
Μείωση τελικής κατανάλωσης ενέργειας κατά 1.9% ετησίως από τον δημόσιο τομέα.
Ανακαίνιση 3% ετησίως των δημόσιων κτιρίων σε Κτήρια Σχεδόν Μηδενικής Κατανάλωσης Ενέργειας (ΚΣΜΚΕ) ή κτήρια μηδενικών εκπομπών.

Οι επιπτώσεις των νέων κανονισμών, έχουν ως αποτέλεσμα:

Τη μείωση της αξίας των κτηρίων που δεν πληρούν τα νέα πρότυπα ενεργειακής απόδοσης.
Πτώση κύκλου εργασιών στον κατασκευαστικό τομέα: εξαιτίας του υψηλού κόστους κατασκευής ενεργειακά αποδοτικών κτηρίων, ενώ υπάρχει το ενδεχόμενο οι επενδυτές να μην δείξουν μεγάλο ενδιαφέρον για μεγαλύτερες επενδύσεις.

Ευκαιρίες:

Με δεδομένο τα πιο πάνω σύμφωνα πάντα με τις πληροφορίες που συγκεντρώνει η «Green Energy Group», δημιουργούνται και οι πιο κάτω ευκαιρίες:

Οικονομικά κίνητρα για επενδύσεις σε ενεργειακές αναβαθμίσεις/ανακαινίσεις.
Δημιουργία πράσινων στεγαστικών δάνειων ή δανείων με μειωμένα επιτόκια για ενεργειακά αποδοτικά ακίνητα από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (Sustainable Finance).
Συγκριτικό πλεονέκτημα για κατασκευαστικές εταιρείες που ενσωματώνουν βιώσιμες οικοδομικές πρακτικές στα έργα τους.
Ενίσχυση της φήμης και της επωνυμίας των εταιριών που έχουν ενσωματώσει τις πρόνοιες των κανονισμών, καθώς θα συμβάλουν σε ένα πιο βιώσιμο μέλλον.

Παράλληλα, οι ρυθμοί αύξησης κόστους κατανάλωσης ενέργειας είναι ένα φαινόμενο που απασχολεί έντονα το κοινό. Την ίδια ώρα ο κατασκευαστικός κλάδος συνδέεται στενά με την ανάπτυξη και τη συντήρηση ενεργειακά αποδοτικών κτηρίων. Η κατασκευαστική βιομηχανία επηρεάζει την ενεργειακή απόδοση των κτηρίων με πολλούς τρόπους. Αυτό μπορεί να συμβαίνει κατά τη φάση του σχεδιασμού, της κατασκευής, αλλά και κατά τη διάρκεια της λειτουργίας τους.

Βελτίωση ενεργειακής απόδοσης

Στον σχεδιασμό και την κατασκευή, μπορούν να ληφθούν υπόψη πτυχές που βελτιώνουν την ενεργειακή απόδοση, όπως:

Μόνωση: Η χρήση προηγμένων μονωτικών υλικών μπορεί να βελτιώσει την θερμομόνωση του κτηρίου και να μειώσει την κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση ή ψύξη.
Υλικά κτιρίων: Η χρήση υλικών με χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση, όπως ενεργειακά αποδοτικά παράθυρα και θύρες, μπορεί να συμβάλει στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας.
Σχεδιασμός κτηρίων: Ο ενεργειακός σχεδιασμός του κτηρίου, συμπεριλαμβανομένων των ηλιακών προσανατολισμών, των φυσικών φωτισμού και αερισμού, μπορεί να μειώσει την ανάγκη για ενέργεια.
Ενεργειακά αποδοτικά συστήματα: Η χρήση αποδοτικών συστημάτων θέρμανσης, ψύξης και εξαερισμού είναι σημαντική για τη μείωση της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης.

Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας των κτηρίων, είναι σημαντικό να εφαρμόζονται συστήματα παρακολούθησης και συντήρησης για τη διασφάλιση της συνεχούς ενεργειακής απόδοσης. Οι τεχνολογίες όπως τα έξυπνα κτίρια και οι αυτοματισμένοι έλεγχοι μπορούν να βοηθήσουν στην εξοικονόμηση ενέργειας κατά την καθημερινή λειτουργία.

Συνολικά, η συνεργασία μεταξύ του κατασκευαστικού κλάδου και της ενεργειακής βιομηχανίας, είναι κρίσιμη για τη δημιουργία και τη συντήρηση κτιρίων που είναι βιώσιμα και ενεργειακά αποδοτικά.

Προφίλ αγοράς ακινήτων

Σχετικά με το προφίλ της Αγοράς Ακίνητων, υπάρχει μεγάλο απόθεμα παλαιών κτηρίων στην Κύπρο και στην Ελλάδα (στην Κύπρο περίπου το 70% κατασκευάστηκε πριν το 1980, ενώ στην Ελλάδα το ποσοστό είναι γύρω στο 55%). Ως εκ τούτου τα νέα πρότυπα ενεργειακής απόδοσης που ορίζει η ΕΕ, δεν πληρούνται. Χρειάζονται σημαντικές αναβαθμίσεις σε αυτά τα κτήρια, για να μπορούν να πληρούν τα νέα πρότυπα ενεργειακής απόδοσης, με αποτέλεσμα να υπάρχει υψηλό κόστος για την απόκτηση ενεργειακά αποδοτικών ακίνητων.

Ενδεικτικά, το κόστος ανακαίνισης ενός κτηρίου για να πληροί τα νέα πρότυπα ενεργειακής απόδοσης, εκτιμάται κοντά στις €7.500-30.000, περίπου, ανάλογα με την έκταση της ανακαίνισης.

Πως θα ανταπεξέλθουμε;

Σύμφωνα με την Μακροπρόθεσμη Στρατηγική Ανακαίνισης Κτηρίων, το κτηριακό απόθεμα αποτελείται από παλαιά κτήρια, με αποτέλεσμα να θεωρείται αρκετά ενεργοβόρο. Η οικονομικά βέλτιστη λύση στον κύκλο ζωής του κτηρίου απαιτεί την προγραμματισμένη ανακαίνιση σε υψηλής ενεργειακής απόδοσης κτήριο (από Β+ μέχρι ΚΣΜΚΕ). Η πιο σημαντική ενέργεια της Στρατηγικής φαίνεται ότι είναι η ενίσχυση του Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ) στην Αγορά Ακινήτων.

Το «ρεαλιστικό» σενάριο για την ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων είναι η ετήσια ανακαίνιση 1% του συνόλου του κτηριακού αποθέματος. Το σενάριο αυτό λαμβάνει υπόψη τους οικονομικούς και τεχνικούς περιορισμούς. Ωστόσο, για την υλοποίηση του στόχου για απαλλαγή ολόκληρου του κτηριακού αποθέματος από εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μέχρι το 2050, θα πρέπει να τριπλασιαστεί ο ετήσιος ρυθμός ανακαινίσεων. Το σενάριο αυτό φαίνεται σήμερα να μην είναι ρεαλιστικό, ωστόσο μέσα από την αναθεώρηση πολιτικών και δράσεων, που θα λαμβάνουν υπόψη τα μακροοικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη, ο ρυθμός ανακαίνισης θα αυξηθεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό.

Ποιες λύσεις είναι οι ευκολότερες;

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι, προκειμένου να επιτευχθεί η εξοικονόμηση ενέργειας, πρέπει να εξασφαλιστεί ότι το επίπεδο άνεσης των ενοίκων διατηρείται σε υψηλά επίπεδα ή έχει βελτιωθεί.

Εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια με απλές συμβουλές:

Χρήση αποδοτικών φωτιστικών (π.χ. LED)
Αξιοποίηση φυσικού φωτισμού
Εφαρμογή «έξυπνου» εξαερισμού
Συντήρηση κουφωμάτων – μείωση θερμικών απωλειών και βελτίωση θερμικής άνεσης
Συντήρηση των εγκαταστάσεων – διατήρηση βαθμού απόδοσης διάρκειας ζωής του εξοπλισμού
Αντικατάσταση της παλιάς εγκατάστασης με ένα ενεργειακά αποδοτικότερο σύστημα
Εγκατάσταση συστήματος αντιστάθμισης σε παλιές εγκαταστάσεις
Ρύθμιση του θερμοστάτη/συστήματος, κλιματισμού/θέρμανσης σε καταλληλότερη για την εποχή θερμοκρασία
Απομόνωση των σωμάτων στα δωμάτια που δεν χρησιμοποιούνται
Επιλογή οικιακών συσκευών που να φέρουν σήμανση χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης
Αποφυγή εγκατάστασης υπερδιαστασιολογημένων συσκευών
Αξιοποίηση ΑΠΕ (όπως εγκατάσταση ΦΒ, κ.ά.)
Συστήματα φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων
Φυτά που καλύπτουν το εξωτερικό κέλυφος του κτηρίου
Συστήματα ανακύκλωσης νερού
BMS για «έξυπνα» κτίρια.