H σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο εργασίας αποτελεί μία υπαρκτή, πλην αθέατη πραγματικότητα, που κατά κανόνα στρέφεται σε βάρος της εργαζόμενης.
Τα στοιχεία αποτυπώνουν το ελάχιστο του προβλήματος στην κυπριακή κοινωνία που τροφοδοτείται από την κοινωνική ανοχή και συντηρείται από λανθασμένες αντιλήψεις ως προς τη θέση της γυναίκας στην εργασία. Το θέμα αποτελεί ταμπού για την κυπριακή κοινωνία με τις αντιλήψεις να λειτουργούν αποθαρρυντικά σε βάρος του θύματος, που συχνά επιλέγει τη σιωπή.
Συνολικά 30 καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση από εργαζόμενες δέχθηκε η Αρχή Ισότητας του Γραφείου Επιτρόπου Διοικήσεως, την περίοδο 2010-2016. Από αυτές οι 26 αφορούσαν περιστατικά στο Δημόσιο και οι τέσσερις στον ιδιωτικό τομέα. Αξίζει να σημειωθεί ότι 11 από τις καταγγελίες τελικά αποσύρθηκαν ή διακόπηκε η διαδικασία εξέτασής τους από την Αρχή, για λόγους που προέβαλε η παραπονούμενη. Καμία από τις καταγγελίες δεν πήρε τον δρόμο της Δικαιοσύνης.
Επίσης, άλλες 20 καταγγελίες από εργαζόμενες για σεξουαλική παρενόχληση έλαβε το Τμήμα Εργασίας την περίοδο 2015 μέχρι τον Σεπτέμβρη του 2016. Τρεις καταγγελίες προέρχονταν από εργαζόμενες στο Δημόσιο, μάλιστα οι δύο αφορούσαν υπαλλήλους του ιδίου τμήματος και στρέφονταν εναντίον του ίδιου προϊστάμενου. Μετά από διερεύνηση των καταγγελιών τα μέρη κατέληξαν σε ενδοτμηματικές ρυθμίσεις και διευθετήσεις από την αρμόδια Αρχή που στόχευαν στην προστασία των παραπονούμενων, όπως μας αναφέρθηκε από λειτουργό του Τμήματος. Έτσι, δεν κινήθηκαν νομικές διαδικασίες.
Οι υπόλοιπες 17 καταγγελίες, σύμφωνα με το Τμήμα Εργασίας, αφορούσαν αλλοδαπές οικιακές βοηθούς, που υποβλήθηκαν στο πλαίσιο της αλλαγής εργοδότη. Κατά το Τμήμα Εργασίας στις περισσότερες περιπτώσεις δεν μπορούσε να στοιχειοθετηθεί το αδίκημα της σεξουαλικής παρενόχλησης, είτε επειδή δεν παρουσιάστηκαν επαρκή στοιχεία που να δεικνύουν ότι επισυνέβη το αδίκημα είτε λόγω του ότι οι παραπονούμενες δεν εμφανίζονταν για σκοπούς λήψης κατάθεσης.
Ο δρόμος μέχρι την εμπέδωση κουλτούρας σεβασμού και αξιοπρέπειας παραμένει ακόμη μακρύς. Από το 2002 όταν τέθηκε σε εφαρμογή η νομοθεσία για την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών στην απασχόληση και στην εκπαίδευση, εξακολουθούν να διαπιστώνονται μεγάλα ελλείμματα και αδυναμίες, αφήνοντας ένα ευρύ πεδίο δράσης επιτήδειων ατόμων σε βάρος εργαζομένων. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το κράτος, ο μεγαλύτερος εργοδότης που θα έπρεπε να αποτελεί πρότυπο, ακόμη δεν έχει υιοθετήσει κώδικα σεξουαλικής παρενόχλησης για τη Δημόσια Υπηρεσία. Και ας μετρά σε βάρος του δικαστικές καταδίκες και άλλες τόσες συστάσεις και παρατηρήσεις από την Αρχή Ισότητας.
Μόνο τώρα η Αρχή ανέλαβε την ευθύνη σε διαβούλευση με το Υπουργείο Δικαιοσύνης, το Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού, το Τμήμα Εργασίας, την Επιτροπή για την Ισότητα των Φύλων στην Απασχόληση και στην Επαγγελματική Εκπαίδευση, για διαμόρφωση κώδικα πρακτικής για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της παρενόχλησης και της σεξουαλικής παρενόχλησης στη Δημόσια Υπηρεσία.
Ο προτεινόμενος κώδικας στοχεύει, μεταξύ άλλων, στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των δημοσίων υπαλλήλων για το ζήτημα της σεξουαλικής παρενόχλησης, στην ενθάρρυνση να συμμετέχουν και να συνεισφέρουν στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση του προβλήματος και στη διαμόρφωση φιλικού εργασιακού περιβάλλοντος για το προσωπικό ανεξαρτήτως φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού. Όπως επίσης στην παροχή έγκαιρης προστασίας στον κάθε υπάλληλο που θεωρεί ότι υφίσταται παρενόχληση και βέβαια στην καθοδήγηση της αρμόδιας Αρχής για την αντιμετώπιση των καταγγελιών.
Αποφάσεις σε βάρος του Δημοσίου
Μολονότι οι κοινωνικές αντιλήψεις αποθαρρύνουν εργαζόμενες θύματα παρενόχλησης να προβούν σε καταγγελίες, εντούτοις κάποιες τόλμησαν και με δυσκολίες οδήγησαν την υπόθεσή τους μέχρι το Δικαστήριο από όπου δικαιώθηκαν πλήρως.
Πιο συγκεκριμένα, αξιοσημείωτη είναι η πιο πρόσφατη απόφαση του Δικαστηρίου Εργατικών Διαφορών (Απρίλιος 2016) που αφορά στην καταγγελία εργαζόμενης σε Τμήμα του Υπουργείου Γεωργίας και Φυσικών Πόρων. Εν ολίγοις η εργαζόμενη είχε καταγγείλει τον προϊστάμενό της για συστηματική σεξουαλική παρενόχληση που προσέβαλλε την αξιοπρέπειά της. Η παραπονούμενη είχε αποταθεί και στην ΕΔΥ όπου υπέβαλε παράπονο, με την Επιτροπή να επιπλήττει τον φερόμενο δράστη.
Τελικά, η παραπονούμενη προσέφυγε στο Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών που τη δικαίωσε και επιδίκασε υπέρ της την καταβολή αποζημιώσεων ύψους €22.000 για ηθική βλάβη.
Σε μια άλλη περίπτωση, στο πρόσφατο παρελθόν, ένας άλλος προϊστάμενος σε κρατικό νοσηλευτήριο παρενοχλούσε υφιστάμενή του νοσοκόμα. Η εργαζόμενη προχώρησε σε καταγγελία στο Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών και δικαιώθηκε (Αύγουστος 2014). Το Δικαστήριο επιδίκασε υπέρ της αποζημιώσεις ύψους €5.000.
Πολυεπίπεδες οι επιπτώσεις
Εξαιρετικά βλαπτικές είναι οι επιπτώσεις της σεξουαλικής παρενόχλησης. Το θύμα πληρώνει κόστος σε προσωπικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. Συνιστά εμπόδιο για την οικονομική αυτονομία των θυμάτων, καθώς συχνά τα ωθεί σε παραίτηση από την εργασία προκειμένου να αποφύγουν την παρενόχληση. Και βέβαια οι βλαπτικές συνέπειες επεκτείνονται στην ψυχική και σωματική υγεία των γυναικών.
Τα θύματα υπό το βάρος του επιθετικού εργασιακού περιβάλλοντος και της έλλειψης υποστήριξης, κυρίως ψυχολογικής, βρίσκονται αντιμέτωπα με πολλά προβλήματα και συχνά απουσιάζουν από την εργασία. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε οικονομικό κόστος για το θύμα αλλά και την επιχείρηση.
Το πρόβλημα της σεξουαλικής παρενόχλησης είναι παγκόσμιο, επιστημονικές έρευνες τεκμηριώνουν τη μεγάλη έκτασή του. Εκατομμύρια εργαζόμενοι γυναίκες και άνδρες, ετησίως υφίστανται σεξουαλική παρενόχληση. Και αν γυναίκες τολμούν να καταγγείλουν, στην περίπτωση των ανδρών θυμάτων τα δεδομένα είναι δυσκολότερα, για ευνόητους λόγους. Τουλάχιστον για τα δεδομένα της κυπριακής κοινωνίας.
ΟΕΒ: Ευθύνη εργοδότη να κρατήσει έξω τον σεξισμό
Με τον όρο σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία ορίζεται η όποια ανεπιθύμητη από τον αποδέκτη συμπεριφορά σεξουαλικής φύσης που μπορεί να εκδηλωθεί με πράξεις ή και σε λεκτικό επίπεδο, που προσβάλλει την αξιοπρέπεια του ατόμου και δημιουργεί εργασιακό περιβάλλον αναξιοπρεπές ή ακόμη και επιθετικό, όπως αναφέρει η νομοθεσία περί της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών στην απασχόληση. Η παρενόχληση κατά κανόνα διενεργείται από τον εργοδότη ή και προϊστάμενο προς την υφιστάμενη, αλλά και από ομοιόβαθμο συνάδελφο του θύματος.
Εξαιρετικά σοβαρό ζήτημα χαρακτηρίζει το φαινόμενο της σεξουαλικής παρενόχλησης στην εργασία η ΟΕΒ, που κατά καιρούς είναι αποδέκτης αιτημάτων από επιχειρηματίες για συμβουλευτική καθοδήγηση για διαχείριση προς αντιμετώπιση περιστατικών τέτοιας φύσης.
«Στόχος της Ομοσπονδίας είναι η δημιουργία τέτοιας κουλτούρας που δεν θα επιτρέπει την παρουσίαση περιστατικών σε χώρους εργασίας και προς την κατεύθυνση αυτή από το 2004 εκδώσαμε τον κώδικα για τη σεξουαλική παρενόχληση και παράλληλα ενημερώνουμε συνεχώς τον επιχειρηματικό κόσμο για τις νομικές του υποχρεώσεις», ανέφερε η Λένα Παναγιώτου, αναπληρώτρια διευθύντρια Τμήματος Εργασιακών Σχέσεων της ΟΕΒ.
Η ΟΕΒ, διαβεβαίωσε η κ. Παναγιώτου, αποδίδει αυξημένη σημασία στην πρόληψη φαινομένων σεξουαλικής παρενόχλησης, γι΄αυτό και η υποχρεωτική εφαρμογή του κώδικα περιλήφθηκε στο συγχρηματοδοτούμενο έργο για υγιείς εργασιακές σχέσεις για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Η νομοθεσία, ανέφερε το στέλεχος της ΟΕΒ, ορίζει συνυπεύθυνο τον εργοδότη μαζί με τον φερόμενο δράση για την ανωμαλία που προκαλείται στην εργασία, ασχέτως αν αυτός γνώριζε ή όχι για τα τεκταινόμενα. Ακριβώς για αυτό, συνέχισε, είναι υπόχρεος ο εργοδότης να αποδώσει την αρμόζουσα σημασία και να λαμβάνει προληπτικά μέτρα προς αποτροπή περιστατικών σεξουαλικής παρενόχλησης και προστασίας εργαζομένων οι οποίοι προβαίνουν σε καταγγελίες αποτρέποντας ενδεχόμενη θυματοποίησή τους.
Οι υγιείς και φιλικοί χώροι εργασίας έχουν θετικό αντίκτυπο στις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους, υπέδειξε η κ. Παναγιώτου.
philenews
