Του Μάριου Δημητρίου
Τέσσερα μέλη της οκταμελούς προσφυγικής οικογένειας Κούρδων, που διαμαρτύρονται έξω από το Προεδρικό Μέγαρο και το Υπουργείο Εσωτερικών, εδώ και 15 ολόκληρους μήνες, βρίσκονται ξανά σε απεργία πείνας, από τη Δευτέρα 14 Μαΐου 2018 και σε απεργία δίψας, από τη Δευτέρα 21 Μαΐου 2018, διεκδικώντας την κυπριακή υπηκοότητα.
Η οικογένεια Hassan, είναι απάτριδες Κούρδοι της Συρίας (ajanib), από την πόλη Αl Hasakah, που ήρθαν στην Κύπρο από τη Συρία (οι τρεις το 2006 και οι υπόλοιποι το 2009), αναζητώντας καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και ένα πιο ελπιδοφόρο μέλλον.
Σε Προεδρικό και Υπουργείο Εσωτερικών
Όπως υπενθυμίζει με ανακοίνωσή της η Κίνηση για Ισότητα, Στήριξη, Αντιρατσισμό, από τον Οκτώβρη 2014, μέχρι τον Αύγουστο 2015, η οικογένεια βρέθηκε μαζί με άλλους απάτριδες Κούρδους πρόσφυγες, σε διαμαρτυρία έξω από το Υπουργείο Εσωτερικών, ζητώντας να τους παραχωρηθεί το καθεστώς των αναγνωρισμένων προσφύγων. Διέκοψαν τη διαμαρτυρία τους, μετά από χορήγηση της κυπριακής υπηκοότητας, σε ένα από τα μέλη της οικογένειας (του μεγαλύτερου γιου, Mahmoud), που πληρούσε τις σχετικές προϋποθέσεις και μετά από εισήγηση του τότε Υπουργού Εσωτερικών, Σωκράτη Χάσικου, για υποβολή αιτήσεων για υπηκοότητα, μετά από ένα χρόνο, οπότε και θα συμπληρωνόταν το προβλεπόμενο χρονικό διάστημα παραμονής τους στην Κύπρο. Οι σχετικές αιτήσεις υποβλήθηκαν κατά την περίοδο 2015-2017, αλλά απορρίφθηκαν συλλήβδην, από το Υπουργείο Εσωτερικών, στις 27 Μαρτίου 2017, στη βάση ανυπόστατων ισχυρισμών. Στην απαντητική επιστολή του προς την οικογένεια, ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Εσωτερικών, αρνήθηκε την παραχώρηση της υπηκοότητας, επικαλούμενος μεταξύ άλλων λόγων, «την απουσία προοπτικής για ομαλή ενσωμάτωση στο κυπριακό περιβάλλον και την έλλειψη της επιθυμίας για να καταστούν Κύπριοι πολίτες». Έκτοτε, οι γονείς μαζί με την κόρη τους, διαμένουν διαμαρτυρόμενοι σε αντίσκηνα, δίπλα από την είσοδο του Προεδρικού Μεγάρου, ενώ τα τρία από τα τέσσερα αγόρια, στον χώρο στάθμευσης, δίπλα από το Υπουργείο Εσωτερικών.
«Η απορριπτική απόφαση, ήταν εσφαλμένη»
Σύμφωνα με επιστολή της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR), προς την οικογένεια, ημερομηνίας 19 Απριλίου 2017, ο τέως Υπουργός Εσωτερικών Σωκράτης Χάσικος, σε συνάντηση του με το Διευθυντή της UNHCR, αναγνώρισε ότι η απορριπτική απόφαση, ήταν εσφαλμένη και διαβεβαίωσε ότι έδωσε εντολές για επανεξέταση των αιτήσεων για υπηκοότητα. Μετά την παραίτηση του Σ. Χάσικου και το διορισμό του νέου Υπουργού Εσωτερικών, Κωνσταντίνου Πετρίδη, η οικογένεια ξεκίνησε νέα διαμαρτυρία έξω από το Προεδρικό Μέγαρο και στη συνέχεια, έξω από το Υπουργείο Εσωτερικών. Στις 6 Ιουνίου 2017, η διαμαρτυρία αυτή κλιμακώθηκε με απεργία πείνας δύο μελών της οικογένειας, διάρκειας 67 ημερών. Η απεργία αναστάληκε στις 11 Αυγούστου 2017, σε ένδειξη καλής θέλησης από μέρους των απεργών και εμπιστοσύνης προς τις Κυπριακές Αρχές, για τήρηση των υποσχέσεων που δόθηκαν από τον Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών για άμεση επανεξέταση των αιτήσεων τους για πολιτογράφηση. Δέκα σχεδόν μήνες μετά, και παρά τις προσπάθειες, τη θετική στάση, την προτροπή και τις εκκλήσεις άλλων, ανεξάρτητων αρχών, οργανώσεων και φορέων, όπως η Πρόεδρος της Επιτροπής Εσωτερικών της Βουλής των Αντιπροσώπων, η Επίτροπος για τα Δικαιώματα του Παιδιού, η UNHCR, η ΚΙΣΑ και άλλες ΜΚΟ, αλλά και πολιτικά κόμματα, ο Υπουργός Εσωτερικών εμμένει στην απαράδεκτη θέση του, για τη μη πολιτογράφηση της προσφυγικής οικογένειας. Η δέσμευση του πρώην Υπουργού, καθώς και του Γενικού Διευθυντή του Υπουργείου για επανεξέταση των αιτήσεων τους για πολιτογράφηση, φαίνεται να προσκρούει στον νυν Υπουργό Εσωτερικών, ο οποίος έχει διαμηνύσει με διάφορους τρόπους στην οικογένεια, ότι δεν θα τους εξετάσει τα αιτήματα τους, εάν δεν τερματίσουν την διαμαρτυρία τους.
Ύστατη κραυγή αγωνίας και απόγνωσης
Η οικογένεια από πλευράς της, δεν εμπιστεύεται τις Αρχές, αφού οι υποσχέσεις αθετήθηκαν κάθε φορά, που για ένδειξη καλής θέλησης, ανέστελλαν τα μέτρα διαμαρτυρίας τους. Σύμφωνα με την ΚΙΣΑ, η διαμαρτυρία των απάτριδων Κούρδων, είναι και δικαιολογημένη και νομικά κατοχυρωμένη, αφού το δικαίωμα στη συνάθροιση και διαμαρτυρία, αποτελεί κατοχυρωμένο συνταγματικά ανθρώπινο δικαίωμα. «Θεωρούμε απαράδεκτο» αναφέρει, «το κράτος να εκβιάζει πολίτες που ασκούν τα συνταγματικά τους δικαιώματα, με τιμωρητικά μέτρα, πόσο μάλλον, όταν η τιμωρία αυτή, εμπεριέχει επιπτώσεις στην υγεία και σωματική ακεραιότητα, των υπό διαμαρτυρία πολιτών. Η νέα απεργία πείνας της οικογένειας Hassan-Janbali, αποτελεί την ύστατη κραυγή αγωνίας και απόγνωσης προς τον Υπουργό Εσωτερικών και τον καλεί να τιμήσει τις υποσχέσεις που έδωσε το Υπουργείο του, για πολιτογράφηση των υπόλοιπων μελών της προσφυγικής οικογένειας. Η ΚΙΣΑ καλεί επίσης εκ νέου, τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, να εισακούσει την έκκληση των προσφύγων και, ανταποκρινόμενος στις διεθνείς και ευρωπαϊκές υποχρεώσεις της Κύπρου, να αναγνωρίσει το δίκαιο αίτημα τους για το δικαίωμα στη ζωή και την αξιοπρέπεια».
Η Ημέρα της Κρίσης, στο Δημοτικό Κέντρο Τεχνών
Όπως αναφέρει σε σημείωμά του, ο Γιάννης Τουμαζής, Διευθυντής του Δημοτικού Κέντρου Τεχνών Λευκωσίας και του Ιδρύματος Πιερίδη, οι απάτριδες Κούρδοι, των οποίων η συριακή υπηκοότητα αφαιρέθηκε από την κυβέρνηση της Συρίας από το 1962, δεν έχουν τη δυνατότητα νόμιμης μετανάστευσης σε άλλη χώρα, καθώς δεν διαθέτουν διαβατήρια, ή άλλα διεθνώς αναγνωρισμένα ταξιδιωτικά έγγραφα. Το σημείωμα του Γιάννη Τουμαζή, αναφέρεται στο καλλιτεχνικό έργο της εικαστικού και εκπαιδευτικού, Έφης Σαββίδη, «Judgement Day», (Η Ημέρα της Κρίσης), που εκτίθεται στο Δημοτικό Κέντρο Τεχνών Λευκωσίας, στο πλαίσιο της έκθεσης με τίτλο, «Drone Vision: Εχθροπραξίες, Επιτήρηση και Διαμαρτυρία». Η έκθεση, που εγκαινιάστηκε στις 20 Μαΐου 2018 και θα διαρκέσει μέχρι τις 28 Ιουλίου 2018, φιλοξενεί επίσης, έργα των καλλιτεχνών Στέλιου Καλλινίκου και Ran Slavin. Στο «Judgement Day», η Έφη Σαββίδη, διερευνά μηχανισμούς εξουσίας και δύναμης, καθώς βρίσκεται σε καθημερινή επαφή με την οικογένεια Hassan και καταγράφει συστηματικά τον αγώνα τους, για διεκδίκηση της κυπριακής υπηκοότητας.
Η καταγραφή μιας διαβίωσης εν διαμαρτυρία
Όπως γράφει ο Γιάννης Τουμαζής, «η καλλιτέχνις πρωτοσυναντήθηκε με την οικογένεια το 2014, κατά τη διάρκεια της πρώτης τους διαμαρτυρίας. Η καθημερινή, δημιουργική επαφή της με τα μέλη της οικογένειας (και ειδικά με τον Akid Hassan), αλλά κυρίως η εμπιστοσύνη που όλοι της έδειξαν, έδωσε το έναυσμα για τη συνεχή, ενεργή και με πλήρη ενσυναίσθηση, καταγραφή αυτής της ιδιότυπης διαβίωσης εν διαμαρτυρία. Η σχολαστική και λεπτομερής παρατήρηση και η μετέπειτα διεξοδική καταγραφή και επεξεργασία των στοιχείων και δεδομένων, είναι χαρακτηριστική στη δουλειά της Σαββίδη, εδώ και πολλά χρόνια. Ισορροπώντας στο κατώφλι μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου χώρου, η Σαββίδη δίνει μια χωρο-χρονική ακολουθία των κοινωνικοπολιτικών αδιεξόδων, που ταλανίζουν δομές και ανθρώπους σήμερα. Στο πρότζεκτ Judgement Day που παρουσιάζεται στην έκθεση, η καλλιτέχνης κάνει το αποφασιστικό βήμα και διαπερνά αυτόν τον μεταβατικό χώρο, που χωρίζει το δημόσιο από το ιδιωτικό. Από το 2014, θέτει ως προτεραιότητα του έργου της, την αποκατάσταση της διαταραγμένης αξιοπρέπειας της οικογένειας των απάτριδων Κούρδων. Έτσι, δημιουργεί ένα λεπτομερές χρονικό, όπου μέσα από την επαναλαμβανόμενη και μονότονη ρουτίνα της καθημερινότητας, καταγράφονται διεξοδικά οι συνεχείς εκκλήσεις και απέλπιδες προσπάθειες της οικογένειας Ηassan, για την απόκτηση μιας υπηκοότητας».
Το δίχτυ που έκρυψε την οικογένεια…
«Με ακτιβιστικό ζήλο», γράφει ο Γ. Τουμαζής, «η Σαββίδη ενεργοποιείται η ίδια και ενεργοποιεί τους άλλους, διαπραγματευόμενη συνεχώς έννοιες ρατσισμού, κοινωνικής και πολιτικής αδιαφορίας, μισαλλοδοξίας και εκδικητικότητας. Όπως λέει η ίδια η καλλιτέχνης: «Ήμουν σχεδόν σίγουρη ότι πριν από την τελετή εγκαινίων του Μνημείου Δημοκρατίας και Αντίστασης, λίγα μέτρα δίπλα από τα αντίσκηνα των απάτριδων, από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, οι αρμόδιοι θα ανταποκρίνονταν τελικά θετικά στις εκκλήσεις της οικογένειας. Αντίθετα, την ημέρα εκείνη, οι Αρχές τοποθέτησαν με θράσος, φράκτη από πράσινο αδιαφανές δίχτυ μπροστά από τις σκηνές, για να κρύψουν την οικογένεια από τους καλεσμένους, και ενώ οι Akid και Ferhad, βρίσκονταν στη 42η μέρα απεργίας πείνας».
Ανοικτή επιστολή στον Υπουργό Εσωτερικών
Ομάδα πολιτών της Κυπριακής Δημοκρατίας, σε ανοικτή επιστολή τους, υπενθυμίζουν στον Υπουργό Εσωτερικών, «πως το δικαίωμα στη συνάθροιση και τη διαμαρτυρία, αποτελεί κατοχυρωμένο συνταγματικά ανθρώπινο δικαίωμα και δεν θα δεχτούμε να μετατραπεί η Κυπριακή Δημοκρατία, σε κράτος που τιμωρεί ανθρώπους, επειδή ασκούν τα συνταγματικά τους δικαιώματα, θέτοντας την υγεία και τη ζωή τους σε κίνδυνο. Καλούμε τον Υπουργό Εσωτερικών, Κωνσταντίνο Πετρίδη, να ανταποκριθεί άμεσα στο δίκαιο αίτημα της οικογένειας Hassan-Janbali, να της χορηγηθεί η Κυπριακή υπηκοότητα. Τον καλούμε να τηρήσει τις υποσχέσεις που έδωσε το Υπουργείο του, για πολιτογράφηση των μελών της προσφυγικής οικογένειας. Ζητούμε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, να εισακούσει την έκκληση των προσφύγων και, ανταποκρινόμενος στις διεθνείς και ευρωπαϊκές υποχρεώσεις της Κύπρου, να αναγνωρίσει το δικαίωμα τους στη ζωή και την αξιοπρέπεια».
Η οικογένεια Hassan, έξω από το Προεδρικό Μέγαρο.
Φωτό: Στιγμιότυπο από τη διαμαρτυρία της οικογένειας Hassan, έξω από το Υπουργείο Εσωτερικών, τη Δευτέρα 21 Μαϊου 2018. Αριστερά ο 62χρονος Ibrahim Hassan, με τους τέσσερις από τους πέντε γιους του, Farhad 33 χρόνων, Akid 32, Akef 23 και Βatran 17 (μαθητής της Γ΄ τάξης του Γυμνασίου Γεροσκήπου) και την κόρη του Roukan 28 χρόνων. Απουσιάζει η 53χρονη σύζυγος και μητέρα Sabah Janbali–Hassan (βρισκόταν στο αντίσκηνο, έξω από το Προεδρικό Μέγαρο, την ώρα της φωτογράφισης) και ο μεγαλύτερος γιος, Mahmoud, στον οποίο παραχωρήθηκε η κυπριακή υπηκοότητα.
