Για τέταρτη χρονιά στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας μαθαίνουν μαζί τους κινδύνους των κοινωνικών δικτύων
ΤΟΥ ΜΑΡΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
«Αν το σκεφτείτε καλά, το κοινωνικό δίκτυο είναι ο προσωπικός σας κόσμος – ένα σπίτι με πόρτες και παράθυρα που κλειδώνουν και ανοίγουν και που πρέπει να τα κλείνετε καλά τη νύχτα για να μη μπορεί οποιοσδήποτε να μπει μέσα. Μπορεί κάποιος να έχει το κλειδί, αλλά σημαίνει ότι εγώ του το δίνω…». Με αυτή την πολύ πετυχημένη εισαγωγή η Καθηγήτρια Δρ Δέσπω Κτωρίδου Επικεφαλής του Τμήματος Διοίκησης και Διοικητικής Πληροφοριακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας άνοιξε τη συζήτηση με γονείς και παιδιά στο πλαίσιο της Ημερίδας «ΜΑΖΙ: Μαθαίνουμε και καταπολεμούμε το ηλεκτρονικό έγκλημα 2020» που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 15 Φεβρουαρίου 2020 στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας. Η Ημερίδα είναι υλοποίηση δικής της ιδέας, πραγματοποιήθηκε για τέταρτη συνεχή χρονιά στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Ασφάλειας Διαδικτύου υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας και της Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού και περιέλαβε πρακτικά εργαστήρια για γονείς και παιδιά ηλικίας 12-16 ετών που ενημερώθηκαν μέσα από πραγματικά σενάρια για την αντιμετώπιση και καταπολέμηση των κινδύνων του διαδικτύου. Αυτός ήταν και ο στόχος της δράσης αυτής – να γεφυρώσει και να ενδυναμώσει τη σχέση εμπιστοσύνης γονέα – παιδιού έτσι ώστε ΜΑΖΙ να μάθουν πώς να καταπολεμούν τους κινδύνους των κοινωνικών δικτύων. Οι κίνδυνοι αυτοί αφορούν το ηλεκτρονικό έγκλημα, τη σεξουαλική παρενόχληση, την απειλή ασφάλειας των προσωπικών δεδομένων, τον εθισμό και την παραπληροφόρηση. Είναι χαρακτηριστική η αποκάλυψη στη διάρκεια της συζήτησης ότι μόνο τον περασμένο μήνα Ιανουάριο 2020 καταγράφηκαν στην Κύπρο 22 υποθέσεις σεξουαλικής παρενόχλησης ανηλίκων μέσω διαδικτύου. Συνολικά καταγράφηκαν το 2017 130 τέτοιες υποθέσεις, το 2018 155 και το 2019 161. Στη διάρκεια της παρουσίασης στα εργαστήρια αναφέρθηκε ότι με βάση τα ποσοστά των ενεργών χρηστών για κάθε Κοινωνική Πλατφόρμα στην Κύπρο τον Ιανουάριο 2020, πρώτο με συντριπτική πλειοψηφία χρηστών είναι το Facebook και ακολουθούν με πολύ μικρότερα ποσοστά χρήσης το Pinterest, το Instagram, το Twitter, το YouTube και το Linkedln. Τα εργαστήρια διηύθυναν φοιτητές του Κλάδου Διοικητικής Πληροφοριακών Συστημάτων (MIS) υπό την καθοδήγηση της Δρα Δέσπως Κτωρίδου, με σημαντική συμβολή του λειτουργού του Τμήματος Νικόλα Αντάρτη τον οποίο η Δρ Κτωρίδου χαρακτήρισε «το δεξί της χέρι». Στο πάνελ της συζήτησης που ακολούθησε συμμετείχαν ο Πρόεδρος της Παγκύπριας Συνομοσπονδίας Γονέων Μέσης Εκπαίδευσης Χαράλαμπος Διονυσίου, ο Επιθεωρητής Πληροφορικής του Υπουργείου Παιδείας Μάριος Μιλτιάδους, ο εκπρόσωπος του Γραφείου Καταπολέμησης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Αστυνομίας Κύπρου Λευτέρης Ελευθερίου και οι λειτουργοί του Κυπριακού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου Cyberethics Ανδρέας Ανδρέου, του Κυπριακού Συνδέσμου Οικογενειακού Προγραμματισμού Χαρούλα Ματθαίου, της CYTANET Μαρία Παπακυριακού και της μη κυβερνητικής οργάνωσης Hope for Children Κατερίνα Μελισσάρη.
«Το διαδίκτυο βέβαια δεν έχει μόνο κινδύνους», τόνισε η Δρ Κτωρίδου, «όμως τους κινδύνους που έχει, μόνο μαζί, γονείς και παιδιά μπορείτε να τους προλάβετε και αντιμετωπίσετε, με το να είστε ο ένας δίπλα στον άλλο. Το παιδί για να είναι προφυλαγμένο μέσα στο σπίτι, είναι καλύτερα να είναι κοντά του οι γονείς του, έτσι δεν είναι; Έτσι ακριβώς και με το διαδίκτυο. Αν τους νιώθετε κοντά σας, είστε προστατευμένοι».
Ο λογαριασμός στο Facebook ή στο Instagram
Ακολουθεί μεγάλο μέρος της συζήτησης στο πλαίσιο της Ημερίδας:
Χαράλαμπος Διονυσίου
-«Έχουμε καθήκον οι γονείς, οργανωμένοι ή όχι – και τα παιδιά βέβαια – να γνωρίζουμε τους κινδύνους από τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Συμφωνώ ότι σήμερα έχουμε πανέξυπνα παιδιά σε σύγκριση με εμάς στην ηλικία τους, όμως έχουν αυτή τη στιγμή στα χέρια τους το διαδίκτυο που πρέπει να το χρησιμοποιούν σωστά, αφού μια μεγάλη μερίδα παιδιών επικοινωνούν μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και γι’ αυτό υπάρχει αύξηση του διαδικτυακού bullying. Εύκολα μπορεί να βρεθούν εκτεθειμένα ιδιαίτερα τα μικρά παιδιά γιατί είναι πολλοί οι κίνδυνοι που εμείς οι γονείς μέσα στην καθημερινή μας ρουτίνα δεν προσέχουμε. Σε περίπτωση που ένα παιδί βρέθηκε εκτεθειμένο, το γνωρίζει αλλά φοβάται τις συνέπειες από τον γονιό για να το αναφέρει. Πρέπει να καλλιεργήσουμε την κουλτούρα ότι το παιδί δεν πρέπει να φοβηθεί και πρέπει να το αναφέρει, για να βρεθεί και να τιμωρηθεί ο ένοχος ώστε να μην το επαναλάβει…μέσα στα πλαίσια της εκπαιδευτικής πολιτικής και της μεταρρύθμισης που το κράτος επιχειρεί να εφαρμόσει, θα πρέπει να δοθεί περισσότερος χρόνος στον εκπαιδευτικό μέσα στο σχολείο για να μπορέσει να επιμορφώσει τα παιδιά στο ζήτημα αυτό. Πρέπει να παραδεχτούμε ότι ένας εκπαιδευτικός της Πληροφορικής έχει ελάχιστο χρόνο και δεν μπορεί ούτε την ύλη του να καλύψει. Από την άλλη ποιο είναι το ενδιαφέρον του γονιού; Σήμερα στην Ημερίδα η προσέλευση των γονιών είναι θα έλεγα μηδαμινή. Μιλάμε για μια επαρχία με 15 χιλιάδες μαθητές Μέσης Εκπαίδευσης και διπλάσιους της Δημοτικής και ήρθαν σήμερα 10-15 γονείς. Θα πρέπει να μας προβληματίσει αυτό…».
Μάριος Μιλτιάδους
-«Το ότι εσείς οι γονείς είστε εδώ σήμερα Σάββατο πρωί μαζί με τα παιδιά σας – βλέπω και αρκετούς εκπαιδευτικούς – σημαίνει ότι ενδιαφέρεστε και μπράβο σας γιατί το θέμα αυτό είναι πολύ σοβαρό δεν το αντιλαμβάνονται οι γονείς, μέχρι να τους τύχει κάτι όταν είναι αργά»…
Λευτέρης Ελευθερίου
-«Ως Γραφείο Καταπολέμησης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Αστυνομίας χειριζόμαστε καθημερινά υποθέσεις σχετικές με το θέμα αυτό και πρέπει οι γονείς μαζί με τα παιδιά να έχουν ενημέρωση και να ξέρουν πώς να προστατευτούν από τους κινδύνους της χρήσης του διαδικτύου και ιδιαίτερα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το πρώτο που πρέπει να κάνουμε είναι να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να μιλούν στους γονείς τους έγκαιρα και γρήγορα αν για οποιοδήποτε λόγο ή τρόπο τα προσωπικά τους δεδομένα ανέβηκαν στο διαδίκτυο. Υπάρχει η Γραμμή Καταγγελιών Hotline 1480 στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου CyberSafety του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Κύπρου όπου οι χρήστες μπορούν να αναφέρουν παράνομο περιεχόμενο ή ενέργειες που σχετίζονται με παράνομο περιεχόμενο σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών. Ή μπορείτε να μας παίρνετε εμάς στο Γραφείο για συμβουλές. Σχεδόν καθημερινά έχουμε στο Γραφείο παιδιά με τους γονείς τους που έρχονται να καταγγείλουν προβλήματα ή περιστατικά που συμμετείχαν. Δυστυχώς υπήρξαν περιπτώσεις που σε ένα διάστημα κάποιων μηνών μετά την καταγγελία τους, το ξαναπάθαιναν. Ο λόγος είναι ότι επιτρέπουν να φαίνεται στον οποιονδήποτε ο λογαριασμός τους στο Facebook ή στο Instagram. Υπάρχουν ρυθμίσεις που μπορούν να κάνουν ώστε να μην αφήνουν εκτεθειμένα κάποια προσωπικά τους δεδομένα».
Δρ Δέσπω Κτωρίδου
-«Σήμερα στο πλαίσιο των εργαστηρίων, τους έχουν δείξει όλες τις ρυθμίσεις που υπάρχουν».
Ιλιάνα Χριστοφόρου μητέρα
«Έχω παιδιά στο Λύκειο Δασούπολης και στο Δημοτικό Σχολείο Αγίων Ομολογητών και το αναφέρω αυτό γιατί πρόκειται για σχολεία όπου κανονικά θα έπρεπε να υπήρχαν κοινωνικά μορφωμένοι γονείς και εκπαιδευτικοί…και παρόλα αυτά το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ο εκφοβισμός που γίνεται στα παιδιά: «Μη χρησιμοποιείτε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης», «Μη βγάζετε φωτογραφίες»…γενικά βάζουν απαγορευτικές ταμπέλες χωρίς να επιμορφώνουν για το πώς μπορούμε να χρησιμοποιούμε σωστά αυτές τις Πλατφόρμες. Και ενώ οι γονείς βάζουν ταμπέλες, τα παιδιά φορούν φόρμες των σχολείων όπου αναγράφεται το σχολείο τους και κυκλοφορούν με αυτές στο mall…κι αυτό είναι εντάξει, αλλά δεν είναι εντάξει να βγάλουν φωτογραφία σε μια εκδήλωση ή να έχουν λογαριασμό…το θέμα είναι να μάθουν να χειρίζονται αυτό τον λογαριασμό σωστά».
Μάριος Μιλτιάδους
-«Και το μαχαίρι σκοτώνει και το αυτοκίνητο σκοτώνει, αλλά δεν αρνούμαστε να τα χρησιμοποιήσουμε. Το θέμα είναι στον τρόπο χρήσης τους. Στα σχολεία υπάρχουν αρκετές διαλέξεις και εργαστήρια για την πρόληψη και ενημέρωση κινδύνων στο διαδίκτυο. Μαζί με τη CYTA οργανώνουμε ως Υπουργείο Παιδείας κάθε χρόνο διαλέξεις για τους γονείς σε κάθε σχολείο τα απογεύματα, σε σχέση με το ηλεκτρονικό έγκλημα και την ασφάλεια στο διαδίκτυο. Και δυστυχώς η συμμετοχή των γονιών είναι μηδαμινή. Επιμένω ότι πρέπει να προλάβουμε κάτι, πριν το καταπολεμήσουμε. Υπάρχουν φίλτρα στα σχολεία που δεν αφήνουν τα παιδιά να δουν οτιδήποτε ακατάλληλου περιεχομένου. Ίσως θα πρέπει να αυξήσουμε αυτά τα μαθήματα».
Έλενα Θρασυβούλου μητέρα και εκπαιδευτικός στο Γυμνάσιο Λατσιών
-«Μπορεί να είναι μεμονωμένη περίπτωση που ανέφερε η μητέρα που μίλησε προηγουμένως. Όλα τα σχολεία συμμετέχουν στις Ημερίδες και σε άλλες δράσεις με μήνυμα την ασφαλή χρήση του διαδικτύου. Είναι γι’ αυτό το λόγο που βρίσκομαι σήμερα εδώ μαζί με τα παιδιά μου και ιδιαίτερα το μικρότερο που δεν έχει γίνει ακόμα χρήστης κοινωνικών δικτύων, γιατί πριν αρχίσει να τα χρησιμοποιεί, θα ήθελα να ξέρει ποιος είναι ο σωστός δρόμος – και το ίδιο κάνω και με τους μαθητές μου»..
Ιλιάνα Χριστοφόρου
-«Έχω τρία παιδιά σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, έχω εμπλοκή στους οργανωμένους γονείς και η άποψη μου είναι εμπεριστατωμένη και επιβεβαιώθηκε σε πολλά επίπεδα – πιστεύω χρειάζεται περισσότερη ενημέρωση και επιμόρφωση και των εκπαιδευτικών, μια μεγάλη μερίδα των οποίων σίγουρα τη χρειάζεται».
Έλενα Θρασυβούλου
-«Στο δικό μας σχολείο πέρα από τις διαλέξεις προσπαθούμε να κάνουμε και εστιασμένα βιωματικά εργαστήρια για σωστή χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας. Φέτος εστιάσαμε στα κινητά τηλέφωνα και για το πόσο εύκολο είναι μέσω των κινητών τηλεφώνων, ιδιαίτερα τα μικρότερα παιδιά να γίνουν θύματα υποκλοπών φωτογραφιών, μηνυμάτων και άλλων δεδομένων τους».
Η πολιτική της κινδυνολογίας
Ανδρέας Ανδρέου
-«Πρώτον, για χρόνια υπήρχε κινδυνολογία σε ευρωπαϊκό επίπεδο καθώς το σλόγκαν της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν Forward a Safe Internet που άφηνε το υπονοούμενο ότι το Internet δεν είναι ασφαλές, άρα πρέπει να δημιουργήσουμε ένα πιο ασφαλές διαδίκτυο. Ο όρος αυτός αντικαταστάθηκε από το σλόγκαν Forward a Better Internet αλλά αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι η πολιτική και η φιλοσοφία δεν είναι πάλι προς την κατεύθυνση της κινδυνολογίας. Δεύτερον προσωπικά θα επισκεφθώ σύντομα το Δημοτικό Αγίων Ομολογητών Κύκλος Β΄ – είναι ένα από τα μοναδικά σχολεία που με προσέγγισε και ζήτησε εργαστήρι για όλο το σχολείο αφού θα καλύψω έξι τάξεις με 20-25 παιδιά η καθεμιά. Το εργαστήρι αφορά το online gaming σε παιδιά δημοτικού 6-12 χρόνων και η δομή του εργαστηρίου αναφέρεται θετικά στην ενασχόληση του παιδιού με διαδικτυακά παιγνίδια, αλλά και στις προβληματικές περιπτώσεις. Ναι πρέπει να διαφωτίσουμε όσον αφορά την προβληματική κατάσταση, αλλά δεν πρέπει να παραβλέπουμε ότι υπάρχουν πολλά θετικά μέσα από τα παιγνίδια. Τρίτον όσον αφορά τα προσωπικά δεδομένα, με τη νέα εφαρμογή του Κανονισμού στην Κύπρο, πρέπει να έχουν τη συναίνεση των γονιών τους για να δημιουργήσουν λογαριασμό στο Instagram τα παιδιά κάτω των 13-14 χρόνων που τους επιτρέπεται να έχουν λογαριασμό. Και σας ρωτώ, υπάρχει έστω ένα παιδί που να ζήτησε τη συναίνεση του πατέρα ή της μητέρας για να μπει σε αυτή την Εφαρμογή; Έχει ήδη δημιουργήσει τον λογαριασμό αλλά εναπόκειται στον γονιό να εξηγήσει στο παιδί τι μπορεί να συμβεί στον λογαριασμό του. Άρα δεν μπορεί να κατηγορηθεί σε καμιά περίπτωση το παιδί. Στην Κίνα λόγω της κατάχρησης από παιδιά των διαδικτυακών παιγνιδιών, θεσπίστηκε τον Νοέμβρη 2019 μια νέα Νομοθεσία που επιτρέπει σε παιδιά κάτω των 18 να χρησιμοποιούν online games μέχρι 90 λεπτά την ημέρα και απαγορεύεται από τις 10 το βράδυ μέχρι τις 8 το πρωί να χρησιμοποιούν τέτοιου είδους υπηρεσίες με βάση με σχετικές ρυθμίσεις».
Κατερίνα Μελισσάρη
-«Είναι σημαντικά αυτά που είπατε αλλά επιμένω ότι οι ρυθμίσεις δεν μπορούν ν’ αντικαταστήσουν την καλλιέργεια κουλτούρας. Είναι ωραίο που υπάρχουν φίλτρα για να μην υπάρχει πρόσβαση των παιδιών σε πορνογραφικό υλικό, αλλά θα ήθελα τα ίδια τα παιδιά να αρνούνται να δουν τέτοιο υλικό ως αστείο όταν φτάνει μπροστά τους ή να το καταγγέλλουν όταν παρουσιάζει με άσεμνο τρόπο μια συμμαθήτρια ή ένα συμμαθητή τους. Ως οργανισμός (Hope for Children) κάνουμε στα σχολεία βιωματικά εργαστήρια πάνω σ’ αυτό το θέμα προσπαθώντας να μεταδώσουμε τις αξίες των δικαιωμάτων των παιδιών και συνάδελφοι γίνονται μάρτυρες εκφοβισμού μέσα στην τάξη από μαθητές που την ώρα των σεμιναρίων επιδεικνύουν επιθετική συμπεριφορά. Θεωρούμε ότι τα παιδιά μπορούν ν’ αντιληφθούν ότι κάτι που τους έστειλε ο συμμαθητής τους ως αστείο δεν είναι αστείο και οφείλουν να πάρουν θέση – μιλάμε για ευθύνη. Η συμμετοχή των παιδιών είναι στους στόχους του Συμβουλίου της Ευρώπης και πρέπει να ενισχυθεί ώστε τα παιδιά ν’ αποκτήσουν φωνή».
Δρ Δέσπω Κτωρίδου
-«Συμφωνώ Κατερίνα ότι τα παιδιά είναι πολύ καλοί κριτές και μπορούν να κρίνουν αν κάτι θα οδηγήσει σε κάτι κακό ή όχι και το πιο σημαντικό είναι να το μοιραστούν από την πρώτη στιγμή με τον πατέρα ή τη μητέρα τους».
Χαρούλα Ματθαίου
-«Οποιαδήποτε ουσιαστική πρόληψη πρέπει να στηρίζεται στην ειλικρίνεια και την εμπιστοσύνη. Πρέπει να ξέρουμε τι φοβάται ο γονιός και δεν μιλά στο παιδί του και τι φοβάται το παιδί που δεν μιλά στον γονιό. Στο συγκεκριμένο θέμα δεν πρέπει να επικεντρωνόμαστε στην κινδυνολογία και να μη μιλούμε και για τα οφέλη του διαδικτύου ως μέσου επικοινωνίας και μάθησης. Όταν δώσω στον έφηβο όλες τις πληροφορίες και τις δεξιότητες που χρειάζεται, οφείλω να τον εμπιστευτώ ότι όταν προκύψει κάτι θα το διαχειριστεί. Επίσης πρέπει οι γονείς να στρέψουμε και το βλέμμα προς εμάς για το τι κάνουμε ή τι δεν κάνουμε για να προλάβουμε κάτι δυσάρεστο που συμβαίνει».
Όχι στον όρο «παιδική πορνογραφία»
Ανδρέας Ανδρέου
-«Για χρόνια ήμουν Συντονιστής της Γραμμής Καταγγελιών και ήταν η χειρότερη δουλειά που έκανα στη ζωή μου γιατί ήμουν καθημερινά εκτεθειμένος σε υλικό σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων. Πόσο μάλλον οι συνάδελφοι στο αρμόδιο Γραφείο της Αστυνομίας. Επίσης απευθύνομαι στους δημοσιογράφους λέγοντας ότι όσο εξακολουθούμε ως κοινωνία και ως δημοσιογραφική κοινότητα στην Κύπρο να χρησιμοποιούμε τον όρο «παιδική πορνογραφία» για τη σεξουαλική κακοποίηση και παρενόχληση παιδιών θυμάτων στο διαδίκτυο, τότε ναι είμαστε προβληματική κοινωνία. Ένα παιδί των 10, των 14, των 15 χρόνων γυμνό σε μια φωτογραφία δεν είναι πορνοστάρ, ούτε δέχτηκε να φωτογραφηθεί γυμνό ή σε σεξουαλική πόζα και οφείλουμε ως κοινωνία και ως δημοσιογραφικός κόσμος να αλλάξουμε αυτή την άσεμνη ορολογία «παιδική πορνογραφία».
Μάριος Δημητρίου δημοσιογράφος
-«Πολύ σημαντική η παρατήρηση του Ανδρέα κι εκφράζω με την ευκαιρία την απογοήτευσή μου για το ότι είμαι ο μοναδικός δημοσιογράφος σήμερα εδώ για την κάλυψη του θέματος για το οποίο σίγουρα ναι, χρειαζόμαστε επιμόρφωση όλοι οι συνάδελφοι – και ιδιαίτερα οι νεότεροι…».
Ανδρέας Ανδρέου
-«Τον περασμένο μήνα Ιανουάριο είχαμε 22 υποθέσεις σεξουαλικής παρενόχλησης ανηλίκων στο διαδίκτυο που σημαίνει 22 νέες ειδήσεις που μιλούσαν για «παιδική πορνογραφία» αντί για σεξουαλική παρενόχληση ή κακοποίηση στο διαδίκτυο….».
Περί της ευθύνης γονιών και εκπαιδευτικών
Γιάννης Συνοδινός εκπρόσωπος Τύπου Πανεπιστημίου Λευκωσίας
-«Εγώ ως πατέρας δεν άφηνα τα παιδιά μου να μπαίνουν ούτε λεπτό στα κομπιούτερ. Μετά το σχολείο, μέχρι τις πέντε το απόγευμα είχαν προπόνηση στο κολύμπι. Το θέμα είναι τα παιδιά να κουράζονται και να μη θέλουν… Όταν το παιδί έρχεται πτώμα από την προπόνηση, όταν κολυμπά το πρωί στις πέντε και το απόγευμα στις έξι, δεν έχει χρόνο και διάθεση για κομπιούτερ…».
Μάριος Μιλτιάδους
-«Στα σχολεία τα διαλείμματα ανάμεσα τις 7.30 το πρωί μέχρι τη 1.30 το μεσημέρι, όλοι οι μαθητές είναι πάνω στο κινητό τους… Άρα δεν γίνεται αυτό που λέτε να το «κόψεις» με αυτό τον τρόπο».
Ανδρέας Φιλιππίδης πατέρας
-«Ο μεγάλος μου γιος είναι 24 χρόνων…εμείς ζήσαμε την ανάπτυξη του διαδικτύου άρα γνωρίζουμε και τη χρησιμότητα και την επικινδυνότητα του. Συζητούμε για 20 χρόνια το ίδιο θέμα ως Υπουργείο Παιδείας, ως Αστυνομία και ως οργανωμένοι Γονείς κι αυτό είναι περίεργο…Συμφωνώ με την Κατερίνα ότι έχει να κάνει με την κουλτούρα… Μας έδειξαν οι φοιτητές σήμερα ένα βίντεο ότι δεν ανοίγεις την πόρτα σου να μπει οποιοσδήποτε μέσα. Αυτή την εικόνα την έχω περιγράψει στον 12χρονο γιο μου πριν 6 χρόνια και σήμερα είδα το βίντεο και είναι όπως την είχα φανταστεί. Μήπως πρέπει να βρούμε τρόπο να περάσουμε στην κοινωνία αυτά τα μηνύματα; Κάνουμε ενημέρωση σε παιδιά Δημοτικών Σχολείων από την ηλικία των 6 χρόνων και μιλούμε ανοικτά για σεξουαλική εκμετάλλευση. Ήμουν πριν λίγες μέρες σε δημόσιο Δημοτικό Σχολείο όπου κάναμε εργαστήρια για το online gaming και όταν ανέφερα τη φράση «σεξουαλική παρενόχληση» γύρισε η Διευθύντρια και μου είπε ότι δεν πρέπει να μιλούμε για τέτοια θέματα… πρέπει το Υπουργείο να πείσει τους Διευθυντές να μη φοβούνται την ευθύνη. Πριν πέντε χρόνια έβαλα λογισμικό στον ηλεκτρονικό υπολογιστή του γιου μου που ήταν στο υπνοδωμάτιο του και μπορούσα να παρακολουθήσω όλες τις κινήσεις του…τον είχα ενημερώσει από πριν, ότι έβαλα αυτό το λογισμικό, όχι για να τον ελέγχω αλλά για να τον προστατεύω. Και αμέσως μετά, έβαλα ποιες ώρες θα κλείνει και θα ανοίγει – και στις 9.30 μ. . έκλεινε. Αυτό που έκανε η Κίνα πέρσι σε μια Νομοθεσία, το έκανα εγώ στο σπίτι μου πριν 6 χρόνια».
Ανδρέας Ανδρέου
-«Χρειάζεται συλλογικότητα… σε πολλές περιπτώσεις που ένα παιδί θύμα δεν το καταγγείλει και απλώς μπλοκάρει ή διαγράψει τον δράστη, αυτός θα επικοινωνήσει με άλλα παιδιά και θα τους στήσει την ίδια παγίδα ότι κάθε παιδί είναι μοναδικό και ότι μόνο μαζί του μιλά και ότι μόνο μαζί του είναι ερωτευμένος… Όσον αφορά το επίπεδο πολιτικής, συμφωνώ ότι πρέπει να ξεκινήσουν όλα από τη Βουλή για να γίνουν αλλαγές».
Ελένη Βενεκτή φοιτήτρια Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
-«Οι γονείς δεν πρέπει να απαγορεύουν τα πάντα στα παιδιά και να τους βάζουν συνεχώς όρια γιατί θα το κάνουν κρυφά. Τα παιδιά ξέρουν πολύ περισσότερα και από εμάς κάποιες φορές και το μόνο που μετρά είναι η μεταξύ εμπιστοσύνη και η επικοινωνία μεταξύ γονιών-παιδιών.
Αναστασία Ζίττη μητέρα
-«Εκπροσωπώ οργανωμένους γονείς Δημοτικής, έχω μικρό παιδί του Δημοτικού δέκα χρόνων, αλλά και μεγάλα παιδιά. Μέσα από τα εργαστήρια και την όλη συζήτηση σήμερα νομίζω ότι πρέπει να βγει κάτι καλό. Είμαι και νομικός και ξέρω και την άλλη πλευρά. Αν πάτε στα σχολεία και κάνετε σεμινάριο ή διάλεξη στα παιδιά, θα το πουν στους γονείς τους τα 10 από τα 50…και κάποιοι γονείς είναι με τα κουμπούθκια το κινητό τους, δεν ξέρουν να χρησιμοποιούν υπολογιστή και δεν έχουν επαφή με την τεχνολογία. Πρέπει να προχωρήσει η Αστυνομία σε ένα τηλεοπτικό σποτ για το θέμα αυτό, όπως πριν χρόνια όταν ποινικοποιήθηκε η ζώνη ασφαλείας και το έδειχνε στην τηλεόραση…να αρχίσει να μεταδίδεται όχι για να φοβίζει…να έχει το θετικό στοιχείο της χρήσης του διαδικτύου, αλλά και τη συνέπεια… Να υπάρχει και online και στην τηλεόραση για να το βλέπουν άτομα κάθε ηλικίας. Τα μωρά μας ξέρουν σήμερα περισσότερα από εμάς. Η επανάληψη είναι η μητέρα της μάθησης…».
Γεωργία Θεοφάνους καθηγήτρια Πληροφορικής Περιφερειακό Γυμνάσιο Αγίας Βαρβάρας
-«Ήμουν αναμιγμένη στο Πρόγραμμα «Ασφαλές Σχολείο στο Διαδίκτυο» και ζήτησα πληροφορίες γιατί είναι σημαντικό να γίνεται όχι μόνο στο μάθημα της Πληροφορικής αλλά και στα άλλα μαθήματα. Συζήτησα το θέμα με τους Συμβούλους και διαπίστωσα ότι και στα Νέα Ελληνικά το ζητούν και στην Τεχνολογία και στη Μουσική…».
Κατερίνα Καδή μητέρα και καθηγήτρια Γυμνάσιο Μακεδονίτισσας
-«Το σύνθημα «Μαζί κατά του ηλεκτρονικού εγκλήματος» πρέπει να περιλαμβάνει όχι μόνο τον γονιό και το παιδί, αλλά όλους τους φορείς. Οι γονείς συνηθίζουν να επικρίνουν τα σχολεία, ενώ έχουν βέβαια οι ίδιοι μεγάλη ευθύνη…δεν μπορεί κανείς μόνος του να αντιμετωπίζει αυτό το πρόβλημα…».
Αποπλάνηση, εκφοβισμός, επιθετικότητα και άλλα…
Ανέφερε σε δήλωσή του στην «24» ο λειτουργός του Κυπριακού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου Cyberethics Ανδρέας Ανδρέου: «Ένα παράδειγμα διαδικτυακής σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης είναι η αποστολή άσεμνων, γυμνών φωτογραφιών από ένα ενήλικα σε ένα ανήλικο. Ή το αίτημα μέσω μηνύματος, να συναντηθούν με το παιδί για σεξουαλικές πράξεις. Στις περισσότερες περιπτώσεις η διαδικασία του grooming (αποπλάνησης) έχει μεγάλη διάρκεια. Ξεκινά με ψευδή στοιχεία του δράστη που προσποιείται ότι είναι συνομήλικος με το παιδί και προσπαθεί να βρει κοινά ενδιαφέρονται προκειμένου να αναπτυχθεί η συζήτηση και να δημιουργηθεί πλαίσιο εμπιστοσύνης. Σε κάποια φάση η συζήτηση πάει στο ερωτικό, το σεξουαλικό το συναισθηματικό και ασκείται ένας συναισθηματικός εκβιασμός…«μου αρέσει να μιλώ μαζί σου, είμαι ερωτευμένος μαζί σου, δεν μπορώ να ζήσω χωρίς εσένα»… και φτάνουμε στο σεξουαλικό μέρος, με την απαίτηση για αποστολή γυμνής φωτογραφίας του ανήλικου… Ενδεχομένως η σχέση να μη φτάσει στην προσωπική γνωριμία, γιατί το ζήτημα είναι να σταλεί η πρώτη γυμνή φωτογραφία…και μετά ξεκινούν οι εκβιασμοί. «Αν δεν μου στείλεις κι άλλες, θα τη δημοσιεύσω ή θα επικοινωνήσω με τους γονείς σου»… Άλλη μορφή παρενόχλησης είναι το cyber bullying, ο διαδικτυακός εκφοβισμός…αυτή τη στιγμή είναι της μόδας σε διεθνές επίπεδο μια Κινέζικη Πλατφόρμα με μικρά βίντεο που λέγεται TikTok, όπου μπορείς ν’ ανεβάσεις βίντεο μέχρι 15 δευτερόλεπτα. Για να είναι επιτυχημένο ένα βίντεο και να προσελκύσει likes και followers πρέπει να είναι αστείο και για να είναι αστείο πρέπει να εκθέσεις τον εαυτό σου… κι αυτή τη στιγμή υπάρχουν δύο βίντεο με τεράστια επιτυχία…το ένα δείχνει αγόρια ή κορίτσια νεαρής ηλικίας να χορεύουν έντονα σεξουαλικά και να λένε λόγια τραγουδιών με αισχρό περιεχόμενο. Το άλλο είναι βίντεο με αστεία, όπου εξευτελίζεις τον εαυτό σου, αλλά όταν το ανεβάσεις θα πάρεις τα likes των άλλων. Αυτά τα βίντεο γίνονται αντικείμενο διαδικτυακού εκφοβισμού… βλέπουμε κάτω από τα βίντεο διάφορα σχόλια από γνωστούς και άγνωστους φίλους που κοροϊδεύουν κι εξευτελίζουν τα παιδιά. Πέρσι στην Ινδία ένας 22χρονος αυτοκτόνησε επειδή ανέβασε βίντεο όπου εμφανίστηκε ως γυναίκα και εμφανίστηκαν εξευτελιστικά σχόλια που τον οδήγησαν στην αυτοκτονία…
Ένα άλλο ζήτημα είναι ότι στην Κύπρο υπάρχει υπερβολική χρήση διαδικτυακών παιγνιδιών – online games – και βέβαια υπάρχει λόγος για το ηλικιακό όριο κάθε παιγνιδιού. Τα βίαια παιγνίδια εντός ή εκτός διαδικτύου, έχουν ως αποτέλεσμα να αναπτύσσεται επιθετική συμπεριφορά στον φυσικό κόσμο από τα παιδιά. Όταν το παιδί είναι εκτεθειμένο σε ένα παιγνίδι στο οποίο πρέπει να σκοτώσει, να βιάσει, να ληστέψει, να κτυπήσει τον άλλο, αναπτύσσει και επιθετική συμπεριφορά στον φυσικό κόσμο. Βέβαια δεν πρέπει να παραβλέπονται τα θετικά από την ενασχόληση με τα online games όπως ο συντονισμός ματιών και χεριών, η λήψη γρήγορων αποφάσεων, η εξάσκηση της μνήμης, αλλά πρέπει να στεκόμαστε στο ηλικιακό όριο κάθε παιγνιδιού.
Όσον αφορά τα προσωπικά μας δεδομένα – φωτογραφίες, ηλεκτρονική διεύθυνση, αριθμός τηλεφώνου ή διεύθυνση κατοικίας – εμείς είμαστε υπόλογοι και από τη στιγμή που τα ανεβάζουμε στο διαδίκτυο, αυτομάτως ο οποιοσδήποτε μπορεί να αποκτήσει πρόσβαση σε αυτά. Δεν εμπιστευόμαστε οποιοδήποτε site και εφαρμογή, γιατί διαφέρουν οι εφαρμογές μεταξύ τους όσον αφορά την προστασία των προσωπικών δεδομένων των χρηστών…για παράδειγμα το TikTok κλήθηκε πρόσφατα να πληρώσει πρόστιμο πολλών εκατομμυρίων επειδή δεν είχε εξασφαλίσει την προστασία των προσωπικών δεδομένων των παιδιών.
Σε ό,τι αφορά την πλαστοπροσωπία, είναι η χρήση της φωτογραφίας και του ονόματος κάποιου άλλου ατόμου στη δημιουργία ενός λογαριασμού, με τον δράστη να προσποιείται ότι είναι αυτό το άλλο άτομο, για να προσελκύσει διαδικτυακά τα παιδιά…».
Συγκλονιστικά στοιχεία της Αστυνομίας για την Κύπρο
Σύμφωνα με στοιχεία του Γραφείου Καταπολέμησης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Αστυνομίας που παρουσιάστηκαν στην Ημερίδα του Πανεπιστημίου Λευκωσίας και αφορούν την Κύπρο:
*Το 2017 καταγράφηκαν 130 υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης ή παρενόχλησης παιδιών μέσω διαδικτύου, 58 υποθέσεις παράνομης πρόσβασης σε δεδομένα ηλεκτρονικού υπολογιστή και 24 υποθέσεις πλαστογραφίας μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή.
*Το 2018 καταγράφηκαν 133 υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης ή παρενόχλησης μέσω διαδικτύου, 45 υποθέσεις παράνομης πρόσβασης σε δεδομένα ηλεκτρονικού υπολογιστή και 30 υποθέσεις πλαστογραφίας μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή
*Το 2019 καταγράφηκαν 161 υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης ή παρενόχλησης παιδιών μέσω διαδικτύου, 49 υποθέσεις παράνομης πρόσβασης σε δεδομένα ηλεκτρονικού υπολογιστή και 29 υποθέσεις πλαστογραφίας μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή.
Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία για το Ηλεκτρονικό Έγκλημα:
- 69% των εφήβων που χρησιμοποιούν κοινωνικά δίκτυα πιστεύουν στη φιλία που αναπτύσσεται μέσα από αυτά, ενώ το 88% έχει βιώσει τη σκληρότητα.
- 41% των εφήβων που χρησιμοποιούν κοινωνικά δίκτυα, είχαν τουλάχιστον ένα αρνητικό συμβάν.
- 22% είχαν εμπειρία η οποία κατέληξε στον τερματισμό φιλίας.
- 13% είχαν εμπειρία η οποία κατέληξε σε διαμάχη με τους γονείς.
- 29% σεξουαλικών εγκλημάτων σε μια σχέση έχουν αρχίσει από κοινωνικά δίκτυα.
Αρνητικές συνέπειες των κοινωνικών δικτύων
Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία:
81% των γνωριμιών που έγιναν μέσω κοινωνικών δικτύων κατέληξαν σε προσωπική συνάντηση.
- 24% δηλώνουν ότι δεν είναι σίγουροι για την ικανότητά τους να χρησιμοποιούν τις ρυθμίσεις απορρήτου.
- 15% δηλώνουν ότι δεν έχουν ελέγξει ποτέ τις ρυθμίσεις απορρήτου και ασφάλειας λογαριασμού τους στα κοινωνικά δίκτυα.
- 66% των χρηστών του Facebook , ανέφεραν ότι δεν γνώριζαν για την ύπαρξη ρυθμίσεων απορρήτου ή ότι δεν γνώριζαν πώς να τα χρησιμοποιούν.
- 72% των εφήβων έχουν profile στα κοινωνικά δίκτυα και το 47% έχουν το profile τους δημόσιο.
- Το 2016 38% των χρηστών του Facebook ήταν ηλικίας κάτω των 13 χρόνων. Περισσότεροι από 25% ήταν κάτω των 10 ετών. Μόνο 18% των γονιών των παιδιών ηλικίας κάτω των 10 χρόνων είναι «φίλοι» με αυτά.
- 62% των γονιών με παιδιά ηλικίας 13-14 είναι «φίλοι» με τα παιδιά τους στο Facebook.
- Μόνο το 10% των γονιών με παιδιά κάτω των 10 χρονών, είχαν ειλικρινείς συζητήσεις σε θέματα διαδικτυακής συμπεριφοράς και απειλών.
Οι πληροφορίες που αναρτούν στο προφίλ τους τα παιδιά αφορούν:
- Την πραγματική τους ηλικία (50%).
- Προσωπικές φωτογραφίες (62%).
- Την πόλη διαμονής τους (41%).
- Όνομα σχολείου και τοποθεσία (45%).
- Videos από φίλους (16%).
- Προσωπικά Videos (14%).
- Τον αριθμό του κινητού τους (14%).
- Μέρη που συχνάζουν (9%).
Οι φοιτητές\τριες του Κλάδου Διοικητικής Πληροφοριακών Συστημάτων (MIS) του Πανεπιστημίου Λευκωσίας που δούλεψαν για τα εργαστήρια της Ημερίδας. Όρθιοι από αριστερά Κυριάκος Ηλία (τρίτη χρονιά στο «ΜΑΖΙ»), Ελένη Βενεκτή (τρίτη χρονιά στο «ΜΑΖΙ»), η Καθηγήτρια Δρ Δέσπω Κτωρίδου, Honiya Ali, Άννα-Μαρία Σουρή, Χρυσόστομος Δημητρίου και Κωνσταντίνα Ρέππα (του Τμήματος Ψυχολογίας). Καθήμενοι οι Μάρκος Χριστοδούλου, Παναγιώτης Τούμπας (απόφοιτος και εργαζόμενος στο Τμήμα Computer Center του Πανεπιστημίου Λευκωσίας) και Παναγιώτης Κοφτερός.
Από αριστερά στο βήμα η Δρ Δέσπω Κτωρίδου, Χαράλαμπος Διονυσίου, Μάριος Μιλτιάδους, Λευτέρης Ελευθερίου, Ανδρέας Ανδρέου, Χαρούλα Ματθαίου, Μαρία Παπακυριακού και Κατερίνα Μελισσάρη στη διάρκεια της συζήτησης με γονείς και παιδιά το περασμένο Σάββατο.
Φώτο: Μια από τις μητέρες στο ίδιο θρανίο με το παιδί της σε ένα από τα εργαστήρια της Ημερίδας «ΜΑΖΙ» κατά του Ηλεκτρονικού Εγκλήματος το Σάββατο 15 Φεβρουαρίου 2020.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ Νικόλας Αντάρτης
