Της Αλεξίας Καφετζή
Στις επικείµενες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 400 εκατοµµύρια πολίτες θα κληθούν να επιλέξουν τους εκπροσώπους τους για το µόνο θεσµικό όργανο της ΕΕ το οποίο εκλέγεται από τους πολίτες. Υπάρχουν όµως µεγάλες διαφορές στον τρόπο διεξαγωγής των εκλογών από το κάθε κράτος – µέλος της ΕΕ. Η Υπηρεσία Μελετών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε σηµείωµά της για την επικείµενη εκλογική διαδικασία τονίζει τα ακόλουθα: «Το ότι τα κράτη-µέλη έχουν την ελευθερία να αποφασίζουν για πολλές πτυχές της εκλογικής διαδικασίας µπορεί να επηρεάσει την εκλογική διαδικασία,αλλά και την ίση µεταχείριση των πολιτών της ΕΕ».
Σύµφωνα µε το σηµείωµα της Υπηρεσίας Μελετών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, οι εκλογές στην Κύπρο παρουσιάζουν τουλάχιστον οκτώ διαφορές σε σχέση µε άλλες χώρες:
• Όριο για το δικαίωµα του εκλέγειν:
Στην Κύπρο καθώς και τις περισσότερες χώρες το όριο είναι το 18ο έτος της ηλικίας του πολίτη. Παρά ταύτα, σε τέσσερα κράτη – µέλη (Βέλγιο, Γερµανία, Μάλτα και Αυστρία) το όριο είναι το 16ο έτος της ηλικίας του πολίτη, ενώ στην Ελλάδα είναι το 17ο έτος.
• Όριο για το δικαίωµα του εκλέγεσθαι:
Στις περισσότερες χώρες το όριο είναι το 18ο έτος της ηλικίας του πολίτη. Παρά ταύτα στην Κύπρο και άλλες οκτώ χώρες (Βουλγαρία, Τσεχία, Εσθονία, Ιρλανδία, Λιθουανία, Λετονία, Πολωνία και Σλοβακία) το όριο είναι το 21ο έτος της ηλικίας του πολίτη. Στη Ρουµανία το όριο είναι το 23ο έτος και στην Ελλάδα και την Ιταλία το 25ο έτος.
• Εκλογικό όριο:
Σε 15 κράτη-µέλη υπάρχει ελάχιστο εκλογικό όριο, αλλά το ποσοστό ποικίλει (5%, 4%, 3% ή 1,8%). Η Κύπρος είναι ένα από τα κράτη που εφαρµόζει ελάχιστο όριο, αλλά το ποσοστό είναι το πιο χαµηλό στην ΕΕ (1,8%). Στις περισσότερες χώρες το όριο είναι 5% (Γαλλία, Βέλγιο, Λιθουανία, Πολωνία, Σλοβακία, Τσεχία, Ρουµανία, Κροατία, Λετονία και Ουγγαρία), ενώ στην Αυστρία, Ιταλία και Σουηδία είναι 4% και στην Ελλάδα 3%. Σηµειώνεται επίσης ότι στη Γερµανία έγιναν προσπάθειες για εισαγωγή ορίου, αλλά τα σχετικά νοµοθετήµατα απορρίφθηκαν δύο φορές από το δικαστήριο (µια το 2011 και µια το 2014). Στις υπόλοιπες χώρες δεν υπάρχει ελάχιστο όριο.
• ∆ιάρκεια προεκλογικής εκστρατείας:
Στις περισσότερες χώρες -περιλαµβανοµένης της Κύπρου- δεν υπάρχουν συγκεκριµένοι κανόνες όσον αφορά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Αντίθετα, στην Πορτογαλία υπάρχει όριο για 12 ηµέρες, στη Λετονία 120 ηµέρες, στο Βέλγιο τέσσερις µήνες και στη Λιθουανία έξι µήνες.
• ∆ιάρκεια εκλογικής σιωπής:
Σε 12 κράτη-µέλη δεν υπάρχουν συγκεκριµένοι κανόνες που να καθιερώνουν περίοδο σιωπής πριν από τις εκλογές. Στις υπόλοιπες χώρες υπάρχουν µεγάλες διαφορές, αφού η περίοδος της εκλογικής σιωπής, κατά την οποία ενδέχεται να απαγορεύεται η εκλογική εκστρατεία, καλύπτει µια σειρά από θέµατα. Στις περισσότερες χώρες, περιλαµβανοµένης της Κύπρου, ο κανόνες της εκλογικής σιωπής αφορά τις τελευταίες 24 ώρες πριν από την ηµέρα των εκλογών καθώς και την ηµέρα των εκλογών. Ωστόσο υπάρχουν εξαιρέσεις από αυτόν τον κανόνα. Για παράδειγµα στη Λιθουανία και τη Γαλλία η περίοδος της σιωπής είναι µικρότερη, ενώ στη Σλοβακία είναι µεγαλύτερη.
• ∆ηµοσιοποίηση δηµοσκοπήσεων:
Στις περισσότερες χώρες η απαγόρευση της δηµοσιοποίησης αποτελεσµάτων δηµοσκοπήσεων συνδέεται µε τη διάρκεια της εκλογικής σιωπής και αφορά κυρίως τις τελευταίες 24 ώρες πριν από την ηµέρα των εκλογών καθώς και την ηµέρα των εκλογών. Στην Κύπρο αυτή η διάρκεια είναι µεγαλύτερη (7 µέρες), ενώ στην Ιταλία υπάρχει απαγόρευση 15 µέρες πριν τις εκλογές και στην Ισπανία 5 µέρες.
• Υποχρεωτική ή εθελοντική η άσκηση του δικαιώµατος του εκλέγειν:
Στις περισσότερες χώρες η συµµετοχή στην εκλογική διαδικασία είναι εθελοντική. Παρά ταύτα σε τέσσερις χώρες (Ελλάδα, Βέλγιο, Βουλγαρία και Λουξεµβούργο) είναι υποχρεωτική.
• Μετακινούµενοι πολίτες:
Όσον αφορά τη συµµετοχή στις εκλογές πολιτών που ζουν σε άλλο κράτος – µέλος της ΕΕ από τη χώρα καταγωγής τους, υπάρχουν τεράστιες διαφορές. Σύµφωνα µε το σηµείωµα της Υπηρεσίας Μελετών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η Κύπρος και ορισµένα άλλα κράτη-µέλη (∆ανία, Ελλάδα, Κροατία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουµανία) προσφέρουν στους υπηκόους τους που διαµένουν στο εξωτερικό τη δυνατότητα να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωµα στην πρεσβεία ή το προξενείο που διατηρούν στην άλλη χώρα. Σε ορισµένα κράτη-µέλη δεν είναι δυνατή η ψηφοφορία από το εξωτερικό (Τσεχία, Ιρλανδία, Μάλτα και Σλοβακία), ενώ σε άλλα κράτη-µέλη είναι δυνατή η συµµετοχή στη διαδικασία µέσω του ταχυδροµείου (Γερµανία, Λουξεµβούργο Αυστρία).
Επίσης, ορισµένα κράτη-µέλη επιτρέπουν τη συµµετοχή στην ψηφοφορία είτε ταχυδροµικώς είτε στις πρεσβείες και τα προξενεία που λειτουργούν σε άλλες χώρες (Ισπανία, Λετονία, Λιθουανία, Ουγγαρία, Σλοβενία, Φινλανδία και Σουηδία). Στην Ιταλία και τη Βουλγαρία η δυνατότητα άσκησης του εκλογικού δικαιώµατος δίνεται µόνο εάν η διαµονή στο εξωτερικό βρίσκεται σε άλλο κράτος-µέλος της ΕΕ. Η µόνη χώρα στην οποία υπάρχει η δυνατότητα της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας είναι η Εσθονία.
Πώς βλέπουν οι Κύπριοι τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Σύμφωνα με τον διαλογο, το ενδιαφέρον των Κυπρίων για τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κυµαίνεται διαχρονικά σε χαµηλά επίπεδα. Ωστόσο στις επικείµενες εκλογές το ποσοστό συµµετοχής αναµένεται ότι θα είναι αυξηµένο, καθώς την ίδια µέρα θα πραγµατοποιηθούν και οι εκλογές για την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Σε έρευνα η οποία πραγµατοποιήθηκε πρόσφατα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το 50% των Κυπρίων δήλωσαν ότι κατά πάσα πιθανότητα θα συµµετείχαν στη διαδικασία εάν οι εκλογές διεξάγονταν την επόµενη εβδοµάδα. Αντίθετα, το 34% δήλωσαν ότι δεν θα συµµετείχαν, ενώ 16% δεν τοποθετήθηκαν.
Στην ηλικιακή οµάδα άνω των 55 ετών η πρόθεση για άσκηση του εκλογικού δικαιώµατος ανήλθε στο 62%, στην οµάδα 40-54 ετών στο 50%, στην οµάδα 25-39 ετών στο 48% και στην οµάδα µέχρι 24 ετών στο 24%.
Όσον αφορά τις προσδοκίες για τα θέµατα στα οποία πρέπει να δοθεί προτεραιότητα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι Κύπριοι ιεράρχησαν στην πρώτη θέση τη δηµόσια υγεία (50%), στη δεύτερη θέση τη στήριξη της οικονοµίας και τη δηµιουργία θέσεων εργασίας (43%) και στην τρίτη θέση την καταπολέµηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισµού (42%).
Σηµειώνεται ότι οι εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο µετά από πέντε χρόνια ενδέχεται να είναι διαφορετικές.
Μεταξύ των αλλαγών που εξετάζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι η διαδικτυακή ψηφοφορία, η ποσόστωση των φύλων, η καθιέρωση µιας ηµεροµηνίας για τη διεξαγωγή των εκλογών σε όλες τις χώρες (9 Μαΐου κάθε πέντε χρόνια) και η δηµιουργία εκλογικής περιφέρειας µε 28 έδρες (επιπρόσθετες από τις έδρες που έχει η κάθε χώρα). Σ’ αυτό το σενάριο η Κύπρος θα βρίσκεται στην Οµάδα Γ µαζί µε τις χώρες µε πληθυσµό λιγότερο από 5,8 εκατοµµύρια κατοίκους.
