{loadposition ba_textlink}
«Χρειάζεται ριζική αλλαγή νοοτροπίας για να ορθοποδήσει η Κύπρος», δήλωσε σε αποκλειστική συνέντευξη του στην «24» ο καθηγητής χρηματοοικονομικών και πρώην μέλος του Δ.Σ. της Κεντρικής Τράπεζας Σταύρος Ζενιος.
24: Τι προβλέπετε για την κυπριακή οικονομία στο σύντομο μέλλον;
«Όλοι έλεγαν ότι το 2015 θα αρχίσει η ανάκαμψη της οικονομίας, ενώ εγώ έχω πει πολλές φορές ότι το 2015 θα είναι περίοδος σταθεροποίησης όπου λύνουμε τα προβλήματα μας και καθαρίζουμε τα σαθρά που είχαν συσσωρευτεί για πολλή καιρό.
Το 2014 είχαν γίνει πολλά για σταθεροποίηση του τραπεζικού συστήματος και ήταν θετικό το ότι πείσαμε και ξένους επενδυτές να επενδύσουν στην Κύπρο. Το 2015 είναι η χρόνια που πρέπει να γίνουν οι διαρθρωτικές εκσυγχρονιστικές μεταρρυθμίσεις και αυτό δυστυχώς δεν το βλέπουμε να γίνεται για δυο λόγους: Από τη μια η κυβέρνηση έχασε την δυναμική των πρώτων χρόνων μιας νέας κυβέρνησης, από την άλλη δημιουργήθηκε μια αντιπολιτευτική τάση με την μεν αριστερά που είχε απαξιωθεί να αρχίζει τώρα να εκμεταλλεύεται τις οικονομικές δυσκολίες. Είχαμε την κατάσταση με το κέντρο, το οποίο συνεργάστηκε για την εκλογή πρόεδρου, αλλά πολύ γρήγορα αποσύρθηκαν. Αυτό εγώ δεν το θεωρώ έντιμο για το πολιτικό σύστημα της χώρας. Αναμίχτηκαν κάποια κόμματα για να εκλεγεί ένας πρόεδρος της χώρας, επομένως έχουν ευθύνη και υποχρέωση για τουλάχιστον τεσσεράμισι χρόνια να είναι εκεί, διαφορετικά ξεγελούμε τους εαυτούς μας αν γίνονται ευκαιριακές συνεργασίες και σε έξι μήνες καταστρέφονται.
Μαζί με αυτό το πολιτικό σκηνικό της αναστάτωσης βλέπουμε και την κυριαρχούσα νοοτροπία να μην αλλάζουν πράγματα και να μην θέλουμε να κάνουμε αλλαγές, έτσι ανησυχώ ότι τα δύσκολα τώρα αρχίζουν και στα δύσκολα δεν φαινόμαστε αντάξιοι των περιστάσεων. Αυτά που έγιναν το 2013 ήταν επώδυνα μεν, εύκολα δε, διότι μας κούρεψαν τις καταθέσεις μας, χάσαμε τα χρήματα μας, το οποίο ήταν επώδυνο, αλλά εύκολο να γίνει. Μειώθηκαν οι μισθοί μας, επώδυνο, αλλά εύκολο να γίνει. Τώρα που είναι η ώρα να ιδιωτικοποιηθούν οι οργανισμοί για χάρη της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, είδαμε τις Κυπριακές Αερογραμμές που τις είχαμε στον αναπνευστήρα όπως είχαμε στον αναπνευστήρα την Λαϊκή και αυτά έπεσαν πάνω μας και έκανες τεράστια ζημιά. Δεν έχω δει να γίνει τίποτε αν όχι για ιδιωτικοποίηση τουλάχιστο για εκσυγχρονισμό του συστήματος διοίκησης των ημικρατικών οργανισμών και εκσυγχρονισμός του δημόσιου τομέα, ο οποίος είναι μεγάλος, είναι πολύ γραφειοκρατικός».
24: Όσον αφορά την άποψη σας για την άμεση ανάγκη περί ριζικής αλλαγής νοοτροπιών στο τόπο μας, μπορείτε να την αναλύσετε;
«Ποια είναι η επικρατούσα νοοτροπία των κοινών μας υποθέσεων της καινούργιας πολιτείας; Είναι το βόλεμα, ‘σιώπα να περάσουμε’, ο καθένας να ταχτοποιηθεί με βάση τις διασυνδέσεις του. Η ουσία είναι ότι μπροστά πρέπει να βγαίνουν τα άτομα που έχουν γνώσεις και ικανότητες και αυτούς επιλεγούμε και όχι τους συγγενείς μας. Όταν βάλουμε κάποιο σε μια θέση υπεύθυνη δεν είναι για να βολέψει τον καθένα από εμάς, αλλά για να δημιουργήσει ένα περιβάλλον που να μπορεί ο κάθε πολίτης ο ίδιος να παίρνει πρωτοβουλίες. Άρα θέλουμε ένα κράτος που να δημιουργεί ευκαιρίες για μας για να κάνει ο καθένας την δουλειά του και όχι ένα κράτος που να μας βολεύει. Τώρα σε μια έξαρση ψάχνουμε παντού σκάνδαλα ενώ βεβαίως υπάρχουν και βεβαίως είδαμε ανικανότητες και να πω ότι ένας θεσμός τον οποίο έχω εκτιμήσει πάρα πολύ τον τελευταίο χρόνο που παρακολουθώ πως κινείται, είναι ο γενικός εισαγγελέας διότι αντιλαμβάνομαι ποσό πολύπλοκα είναι τα θέματα, όπως το έγκλημα του λευκού κολάρου, το οικονομικό έγκλημα, με τα οποία μπορούν να χαθούν δισεκατομμύρια χωρίς να έχει γίνει παρανομία. Άρα δεν είναι εύκολο να οδηγηθούν κάποιοι στην δικαιοσύνη και βλέπω τον κ. Κώστα Κληρίδη να δουλεύει πολύ μεθοδικά και χωρίς εξάρσεις. Από την άλλη, βλέπουμε το παραμικρό να γίνεται αμέσως ευκαιρία για σκάνδαλα, πρωτοσέλιδα και αυτό μας αποπροσανατολίζει από πολύ σημαντικά θέματα όπως είναι οι διαπλοκές στην Κύπρο δικηγορικών γραφείων με πολιτικούς και αξιωματούχους. Αυτές οι διαπλοκές δεν μας επέτρεπαν να διαχειριστούμε συνετά την οικονομία και τους θεσμούς και φτάσαμε εδώ που φτάσαμε».
24: Ναι αλλά τώρα τι πρέπει να γίνει για να αναπνεύσει η πραγματική οικονομία;
«Από πλευράς κράτους χρειάζεται εκσυγχρονισμός και βελτίωση του δημόσιου τομέα. Χρειάζεται, επίσης, να αναγνωρίσουμε ότι μέσα από την κρίση είναι ευκαιρία να αναδυθεί ένα νέο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης. Γιατί δεν γίνεται να έχουμε οριζόντιες περικοπές παντού. Χρειάζεται μια συγκροτημένη μελέτη για το ποιο θα είναι το μοντέλο της Κυπριακής Οικονομίας. Μπορώ να πω μερικά πράγματα. Αυτή η μελέτη δεν σημαίνει κατ΄ ανάγκην κρατικό προγραμματισμό. Σημαίνει όμως κίνητρα από πλευράς κράτους, σημαίνει δημιουργία νομικού πλαισίου που να ενθαρρύνει ορισμένα πράγματα. Για παράδειγμα, η Κύπρος θα μπορούσε να είναι ένα κέντρο παροχής υπηρεσιών logistics στα ναυτιλιακά. Για να γίνει όμως αυτό χρειάζεται τα λιμάνια μας να είναι καινοτόμα, όχι αυτήν την νοοτροπία που έχουμε δει. Χρειάζεται να συνδυαστεί και με την τεχνογνωσία των πανεπιστημίων σε θέματα logistics. Χρειάζονται κίνητρα για εταιρείες μετά που έχουμε προσελκύσει τις ναυτιλιακές εταιρείες και εταιρείες ψηλής τεχνολογίας πάνω σε logistics. Μιλούμε πάντα και δεν κάνουμε τίποτε για να γίνει η Κύπρος κέντρο εκπαιδευτικών υπηρεσιών. Μιλούμε για αξιοποίηση των προγραμμάτων Γιούνγκερ. Τα προγράμματα Γιουνγκερ μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε στην αναβάθμιση της διαδικτυακής υποδομής για να μην είναι η Κύπρος ένα νησί απομονωμένο, αλλά μέσω του διαδικτύου να είναι πολύ κοντά στην Ευρώπη. Φάνηκε ότι ο τομέας παροχής υπηρεσιών ήταν πολύ ανθεκτικός στην κρίση. Τα δικηγορικά γραφεία και οι ελεγκτικοί οίκοι είναι ακόμη εδώ και προσφέρουν καλές υπηρεσίες και θα μπορούσε η Κύπρος να είναι ένα κέντρο παροχής υπηρεσιών χρηματοοικονομικής φύσεως για επενδυτικά ταμεία και ταμεία συντάξεων. Αλλά πρέπει πρώτα να δημιουργηθεί το νομικό πλαίσιο για να το ενθαρρύνει».
24: Πότε βλέπετε επανεκκίνηση της οικονομίας όπως αναφέρει συχνά η κυβέρνηση;
«Κοιτάξτε: Το ότι φαίνεται ότι θα καταφέρουμε να ξαναβγούμε στις αγορές φέτος για αναχρηματοδότηση -ένα χρέος περίπου 3δις χρέος που λήγει- είναι πολύ θετικό. Είναι ένας ψήφος εμπιστοσύνης προς τις αγορές. Αυτό όμως δεν λύνει το πρόβλημα. Το πρόβλημα λύνεται όταν αρχίζει να μειώνεται η ανεργία, η οποία είναι ο κύριος δείκτης. Εμπειρίες από διεθνείς κρίσεις λένε ότι περνούν τουλάχιστον 2-3 χρόνια για να γυρίσουν τα πράγματα. Γιατί και από το 2013, εγώ έλεγα ότι βλέπω ανάπτυξη το 2016, νοουμένου ότι θα κάνουμε τις σωστές ενέργειες. Ήδη χάσαμε έξι μήνες συζητώντας ατέρμονα τον νόμο των εκποιήσεων και αν στους έξι μήνες αυτόν τον νόμο συζητούμε, ό,τι σας λέω τώρα να προσθέτετε και έξι μήνες στο τέλος. Όταν λέω τρία χρόνια είναι τρία χρόνια συν πόσο καιρό μας παίρνει να πάρουμε μια απόφαση».
24: Πιστεύετε ότι ανακτήθηκε η εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών προς τις τράπεζες;
«Η τράπεζα Κύπρου αν και έχει ανακεφαλοποιηθεί και έστειλε πολύ σωστά μηνύματα με μια νέα διεύθυνση διεθνών προδιαγραφών, ακόμα αντιμετωπίζεται με έλλειψη εμπιστοσύνης. Παίρνει καιρό να ξεχαστεί αυτό που έγινε. Άρα έχουμε δει να ανακτάται η διεθνώς η αξιοπιστία του τραπεζικού συστήματος και δεν βλέπω ότι οι τράπεζες μας είναι κάτι το ανατρεπτικό για να έρθει κάποιος ξένος επενδυτής στην Κύπρο. Υπάρχουν τράπεζες όπως η Russian Commercial Bank, ο συνεργατισμός, η Ελληνική, η Τράπεζα Κύπρου. Στον τραπεζικό τομέα έγιναν πολλά για εξυγίανση. Πρέπει να γίνουν οι αλλαγές που θα ενθαρρύνουν την οικονομική δραστηριότητα».
24: Όσον αφορά στην Κεντρική Τράπεζα νομίζετε ότι η κ. Γιωρκάτζη πρέπει να παραιτηθεί;
«Η αξιοπιστία είναι ένα από τα πιο ισχυρά εργαλεία που έχει μια κεντρική τράπεζα. Δηλαδή, όταν λέει κάτι να την πιστεύουν οι υποπτευόμενοι και να σέβονται, να την ακούν οι κατάθετες και οι επενδυτές και να υπάρχει εμπιστοσύνη. Όταν ο θεσμός χάσει την αξιοπιστία του, πολύ δύσκολα ανακτάται. Άρα αυτήν την στιγμή πιστεύω η αξιοπιστία της Κεντρικής Τράπεζας είναι στα χέρια της διοικητού. Η ιδία να ρωτηθεί τι θα μπορούσε να κάνει για να ανακτηθεί η αξιοπιστία της κεντρικής τράπεζας».
24: Πιστεύετε ότι ο πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει διορίσει τα σωστά άτομα στις σωστές θέσεις κλειδιά;
«Κοιτάξτε: Ο πρόεδρος δεν είχε και δεν έχει ακόμα αντιληφτεί ότι η χώρα χρειάζεται να κυβερνηθεί από αυτό που χρησιμοποίησε για να εκλεγεί στην προεδρία. Είχε ακολουθήσει ένα πολύ επιτυχημένο μοντέλο πολιτικού, αρχηγού κόμματος, με συμβιβασμούς τους οποίους καταλαβαίνω στην πολιτική. Τώρα όμως η χώρα αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα και ένας μόνο τρόπος υπάρχει να κυβερνήσεις. Βάζεις τους καλύτερους ανθρώπους, όχι αυτούς που σου φέρνουν ψήφους. Βάζεις αυτούς οι οποίοι μπορούν να λύσουν τα προβλήματα και αν καταφέρεις να λύσεις τα προβλήματα, θα λυθούν τα προβλήματα και οι ψήφοι θα έρθουν».
* Κατεβάστε δωρεάν την ηλεκτρονική έκδοση της “24” στο http://24newspaper.com.cy!
