Το δικαίωμα δεν θα υφίσταται στην περίπτωση που αίτηση για παροχή πληροφοριών αφορά δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, περίπτωση κατά την οποία και θα εφαρμόζονται οι διατάξεις του περί Επεξεργασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (Προστασία του Ατόμου) Νόμου.
Το δικαίωμα δεν θα υφίσταται επίσης στην περίπτωση που η αποκάλυψη των πληροφοριών ρυθμίζεται από άλλη ειδική νομοθεσία περί πρόσβασης σε πληροφορίες.
Το προτεινόμενο νομοσχέδιο προνοεί όπως κάθε δημόσια αρχή υιοθετεί και διατηρεί σχέδιο που αφορά τη δημοσίευση των πληροφοριών που κατέχει και πως σε κάθε σχέδιο δημοσίευσης θα καθορίζονται οι κατηγορίες πληροφοριών τις οποίες η δημόσια αρχή δημοσιεύει και το κατά πόσο το υλικό είναι διαθέσιμο στο κοινό δωρεάν ή με την καταβολή τέλους.
Η νομοθεσία προβλέπει πως οποιοδήποτε πρόσωπο υποβάλλει αίτηση για παροχή πληροφοριών σε δημόσια αρχή, θα έχει δικαίωμα να πληροφορηθεί γραπτώς από τη δημόσια αρχή κατά πόσον κατέχει τις πληροφορίες και στην περίπτωση που η δημόσια αρχή κατέχει τις πληροφορίες και αυτές είναι προσβάσιμες, να λάβει τις πληροφορίες αυτές.
Προνοείται επίσης ότι δημόσια αρχή που έλαβε αίτηση για παροχή πληροφοριών θα πρέπει να επιλαμβάνεται της αίτησης εντός 20 εργάσιμων ημερών από την ημερομηνία παραλαβής της.
Το νομοσχέδιο προβλέπει επίσης την εφαρμογή εξαιρέσεων οι οποίες κατηγοριοποιούνται σε απόλυτες εξαιρέσεις και μη απόλυτες εξαιρέσεις.
Οι πληροφορίες που εμπίπτουν στις απόλυτες εξαιρέσεις δεν θα παρέχονται ενώ οι πληροφορίες που εμπίπτουν στις μη απόλυτες εξαιρέσεις δεν θα παρέχονται εάν το δημόσιο συμφέρον στο να εξαιρεθούν υπερτερεί του δημόσιου συμφέροντος να αποκαλυφθούν
Οι απόλυτες εξαιρέσεις τις οποίες προβλέπει το νομοσχέδιο αφορούν πληροφορίες στις οποίες ο αιτητής έχει πρόσβαση μέσω άλλων μεθόδων, πληροφορίες που σχετίζονται με ή παρέχονται από σώματα ασφαλείας και κατέχονται από δημόσια αρχή, δικαστικά αρχεία, κοινοβουλευτικές πληροφορίες και πληροφορίες που δόθηκαν υπό τον όρο της εμπιστευτικότητας και εχεμύθειας ή επαγγελματικού απορρήτου.
Οι μη απόλυτες εξαιρέσεις αφορούν πληροφορίες που κατέχει δημόσια αρχή με σκοπό τη δημοσίευσή τους, πληροφορίες που επηρεάζουν την εθνική ασφάλεια, την άμυνα ή τις διεθνείς σχέσεις, πληροφορίες που αφορούν την οικονομία και τις αρμοδιότητες ελέγχου, πληροφορίες που αφορούν έρευνες και διαδικασίες που διεξάγονται από δημόσιες αρχές ή την εφαρμογή εκτελεστικών εξουσιών κατοχυρωμένων δια νόμου, πληροφορίες που αφορούν τη διαμόρφωση κυβερνητικής πολιτικής και πληροφορίες που σχετίζονται με την ασφάλεια και υγεία των πολιτών.
Η γενική εποπτεία εφαρμογής της νομοθεσίας θα ασκείται από τον Επίτροπο Πληροφοριών, ο οποίος είναι θα είναι ο εκάστοτε Επίτροπος Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.
Οι αρμοδιότητες του Επιτρόπου Πληροφοριών:
– Ασκεί γενική εποπτεία εφαρμογής της νομοθεσίας και αξιολογεί τη συμμόρφωση οποιασδήποτε δημόσιας αρχής με τις πρόνοιές της
– Εγκρίνει ή απορρίπτει σχέδια δημοσίευσης ή πρότυπα σχέδια δημοσίευσης
– Καταρτίζει κώδικες πρακτικής και αξιολογεί την εφαρμογή τους
– Εκδίδει οδηγίες ως προς την ενιαία εφαρμογή της νομοθεσίας και απευθύνει συστάσεις και υποδείξεις στις δημόσιες αρχές
– Καταγγέλλει τις παραβάσεις της νομοθεσίας στις αρμόδιες αρχές
– Αποφασίζει επί παραπόνων που υποβάλλονται ενώπιον του και επιβάλλει διοικητικές κυρώσεις
– Έχει εξουσίες εισόδου και επιθεώρησης και διενεργεί, αυτεπάγγελτα ή ύστερα από καταγγελία, έλεγχο σε οποιαδήποτε δημόσια αρχή
– Καταρτίζει και καταθέτει ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων στο Υπουργικό Συμβούλιο
Ο Επίτροπος Πληροφοριών θα εξετάζει ακόμη παράπονα από αιτητές ή θα προχωρεί σε αυτεπάγγελτη έρευνα για παραβάσεις της νομοθεσίας και θα εκδίδει απόφαση στην οποία θα καθορίζει τα μέτρα που πρέπει να λάβει η δημόσια αρχή για να συμμορφωθεί και τη χρονική περίοδο εντός της οποίας πρέπει να ληφθούν τα μέτρα αυτά καθώς και λεπτομέρειες για το δικαίωμα ένστασης.
Θα μπορεί μάλιστα να επιβάλει διοικητικό πρόστιμο,που δεν υπερβαίνει τις €5.000, σε δημόσια αρχή η οποία δεν υλοποιεί την απόφαση του.
Το νομοσχέδιο προνοεί ακόμη ότι ορισμένες από τις εξαιρέσεις παύουν να ισχύουν σε ιστορικά αρχεία (π.χ. εξαίρεση που αφορά πληροφορίες για τη διαμόρφωση κυβερνητικής πολιτικής) και σε ιστορικά αρχεία που φυλάσσονται στο Κρατικό Αρχείο (π.χ. εξαιρέσεις που αφορούν πληροφορίες στις οποίες ο αιτητής έχει πρόσβαση μέσω άλλων μεθόδων και πληροφορίες που κατέχει δημόσια αρχή με σκοπό τη δημοσίευσή τους).
Η νομοθεσία προνοεί επίσης αδικήματα:
– για την τροποποίηση, παραποίηση, διαγραφή, καταστροφή ή απόκρυψη αρχείου που κατέχει η δημόσια αρχή, με σκοπό την παρεμπόδιση της αποκάλυψης ζητούμενων πληροφοριών
για τη σκόπιμη καθυστέρηση ή παρεμπόδιση προσώπου κατά την άσκηση των εξουσιών του δυνάμει της νομοθεσίας
– για την εν γνώσει παρουσίαση ή χρήση ψευδούς ή πλαστογραφημένου αρχείου στα πλαίσια έρευνας
Αδικήματα τα οποία θα τιμωρούνται με φυλάκιση που δεν υπερβαίνει το ένα έτος ή με χρηματική ποινή που δεν θα υπερβαίνει τις €3.000 ή και με τις δύο ποινές.
Όπως διευκρίνισε στο πλαίσιο της παρουσίασης ο Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης Ιωνάς Νικολάου η έναρξη ισχύος του νόμου τοποθετείται χρονικά τρία έτη μετά τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, ώστε να δοθεί χρόνος για ολοκλήρωση της προετοιμασίας που απαιτείται από το Γραφείο του Επιτρόπου Πληροφοριών και το δημόσιο τομέα για την εφαρμογή της νέας νομοθεσίας.
«Συγκεκριμένα, η προετοιμασία περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, εκστρατεία διαφώτισης του κοινού, ορισμό και εκπαίδευση πυρήνων εφαρμογής στους δημόσιους φορείς, ετοιμασία σχεδίων δημοσίευσης και κωδίκων πρακτικής, καθώς και ετοιμασία υποδομής για εξυπηρέτηση του κοινού που θα αιτείται πρόσβαση» υπέδειξε.
