Της Αλεξίας Καφετζή
Σάλος έχει προκληθεί από τις καταγγελίες που ακούστηκαν ενώπιον της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Βουλής για αναισθησιολόγους που αρνούνταν να προχωρήσουν σε αμβλώσεις για θρησκευτικούς λόγους. Πάντως, τόσο το Υπουργείο Υγείας, όσο και άλλες αρμόδιες Υπηρεσίες θα πρέπει να τοποθετηθούν ευθαρσώς επί του σοβαρού αυτού θέματος.
Σύμφωνα με τον διάλογο, το όλο ζήτημα προέκυψε μετά από επιστολή ασθενούς, η οποία προσήλθε στο Μακάρειο Νοσοκομείο για άμβλωση λόγω του ότι το έμβρυο είχε διαγνωσθεί με σύνδρομο Down, με την ασθενή να καταγγέλλει ότι ταλαιπωρήθηκε για 5 μέρες επειδή κάποιοι αναισθησιολόγοι επικαλούμενοι θρησκευτικές ή προσωπικές πεποιθήσεις δεν της χορήγησαν αναισθησία.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα όσα ανέφερε στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων η πρόεδρός της, βουλευτής του ΑΚΕΛ Ειρήνη Χαραλαμπίδου, η ασθενής προσήλθε στο νοσοκομείο και άρχισε τη διαδικασία άμβλωσης, η οποία ωστόσο διακόπηκε όταν άλλαξαν βάρδια οι αναισθησιολόγοι και ο δεύτερος αναισθησιολόγος αρνήθηκε να χορηγήσει αναισθησία επικαλούμενος θρησκευτικές/προσωπικές πεποιθήσεις. Αυτό, όπως εξήγησε, είχε σαν αποτέλεσμα η ασθενής να περάσει ένα κολαστήριο, κατά την έκφρασή της, που διήρκεσε πέντε συνολικά μέρες.
Η πρόεδρος της Επιτροπής, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, ανέφερε ακόμη ότι η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων υποβάλλει επίσημα καταγγελία προς τον ΟΚΥπΥ και το Μακάρειο Νοσοκομείο, ζητώντας γραπτή έκθεση σε ό,τι αφορά τις ευθύνες των εμπλεκόμενων αναισθησιολόγων και πώς θα τιμωρηθούν. «Θέλουμε γραπτή έκθεση, την οποία θα κοινοποιήσουμε και στον Υπουργό Υγείας και στην Επίτροπο Διοικήσεως για να χειριστεί το θέμα», είπε η κα Χαραλαμπίδου, προσθέτοντας πως η ίδια θα συμβουλεύσει την ασθενή να προσφύγει στη Δικαιοσύνη κατά του Μακάρειου Νοσοκομείου και της Κυπριακής Δημοκρατίας. Προβληματισμό προκαλεί επίσης το γεγονός ότι από τους 8 αναισθησιολόγους του Μακαρείου, οι 6 αρνούνται να προχωρήσουν σε αμβλώσεις λόγω προσωπικών ή θρησκευτικών πεποιθήσεων.
Θα καταγγελθεί η Κυπριακή Δημοκρατία
Παράλληλα, η εκπρόσωπος του Μεσογειακού Ινστιτούτου Μελετών Κοινωνικού Φύλου δήλωσε «συγκλονισμένη» από τα όσα άκουσε στη συνεδρία της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και ανέφερε ότι το Ινστιτούτο θα καταγγείλει την Κυπριακή Δημοκρατία για παραβίαση της Σύμβασης για την Εξάλειψη όλων των Μορφών Διακρίσεων Κατά των Γυναικών στο πλαίσιο της σχετικής αξιολόγηση της Κύπρου που πρόκειται να λάβει χώρα στη Γενεύη αρχές Μαρτίου. «Μιλάμε για σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών», είπε αναφέροντας πως «το θέμα δεν άπτεται μόνο της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Γυναικών, αλλά και της Σύμβασης που αφορά τα βασανιστήρια και θα το αναφέρω και αυτό στους εκπροσώπους των επιτροπών αξιολόγησης», είπε.
Οι θρησκευτικές πεποιθήσεις δεν έχουν σχέση με την ιατρική επιστήμη
Για όλο το ζήτημα που άνοιξε σχετικά με την άρνηση γιατρού να προχωρήσει στη διαδικασία άμβλωσης και γενικά για το τι ισχύει στην Κυπριακή Δημοκρατία συνομιλήσαμε με τον πρόεδρο του Τμήματος Νομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου, Δρα Κώστα Παρασκευά.
Ο Δρ Παρασκευά σημείωσε μεταξύ άλλων πως σε μια φιλελεύθερη δημοκρατία δυτικού τύπου δεν νοείται ότι οι θρησκευτικές πεποιθήσεις έχουν να κάνουν με την ιατρική επιστήμη, ειδικά όταν το κράτος έχει νομοθετήσει επί του συγκεκριμένου ζητήματος. «Είναι σημαντικό να λεχθεί πως το 2018 υπήρξε τροποποίηση στον ποινικό κώδικα όπου προστέθηκε το άρθρο 169Α και πλέον μία γυναίκα μπορεί να κάνει άμβλωση χωρίς να δώσει εξηγήσεις σε κανένα στην περίπτωση που δεν έχουν συμπληρωθεί 12 εβδομάδες εγκυμοσύνης. Επίσης, υπάρχουν και άλλες κατηγορίες που επιτρέπουν σε μία γυναίκα να προβεί σε πράξη άμβλωσης», σημείωσε ο Δρ Παρασκευά, προσθέτοντας πως μία γυναίκα έχει δικαίωμα το οποίο κατοχυρώνεται από νομοθεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας, το δικαίωμα αυτό έχει να κάνει με την ιδιωτική ζωή της εγκύου. Οποιαδήποτε άρνηση από πλευράς γιατρών που βρίσκονται στην υπηρεσία του κράτους να προβούν σε πράξη άμβλωσης είναι δυνατό να εγείρει συνέπειες για την ιδιωτική ζωή της συγκεκριμένης εγκύου.
Ο Δρ Παρασκευά τόνισε πως «εάν οποιοσδήποτε γιατρός βρίσκεται σε δημόσιο νοσηλευτήριο και λειτουργεί ως όργανο του κράτους και αρνηθεί ή παραλείψει να προβεί σε αυτές τις ενέργειες επικαλούμενος λόγους άλλους ξένους προς το σκοπό της νομοθεσίας, σε μία τέτοια περίπτωση ενδεχομένως να εγείρεται ζήτημα ευθύνης της Δημοκρατίας για το δικαίωμα της ιδιωτικής ζωής, όπως αυτό κατοχυρώνεται από το άρθρο 15 του κυπριακού Συντάγματος και από το άρθρο 8 της ευρωπαϊκής σύμβασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Η «καμπάνα» σε Πολωνία από το ΕΔΑΔ που πρέπει να ταρακουνήσει την ΚΔ
Μιλώντας στη «Χαραυγή» ο αναπληρωτής Καθηγητής και πρόεδρος του Τμήματος Νομικής Πανεπιστημίου Κύπρου, Κώστας Παρασκευά, ανέφερε ότι τα γεγονότα της υπόθεσης θυμίζουν σχετική υπόθεση για την οποία καταδικάστηκε η Πολωνία από το ΕΔΑΔ πριν μερικά χρόνια όταν Πολωνοί γιατροί αρνήθηκαν να προβούν σε άμβλωση επικαλούμενοι θρησκευτικούς λόγους και παραπέμποντας τη γυναίκα σε ιερέα. Μία υπόθεση της οποίας τα περιστατικά προσομοίαζαν με αυτή την τελευταία υπόθεση που ακούστηκε στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Βουλής.
Ο Δρ Παρασκευά κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την Κυπριακή Δημοκρατία, σημειώνοντας πως «τέτοια προσέγγιση από πλευράς κυβερνητικών οργάνων, όπως είναι οι γιατροί σε ένα δημόσιο νοσηλευτήριο, ενέχουν συνέπειες, με την Κυπριακή Δημοκρατία να κινδυνεύει να καταδικαστεί». Ο αναπληρωτής Καθηγητής και πρόεδρος του Τμήματος Νομικής Πανεπιστημίου Κύπρου, Κώστας Παρασκευά, υπενθύμισε πως η κυπριακή Βουλή το 2018 ψήφισε συγκεκριμένη νομοθεσία, η οποία επιτρέπει την άμβλωση υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις (169Α) και σε περίπτωση που όργανα του κράτους όπως είναι οι γιατροί σε δημόσια νοσηλευτήρια αρνηθούν να προβούν σε άμβλωση, τότε σημαίνει πως ευθύνη έχει και η Κυπριακή Δημοκρατία και ενδεχομένως την αποτυχία της Δημοκρατίας να προστατέψει πρώτα – πρώτα το δικαίωμα που δίνει ο νόμος στις γυναίκες και κατ’ επέκταση το δικαίωμα της ιδιωτικής ζωής. Ο Δρ Παρασκευά υπενθυμίζοντας πως ο νόμος για τις αμβλώσεις δεν δίνει δικαίωμα στους γιατρούς να εκφέρουν την προσωπική τους άποψη, υπογράμμισε πως μετά την τροποποίηση του 2018, στο άρθρο 169Α, δίνεται το δικαίωμα άμβλωσης σε γυναίκες και συγκεκριμένα μέχρι τις 12 εβδομάδες κύησης δεν χρειάζεται να δώσουν οποιονδήποτε λόγο, ενώ εφ’ όσον περάσουν οι 12 εβδομάδες τότε μπαίνουν άλλες κατηγορίες που αναλύονται παρακάτω. Επίσης, αξίζει να σημειώσουμε πως η καθυστέρηση από οποιουσδήποτε γιατρούς ή αναισθησιολόγους ενδεχομένως και πάλι να εγείρει ζητήματα παραβίασης της σχετικής νομοθεσίας.
Πότε μια άμβλωση είναι νόμιμη Σύμφωνα με τη νομοθεσία, μία άμβλωση είναι νόμιμη όταν…
Μετά τις τροποποιήσεις του 2018 αυτό που ισχύει στην Κυπριακή Δημοκρατία είναι το εξής:
169Α. (1) Παρά τις διατάξεις των άρθρων 167, 168 και 169, κανένα πρόσωπο δεν θα θεωρείται ένοχο των αδικημάτων που προβλέπονται από αυτά, όταν η εγκυμοσύνη τερματίζεται με τη συναίνεση της εγκύου από ιατρό μαιευτήρα-γυναικολόγο με τη συμμετοχή αναισθησιολόγου, όλων εγγεγραμμένων σύμφωνα με τις διατάξεις του περί Εγγραφής Ιατρών Νόμου, σε οργανωμένη νοσηλευτική μονάδα και εφόσον συντρέχει μια από τις ακόλουθες περιπτώσεις:
(α) Δεν έχουν συμπληρωθεί δώδεκα (12) εβδομάδες εγκυμοσύνης·
(β) η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα βιασμού, σεξουαλικής κακοποίησης ενήλικης ή ανήλικης ή σεξουαλικής κακοποίησης γυναίκας με νοητική αναπηρία ή αιμομιξίας και εφόσον δεν έχουν συμπληρωθεί δεκαεννέα (19) εβδομάδες εγκυμοσύνης και νοουμένου ότι δηλώσει ενυπόγραφα ενώπιον του ιατρού ότι η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα βιασμού, σεξουαλικής κακοποίησης ή αιμομιξίας:
Νοείται ότι, σε περίπτωση που η έγκυος είναι ανήλικη την πιο πάνω δήλωση υπογράφει και ένας από τους γονείς ή αυτός που έχει την επιμέλεια του προσώπου της ανήλικης:
Νοείται περαιτέρω ότι, σε περίπτωση που η έγκυος είναι γυναίκα με νοητική αναπηρία, αντί της εγκύου την πιο πάνω δήλωση υπογράφει μόνο ο ένας από τους γονείς ή αυτός που έχει την επιμέλεια του προσώπου της γυναίκας με νοητική αναπηρία·
(γ) κατόπιν γνωμοδότησης αρμόδιου ιατρού εγγεγραμμένου με βάση τις διατάξεις του περί Εγγραφής Ιατρών Νόμου σύμφωνα με την οποία παρουσιάζονται, με σύγχρονα μέσα προγεννητικής διάγνωσης, ενδείξεις ανωμαλίας του εμβρύου που επάγονται τη γέννηση νεογνού με παθολογικά προβλήματα·
(δ) κατόπιν γνωμοδότησης αρμόδιου ιατρού εγγεγραμμένου σύμφωνα με τις διατάξεις του περί Εγγραφής Ιατρών Νόμου ότι υπάρχει αναπότρεπτος κίνδυνος για τη ζωή της εγκύου ή κίνδυνος σοβαρής βλάβης της σωματικής ή ψυχικής υγείας αυτής:
Νοείται ότι, αν στις πιο πάνω περιπτώσεις η έγκυος είναι ανήλικη ή γυναίκα με νοητική αναπηρία, απαιτείται και η συναίνεση ενός από τους γονείς ή αυτού που έχει την επιμέλεια του προσώπου της ανήλικης ή της γυναίκας με νοητική αναπηρία.
(2) Για τους σκοπούς του παρόντος άρθρου, ο όρος “ανήλικη” έχει την έννοια που αποδίδεται στον όρο “παιδί”, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 της Σύμβασης περί των Δικαιωμάτων του Παιδιού των Ηνωμένων Εθνών, η οποία κυρώθηκε από την Κυπριακή Δημοκρατία με τον περί της Σύμβασης περί των Δικαιωμάτων του Παιδιού (Κυρωτικό) Νόμο.
