Συμφωνία για κατώτατους μισθούς στα κράτη μέλη της ΕΕ

Τη Δευτέρα το βράδυ, οι διαπραγματευτές του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου συμφώνησαν σχετικά με τους κανόνες της ΕΕ για τον καθορισμό επαρκών κατώτατων μισθών, όπως αυτοί προβλέπονται από την εθνική νομοθεσία ή τις συλλογικές συμβάσεις. 

Σύμφωνα με δελτίο Τύπου που εξέδωσε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η νέα νομοθεσία θα ισχύει για όλους τους εργαζομένους της ΕΕ που έχουν σύμβαση ή σχέση εργασίας. Οι χώρες της ΕΕ στις οποίες ο κατώτατος μισθός προστατεύεται αποκλειστικά μέσω συλλογικών συμβάσεων δεν θα είναι υποχρεωμένες να τον θεσπίσουν, ούτε να καταστήσουν τις εν λόγω συμβάσεις καθολικά εφαρμοστέες.

Συγκεκριμένα, στην ΕΕ, 21 από τις 27 χώρες έχουν νομοθεσία που ορίζει τον κατώτατο μισθό, ενώ στις υπόλοιπες έξι (Αυστρία, Κύπρος, Δανία, Φινλανδία, Ιταλία και Σουηδία) τα επίπεδα των μισθών καθορίζονται μέσω συλλογικών διαπραγματεύσεων. Εκφρασμένοι σε ευρώ, οι μηνιαίοι κατώτατοι μισθοί διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των χωρών της ΕΕ και κυμαίνονται από 332 ευρώ στη Βουλγαρία έως 2.202 ευρώ στο Λουξεμβούργο (στοιχεία της Eurostat για το 2021).

Επαρκείς μισθοί

Η συμφωνία προβλέπει ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να αξιολογήσουν κατά πόσον οι υφιστάμενοι νόμιμοι κατώτατοι μισθοί τους (δηλαδή ο χαμηλότερος μισθός που επιτρέπεται) είναι επαρκείς για να εξασφαλίσουν αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις δικές τους κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, την αγοραστική τους δύναμη ή τα μακροπρόθεσμα εθνικά επίπεδα παραγωγικότητας και εξελίξεις, αναφέρει το δελτίο Τύπου.

Για την αξιολόγηση της επάρκειας, οι χώρες της ΕΕ μπορούν να καθορίσουν ένα «καλάθι αγαθών και υπηρεσιών» σε πραγματικές τιμές. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να εφαρμόζουν ενδεικτικές τιμές αναφοράς που χρησιμοποιούνται ευρέως διεθνώς, όπως το 60% του ακαθάριστου διάμεσου μισθού και το 50% του ακαθάριστου μέσου μισθού.

Επισημαίνεται ότι οι κρατήσεις από τον κατώτατο μισθό ή οι διαφοροποιήσεις του θα πρέπει να μην εισάγουν διακρίσεις, να είναι αναλογικές και να έχουν θεμιτό στόχο, όπως η ανάκτηση αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών ή παρακρατήσεων που διατάσσονται από δικαστική ή διοικητική αρχή.

Συλλογικές διαπραγματεύσεις

Οι διαπραγματευτές της ΕΕ συμφώνησαν ότι οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει να ενισχύσουν τις κλαδικές και διακλαδικές συλλογικές διαπραγματεύσεις ως ουσιαστικό παράγοντα για την προστασία των εργαζομένων, παρέχοντάς τους έναν κατώτατο μισθό. Τα κράτη μέλη στα οποία λιγότερο από το 80% του εργατικού δυναμικού προστατεύεται από συλλογική σύμβαση θα πρέπει να καταρτίσουν σχέδιο δράσης για τη σταδιακή αύξηση της κάλυψης αυτής. Για τον σχεδιασμό της βέλτιστης στρατηγικής για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να εμπλέκουν τους κοινωνικούς εταίρους και να ενημερώνουν την Επιτροπή σχετικά με τα μέτρα που λαμβάνονται και να δημοσιοποιούν το σχέδιο.

Έλεγχοι και δικαίωμα προσφυγής

Το συμφωνηθέν κείμενο προβλέπει επίσης την υποχρέωση των χωρών της ΕΕ να θεσπίσουν ένα σύστημα για την εφαρμογή των κανόνων, το οποίο θα περιλαμβάνει αξιόπιστη παρακολούθηση, ελέγχους και επιτόπιες επιθεωρήσεις, ώστε να διασφαλίζεται η συμμόρφωση και να αντιμετωπίζεται η καταχρηστική υπεργολαβία, η ψευδής αυτοαπασχόληση, οι μη καταγεγραμμένες υπερωρίες ή η αυξημένη ένταση εργασίας.

Τονίζεται ότι οι εθνικές αρχές θα πρέπει να διασφαλίζουν το δικαίωμα προσφυγής των εργαζομένων των οποίων τα δικαιώματα έχουν παραβιαστεί. Οι αρχές πρέπει επίσης να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για την προστασία των εργαζομένων και των συνδικαλιστικών τους εκπροσώπων.

Επόμενα βήματα

Η προσωρινή πολιτική συμφωνία την οποία διαπραγματεύτηκαν οι αρμόδιοι ευρωβουλευτές εκ μέρους του ΕΚ θα πρέπει τώρα να εγκριθεί πρώτα από την επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων του Κοινοβουλίου, πριν υποβληθεί σε ψηφοφορία στην ολομέλεια. Το Συμβούλιο πρέπει επίσης να εγκρίνει τη συμφωνία.

Δηλώσεις

Μετά την επίτευξη της συμφωνίας, ο συνεισηγητής Dennis Radtke (ΕΛΚ, Γερμανία) ανέφερε ότι «με τη συμφωνία για τους κατώτατους μισθούς, γράφουμε κοινωνικοπολιτική ιστορία στην Ευρώπη. Για πρώτη φορά, η νομοθεσία της ΕΕ θα συμβάλλει άμεσα στη διασφάλιση δικαιότερων και καλύτερων αμοιβών για τους εργαζομένους».

Η συνεισηγήτρια Agnes Jongerius (Σοσιαλιστές, Ολλανδία) είπε από την πλευρά της ότι «με αυτόν τον ευρωπαϊκό νόμο, μειώνουμε τις μισθολογικές ανισότητες και πιέζουμε για υψηλότερους μισθούς για τους χαμηλόμισθους εργαζομένους της Ευρώπης. Όλοι θα πρέπει να είναι σε θέση να αγοράσουν νέα ρούχα, να ενταχθούν σε μια ομάδα άθλησης ή να πάνε διακοπές όπως τους αξίζει. Εν συντομία, θα πρέπει να έχουν αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο».

Ο Dragoş Pîslaru (Renew, Ρουμανία), πρόεδρος της επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων, ανέφερε ότι «η οδηγία δημιουργεί νέες ευκαιρίες για τους Ευρωπαίους πολίτες ώστε να αποφύγουν τη λεγόμενη φτώχια των εργαζομένων και να αποκτήσουν πρόσβαση στον κοινωνικό διάλογο. Δημιουργεί διαφανείς και κατάλληλες διαδικασίες, καθώς και κοινά μέτρα εφαρμογής σε επίπεδο ΕΕ, εξισορροπώντας παράλληλα τις εθνικές ιδιαιτερότητες».

Χαιρετίζει η Κομισιόν

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χαιρετίζει την πολιτική συμφωνία που επιτεύχθηκε νωρίτερα σήμερα μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των κρατών μελών της ΕΕ όσον αφορά την οδηγία για επαρκείς κατώτατους μισθούς, την οποία πρότεινε η Επιτροπή τον Οκτώβριο του 2020.

Κατά την έναρξη της θητείας της, η πρόεδρος της Επιτροπής, κ. φον ντερ Λάιεν, υποσχέθηκε την υιοθέτηση νομικού μέσου που θα διασφαλίζει ότι οι εργαζόμενοι στην ΕΕ λαμβάνουν δίκαιο κατώτατο μισθό, και επανέλαβε τη δέσμευση αυτή στην πρώτη της ομιλία για την κατάσταση της Ένωσης το 2020.

Η οδηγία θεσπίζει πλαίσιο για την επάρκεια των νόμιμων κατώτατων μισθών, προωθώντας τις συλλογικές διαπραγματεύσεις για τον καθορισμό των μισθών και ενισχύοντας την αποτελεσματική πρόσβαση των εργαζομένων στην προστασία με τη μορφή κατώτατου μισθού στην ΕΕ.

Η διασφάλιση επαρκών κατώτατων μισθών είναι σημαντική για την ενίσχυση της κοινωνικής δικαιοσύνης και τη στήριξη μιας βιώσιμης και συμπεριληπτικής οικονομικής ανάκαμψης. Η βελτίωση των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης ωφελεί επίσης τις επιχειρήσεις, καθώς και την κοινωνία και την οικονομία γενικότερα, ενισχύοντας την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα.

Βελτίωση της προστασίας μέσω κατώτατου μισθού με πλήρη σεβασμό των εθνικών αρμοδιοτήτων και παραδόσεων

Προστασία με τη μορφή κατώτατου μισθού υπάρχει σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, είτε μέσω νόμιμων κατώτατων μισθών και συλλογικών συμβάσεων είτε αποκλειστικά μέσω συλλογικών συμβάσεων.

Η εξασφάλιση επαρκών μισθών για τους εργαζομένους είναι απαραίτητη για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας τους και για την οικοδόμηση δίκαιων και ανθεκτικών οικονομιών και κοινωνιών. Ωστόσο, υπάρχουν εργαζόμενοι που πλήττονται από το χαμηλό επίπεδο επάρκειας και/ή τις διαφορές ως προς την κάλυψη της προστασίας με τη μορφή κατώτατου μισθού.

Η νέα οδηγία αποσκοπεί στην αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού με τη θέσπιση ενωσιακού πλαισίου για τη βελτίωση της προστασίας με τη μορφή επαρκούς κατώτατου μισθού. Ο σκοπός αυτός θα επιτευχθεί με πλήρη σεβασμό στις εθνικές παραδόσεις και αρμοδιότητες, καθώς και στην αυτονομία των κοινωνικών εταίρων. Δεν απαιτεί από τα κράτη μέλη να θεσπίσουν νόμιμους κατώτατους μισθούς, ούτε καθορίζει ένα κοινό επίπεδο κατώτατου μισθού σε όλη την ΕΕ.

Τα κυριότερα στοιχεία της οδηγίας είναι τα εξής:

  • Πλαίσιο για τον καθορισμό και την επικαιροποίηση των νόμιμων κατώτατων μισθών: Τα κράτη μέλη με νόμιμους κατώτατους μισθούς θα πρέπει να θεσπίσουν πλαίσιο χρηστής διακυβέρνησης για τον καθορισμό και την επικαιροποίηση των κατώτατων μισθών. Η εν λόγω διαδικασία περιλαμβάνει:
    • σαφή κριτήρια για τον καθορισμό του κατώτατου μισθού (μεταξύ άλλων, την αγοραστική δύναμη, λαμβανομένου υπόψη του κόστους διαβίωσης, το επίπεδο, την κατανομή και τον ρυθμό αύξησης των μισθών, και την εθνική παραγωγικότητα)·
    • τη χρήση ενδεικτικών τιμών αναφοράς ως οδηγού για την αξιολόγηση της επάρκειας των κατώτατων μισθών — η δε οδηγία παρέχει ενδείξεις σχετικά με τις πιθανές τιμές που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν·
    • τακτικές και έγκαιρες επικαιροποιήσεις των κατώτατων μισθών·
    • σύσταση συμβουλευτικών οργάνων, στα οποία θα έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν οι κοινωνικοί εταίροι·
    • διασφάλιση ότι οι διαφοροποιήσεις και οι κρατήσεις στους νόμιμους κατώτατους μισθούς τηρούν τις αρχές της απαγόρευσης των διακρίσεων και της αναλογικότητας, συμπεριλαμβανομένης της επιδίωξης θεμιτού στόχου· και
    • αποτελεσματική συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στον καθορισμό και την επικαιροποίηση των νόμιμων κατώτατων μισθών.
  • Προώθηση και διευκόλυνση των συλλογικών διαπραγματεύσεων για τους μισθούς: Η οδηγία στηρίζει τις συλλογικές διαπραγματεύσεις σε όλα τα κράτη μέλη. Η στήριξη αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι οι χώρες με συλλογικές διαπραγματεύσεις που καλύπτουν μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού τείνουν να έχουν χαμηλότερο ποσοστό χαμηλόμισθων εργαζομένων, μικρότερη μισθολογική ανισότητα και υψηλότερους μισθούς. Επιπλέον, η οδηγία ζητά από τα κράτη μέλη στα οποία η κάλυψη των συλλογικών διαπραγματεύσεων είναι μικρότερη από 80% να καταρτίσουν σχέδιο δράσης για την προώθηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων.
  • Βελτίωση της παρακολούθησης και της επιβολής προστασίας με τη μορφή κατώτατου μισθού: Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συλλέγουν δεδομένα σχετικά με την κάλυψη και την επάρκεια του κατώτατου μισθού και να διασφαλίζουν ότι οι εργαζόμενοι έχουν πρόσβαση σε διαδικασίες επίλυσης διαφορών και δικαίωμα προσφυγής. Η συμμόρφωση και η αποτελεσματική επιβολή είναι ουσιαστικής σημασίας προκειμένου οι εργαζόμενοι να επωφελούνται πραγματικά από την πρόσβαση στην προστασία με τη μορφή κατώτατου μισθού και να προωθηθεί ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον με βάση την καινοτομία, την παραγωγικότητα και τον σεβασμό στα κοινωνικά πρότυπα.

Μέλη της Επιτροπής προέβησαν στις ακόλουθες δηλώσεις:

Η κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δήλωσε: «Η ΕΕ τήρησε την υπόσχεσή της. Οι νέοι κανόνες για τους κατώτατους μισθούς θα προστατεύσουν την αξιοπρέπεια στην εργασία και θα διασφαλίσουν ότι η εργασία αμείβεται. Όλα τα παραπάνω θα γίνουν με πλήρη σεβασμό των εθνικών παραδόσεων και της αυτονομίας των κοινωνικών εταίρων.»

Ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος για μια Οικονομία στην Υπηρεσία των Ανθρώπων, κ. Βάλντις Ντομπρόβσκις, δήλωσε: «Το παρόν πλαίσιο για τους κατώτατους μισθούς αποτελεί θεμελιώδες βήμα για την προστασία των εργαζομένων σε ολόκληρη την Ένωση, ενώ παράλληλα σέβεται τις εθνικές αρμοδιότητες και την αυτονομία των κοινωνικών εταίρων. Με δεδομένο τον αντίκτυπο του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία, είναι ζωτικής σημασίας να προστατεύσουμε τους χαμηλόμισθους. Οι κατώτατοι μισθοί θα πρέπει να διασφαλίζουν αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης, προωθώντας παράλληλα την καινοτομία και την παραγωγικότητα.»

Ο επίτροπος Απασχόλησης και Κοινωνικών Δικαιωμάτων, κ. Νικολά Σμιτ, δήλωσε: «Σε μια εποχή κατά την οποία πολλά νοικοκυριά σε ολόκληρη την ΕΕ ανησυχούν για το πώς θα τα βγάλουν πέρα, είναι σημαντικό όλα τα κράτη μέλη να διαθέτουν επαρκή προστασία με τη μορφή κατώτατου μισθού. Το πλαίσιο που συμφωνήθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα συμβάλει στο να διασφαλιστεί ότι τα άτομα που αμείβονται με τον κατώτατο μισθό μπορούν να ανταποκριθούν οικονομικά σε μια αξιοπρεπή ζωή. Σήμερα είναι μια καλή ημέρα για μια ισχυρή κοινωνική Ευρώπη που προστατεύει.»

πηγή: Philenews