Της Αλεξίας Καφετζή
Το ΑΚΕΛ έτρεξε τον περασμένο χρόνο μεγάλη, παγκύπρια εκστρατεία για την στεγαστική πολιτική. Κατά τη διάρκεια αυτής της εκστρατείας παρουσιάσαμε συγκεκριμένες προτάσεις, τις οποίες καταθέσαμε και στην Κυβέρνηση και στις αρμόδιες υπηρεσίες.
Λίγους μήνες μετά την ολοκλήρωση της εκστρατείας του ΑΚΕΛ, η Κυβέρνηση Χριστοδουλίδη εξήγγειλε την «Ενιαία Στεγαστική Πολιτική». Το ΑΚΕΛ σημείωσε τα θετικά στοιχεία που εντόπισε στις κυβερνητικές εξαγγελίες, οι οποίες ήταν σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα της πολιτικής πίεσης που ασκήσαμε με την εκστρατεία μας.
Ωστόσο είχαμε από τότε υποδείξει συγκεκριμένα προβληματικά σημεία στις κυβερνητικές εξαγγελίες.
Πρώτον, ο αντίκτυπος των κυβερνητικών μέτρων δεν ήταν επαρκής για την αύξηση της προσφοράς στέγης για κάλυψη της ισχυρής ζήτησης ακινήτων και τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας.
Δεύτερο και πιο σημαντικό, η Κυβέρνηση δεν έδωσε απάντηση στο μεγάλο πρόβλημα της χρηματοδότησης για απόκτηση στέγης.
Σ’ αυτά τα δύο προβληματικά σημεία, προσθέτουμε και τρίτο: την αργοπορία και τη μεγάλη καθυστέρηση στην εφαρμογή των προγραμμάτων. Η καθυστέρηση συντηρεί και επιτείνει τα προβλήματα.
Η σημερινή διάσκεψη πραγματοποιείται για να γίνει αποτίμηση της εφαρμογής των κυβερνητικών σχεδίων και για να επαναφέρουμε τις συγκεκριμένες προτάσεις του ΑΚΕΛ για το στεγαστικό πρόβλημα.
Οκτώ μήνες μετά τις κυβερνητικές εξαγγελίες, έχουμε τα εξής αποτελέσματα:
- Η αναθεώρηση των πολεοδομικών κινήτρων παρόλο που τέθηκε σε άμεση ισχύ δεν απέδωσε όπως αναμενόταν.
- Το σχέδιο «Ανακαινίζω-Ενοικιάζω» δεν εφαρμόστηκε ακόμα, παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση εξήγγειλε ότι η εφαρμογή του θα ξεκινούσε από τον περασμένο Γενάρη.
- Το σχέδιο «Κτίσιμο για Ενοικίαση» (Build to Rent) ακόμα εκκρεμεί αφού δεν έγιναν οι απαραίτητες μελέτες για τα κατασκευαστικά σχέδια.
- Το σχέδιο «Διάθεσης Οικοπέδων σε Οικογένειες» παρουσιάζει μηδενική εξέλιξη.
- Το σχέδιο «Στεγαστικής Επιδότησης Νεαρών Ζευγαριών» δεν έχει ακόμα τεθεί σε εφαρμογή
- Τα σχέδια του ΚΟΑΓ για παραγωγή προσιτής στέγης είναι πολύ περιορισμένα και δεν προβλέπεται να έχουν ουσιαστικό αποτέλεσμα σύντομα.
- Τα σχέδια για τις ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές ενώ παλαιότερα ξεκινούσαν να εφαρμόζονται τον Μάρτη, αναστάλθηκαν για τον Μάιο.
- Το Σχέδιο «ΚτίΖΩ» για τις προσφυγικές πολυκατοικίες παρουσιάζει καθυστερήσεις, όπως επίσης και το σχέδιο αναδόμησης προσφυγικών πολυκατοικιών.
Παράλληλα, τα βασικά προβλήματα παραμένουν άλυτα:
– Το κόστος δανεισμού είναι στα ύψη.
– Δεν υπάρχουν επιλογές βιώσιμης χρηματοδότησης, πρόβλημα που ταλαιπωρεί ιδιαίτερα χιλιάδες νεαρά ζευγάρια.
– Το κατασκευαστικό κόστος και κατ’ επέκταση οι τιμές απόκτησης κύριας κατοικίας αυξάνεται διαρκώς.
– Μοιραία καταγράφεται τεράστια ζήτηση για ενοικίαση, γεγονός που εκτοξεύει το κόστος και στην ενοικίαση.
Για όλους αυτούς τους λόγους επείγει η εφαρμογή άλλων, υλοποιήσιμων μέτρων όπως:
Πρώτο: Σύσταση Ενιαίου Στεγαστικού Φορέα που θα έχει τη συνολικότερη ευθύνη χάραξης πολιτικής στο ζήτημα της Στέγης. Ο ρόλος του θα είναι να συντονίζει όλα τα στεγαστικά προγράμματα, να ελέγχει την πορεία υλοποίησης τους, ν’ αξιολογεί τα αποτελέσματά τους και να ρυθμίζει τη στόχευση των προτεραιοτήτων του κράτους.
Δεύτερο: Δημιουργία φορέα χρηματοδότησης με τη συνδρομή του κράτους στη βάση κοινωνικοοικονομικών κριτηρίων έτσι ώστε να ενισχύεται η δυνατότητα απόκτησης στέγης από τα μικρομεσαία νοικοκυριά. Ο Οργανισμός Χρηματοδότησης Στέγης, από τη στιγμή που το 2017 μετατράπηκε από την κυβέρνηση Αναστασιάδη – ΔΗΣΥ σε τράπεζα, δεν μπορεί να διαδραματίσει αυτό τον ρόλο.
Τρίτο: Ανάληψη ουσιαστικής πρωτοβουλίας από το Κράτος για αύξηση του οικιστικού αποθέματος.
Αν η κυβέρνηση δεν δώσει απάντηση σε αυτά τα κρίσιμης σημασίας ζητήματα, δεν θα μπορεί να υπάρξει ολοκληρωμένη στεγαστική πολιτική.
Εμείς είμαστε έτοιμοι να συμβάλουμε στην υλοποίηση μιας ολοκληρωμένης και κοινωνικά προσανατολισμένης στεγαστικής πολιτικής που να έχει στο επίκεντρο της τα εξής μέτρα:
- Μετατροπή του Κυπριακού Οργανισμού Αναπτύξεως Γης σε κεντρικό φορέα της κρατικής πολιτικής για θέματα στέγασης.
- Επαναφορά του κοινωνικού χαρακτήρα του Οργανισμού Χρηματοδότησης Στέγης και ενδυνάμωση του έτσι ώστε να λειτουργεί ως φορέας χρηματοδότησης για μεσαία και χαμηλά εισοδηματικά στρώματα.
- Αξιοποίηση κρατικής γης ή άλλης δημόσιας γης σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα για την ανέγερση προσιτών κατοικιών, είτε για αγορά είτε για ενοικίαση, παράλληλα με την απλοποίηση των διαδικασιών αναφορικά με τις πολεοδομικές και οικοδομικές άδειες .
- Συμπερίληψη της κοινωνικής κατοικίας στους σχεδιασμούς της Κυβέρνησης σε συνεργασία με τις Τοπικές Αρχές για τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.
- Κάλυψη του κόστους δανεισμού για νέα και υφιστάμενα δάνεια μέσα από σχέδια επιδότησης επιτοκίου. Προς αυτή την κατεύθυνση έχουμε υποβάλλει πρόταση Νόμου στη Βουλή για φορολόγηση των απροσδόκητων κερδών των τραπεζών και τα έσοδα που θα προκύψουν να αξιοποιηθούν και για την επιδότηση επιτοκίου.
- Ταχεία υλοποίηση των κινήτρων που παραχωρήθηκαν στον ιδιωτικό τομέα για αύξηση του αποθέματος προσιτής στέγης.
Σε μια προσπάθεια να συμβάλουμε με ιδέες και προτάσεις καταθέτουμε σήμερα και την έρευνα που ζήτησαν βουλευτές μας από τις αρμόδιες κοινοβουλευτικές υπηρεσίες με θέμα τα Σχέδια Κοινωνικής Στέγης στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα ευρήματά της είναι αρκετά ενδιαφέροντα και αν η Κυβέρνηση θελήσει, μπορεί να εντοπίσει χρήσιμα παραδείγματα και ιδέες από την πρακτική άλλων χωρών.
Υπάρχει για παράδειγμα το καινοτόμο μοντέλο της Αυστρίας που ενώνει τις προσπάθειες δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Ανάλογη σύμπραξη παρατηρείται και στην Ισπανία. Υπάρχουν τα παραδείγματα χωρών όπου η Τοπική Αυτοδιοίκηση διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο στα Προγράμματα Κοινωνικής Στέγασης, καθώς και χώρες που έχουν διευρύνει τα κριτήρια πρόσβασης στην κοινωνική στέγαση πέραν από το εισόδημα, στην ηλικία και στις οικογενειακές συνθήκες. Στην έρευνα περιλαμβάνονται και ενδιαφέροντα στοιχεία σχετικά με την χρηματοδότηση της στεγαστικής πολιτικής η οποία εν πολλοίς παρέχεται από τους κυβερνητικούς προϋπολογισμούς αλλά υπάρχουν και κράτη όπου οι πόροι προέρχονται από τα έσοδα που εισπράττονται από πωλήσεις ακινήτων και ενοίκια.
Τα προβλήματα που δημιουργεί η στεγαστική κρίση ταλαιπωρούν ένα σημαντικό κομμάτι της κυπριακής κοινωνίας. Χρειάζεται να υπάρξει πραγματική βούληση και συγκεκριμένες πολιτικές.
Το ΑΚΕΛ θα στηρίξει κάθε προσπάθεια προς τη σωστή κατεύθυνση και θα συνεχίσει να καταθέτει προτάσεις ρεαλιστικές και υλοποιήσιμες έτσι ώστε η στέγη να παραμείνει δικαίωμα για όλους και όχι προνόμιο για λίγους.
