Ο Επίτροπος Προεδρίας για Ανθρωπιστικά Θέματα και θέματα Αποδήμων, ο Φώτης Φωτίου, διορίστηκε από τον Πρόεδρο Αναστασιάδη τον Σεπτέμβριο του 2014. Ο ίδιος συμμετείχε σε πολλά διεθνή σεμινάρια και επιτροπές εργασίας τόσο στην Κύπρο όσο και στο Εξωτερικό που σχετίζονται με την Ευρωπαϊκή Ένωση, την ενέργεια τον τουρισμό, την αγροτική οικονομία, το περιβάλλον, την κοινή πολιτική ασφάλειας και άμυνας της Ε.Ε, τις γεωπολιτικές και γεωστρατηγικές εξελίξεις στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, την στρατηγική διεθνών επιχειρήσεων και άλλα οικονομικά και κοινωνικά θέματα.
Ένα από τα πιο σημαντικά καθήκοντα του κ. Φωτίου, είναι η ευθύνη της διαχείρισης των θεμάτων που αφορούν τους Αγνοούμενους, τους Εγκλωβισμένους και τους Παθόντες της τουρκικής εισβολής.
Η τύχη των αγνοουμένων, οι προσπάθειες που γίνονται, η θέση της Τουρκίας για το θέμα και άλλα πολλά θέσαμε ενώπιον του κ.Φώτη Φωτίου ο οποίος ήταν ιδιαίτερα αποκαλυπτικός.
Πώς προχώρησε μέσα στο 2018 η προσπάθεια διευκρίνισης της τύχης των αγνοουμένων; Που έχουμε εκσκαφές αυτή την περίοδο;
Η διευκρίνιση της τύχης ενός εκάστου των αγνοουμένων μας με πειστικά και αποδεικτικά στοιχεία αποτελούσε και αποτελεί πάγια και διαχρονική θέση όλων μας. Οι οικογένειες έχουν δικαιώματα τα οποία προνοούνται από τις διεθνείς συμβάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο για την αποκατάσταση και το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τόσο των ιδίων των οικογενειών όσο και των αγνοουμένων.
Η κατοχική δύναμη, η οποία ευθύνεται τόσο για τη δημιουργία όσο και για τη συντήρηση για σχεδόν μισό αιώνα της τραγωδίας των αγνοουμένων δεν επιδεικνύει, δυστυχώς, την αναγκαία συνεργασία και βούληση για επίλυση της τραγωδίας. Αποτέλεσμα της απαράδεκτης και απάνθρωπης στάσης της Τουρκίας είναι η τραγική κατάσταση που έχουν περιέλθει οι προσπάθειες στα πλαίσια των εκταφών της ΔΕΑ.
Είναι τραγικό ότι για το 2018 έχουν εντοπιστεί περίπου 10 λείψανα ή μέρος λειψάνων Ελληνοκυπρίων στις κατεχόμενες περιοχές. Η κατάσταση είναι χειρότερη από το 2017 όπου είχαν εντοπιστεί περίπου 40 λείψανα ή μέρος λειψάνων. Η κατάσταση αυτή είναι απαράδεκτη και προκλητική. Αν αναλογιστεί κανείς ότι εξακολουθούν να είναι καταχωρημένες στη ΔΕΑ περίπου ακόμα 850 υποθέσεις αγνοουμένων μας, αντιλαμβάνεται κάποιος με αυτούς τους ρυθμούς και αποτελέσματα πόσα χρόνια ή δεκαετίες θα χρειαστούν για να δοθούν οι απαντήσεις που δικαιούνται οι οικογένειες και πόσο επιπρόσθετο πόνο και αγωνία επωμίζονται καθημερινά οι οικογένειες που αναμένουν.
Έχετε δηλώσει ότι για να έχουμε ουσιαστικά αποτελέσματα στο θέμα των αγνοουμένων πρέπει η Τουρκία να ανοίξει τα αρχεία του κατοχικού στρατού. Υπάρχει κάποια ανταπόκριση;
Είναι σε όλους γνωστό και αποδεκτό ότι το κλειδί για πρόοδο στις προσπάθειες επίλυσης της τραγωδίας των αγνοουμένων αλλά και του κυπριακού βρίσκεται στα χέρια της κατοχικής δύναμης. Η οποιαδήποτε πρόοδος συναρτάται και εξαρτάται απόλυτα από το επίπεδο συνεργασίας της κατοχικής δύναμης και τη βούλησή της να πάρει τις αναγκαίες πολιτικές και ανθρωπιστικές αποφάσεις. Δυστυχώς όπως έχω επανειλημμένα δηλώσει η τουρκική αδιαλλαξία συνεχίζεται όπως και στις προηγούμενες δεκαετίες για ένα ανθρωπιστικό πρόβλημα που προκαλεί τόσο πόνο και δυστυχία σε χιλιάδες συμπατριώτες μας.
Ενδεικτική είναι και η στάση της Τουρκίας στο θέμα των αρχείων. Ενώ υπήρξε συμφωνία για να δοθούν στοιχεία από τα αρχεία του τουρκικού στρατού, εντούτοις, όπως και για άλλα θέματα η κατοχική δύναμη προβάλλει προσκόμματα και δικαιολογίες και αρνείται να υλοποιήσει τα όσα έχουν συμφωνηθεί. Ναι, στα αρχεία του τουρκικού στρατού υπάρχουν εκείνες οι πληροφορίες και τα στοιχεία που μπορούν και σίγουρα θα συμβάλουν με μεγάλο και ουσιαστικό τρόπο στην επίλυση της τραγωδίας των αγνοουμένων. Αναφέρομαι σε πληροφορίες για τους χώρους ταφής που δημιούργησε ο τουρκικός στρατός μετά από περισυλλογές των νεκρών από τα πεδία των μαχών.
Τις πληροφορίες αυτές τις είχε ζητήσει με επιστολή του πριν χρόνια και ο πρώην Γενικός Γραμματέας των Ην.Εθνών. Δυστυχώς, καμία ανταπόκριση από πλευράς κατοχικής δύναμης. Το ίδιο ισχύει και για τις πληροφορίες που κατέχει ο τουρκικός στρατός για τους χώρους επαναταφής των λειψάνων από χώρους ταφής που έτυχαν σκόπιμης επέμβασης, όπως και πληροφορίες για τις συνθήκες σύλληψής και κράτησης εκατοντάδων αγνοουμένων μας. Αυτό είναι ένα δεύτερο έγκλημα για το οποίο υπάρχουν τα στοιχεία στα αρχεία του τουρκικού στρατού.
Είναι πασιφανές ότι χωρίς τη συνεργασία της κατοχικής δύναμης και τα στοιχεία που υπάρχουν στα αρχεία του τουρκικού στρατού οι προσπάθειες επίλυσης της τραγωδίας των αγνοουμένων δυσχεραίνουν μέρα με τη μέρα.
Στις επαφές σας με πρέσβεις και αξιωματούχους των Ηνωμένων Εθνών και της Ε/Ε τι αποκομίσατε για το θέμα των αγνοουμένων;
Πάντοτε η προβολή της τραγωδίας των αγνοουμένων και των οικογενειών τους αποτελούσε και αποτελεί μια από τις προτεραιότητες μας τόσο σε συναντήσεις μας εντός Κύπρου όσο και σε επαφές μας στο εξωτερικό. Σε όλους τίθενται από μέρους μας όλα τα προβλήματα και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι προσπάθειές μας για να δοθούν απαντήσεις στις οικογένειες των αγνοουμένων μας.
Ζητούμε από όλους και από τον καθένα ξεχωριστά να βοηθήσουν στην άρση της τουρκικής αδιαλλαξίας καθώς και στην εφαρμογή και υλοποίηση από την κατοχική δύναμη των αρχών του ανθρωπιστικού δικαίου και των αποφάσεων του ΕΔΑΔ. Είναι γεγονός ότι υπάρχει πάντοτε μια θετική τοποθέτηση από όλους τους συνομιλητές μας, κάτι όμως που δεν μεταφράζεται πρακτικά σε συγκεκριμένα βήματα, πρωτοβουλίες και αποτελέσματα. Ανεξάρτητα, όμως, εμείς θα συνεχίσουμε να προβάλλουμε και να διεκδικούμε τα δίκαια και τα δικαιώματα των αγνοουμένων μας και των συγγενών τους.
Τι μπορούν να αναμένουν οι συγγενείς των αγνοουμένων από τις μέχρι τώρα εξελίξεις;
Είναι μια δύσκολη ερώτηση επειδή η απάντηση δεν εξαρτάται από τις δικές μας ενέργειες και πράξεις. Το μόνο που μπορώ να δηλώσω ταπεινά και με σεβασμό προς όλες τις οικογένειες των αγνοουμένων μας είναι ότι οι προσπάθειές μας ανεξάρτητα από τις δυσκολίες και τα προβλήματα θα συνεχιστούν για να δοθούν οι απαντήσεις και στην τελευταία οικογένεια αγνοουμένου μας. Αυτό αποτελεί για όλους μας ιερό χρέος και υποχρέωση απέναντι στις οικογένειες των ηρώων μας που φύλαξαν σε αντίξοες και άνισες συνθήκες τις Θερμοπύλες τις Κύπρου από τις ορδές του Αττίλα.
Υπάρχει όντως αύξηση στις αιτήσεις για εγκατάσταση ε/κ στην Καρπασία και Μαρωνιτών στα χωριά τους;
Από αξιολόγηση των αιτήσεων για επανεγκατάσταση στα κατεχόμενα χωριά μας στη Καρπασία και στο Κορμακίτη που ζουν εγκλωβισμένοι μας, ιδιαίτερα τα τελευταία δύο χρόνια, διαπιστώνεται ότι υπάρχει ενδιαφέρον αυτών που επιθυμούν να επανεγκατασταθούν.
Στα πλαίσια αυτά, έχει ετοιμαστεί και θα τεθεί σύντομα σε εφαρμογή σχέδιο με σημαντικά κίνητρα για να βοηθήσει νεαρά ζευγάρια να επανεγκατασταθούν, ενώ βελτιώσεις θα υπάρξουν και στο υφιστάμενο σχέδιο επανεγκατάστασης. Χρειαζόμαστε αυτά τα νεαρά ζευγάρια ιδιαίτερα στην Καρπασία γιατί αυτό θα διασφαλίσει τη συνέχεια της λειτουργίας του ιστορικού μας σχολείου στο Ρισζοκάρπασο όπου σήμερα φοιτούν 47 μαθητές.
Στόχος ασφαλώς είναι ο τερματισμός της κατοχής και η επανένωση της πατρίδας μας ώστε όλοι οι πρόσφυγες να μπορέσουν να επιστρέψουν στις πατρογονικές τους εστίες με κατοχυρωμένα όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Πέντε περίπου χρόνια μετά την οικονομική κρίση, υπάρχουν απόδημοι που αποφασίζουν να επιστρέψουν στην πατρίδα; Ποια προβλήματα αντιμετωπίζουν και πως τους βοηθάτε;
Πριν ξεκινήσει η οικονομική κρίση υπήρχε μια αυξητική τάση συμπατριωτών μας που ζουν στο εξωτερικό για να επαναπατρισθούν, ιδιαίτερα από την Νότια Αφρική και το Ηνωμένο Βασίλειο. Δυστυχώς η οικονομική κρίση μείωσε αρκετά το ενδιαφέρον για επαναπατρισμό. Ευχή όλων τώρα που η οικονομία μας ανακάμπτει να μπορέσουν όσοι το επιθυμούν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους.
Από τις επαφές που έχουμε με τους Συνδέσμους των Επαναπατρισθέντων Κυπρίων και από τις τηλεφωνικές κλήσεις που δεχόμαστε στο γραφείο μας, επί τακτικής βάσης, διαφαίνεται ότι τα συνήθη προβλήματα που τους απασχολούν αφορούν θέματα πολιτικογράφησης, εκπαίδευσης, στρατιωτικής θητείας, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, προσφυγικής ταυτότητας, κλπ.
Το γραφείο Επιτρόπου Προεδρίας, μεταξύ πολλών άλλων δράσεων που περιέχει η Εθνική Στρατηγική για την Διασπορά, έχει προχωρήσει σε συνεργασία με ιδιωτικό πανεπιστήμιο στην Κύπρο, στην ανάθεση δημιουργίας ενός σύγχρονου Οδηγού Ενημέρωσης των συμπατριωτών μας που έχουν επαναπατρισθεί ή που ζουν στο εξωτερικό με όλα τα απαραίτητα στοιχεία, πληροφορίες, νομοθεσίες, κανονισμούς που πρέπει να γνωρίζουν.
Της Νικολέτας Χρήστου
