Ακολουθήστε μας στο facebook και στο twitter
Βρεθήκαμε τελεσίδικα εκτός αγορών τον Μάιο του 2011, κυρίως λόγω των δημοσιονομικών μας ελλειμμάτων και της μη-διατηρισιμότητας των δημοσίων μας οικονομικών. Την ίδια στιγμή, η ελληνική οικονομία διολίσθαινε ολοένα και περισσότερο προς την χρεοκοπία, ενώ αναλυτές και επενδυτές μιλούσαν πια για τη διασύνδεση των δύο οικονομιών μέσω των τραπεζών μας.
Προειδοποιούσαμε τότε να αντιμετωπιστεί η κατάσταση και η γενεσιουργός αιτία. Αντί όμως να κλείσουμε τις τρύπες και να διακόψουμε την όποια διασύνδεση με μια οικονομία που εμφανώς πια κατέρρεε, πήγαμε και πήραμε το δάνειο για 2,5 δισεκατομμύρια από την Ρωσία (Δεκέμβριο 2011) εν μέσω πανηγυρισμών. Δάνειο το οποίο χρησιμοποιήσαμε για να αποφύγουμε πολιτικά δύσκολες αποφάσεις. Κλείνοντας προσωρινά τρύπες και σπρώχνοντας το πρόβλημα παρακάτω. Εντείνοντας το. Πολλαπλασιάζοντας το.
Την ίδια στιγμή, η μία από τις δύο μεγαλύτερες μας τράπεζες – αυτή που σήμερα κρέμεται από μια κλωστή, φορτωμένη με ελληνικά ομόλογα που είχε επαναγοράσει αντί να τα ξεφορτωθεί, ανακοίνωνε κέρδη. Εν μέσω ενός κλίματος εφορείας, μέσα σε ένα πακτωλό διαφημίσεων και ενίοτε την επιβολή όρων φίμωσης σε όσους από εμάς διερωτόμασταν πως είναι δυνατόν να παρουσιάζονται ως κερδοφόρες τράπεζες που είναι τόσο εκτεθειμένες στην καταρρέουσα ελληνική οικονομία.
Ενώ η δεύτερη μεγαλύτερη μας τράπεζα, αυτή που σήμερα έχει τόσο άδοξα σβηστεί από τον χάρτη, αιμορραγούσε από εκρρέουσες ελληνικές καταθέσεις και διέγραφε στα μουλωχτά (μη-εξυπηρετούμενα) δάνεια.
Μιλούσα έντονα τότε για την ανάγκη πώλησης των τραπεζών μας. Είτε στο σύνολό τους είτε τουλάχιστον τις ελληνικές τους εργασίες. Με σκοπό τη διάσωση της οικονομίας μας. Τότε. Όσο υπήρχε ακόμη καιρός. Όχι τώρα προσφέροντας δισεκατομμύρια κέρδη στην Τράπεζα Πειραιώς και ποιος ξέρει που αλλού.
Έτσι, με όλα τα στοιχεία της κυπριακής οικονομίας στο κόκκινο, αποκομμένοι από την όποια χρηματοδότηση, χωρίς χρήματα και με ένα δημοσιονομικό έλλειμμα εκτός ελέγχου, απροετοίμαστοι όλοι όσοι έπρεπε και όφειλαν να γνωρίζουν, συναινέσαμε ως Κύπρος για το ελληνικό κούρεμα ομολόγων. Και φορτωθήκαμε 2,5 δισεκατομμύρια περισσότερα απ’ όσο μπορούσαμε να απορροφήσουμε.
Και τότε φώναζα για ξεφόρτωμα των κυπριακών τραπεζών. Μιλούσα τότε για πώληση ακόμη και με ζημιά. Ακόμη και με προίκα την ανακεφαλαιοποίηση των 2,5 δις που να πληρώναμε εμείς. Αλλά, αντί να υιοθετήσουμε αυτή την εκ των υστέρων σωτήρια στρατηγική, αποφάσισε το πολιτικό-τραπεζικό μας κατεστημένο ότι καλύτερα το κράτος μας να στηρίξει τις τράπεζες μας, παρά να τις «κρατικοποιήσουν» ξένοι. Και έτσι, η δεύτερη μεγαλύτερη μας τράπεζα ενώ ανέβαζε τη στήριξή της από τον ELA από τα περίπου 3,5 δις στα 9,8 δις κάλεσε το κράτος να την στηρίξει με 1,8 δισεκατομμύρια κρατικοποιώντας την κατά 85%. Όπως άλλωστε ήταν προφανώς και η εξ’ αρχής πρόθεση κάποιων. Διασώζοντας, ή έτσι νόμιζαν τουλάχιστον, ενδεχομένως προνομιακούς δανειζόμενους, διαγραφές χρεών και σωρεία άλλων πρακτικών που προφανώς λάμβαναν χώρα στο ταλαίπωρο τραπεζικό μας σύστημα και που σήμερα βλέπουν το φώς.
Και έτσι, τον Ιούνιο του 2012 κατέστη επάναγκες πια η Κύπρος να αποταθεί στην Τρόικα για βοήθεια. Βοήθεια για τα 1,8 δισεκατομμύρια για τη Λαϊκή και για τα άλλα 700 εκατομμύρια για τη Τράπεζα Κύπρου. Σύνολο 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ. Βοήθεια όμως που όλοι μας αναμέναμε να διδόταν με ανάλογους όρους που επιβλήθηκαν στην Ιρλανδία η οποία αντιμετώπισε ένα κατ’ εξοχήν τραπεζικό πρόβλημα (χειρότερο και από εμάς) και διατηρούσε ένα ανάλογο φορολογικό σύστημα. Δίχως ποτέ το οικονομικό τους μοντέλο και ούτε φυσικά ο τραπεζικός τους τομέας να κατακρεουργηθεί ή να καταργηθεί. Ναι, με κάποιο σημαντικό κοινωνικό κόστος ιδιαίτερα στο δημόσιο τομέα – αλλά αυτό ήταν αναμενόμενο, ίσως και επιβαλλόμενο, δεδομένων των υπερβολών που το εν πολλοίς κουτοπόνηρο και δειλό πολιτικό μας σύστημα προστάτευε εδώ και δεκαετίες.
Αυτό που έπρεπε δηλαδή και αναμέναμε να πετύχουμε μέσα από ορθές διαπραγματεύσεις ήταν τη στήριξη του κράτους και του τραπεζικού μας συστήματος, με τουλάχιστον παρόμοιους όρους όπως σε άλλα κράτη μέλη. Δυστυχώς όμως έκτοτε αντί ορθών χειρισμών σημειώνονται σειρά τραγικών ή/και εγκληματικών λαθών από πλευράς μας αλλά και συγκεκριμένων στοχευμένων ενεργειών από πλευράς της Τρόικας και των δήθεν εταίρων μας.
Έτσι και παρά τις έντονες προειδοποιήσεις πολλών από εμάς σε κάθε ευκαιρία, χάθηκε πολύτιμος χρόνος δίνοντας την δυνατότητα σε όσους απεργάζονταν το οικονομικό μας μοντέλο να σχεδιάσουν την τελική επίθεση. Μπήκε, με βάση τα στοιχεία που σήμερα πια γνωρίζουμε, τότε και εν μέσω της πιο επιζήμιας προεκλογικής περιόδου από τον καιρό της ανεξαρτησίας μας (κάτι για το οποίο πολλάκις είχα προειδοποιήσει) για τα καλά η Λαϊκή Τράπεζα στον αναπνευστήρα – κάποιοι λένε χωρίς δυνατότητα επιστροφής. Με τον ELA να ανέρχεται πια στα όρια όχι μόνο της Λαϊκής αλλά ολόκληρου του τραπεζικού μας συστήματος. Κυριολεκτικά, από τότε η Λαϊκή κρεμόταν από μια κλωστή.
Και τότε, χαράματα 16 του Μάρτη στις Βρυξέλλες αποφάσισαν δικοί μας και ξένοι να κτυπήσουν το τραπεζικό μας σύστημα με μια βόμβα μεγατόνων για το όποιο τραπεζικό σύστημα. Ακόμη και το πιο σταθερό: ελλείψει αξιόπιστου σχεδίου βήτα από την πλευρά μας, αποφάσισαν ένα κούρεμα καταθέσεων σε όλο το τραπεζικό σύστημα. Κλείνοντας έτσι για τα καλά τον αναπνευστήρα της Λαϊκής, και αποκόπτοντας την κλωστή της όποιας εμπιστοσύνης απέμεινε στους καταθέτες μαζί με τα όνειρα χιλιάδων συμπολιτών μας.
Και έκδηλα χωρίς προφανώς ίχνος αντίληψης τι είχαν κάνει, μας έφεραν 6 σελίδες που μας είπαν ότι θα έλυναν το πρόβλημα. Και κάποιοι ακόμη επιμένουν. Έξι σελίδες, για να αντιμετωπιστεί η ελλειμματική ρευστότητα του τραπεζικού μας συστήματος και η απολεσθείσα εμπιστοσύνη των καταθετών. 6 σελίδες για να βρούμε περίπου 10 δισεκατομμύρια ELA που μας φόρτωσαν, συν άλλα 4 δις που η Τράπεζα Κύπρου είχε δανειστεί από την ΕΚΤ συν την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών μας που η Τρόικα ανέβαζε τότε στο πέραν των 10 δις.
Και μετά τη σωτήρια απόρριψη από τη βουλή αυτής της ανοησίας – έτσι ονόμασε το ευρύτερο κούρεμα καταθέσεων ο τότε υπουργός οικονομικών προτού το αποδεχτεί – ήρθε το δεύτερο eurogroup. Και πάλιν χωρίς σχέδιο βήτα. Δίχως η ευκαιρία που η βουλή έδωσε στην κυβέρνηση να αξιοποιηθεί. Έστω στον ελάχιστο βαθμό. Με τις πραγματικές όμως επιδιώξεις των Ευρωπαίων αυτή τη φορά. Αυτές για τις οποίες μας είχαν προειδοποιήσει μαθαίνουμε τώρα εδώ και καιρό. Αυτές οι επιδιώξεις για τις οποίες τα πολύπλοκα νομοσχέδια των 60 σελίδων είχαν ήδη ετοιμαστεί εδώ και μήνες.
Με αυτή να είναι δυστυχώς μόνο η αρχή. Με το κακό να συνεχίζεται και το κόστος να ανεβαίνει καθημερινά. Ώσπου επιτέλους να συνειδητοποιήσουμε όλοι ότι πρέπει να πάρουμε τις επιβαλλόμενες δύσκολες αποφάσεις. Μακριά από πολιτικές σκοπιμότητες.
Δρ. Στέλιος Πλατής
Οικονομολόγος
