Δύο στοιχεία – κλειδιά που θα ενδυναμώσουν τη χρηματοοικονομική συμπεριφορά των νοικοκυριών – Πού εστίασαν οι ειδικοί που συμμετείχαν σε συνέδριο που συνδιοργάνωσαν η ΚΤΚ και το Κέντρο Ερευνών Οικονομικής Πολιτικής (CEPR)
Για όσους και όσες βρέθηκαν χθες το απόγευμα στο συνέδριο που συνδιοργάνωσαν η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου (ΚΤΚ) και το Κέντρο Ερευνών Οικονομικής Πολιτικής (CEPR), το μήνυμα ήταν σαφές. Οι Κύπριοι χρήζουν επειγόντως χρηματοοικονομικής παιδείας και το ρυθμίστικό πλαίσιο προσαρμογής. Αυτά είναι τα κλειδιά, σύμφωνα με τους ειδικούς που συμμετείχαν, προκειμένου να ενδυναμωθεί η χρηματοοικονομική συμπεριφορά των εγχώριων νοικοκυριών.
Συγκεκριμένα, η ΚΤΚ σε συνεργασία με το CEPR φιλοξένησε την Ημερίδα Έρευνας, Πολιτικής και Πρακτικής με θέμα «Ενδυνάμωση των νοικοκυριών στη χρηματοοικονομική τους συμπεριφορά». Η εκδήλωση διεξήχη στο αμφιθέατρο της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συνεδρίου 2024 του CEPR, για τη Χρηματοδότηση των Νοικοκυριών, που πραγματοποιείται στις 19-20 Σεπτεμβρίου στην Κύπρο. Συγκέντρωσε κορυφαίους ακαδημαϊκούς και εμπειρογνώμονες σε θέματα χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης, προστασίας των καταναλωτών και οικονομικής πολιτικής από όλο τον κόσμο, οι οποίοι συζήτησαν το κρίσιμο ζήτημα της χρηματοοικονομικής ενδυνάμωσης των νοικοκυριών, μέσω της βελτίωσης του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού και των κανονισμών και πολιτικών προστασίας των καταναλωτών.
Καμπανάκι από Διοικητή
Η ανάλυση από πλευράς του Διοικητή της ΚΤΚ, Χριστόδουλου Πατσαλίδη για τα όσα χαρακτηρίζουν σήμερα την κυπριακή πραγματικότητα καταδεινκύει τις σοβαρές ελλείψεις που υπάρχουν σε επίπεδο οικονομικών δεξιοτήτων, οι οποίες επί της ουσίας αφήνουν εκτεθειμένους τους Κυπρίους σε περιπτώσεις κρίσεων.
Χαιρετίζοντας το συνέδριο, ο κ. Πατσαλίδης περιέγραψε την εθνική στρατηγική για την προώθηση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού και τον αντίκτυπό της στην οικοδόμηση της χρηματοοικονομικής ανθεκτικότητας των νοικοκυριών στην Κύπρο. Ιδιαίτερα εστίασε στη σημασία του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού για τα άτομα, κυρίως σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των οικονομικών τους, το να διαμορφώνουν προϋπολογισμό, αλλά και να προβαίνουν σε αποταμίευση και επενδύσεις.
Ένα άλλο κρίσιμο ζήτημα που επισημάνθηκε κατά τη διάρκεια της συζήτησης είναι η τάση των ατόμων να βασίζονται σε συμβουλές από συνομήλικους ή μη ειδικούς σε χρηματοοικονομικά θέματα όταν λαμβάνουν οικονομικές αποφάσεις. Όπως υπογραμμίσθηκε, ενώ η μάθηση από γνωστούς και φίλους μπορεί μερικές φορές να είναι χρήσιμη, την ίδια ώρα μπορεί να οδηγήσει και σε προβλήματα, ιδίως όταν υπάρχει σύγκρουση συμφέροντος ή όταν οι πολίτες εμπιστεύονται μη ειδικούς αντί για εξειδικευμένους επαγγελματίες του χρηματοπιστωτικού τομέα.
Ευάλωτοι στις κρίσεις οι Κύπριοι
Αναφερόμενος στα σημαντικά κενά, όπως προκύπτουν από έρευνα που διενεργήθηκε το 2023 από τον ΟΟΣΑ, σε συνεργασία με την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, για τον οικονομικό αλφαβητισμό στην Κύπρο, ο κ. Πατσαλίδης υπέδειξε ότι υπάρχει ευρεία ανεπάρκεια στις οικονομικές δεξιότητες των Κυπρίων, με αποτέλεσμα να μην είναι προετοιμασμένοι να διαχειριστούν κατάλληλα τα οικονομικά τους, ειδικότερα όταν εκδηλώνεται μια κρίση.
Το κλειδί, όπως τόνισε, βρίσκεται στη στοχευμένη χρηματοοικονομική εκπαίδευση και παραπέμποντας στην εθνική στρατηγική για τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό, εξήγησε πω δίνει έμφαση στην ενσωμάτωση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού στα σχολεία, στην προώθηση της δια βίου μάθησης και στην ενίσχυση του ψηφιακού χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού.
“Ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός δεν είναι απλώς ακόμα μία πολιτική που πρέπει να εφαρμοστεί αλλά μία ζωτική ανάγκη για την οικονομική ευημερία και σταθερότητα των νοικοκυριών, στο σημερινό ολοένα και πιο πολύπλοκο χρηματοοικονομικό τοπίο”, επεσήμανε, προσθέτοντας ότι η έρευνα του 2023 επιβεβαιώνει τα πολύ χαμηλά επίπεδα χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού στην Κύπρο, όπως είχαν, άλλωστε αποτυπωθεί και σε προηγούμενες έρευνες.
Ρυθμιστικό πλαίσιο ως δίχτυ προστασίας
Την ίδια ώρα, ο Διοικητής της ΚΤΚ στάθηκε στην ανάγκη για τη διαμόρφωση ενός ρυθμιστικού πλαισίου, το οποίο θα διασφαλίζει την προστασία των καταναλωτών από κινδύνους. Διευκρίνισε δε, πως μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2013 στην Κύπρο, έγιναν μεταρρυθμίσεις και θεσπίστηκαν κανονισμοί, με αποτέλεσμα το οικονομικό σύστημα της Κύπρου να είναι πιο ανθεκτικό.
Στο πλαίσιο του συνεδρίου πραγματοποιήθηκε ακόμη συζήτηση σε μορφή πάνελ, με συντονιστή τον καθηγητή Αλέξανδρο Μιχαηλίδη του Imperial College.
Στη συζήτηση συμμετείχαν οι Δρ Magda Bianco, Πρόεδρος του Διεθνούς Δικτύου του ΟΟΣΑ για τη χρηματοοικονομική εκπαίδευση και επικεφαλής του Τμήματος Προστασίας Καταναλωτών και Χρηματοοικονομικής Εκπαίδευσης στην Τράπεζα της Ιταλίας, ο καθηγητής του Goethe University, Μιχάλης Χαλιάσος, η Δρ Jumana Saleheen, επικεφαλής οικονομολόγος και Επενδυτικής Πολιτικής της Vanguard Asset Management και η Diane Thompson, Ανώτερη Σύμβουλος στο Γραφείο Χρηματοοικονομικής Προστασίας των Καταναλωτών στις ΗΠΑ.
Χρηματοοικονομική εκπαίδευση.. χθες
Αφού υπογράμμισε την ανάγκη για χρηματοοικονομική εκπαίδευση και προστασία των καταναλωτών, ώστε να διασφαλιστεί η οικονομική ένταξη, η Δρ Magda Bianco αναφέρθηκε σε σειρά βέλτιστων πρακτικών που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν.
Συγκεκριμένα, όσον αφορά τη χρηματοοικονομική εκπαίδευση, η Δρ Bianco είπε ότι σε ατομικό επίπεδο μπορεί να αυξήσει την ανθεκτικότητα, ενώ σε μακροοικονομικό επίπεδο μπορεί να οδηγήσει στη χρηματοοικονομική ένταξη, στην εφαρμογή οικονομικών μεταρρυθμίσεων και στην αντιμετώπιση των ανισοτήτων.
Ως βέλτιστες πρακτικές, πρότεινε να καταστεί η χρηματοοικονομική εκπαίδευση υποχρεωτική στα σχολεία. Για τους ενήλικες, πρότεινε να προσεγγιστούν μέσω των παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Όσον αφορά την προστασία των καταναλωτών, η Δρ Bianco πρότεινε κανονισμούς με διαφάνεια.
Από την πλευρά του, ο καθηγητής Μιχάλης Χαλιάσος σημείωσε ότι τα νοικοκυριά στην Ελλάδα και την Κύπρο αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις, φέρνοντας ως παραδείγματα τη δημογραφική κρίση, την αυξημένη ευθύνη για τη χρηματοδότηση της συνταξιοδότησής τους, τις πολλαπλές πρόσφατες κρίσεις, τον πληθωρισμό, αλλά και το επίπεδο των μισθών.
Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες ήταν οι αναφορές του ως προς τις “τυπικές αντιδράσεις” των νοικοκυριών. Όπως περιέγραψε, αυτές περιλαμβάνουν την εστίαση στα ακίνητα, καθώς οι άνθρωποι πιστεύουν ότι η γη και τα σπίτια ανεβαίνουν μόνο προς τα πάνω. Ο Καθηγητής συμπέρανε ακομη πως τα νοικοκυριά αποφεύγουν το χρηματοοικονομικό ρίσκο, αφού τα περισσότερα χρήματα διατηρούνται είτε σε καταθέσεις είτε στο σπίτι, ενώ είναι σύνηθες να απαιτούνται από το κράτος παροχές.
Ο παράγοντας “εμπιστοσύνη” – Στο επίκεντρο η “απλότητα”
Παράλληλα, επικεντρώθηκε στα φαινόμενα της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής, αλλά και στην έλλειψη εμπιστοσύνης που καταγράφεται τόσο προς το κράτος όσο και προς τον τομέα των χρηματοοικονομικών ασφαλίσεων και των πιο εξελιγμένων επενδυτικών προϊόντων.
Και ο κ. Χαλιάσος έδειξε τη χρηματοοικονομική εκπαίδευση ως απάντηση στα πιο πάνω. Ειδικότερα, ανέφερε ότι τα νοικοκυριά μπορούν να ενδυναμωθούν μέσω της χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης, καθώς και μέσω της παροχής συμβουλών από επαγγελματίες και μέσω απλούστερων χρηματοοικονομικών προϊόντων. Σημείωσε τη συσχέτιση μεταξύ του χαμηλού χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού και της χαμηλότερης τάσης για αποταμίευση για τη συνταξιοδότηση, του χαμηλότερου επιπέδου πλούτου, της χαμηλότερης συμμετοχής στο χρηματιστήριο και της τάσης για χρήση πιστώσεων υψηλού κόστους.
Στη σημασία των απλών προϊόντων χαμηλού κόστους, αναφέρθηκε και η Δρ Saleheen, ως έναν άλλο τρόπο για την ενδυνάμωση των νοικοκυριών στις οικονομικές τους αποφάσεις. Όπως επεσήμανε ενώ ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός είναι ζωτικής σημασίας, εξακολουθεί να έχει τα όριά του, συμπληρώνοντας ότι οι κανονισμοί πολιτικής είναι αυτοί που μπορούν να μετακινήσουν τη βελόνα όσον αφορά την εμπιστοσύνη που δείχνουν τα νοικοκυριά στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Η χρηματοοικονομική παιδεία πάντα θα μένει ένα βήμα πίσω από τα νέα προϊόντα, επεσήμανε τέλος η Diane Thompson, τονίζοντας πως είναι σημαντικό να μην κατηγορούμε τους καταναλωτές για την αποτυχία τους να συμβαδίσουν. Το ζητούμενο όπως είπε είναι δημιουργήσουμε τις συνθήκες για υπεύθυνες επιλογές σε μια ανταγωνιστική αγορά, ενώ υπογράμμισε πως θα πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για μεγαλύτερη διαφάνεια και απλότητα στα νέα προϊόντα.
πηγή: Economy Today
