Από τη συμφωνία των ηγετών σε μία εκδοχή του πλαισίου Γκουτέρες εξαρτά επανάληψη των διαπραγματεύσεων, αναφέρει αναλυτής του Κογκρέσου.
Οι πρόσφατες εξελίξεις δείχνουν ότι οι διαπραγματεύσεις θα μπορούσαν να επαναληφθούν πριν από το τέλος του 2018, παρόλα αυτά, η επί μακρόν επιζητούμενη δικοινοτική, ομοσπονδιακή λύση για το νησί παραμένει άπιαστη και νέες επιλογές έχουν αρχίσει να έρχονται στην επιφάνεια, είναι το συμπέρασμα του αναλυτή της Ερευνητικής Υπηρεσίας του Κογκρέσου (Congressional Research Service – CRS) Βίνσεντ Μορέλι, στη νέα έκθεση για την Κύπρο, με ημερομηνία 19 Οκτωβρίου, με τον ίδιο τίτλο από το 2010 «Κύπρος: Η επανένωση αποδεικνύεται άπιαστη». Η προηγούμενη έκθεση είχε εκδοθεί τον περασμένο Αύγουστο.
Στην περίληψη της 40σέλιδης έκθεσης, ο αναλυτής της ανεξάρτητης ερευνητικής υπηρεσίας του Κογκρέσου σημειώνει ότι «μετά από μια μακρά περίοδο προβληματισμού και από τις δύο πλευρές μετά το Κραν Μοντανά, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες διόρισε την Τζέιν Χολ Λούτ ως νέα σύμβουλο του ΟΗΕ για την Κύπρο τον Ιούλιο του 2018. Η αποστολή της ήταν να διαβουλευτεί με τους δύο Κύπριους ηγέτες και τους τρεις εγγυητές (Ελλάδα, Τουρκία και Μεγάλη Βρετανία) για να καθορίσουν εάν υπήρχαν επαρκείς συνθήκες για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ».
Αναφέρει πως η κ. Λουτ ολοκλήρωσε τις διαβουλεύσεις της το Σεπτέμβριο του 2018 και παρουσίασε την έκθεσή της στον κ. Γκουτέρες. Μετά από διαβουλεύσεις με τις δύο πλευρές κατά τη διάρκεια της συνόδου της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο, ο κ. Γκουτέρες παρουσίασε την εκτίμησή του στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, το οποίο θα συζητήσει την έκθεση και τα ευρήματά της μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου.
«Είναι απίθανο η Λουτ να άκουσε πράγματα πολύ πέραν από τις γνωστές θέσεις ή πέραν από αυτό που ανέφερε η ειδική αντιπρόσωπος του ΓΓ Ελίζαμπεθ Σπέχαρ μετά τις συναντήσεις της με τους δύο ηγέτες στις αρχές Ιουλίου. Τα ζητήματα που χωρίζουν τις δύο κοινότητες και εμπόδισαν τη λύση για δεκαετίες έχουν ξεκάθαρα προσδιοριστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα και έχουν επανειλημμένα παρουσιαστεί, συζητηθεί και, σε ορισμένες περιπτώσεις, απορριφθεί και από τις δύο πλευρές».
Παρόλα αυτά, όπως αναφέρεται, τόσο ο Αναστασιάδης όσο και ο Ακιντζί φαίνεται να έχουν βρει αρκετά (αν και όχι όλα) από τα ευρήματα της Λουτ να τους αρέσουν μετά τις συζητήσεις τους με τον Γκουτέρες, όπου και οι δύο ηγέτες πρότειναν να συναντηθούν ανεπίσημα για να συζητήσουν τα επόμενα βήματα. Αναστασιάδης και Ακιντζί συμφώνησαν αργότερα σε μια ανεπίσημη συνάντηση στις 26 Οκτωβρίου. “Ο κ. Γκουτέρες εκτίμησε ότι η δυνατότητα ενός νέου γύρου διαπραγματεύσεων παρέμεινε ζωντανή“.
Καταγράφοντας τις θέσεις των δύο ηγετών, αναφέρει ότι ο κ. Ακιντζί υποστηρίζει εδώ και καιρό ότι απλώς η συνέχιση των συνομιλιών από το σημείο που άφησαν στο Κραν Μοντανά, δεν θα οδηγήσει σε λύση. Φέρεται να του αρέσει αυτό που πιστεύει θα είναι θέση των ΗΕ, ότι οποιοσδήποτε νέος γύρος συνομιλιών θα πρέπει να έχει χρονοδιάγραμμα για μια λύση.
Για τις απόψεις του Προέδρου Αναστασιάδη αναφέρει ότι φέρεται να πιστεύει πως ο ΟΗΕ θα ενισχύσει τη θέση του ότι «οι τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις θα πρέπει να αποχωρήσουν από το νησί και ότι οι μελλοντικές εγγυήσεις ασφάλειας για το νησί θα πρέπει να λάβουν άλλη μορφή».
Ο αναλυτής της Ερευνητικής Υπηρεσίας του Κογκρέσου θεωρεί ενδιαφέρον πως «ο κ. Αναστασιάδης άρχισε να μιλάει περισσότερο για μια «χαλαρή» ομοσπονδία, με περισσότερες εξουσίες να μεταβιβάζονται στις δύο συνιστώσες πολιτείες».
Ενώ για τον Τουρκοκύπριο ηγέτη σημειώνει πως «από την πλευρά του, ο κ. Ακιντζί φαίνεται να παραμένει αντίθετος σε μια λύση δύο κρατών, η οποία προτάθηκε από την Άγκυρα, παρόλο που ορισμένοι υποστηρίζουν ότι ίσως να παραμερίστηκε προσωρινά, καθώς ο Αναστασιάδης συναντήθηκε το Σεπτέμβριο του 2018 με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών».
Για το ίδιο θέμα, ο κ. Μορέλι γράφει εκτενέστερα στο κεφάλαιο με τις εκτιμήσεις του ότι «ο Αναστασιάδης εξέπληξε πολλούς αναφέροντας δημοσίως τη σκέψη για μια αόριστη, «χαλαρή» ομοσπονδία», στην οποία οι δύο συνιστώσες πολιτείες που θα προέκυπταν κάτω από μια τέτοια ομοσπονδία θα είχαν περισσότερες εξουσίες από ό,τι είχε συζητηθεί προηγουμένως. Σύμφωνα πάντα με τις εκτιμήσεις του κ. Μορέλι, «ο Αναστασιάδης πρότεινε επίσης να διοργανωθεί διάσκεψη στην Κύπρο για να συζητηθούν οι διάφορες παράμετροι είτε μιας χαλαρής ομοσπονδίας είτε ίσως μιας συνομοσπονδίας», κατά τον ισχυρισμό του συγγραφέα της έκθεσης.
Ορισμένοι Τουρκοκύπριοι έχουν εκφράσει σκεπτικισμό για τις “εισηγήσεις” – όπως τις χαρακτηρίζει – του Προέδρου Αναστασιάδη, θεωρώντας τις είτε ως “τακτικές για κωλυσιεργία, είτε ως έναν τρόπο επίτευξης μιας διευθέτησης χωρίς να δοθεί στους Τουρκοκύπριους η πολιτική ισότητα που επιδιώκουν σε οποιοδήποτε ομοσπονδιακό επίπεδο’‘, όπως υποστηρίζει ο κ. Μορέλι.
Σύμφωνα με παρατηρητές που επικαλείται ο Βίνσεντ Μορέλι, για να επαναλάβουν οι δύο πλευρές τις διαπραγματεύσεις και να σχεδιάσουν μια πορεία για να κυβερνήσουν το νησί ως ισότιμοι εταίροι υπό κάποια μορφή ομοσπονδιακής δομής, θα πρέπει να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο ηγετών και μεταξύ των Ελληνοκυπρίων και της Άγκυρας.
”Κάποιοι πιστεύουν ότι αν οι διαπραγματεύσεις θα επαναληφθούν, πιθανώς υπό το «πλαίσιο» των έξι σημείων που πρότεινε ο Γκουτέρες τον Ιούλιο του 2017, οι δύο πλευρές θα πρέπει να παραπέμψουν τα ζητήματα που σχετίζονται με την ασφάλεια στα Ηνωμένα Έθνη και τις εγγυήτριες δυνάμεις και να επιλύσουν πρώτα τα θέματα που σχετίζονται με τη διακυβέρνηση και παραμένουν σε διαφωνία (π.χ. ομοσπονδιακή δομή, προεδρία, εκλογές, ιθαγένεια, ιδιοκτησία, οικονομία και έδαφος των πολιτειών)“.
Αυτοί οι παρατηρητές, προσθέτει, σημειώνουν ότι “και οι δύο πλευρές θα πρέπει να δώσουν έμφαση στις συγκλίσεις που έχουν επιτευχθεί μέχρι στιγμής και να αρχίσουν να δοκιμάζουν τα νερά της κοινής γνώμης για μια διευθέτηση. Εάν ο αριθμός των στρατευμάτων και οι εγγυήσεις ασφάλειας εξακολουθούν να κυριαρχούν στη συζήτηση, και οι δύο πλευρές θα έχουν ελάχιστα περιθώρια για μια πιθανή λύση”.
Σχετικά με την αμερικανική πολιτική, ο αναλυτής του Κογκρέσου αναφέρει ότι οι ΗΠΑ συνεχίζουν να επιβεβαιώνουν το μακροχρόνιο ενδιαφέρον τους για μια δίκαιη και διαρκή διευθέτηση του Κυπριακού, εν μέρει λόγω των αυξανόμενων προοπτικών η Ανατολική Μεσόγειος, συμπεριλαμβανομένης μιας ενωμένης Κύπρου, να μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο συμβάλλοντας στην περιφερειακή σταθερότητα και εξαιτίας της δυνητικής ενεργειακής ανάπτυξης στην περιοχή.
«Η κυβέρνηση και το Κογκρέσο επίσης εξέφρασαν την υποστήριξή τους στο δικαίωμα της (Κυπριακής) Δημοκρατίας να διερευνήσει τους ενεργειακούς πόρους στα χωρικά ύδατά της, απαλλαγμένη από προκλήσεις της Τουρκίας. Η θέση των Η.Π.Α. θα μπορούσε να δοκιμαστεί αργότερα μέσα στο 2018, καθώς η Exxon-Mobil προετοιμάζεται να ερευνήσει για νέα αποθέματα αερίου στα ανοικτά των ακτών της Κύπρου. Ο υφυπουργός Εξωτερικών για την Ευρώπη και την Ευρασία Γουές Μίτσελ, ο οποίος εξέφρασε την άποψη των ΗΠΑ σε αρκετές περιπτώσεις, φαίνεται να προγραμματίζει επίσκεψη στην Κύπρο πριν από τα τέλη Οκτωβρίου».
Αναφέρεται τέλος σε νομοσχέδιο που κατατέθηκε πρόσφατα στο Κογκρέσο, τόσο στη Βουλή, όσο και τη Γερουσία, ζητώντας οι Ηνωμένες Πολιτείες να άρουν τους περιορισμούς στις πωλήσεις όπλων στην Κύπρο.
Στις εκτιμήσεις της έκθεσης γράφει πως πολλοί παρατηρητές θεωρούν ότι παρά τις λιγότερο από βέλτιστες συνθήκες, υποθέτουν ότι πιθανόν κανείς από τους Κύπριους ηγέτες δεν είναι πρόθυμος να εγκαταλείψει τις διαπραγματεύσεις και ότι ο Γενικός Γραμματέας δεν θα δει πιθανά εμπόδια στην επανάληψη των συνομιλιών ως πολύ δύσκολο να υπερπηδηθούν.
«Σε αυτή την περίπτωση, η εισήγηση του Συμβουλίου Ασφαλείας πιθανόν να είναι ότι ο ΟΗΕ δεν θα πρέπει να εγκαταλείψει τις διαπραγματεύσεις. Εντούτοις, ο Γκουτέρες πιθανόν να επιμείνει όπως και οι δύο πλευρές πάρουν κάποιο χρόνο για να προετοιμάσουν ένα ολοκληρωμένο σχέδιο διαπραγμάτευσης και να είναι έτοιμες να διαπραγματευτούν μια λύση, όταν τα Ηνωμένα Έθνη δώσουν το σήμα ότι είναι έτοιμα να φιλοξενήσουν ξανά συνομιλίες».
Σε άλλο σημείο των εκτιμήσεων της έκθεσης και με αφορμή την άτυπη συνάντηση των δύο ηγετών, ο Βίνσεντ Μορέλι αναφέρει ότι ”η επανάληψη των διαπραγματεύσεων στα τέλη του 2018 ή στις αρχές του 2019 φαίνεται να εξαρτάται από το αν οι κ. Αναστασιάδης και Ακιντζί μπορούν να συμφωνήσουν σε μια εκδοχή του πλαισίου Γκουτέρες, βάσει του οποίου θα επαναληφθούν οι διαπραγματεύσεις και στο εάν θα μπορούσαν να παραμερίσουν το αδιέξοδο σε θέματα ασφαλείας, στην έναρξη αυτών των συζητήσεων“.
«Ό, τι κι αν συμβεί μετά τη συζήτηση από το Συμβούλιο Ασφαλείας ΟΗΕ της έκθεσης Λουτ και αφού το Συμβούλιο υποβάλει τις εισηγήσεις του στον κ. Γκουτέρες, ο Γενικός Γραμματέας θα πρέπει πιθανόν να πεισθεί ότι και οι δύο πλευρές έχουν αλλάξει τη νοοτροπία τους ως προς μια δέσμευση να προσπαθήσουν σοβαρά να βρουν μια λύση», γράφει.
Πηγή: ΚΥΠΕ
