Αντιπαράθεση για το Κυπριακό σημειώθηκε μεταξύ του Τούρκου πρέσβη στην ΕΕ Σαλίμ Γενέλ αφ’ενός και του Μπερνάρ Κουσνέρ – πρώην υπουργού Εξωτερικών της Γαλλίας- και της ‘Αννας Διαμαντοπούλου αφ’ ετέρου, σε συζήτηση στρογγυλού τραπεζιού «Η Ευρώπη με ή χωρίς την Τουρκία», που έγινε στο πλαίσιο του συνεδρίου «Τολμήστε τη Δημοκρατία», διοργανωμένο από την Καθημερινή, το Nouvel Observateur και τη Le soir.
Ο πρέσβης Γενέλ, σε μια αποστροφή της ομιλίας του, είπε ότι το Κυπριακό δεν είναι το μεγάλο πρόβλημα για την προσέγγιση της Τουρκίας με την ΕΕ, αλλά η άρνηση ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών -αναφέρθηκε κυρίως στη Γαλλία και τη Γερμανία – που δεν την θέλουν για ιστορικούς, γεωγραφικούς πολιτιστικούς και πολιτικούς λόγους.
«’Εχετε πάει στην Κύπρο; Είναι τρομακτικό το θέαμα των μητέρων με τις φωτογραφίες των αγνοουμένων», ήταν η απάντηση του κ. Κουσνέρ, ο οποίος πρόσθεσε: «για να μη μιλήσουμε για τη γενοκτονία των Αρμενίων».
«Η Κύπρος είναι μεγάλο θέμα», δήλωσε και η κ. Διαμαντοπούλου και υπενθύμισε πρόσφατη δήλωση του πρωθυπουργού της Τουρκίας, ο οποίος είπε «δεν ξέρω καμιά χώρα με το όνομα Κύπρος». Τέτοιες δηλώσεις δεν βοηθούν, είπε η κ. Διαμαντοπούλου, προσθέτοντας ωστόσο ότι «η Γαλλία και η Γερμανία δεν πρέπει να χρησιμοποιήσουν το Κυπριακό ως άλλοθι».
‘Ολοι οι ομιλητές συνέκλιναν στο ότι η σημερινή εποχή παρουσιάζει αυξημένες δυσκολίες στην περαιτέρω προσέγγιση της Τουρκίας στην ΕΕ, τόσο λόγω των εσωτερικών προβλημάτων της Τουρκίας, όσο και λόγω της σταθερής αντίθεσης ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών, αλλά και λόγω της οικονομικής κρίσης που έχει χτυπήσει την Ευρώπη και έχει αυξήσει τον ευρωσκεπτικισμό. Ωστόσο επικράτησε ο θετικός τόνος ότι «είναι περισσότερα αυτά που μας ενώνουν» και ότι «υπάρχει ελπίδα».
Ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα Πάνος Καρβούνης, αναφέρθηκε στο θεσμικό πλαίσιο της σχέσης Τουρκίας-ΕΕ, λέγοντας ότι «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστηρίζει την ένταξη της Τουρκίας, υπό όρους», οι οποίοι είναι γνωστοί ως κριτήρια της Κοπεγχάγης. Τόνισε επίσης ότι το πρόβλημα της μη εφαρμογής του πρωτοκόλλου της Αγκυρας από την Τουρκία, που απαγορεύει στα κυπριακά πλοία και αεροπλάνα να προσεγγίζουν τουρκικά λιμάνια και αεροδρόμια, δεν είναι διμερές πρόβλημα Τουρκίας- Κύπρου αλλά ευρωπαϊκό, δηλαδή μεταξύ Τουρκίας-Ευρώπης, καθώς αφορά την ελεύθερη διακίνηση στις χώρες της ΕΕ.
Ο κ. Καρβούνης επισήμανε επίσης ότι η απουσία καταληκτικής ημερομηνίας στις διαπραγματεύσεις ΕΕ-Τουρκίας δημιουργεί σύγχυση και θα ήταν καλύτερα να υπάρχει μια ξεκάθαρη θέση σ’ αυτό.
Καταλήγοντας, είπε ότι «ως Ευρωπαίος και ως ‘Ελληνας πιστεύω ότι είναι περισσότερα αυτά που μας ενώνουν» και χαρακτήρισε την Επιτροπή «έντιμο μεσολαβητή»(honest broker).
Ο Τούρκος αξιωματούχος τάχθηκε καθαρά υπέρ της ένταξης της χώρας του στην ΕΕ, ενώ μίλησε για «πνευματικό μπλοκάρισμα» της χώρας του από την Ευρώπη. Απαντώντας στο επιχείρημα, ότι η ΕΕ δεν θα ήθελε με την ένταξη της Τουρκίας να συνορεύει με χώρες όπως η Συρία ή το Ιράκ, απάντησε ότι εκεί θα κατοικούν Τούρκοι, όπως και τώρα. Στο επιχείρημα ως προς την ταυτότητα, είπε ότι η Τουρκία έχει συμβάλει στην ιστορία της Ευρώπης και αποτελεί μέλος της Δυτικής οικογένειας, ενώ για τους Τούρκους ισχύει ό,τι και για τους λοιπούς Ευρωπαίους: Πρώτα αισθάνονται π.χ. Ελληνες, Γάλλοι, Γερμανοί και μετά Ευρωπαίοι. Είπε επίσης ότι ήταν λάθος, που η Τουρκία δεν υπέβαλε αίτηση ένταξης μαζί με την Ελλάδα και καθυστέρησε. Εξέφρασε ωστόσο αισιοδοξία, κλείνοντας την ομιλία του με τις φράσεις, «η ΕΕ μας βοήθησε να επιταχύνουμε τις μεταρρυθμίσεις», «υπάρχει ελπίδα», «το ταξίδι αξίζει τον κόπο».
Ιδιαίτερα απαισιόδοξος ήταν ο πρώην υπουργός της Γαλλίας.
«Εγώ ήμουν πάντα θερμός υπερασπιστής της ένταξης της Τουρκίας στην Ευρώπη, αλλά σήμερα δεν πιστεύω ότι αυτό είναι δυνατόν», είπε ο κ. Κουσνέρ. Αναφέρθηκε στον πρόσφατο νόμο που περιορίζει την πρόσβαση των τούρκων πολιτών στο ιντερνετ, στις εσωτερικές ταραχές με επίκεντρο το πάρκο Γκεζί, στην αντιπαράθεση με τον Φετουλάχ Γκιουλέν. Περνώντας στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, αναρωτήθηκε για τις σχέσεις με την Αίγυπτο, τη Συρία, το Ιράν, το Ιράκ και αν η Αγκυρα θα συμβάλει στη διατήρηση της ειρήνης στη Μέση Ανατολή. «Πού στέκεται απέναντι σε όλα αυτά η Τουρκία;», είπε.
Μίλησε επίσης για την οικονομική ανάπτυξη που γνωρίζει η Τουρκία, η οποία δημιούργησε την ελπίδα ότι θα γίνει γέφυρα της Δύσης με τους μουσουλμάνους στον κόσμο, αλλά και για τις επιφυλάξεις της Ευρώπης κυρίως της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Αυστρίας, όπως και για τις επιφυλάξεις της ίδιας της Τουρκίας, μετά την οικονομική κρίση που ξέσπασε στην Ευρώπη. Είμαι φεντεραλιστής αλλά δεν είναι η κατάλληλη στιγμή, είπε κλείνοντας ο κ. Κουσνέρ.
Η κ. Διαμαντοπούλου τόνισε, όπως και οι άλλοι ομιλητές, ότι σταθμός στην ευρωπαϊκή πολιτική – περιλαμβανομένης και της ελληνικής – έναντι της Τουρκίας υπήρξε η συμφωνία του Ελσίνκι, το 1999 (η κ. Διαμαντοπούλου ήταν τότε Επίτροπος), μετά την οποία, η αντιπαράθεση αντικαταστάθηκε από τη συνεργασία. Ωστόσο 15 χρόνια μετά το Κυπριακό δεν λύθηκε, είπε και συμφώνησε ότι οι συνθήκες σήμερα δεν είναι καλές για την ευρωπαϊκή προσέγγιση της Τουρκίας.
Ζήτησε να υπάρξει μια ρεαλιστική συζήτηση, καθώς η ένταξη της Τουρκίας με το μέγεθος και τη διαφορετικότητά της θα άλλαζε τα δεδομένα εντός της ΕΕ, ενώ και η ίδια η Τουρκία δείχνει να αλλάζει πορεία. Η Δύση έχει μια πολιτισμική πραγματικότητα και η Ανατολή μια άλλη. Υπάρχει μια συνθήκη της ΕΕ που εκφράζει την πολιτισμική πραγματικότητα της Δύσης. Πρέπει να συζητήσουμε με ρεαλισμό και να υπάρξει μια επιτυχής άφιξη σε έναν συγκεκριμένο σταθμό, είπε η κ. Διαμαντοπούλου.
Κλείνοντας, υιοθέτησε πάντως αισιόδοξο τόνο, λέγοντας ότι η εκκίνηση των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό και η κατάργηση της άδειας εισόδου των Τούρκων στην Ευρώπη – στο πλαίσιο της συμφωνίας επανεισδοχής των μεταναστών- είναι θετικά σημάδια.
Τη συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος Κ. Ιορδανίδης.
