Όπως αναφέρουν στο ΚΥΠΕ πηγές της προεδρίας, η προεδρία της Κύπρου θα ενισχύσει το κύρος της στο διεθνές σκηνικό και ιδιαίτερα την ΕΕ, προσδίδοντας αξία στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Επίσης, η προεδρία αποτελεί τον καλύτερο τρόπο να κατανοήσει ένα κράτος μέλος τον τρόπο λειτουργίας της ΕΕ. Με άλλα λόγια, θα επιτευχθεί η «επίσημη ενηλικίωση» της Κυπριακής Δημοκρατίας ως κράτος μέλος της ΕΕ.
Ένα από τα παλαιότερα μέλη της ΕΕ, το Βέλγιο, ανέλαβε δώδεκα φορές την προεδρία της ΕΕ, η Ελλάδα τέσσερις φορές. Έχει παρατηρηθεί ότι οι μικρές χώρες της Ένωσης, όπως το Λουξεμβούργο και το Βέλγιο, λόγω ακριβώς της ουδετερότητάς τους έκαναν τις καλύτερες Προεδρίες.
Ανάμεσα στις ιδιαιτερότητες της κυπριακής προεδρίας περιλαμβάνεται το μικρό μέγεθος της χώρας, η μικρού μεγέθους δημόσια υπηρεσία, καθώς και το ότι η Κύπρος γεωγραφικά βρίσκεται μακριά από το ευρωπαϊκό κέντρο λήψεων αποφάσεων. Παράλληλα, η Κύπρος είναι η μοναδική από το τρίο προεδρίας (Πολωνία – Δανία – Κύπρος) που ανήκει στη ζώνη του ευρώ.
Προκειμένου η προεδρία να είναι αποτελεσματικότερη και δεδομένης της απόστασης της Κύπρου από τις Βρυξέλλες και της πρακτικής που εφάρμοσαν οι περισσότερες επιτυχημένες Προεδρίες, αποφασίστηκε όπως η Προεδρία έχει ως βάση της τη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Κύπρου στην ΕΕ, σε στενότατη συνεργασία με τα Υπουργεία στη Λευκωσία.
Η κυπριακή προεδρία οφείλει να ανταπεξέλθει στα αυξημένα καθήκοντα που θα έχει το δεύτερο εξάμηνο του 2012, καθώς η Κύπρος αποτελεί την τελευταία χώρα του τρέχοντος τρίο προεδρίας που ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2011 με την Πολωνία και συνεχίστηκε με τη Δανία.
Πρέπει να σημειωθεί ότι ο όρος «προεδρία» δεν έχει την συνήθη έννοια κάποιου που προεδρεύει και λαμβάνει μονομερείς αποφάσεις, ούτε είναι ευκαιρία για το κράτος μέλος να κυριαρχήσει επί των υπολοίπων.
Προεδρία στην προκειμένη περίπτωση είναι η παροχή υπηρεσιών προς τα υπόλοιπα κράτη μέλη. Η Προεδρία του Συμβουλίου αποτελεί μια ευθύνη προς την λειτουργία του θεσμικού αυτού οργάνου της ΕΕ.
Η προεδρία οργανώνει τη λειτουργία του Συμβουλίου της ΕΕ (ομάδες εργασίας, Επιτροπή Μονίμων Αντιπροσώπων ή αλλιώς ΚΟΡΕΠΕΡ, Συμβούλια Υπουργών), πρέπει να είναι αντικειμενική, να επιτυγχάνει συγκλίσεις ανάμεσα στα κράτη μέλη, να διαπραγματεύεται με το Ευρωκοινοβούλιο (διαδικασία συναπόφασης) να εκπροσωπεί το Συμβούλιο στην ολομέλεια και τις επιτροπές του Ευρωκοινοβουλίου.
Δεν υπάρχει μεγάλο περιθώριο για την προεδρεύουσα χώρα να προωθήσει τη δική της ατζέντα. Σημειώνεται εδώ ότι 95% των θεμάτων θα αφορούν την κληρονομηθείσα ατζέντα και μόνο ένα 5% θα αφορά θέματα ειδικού ενδιαφέροντος για την κυπριακή προεδρία. Η κυπριακή προεδρία θα κληθεί να φέρει εις πέρας την «κληρονομηθείσα ατζέντα», που περιλαμβάνει τις εκκρεμότητες που άφησε η προηγούμενη προεδρία, το πρόγραμμα που προωθεί η Κομισιόν, διεθνείς συναντήσεις που έχουν προγραμματιστεί εδώ και καιρό κ.λπ.
Στις 4 Ιουλίου ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα κάνει την επίσημη παρουσίαση του εξάμηνου προγράμματος στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο, ενώ στο τέλος της προεδρίας θα παρουσιαστεί ξανά ενώπιον των Ευρωβουλευτών για τον απολογισμό του έργου της προεδρίας.
Σε κάθε συνεδρία της ολομέλειας του ΕΚ (μια φορά το μήνα στο Στρασβούργο) αλλά και σε κάθε μίνι ολομέλεια (στις Βρυξέλλες) η προεδρία θα εκπροσωπείται από Υπουργό/ους της για να απαντά σε ερωτήσεις των ευρωβουλευτών. Την Κύπρο θα εκπροσωπεί ο Υφυπουργός Ευρωπαϊκών Θεμάτων Ανδρέας Μαυρογιάννης
Στην έναρξη της προεδρίας οι Υπουργοί της Κύπρου θα κληθούν να παρουσιάσουν το πρόγραμμα προεδρίας στις συνεδρίες των επιτροπών του Ευρωκοινοβουλίου (20 επιτροπές).
Η κυπριακή Προεδρία θα πραγματοποιηθεί σε ιδιαίτερες συνθήκες με την οικονομική κρίση και τις βαθιές κοινωνικές προεκτάσεις της και τη δοκιμασία στο διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον.
Η προεδρία θα κληθεί να διαχειριστεί πάρα πολύ σημαντικά και περίπλοκα θέματα, όπως είναι η επίτευξη πολιτικής συμφωνίας στο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο για τα έτη 2014-2020 (ΠΔΠ), ένα από τα πιο δύσκολα θέματα της τελευταίας δεκαετίας. Ο συνολικός προϋπολογισμός της ΕΕ για την περίοδο αυτή ανέρχεται στο περίπου ένα τρις ευρώ.
Η Κύπρος θα πρέπει να διασφαλίσει πως θα υπάρξει συμφωνία ανάμεσα στα κράτη μέλη (που έχουν διαφορετικές προσεγγίσεις και συμφέροντα) και τα θεσμικά όργανα της Ένωσης.
Άλλα θέματα που θα διαχειριστεί η Κύπρος είναι η προώθηση των αποφάσεων της νέας Οικονομικής Διακυβέρνησης Στρατηγικής Ευρώπη 2020, η ολοκληρωμένη Πολιτική για την Κλιματική Αλλαγή, η επανεκκίνηση της Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Πολιτικής ΕΕ, η ολοκλήρωση του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου, η Διεύρυνση και Νότια Γειτονία, η ώθηση στην ανάπτυξη και την απασχόληση, η εμβάθυνση της ενιαίας αγοράς και η Βιώσιμη και Πράσινη Ανάπτυξη.
Φιλοδοξία της Κύπρου είναι όπως η επίσημη διακήρυξη για την Ολοκληρωμένη Θαλάσσια Πολιτική ονομαστεί Διακήρυξη της Λεμεσού για την Ολοκληρωμένη Θαλάσσια Πολιτική.
Με κεντρικό μήνυμα «Προς μια Καλύτερη Ευρώπη», η κυπριακή προεδρία θα επιδιώξει να ενδυναμώσει την αρχή της Αλληλεγγύης και την Κοινωνική Συνοχή, δίνοντας έμφαση στην αποτελεσματικότητα των ήδη κοινών πολιτικών της Ένωσης και στη λήψη μέτρων και δράσεων που θα προωθούν την ανάπτυξη.
Η κυπριακή Προεδρία θα αποτελείται από τέσσερις ενότητες. Η πρώτη περιλαμβάνει την «κληρονομημένη ατζέντα», όπως είναι το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2014-2020, η αναθεώρηση της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής και Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής, η Πολιτική Συνοχής, τα ζητήματα Έρευνας και Καινοτομίας, η Ενέργεια, η Διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη», η Βιώσιμη ανάπτυξη και κλιματική αλλαγή. Η Κύπρος θα δώσει έμφαση στην επανεκκίνηση της Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Πολιτικής της ΕΕ, ένα ζήτημα που την αφορά άμεσα ως μεσογειακό κράτος.
Η δεύτερη ενότητα αφορά στην επιδίωξη μιας πιο αποδοτικής οικονομίας και διακυβέρνησης στην Ευρώπη που περιλαμβάνει τα ζητήματα της νέας ενισχυμένης οικονομικής διακυβέρνησης, την εφαρμογή της Στρατηγικής Ευρώπη 2020, τις νομοθετικές προτάσεις για τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, την περαιτέρω εμβάθυνση της εσωτερικής αγοράς, την ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, καθώς και δράσεις που θα συμβάλουν άμεσα στην ανάπτυξη και στη δημιουργία θέσεων εργασίας, ιδιαίτερα για τους νέους. Παράλληλα, η Κύπρος εκτιμά ότι η προεδρία πιθανόν να χρειαστεί να επικεντρωθεί στη διαχείριση νέων κρίσεων στην ευρωζώνη.
Η τρίτη ενότητα περιλαμβάνει δράσεις που φέρνουν την Ευρώπη πιο κοντά στους πολίτες της, όπως η απασχόληση των νέων και η ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για το Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου, ενώ η τέταρτη ενότητα περιλαμβάνει την ενδυνάμωση της Ευρώπης στον κόσμο, με έμφαση στη νότια διάσταση της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας. Η Κύπρος παράλληλα θα δώσει ώθηση στις ήδη προχωρημένες ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Ισλανδίας, καθώς και στην προώθηση της ενταξιακής προοπτικής των Δυτικών Βαλκανίων και ειδικότερα στις περιπτώσεις της Σερβίας και του Μαυροβουνίου.
Η επιτυχία της Κύπρου θα κριθεί από το κατά πόσο θα καταφέρει να εξασφαλίσει συναινέσεις- σε όσα θέματα κληθεί να διαχειριστεί.
Την ίδια ώρα, κάθε χώρα που προεδρεύει του Συμβουλίου, πρέπει να είναι προετοιμασμένη και για τη διαχείριση απρόβλεπτων γεγονότων, τόσο εντός των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, των κρατών μελών αλλά και διεθνώς κάτι που ίσως απαιτεί ανασχεδιασμό του αρχικού προγράμματος.
Όπως λέχθηκε επανειλημμένα, το μόνο προβλέψιμο είναι πως θα υπάρξουν απρόβλεπτα.
Η Κύπρος, ως προεδρεύουσα χώρα του Συμβουλίου, θα πρέπει να είναι προετοιμασμένη και ικανή να αντιμετωπίσει όλα τα απρόβλεπτα, κάτι που ίσως καθορίσει κατά πολύ την επιτυχία της.
Σε ό,τι αφορά στο κόστος της Προεδρίας, ο προϋπολογισμός της είναι 61,7 εκατομμύρια ευρώ για την περίοδο 2011 – 2013, εκ των οποίων τα 28 εκ. ευρώ, αποτελούν τις δαπάνες για ανακαίνιση του Συνεδριακού Κέντρου «Φιλοξενία» και τη δημιουργία του Κέντρου Τύπου. Συγκριτικά, οι άλλες δύο χώρες του τρίο προεδρίας Δανία και Πολωνία έχουν δαπανήσει 36 εκ. και 100 εκ. ευρώ αντίστοιχα.
