Ώρα της Γης 2023: Επιτακτική ανάγκη η αντιμετώπιση της παγκόσμιας κλίμακας οικολογικής κρίσης, λόγω της κλιματικής αλλαγής και της απώλειας της βιοποικιλότητας
Η Ώρα της Γης αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες και πιο συμμετοχικές εκστρατείες για την προστασία του περιβάλλοντος ανά το παγκόσμιο. Ωστόσο, για ακόμη μία χρονιά, ο εορτασμός της Ώρας της Γης βρίσκει την ανθρωπότητα αντιμέτωπη με αλλεπάλληλες κρίσεις, όπως η πανδημία του κορωνοϊού (Covid-19) και η συνεπακόλουθη υγειονομική κρίση, η πολεμική σύρραξη στην Ουκρανία και η συνεπακόλουθη γεωπολιτική κρίση και πυρηνική απειλή, η δραματική αύξηση των τιμών των τροφίμων και των καυσίμων και η συνεπακόλουθη επιδείνωση της επισιτιστικής κρίσης και της ενεργειακής φτώχειας, καθώς και η νέα διεθνής χρηματοπιστωτική και τραπεζική κρίση, που φαίνεται να οδηγεί ολοένα και περισσότερους ανθρώπους στα όρια της φτώχειας και της ανέχειας. Η Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου (ΟΠΟΚ) θεωρεί ότι, ενόσω προσπαθούμε να ανακάμψουμε από τις αλλεπάλληλες αυτές κρίσεις, δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι δεν νοείται προστασία της ανθρώπινης υγείας, της ποιότητας ζωής και εν τέλει της ίδιας της ανθρώπινης ύπαρξης στον Πλανήτη Γη, χωρίς την προστασία του περιβάλλοντος.
Τα τελευταία χρόνια, οι αλλεπάλληλες αυτές κρίσεις που αντιμετωπίζουμε, μας στέλνουν ακόμη πιο ισχυρά και ηχηρά μηνύματα αφύπνισης: το εμπόριο της άγριας ζωής, η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων, η απώλεια των φυσικών οικοσυστημάτων, η αλλαγή χρήσης γης, η μείωση της βιοποικιλότητας, η μεταβολή του παγκόσμιου κλίματος, η εξάπλωση των πολεμικών συρράξεων, ο κίνδυνος πυρηνικής καταστροφής και τα περισσότερα περιβαλλοντικά προβλήματα απειλούν πλέον άμεσα και σοβαρά την ανθρώπινη υγεία, την κοινωνική ευημερία, την οικονομική ανάπτυξη, την πολιτική σταθερότητα και την παγκόσμια ειρήνη. Η υποβάθμιση του περιβάλλοντος και η καταστροφή της φύσης θέτουν σε κίνδυνο την ύπαρξη της ίδιας της ανθρωπότητας. Ως εκ τούτου, η αποτροπή της επιδείνωσης της κλιματικής κρίσης και της απώλειας της βιοποικιλότητας, δηλαδή των δύο σημαντικότερων περιβαλλοντικών απειλών που αντιμετωπίζει σήμερα ολόκληρος ο πλανήτης και ολόκληρη η ανθρωπότητα, πρέπει να μας βοηθήσουν να αντιληφθούμε ότι πρέπει να θέσουμε ως προτεραιότητες στην ημερήσια πολιτική διάταξη τον μετριασμό και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, τη διατήρηση της φύσης και την προστασία της βιοποικιλότητας, καθώς και την ορθολογική διαχείριση και αποδοτική χρήση των φυσικών πόρων.
Οι πρόσφατες εκθέσεις και συστάσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (Intergovernmental Panel on Climate Change – IPCC), για συγκράτηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη στον ενάμισι βαθμό κελσίου (+1,5 oC) μέχρι το 2050[i], και της Διακυβερνητικής Πλατφόρμας Επιστήμης-Πολιτικής για τη Βιοποικιλότητα και τις Οικοσυστημικές Υπηρεσίες (Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services – IPBES), η οποία καταδεικνύει ότι περίπου ένα εκατομμύριο είδη απειλούνται με εξαφάνιση λόγω ανθρωπογενών δραστηριοτήτων[ii], δεν αφήνουν κανένα περιθώριο πολιτικής ή/και κοινωνικής αδράνειας. Η παγκόσμιας κλίμακας οικολογική κρίση που αντιμετωπίζουμε δημιουργεί εύλογη ανησυχία στην επιστημονική κοινότητα και την κοινωνία των πολιτών. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, απαιτείται η άμεση λήψη δραστικών μέτρων σε κάθε επίπεδο διακυβέρνησης, από το τοπικό και το εθνικό μέχρι το περιφερειακό και το παγκόσμιο, καθώς οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης και της απώλειας της βιοποικιλότητας αποτελούν πηγές αβεβαιότητας και ανασφάλειας για το μέλλον.
Ειδικά όσον αφορά την περιοχή της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, όπου βρίσκεται και η Κύπρος, οι προβλέψεις είναι δυσοίωνες. Η αλλαγή του κλίματος και η υπερθέρμανση του πλανήτη οδηγούν σε παρατεταμένες περιόδους ανομβρίας και ξηρασίας, με αποτέλεσμα την επιδείνωση των προβλημάτων της λειψυδρίας και της απερήμωσης. Οι περιβαλλοντικές αυτές μεταβολές, μεταξύ άλλων, οδηγούν στη σημαντική υποβάθμιση των φυσικών (κυρίως δασικών και υγροτοπικών) οικοσυστημάτων, στην εξαφάνιση της άγριας ζωής και στη μείωση της βιοποικιλότητας, καθώς και στη συρρίκνωση της καλής, εύφορης και αρδευόμενης γεωργικής γης, στην αποδυνάμωση του πρωτογενούς τομέα και τη δραματική μείωση της γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής, στη διατροφική ανασφάλεια και την οικονομική ύφεση. Επιπλέον, οι περιβαλλοντικές αυτές μεταβολές επιφέρουν την ανύψωση της μέσης στάθμης της θάλασσας, την απώλεια σημαντικών εδαφών, την περαιτέρω διάβρωση της ακτογραμμής, ενώ παράλληλα συμβάλλουν στη συχνότερη εμφάνιση ακραίων καιρικών φαινομένων, με απρόβλεπτες συνέπειες για την κοινωνία (π.χ. ανθρώπινη υγεία, δημόσια ασφάλεια, ποιότητα ζωής, κ.α.) και την οικονομία (π.χ. υλικά αγαθά, δημόσιες υποδομές, κ.α.).
Η ΟΠΟΚ θεωρεί ότι χρειάζεται να κάνουμε μία νέα αρχή και να στραφούμε, ατομικά και συλλογικά, σε ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης, το οποίο να θέτει τον άνθρωπο, το περιβάλλον, την υγεία και την ποιότητα ζωής μας πάνω από το κέρδος, τα ιδιωτικά συμφέροντα και την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη. Σε αυτό το πλαίσιο, τονίζοντας την επιτακτική ανάγκη του ριζικού μετασχηματισμού του υφιστάμενου αναπτυξιακού μοντέλου και την αποφασιστική ενδυνάμωση της ισχύουσας περιβαλλοντικής πολιτικής της Κύπρου, η ΟΠΟΚ καλεί τις αρμόδιες αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας να ενεργήσουν προς όφελος των σημερινών και μελλοντικών γενεών, εισακούοντας τα μηνύματα και τα αιτήματα της επιστημονικής κοινότητας και της κοινωνίας των πολιτών. Η ΟΠΟΚ θεωρεί ότι, ειδικά εν τω μέσω των αλλεπάλληλων και πολυδιάστατων κρίσεων (πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών, υγειονομικών και οικολογικών) που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια, η πολιτεία και η κοινωνία οφείλουν να αντιληφθούν και να διασφαλίσουν ένα υψηλό επίπεδο προστασίας του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, της δημόσιας υγείας και της ποιότητας ζωής, της φύσης και της βιοποικιλότητας, καθώς και των φυσικών πόρων και των κοινών αγαθών.
Σε αυτά τα πλαίσια και με αφορμή την Ώρα της Γης που διοργανώνεται το ερχόμενο Σάββατο, 25.03.2023, η ΟΠΟΚ καλεί τη συντεταγμένη πολιτεία και την κοινωνία των πολιτών να ενώσουν τις δυνάμεις και τις προσπάθειές τους – όχι απλά για να αφήσουν το αυτοκίνητο και να πάρουν το λεωφορείο για μία ημέρα ή για να κλείσουν τα φώτα και να εξοικονομήσουν ενέργεια για μία ώρα – αλλά πρωτίστως για να αντιληφθούν τα μηνύματα των καιρών και τη σοβαρότητα των περιβαλλοντικών απειλών, ώστε να μπορέσουν από κοινού να διασφαλίσουν τον ριζικό μετασχηματισμό του υφιστάμενου αναπτυξιακού μοντέλου και την αποφασιστική ενδυνάμωση της ισχύουσας περιβαλλοντικής πολιτικής της Κύπρου, προς όφελος των σημερινών και των μελλοντικών γενεών.
Κεντρική φωτογραφία: futurology.gr
Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου (ΟΠΟΚ)
