Εκδήλωση προς τιμή της Ρίτας Σούπερμαν και της Άννας Αριστοτέλους
ΤΟΥ ΜΑΡΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Μια μεγάλη έκπληξη περίμενε τους φίλους της γνωστής οργάνωσης προστασίας γυναικών θυμάτων σωματεμπορίου Cyprus Stop Trafficking την Τετάρτη 8 Ιουλίου 2020 σε εκδήλωση σε εστιατόριο στην παλιά Λευκωσία, προς τιμή της Ρίτας Σούπερμαν και της Άννας Αριστοτέλους, όταν η Επίτιμη Πρόεδρος της οργάνωσης Ανδρούλα Χριστοφίδου Henriques ανακοίνωσε ότι αποχωρεί από την ηγεσία της οργάνωσης και ότι θα την αντικαταστήσει ως Διευθύντρια του Cyprus Stop Trafficking η Παρασκευή Τζέου που εργάζεται μαζί της από τον Γενάρη 2020.
«Ευχαριστώ Άννα και Ρίτα, δεν πάνε όλα χαμένα»…
«Φεύγοντας» είπε σε σύντομο χαιρετισμό της η κυρία Henriques, «θέλω να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ στη Ρίτα Σούπερμαν, τέως Υπεύθυνη του Γραφείου Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων της Αστυνομίας και στη Διευθύντρια του Τμήματος Φυλακών Άννα Αριστοτέλους που τιμούν την Κύπρο διεθνώς. Η Άννα Αριστοτέλους έχει καταφέρει κάτι πρωτόγνωρο, να κάνει τις κυπριακές Φυλακές πρότυπο φυλακών που να τις θαυμάζει όλη η Ευρώπη. Όταν η Άννα ανέλαβε τη Διεύθυνση των Φυλακών, οι φυλακές ήταν ένας χώρος όπου έμπαινες κακός και έβγαινες χειρότερος, αν δεν προτιμούσες να αυτοκτονήσεις. Τώρα, οι Φυλακές έχουν μεταμορφωθεί σε σχολείο. Τα τρία τέταρτα των φυλακισμένων φοιτούν σε Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο ακόμα και σε Πανεπιστήμιο. Έχουν γίνει ένα πραγματικό αναμορφωτήριο, όπου υπάρχει σεβασμός για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Θα ήθελα η Άννα να ήταν παρούσα για να μας πει περισσότερα για το έργο της, αλλά δυστυχώς την τελευταία στιγμή παρουσιάστηκε κάποιο σοβαρό εμπόδιο και έτσι δεν έχουμε την ευχαρίστηση να την έχουμε μαζί μας.
Η Ρίτα Σούπερμαν κατάφερε η Κύπρος να συγκαταλέγεται στην αναφορά του State Department, μεταξύ των πιο πολιτισμένων χωρών όσον αφορά την καταδίωξη του ειδεχθούς εγκλήματος της εμπορίας προσώπων. Όταν η Υπαστυνόμος Ρίτα Σούπερμαν ανέλαβε το Γραφείο Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων της Αστυνομίας το 2005, κανένας στην Κύπρο δεν ήξερε τι σήμαινε εμπορία προσώπων και όλοι αρνιόντουσαν ότι υπήρχε υποχρεωτική εκπόρνευση, παρόλο που έγκυρα περιοδικά του εξωτερικού δημοσίευαν άρθρα με τίτλους όπως «Κύπρος η Καταραμένη Νήσος». Όπως είπε κάποτε ένας πρώην Υπουργός, οι νεαρές που σεξυπηρετούσαν τους εντιμότατους πελάτες των 108 καμπαρέ που λειτουργούσαν τότε στη μεγαλόνησο, ήταν όλες πόρνες και είχαν όνειρό τους να έρθουν να δουλέψουν στην Κύπρο. Κι ένας πρώην Γενικός Εισαγγελέας είπε σε μια ξένη δημοσιογράφο ότι «εμείς στην Κύπρο είμαστε καλοί άνθρωποι και αν κάποια κοπέλα ζητήσει βοήθεια από οποιοδήποτε περαστικό, αυτός θα τρέξει να την βοηθήσει». Ο ίδιος Γενικός Εισαγγελέας είπε επίσης, το 2009 ότι «αν η Κύπρος έχει κακό όνομα στο εξωτερικό, είναι γιατί εμείς τα λέμε, αντί να τα κρύβουμε». Χάρη στη Ρίτα όμως, και στους αστυνομικούς που στελέχωναν (και στελεχώνουν) το γραφείο της, σήμερα η λέξη trafficking, η διεθνής λέξη που σημαίνει εμπορία προσώπων, έχει γίνει μέρος του κυπριακού λεξιλογίου. Εξάλλου, η Ρίτα, μαζί με ΜΚΟ και βουλευτές, πέτυχαν την κατάργηση των περίφημων artist visas και την ποινικοποίηση των πελατών αυτού του ειδεχθούς εμπορίου. Αυτά είναι μεγάλα βήματα προς τα εμπρός, μάχες που κερδήθηκαν. Άραγε θα κερδίσουμε και τον πόλεμο; Άραγε θα καταλάβουν οι άνθρωποι μια μέρα ότι είναι βαρβαρότητα να αγοράζεις και να πουλάς ανθρώπους σαν να είναι ζώα ή αντικείμενα; Άραγε θα καταλάβουν ορισμένοι Δικαστές ότι είναι ντροπή για τη Δικαιοσύνη να πιστεύεις στη μαρτυρία υπαλλήλων των καμπαρέ και να θεωρείς αναξιόπιστες μάρτυρες, θύματα εμπορίας που αναγνωρίστηκαν σαν τέτοια από την Αστυνομία; Είναι πολύ ελπιδοφόρο, σε μια εποχή που οι περισσότεροι άνθρωποι που βρίσκονται σε κάποιες θέσεις εξουσίας πατούν επί πτωμάτων για το χρήμα και που κάποιοι άλλοι πουλούν την πατρίδα τους κομμάτι-κομμάτι, να υπάρχουν άνθρωποι που βάζουν στόχο της ζωής τους να βοηθούν ευάλωτες ομάδες και να φανούν αντάξιοι της θέσης που κατέχουν, μη σκεπτόμενοι κόπους και κινδύνους. Ευχαριστώ Άννα και Ρίτα που υπάρχετε. Ευχαριστώ που δίνετε σε όλους μας ελπίδες ότι όλα δεν πάνε χαμένα».
«Από την καρδιά και τη ψυχή μου»
Σε σύντομη αντιφώνηση της η Ρίτα Σούπερμαν ευχαρίστησε την Ανδρούλα Henriques για τα καλά της λόγια και την οργάνωση Cyprus Stop Trafficking «για την άψογη συνεργασία που είχαμε τόσα πολλά χρόνια» και συνέχισε: «Δεν έχω προετοιμάσει ομιλία, προτιμώ να μιλώ από την καρδιά και τη ψυχή μου όταν βρίσκομαι σε τέτοιες συγκεντρώσεις. Αρχίζω με μια αποτίμηση του έργου μας στο Γραφείο Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων της Αστυνομίας (ΓΚΕΠ) για 15 χρόνια…Μετατέθηκα εκεί το 2005 και αρχικά δουλεύαμε εκεί δύο άτομα(!). Το ένα άτομο εξυπηρετούσε μάλιστα και το Γραφείο Χουλιγκανισμού. Ήταν σαν να μας είχαν πετάξει σε ένα ωκεανό και προσπαθούσαμε να βγούμε έξω – δεν ξέραμε τι ήταν η εμπορία προσώπων, δεν είχαμε ιδέα τι θα αντιμετωπίζαμε…Αρχίσαμε σιγά σιγά ν’ ανακαλύπτουμε τι ήταν αυτό το φαινόμενο και τι έπρεπε να κάνουμε. Στην πορεία γίναμε τρείς και ο δικός μου ρόλος ήταν συντονιστικός. Όταν αρχίσαμε να κάνουμε κάποιο έργο εκείνα τα χρόνια που το trafficking ήταν στις «δόξες» του, με όλα εκείνα τα καμπαρέ που υπήρχαν τότε στην Κύπρο, άρχισε και ο πόλεμος εκ των έσω, αρχικά. Προσπαθούσαμε αρχικά να εμπεδώσουμε σε ηγετικά στελέχη της Αστυνομίας τι είναι η εμπορία, ποιες είναι οι ευθύνες μας, τι πρέπει να κάνουμε, ότι οι κοπέλες θύματα εμπορίας δεν είναι πόρνες, ότι δεν είναι ζώα, ότι είναι άνθρωποι…Αντιμετωπίσαμε τότε κάποιες αντιλήψεις ότι «η θέση της γυναίκας είναι να χορεύει πάνω στο στύλλο», ότι «καλά εμείς είμαστε τόσα χρόνια μέσα στη νύχτα δεν ξέρουμε τι γίνεται και θα μας πεις εσύ μάνα μου, μια κοπέλα που ήρθες τώρα;». Πραγματικά ο πόλεμος ήταν μεγάλος…Να σας πω κάποια παραδείγματα. Χρειάστηκε να σώσουμε κάποιες κοπέλες που τις είχαμε βγάλει από καμπαρέ και εμείς τα τρία άτομα που δουλεύαμε στο Γραφείο, τις κρύβαμε με προσωπική μας ευθύνη σε διάφορους χώρους στην Κύπρο, αφού τότε δεν υπήρχαν καταφύγια. Εδώ να σημειώσω ότι στάθηκα και τυχερή γιατί σε Γραφεία της Αστυνομίας που στήριζαν το έργο του δικού μου Γραφείου, εργαζόταν ο σύζυγος μου – Γραφείο Συλλογής Πληροφοριών, Ουλαμός Πρόληψης Εγκλημάτων – οπότε γνωρίζαμε από πρώτο χέρι τις αντιδράσεις του υπόκοσμου και μπορούσαμε να προχωρήσουμε παρακάτω, στηρίζοντας ο ένας τον άλλο. Σιγά σιγά καταφέραμε και καταργήθηκε το artist visa, ενώ πολλές κοπέλες τις πήραν μέσα από τα χέρια μας, μέσα από καταφύγια και τις εξαφάνισαν. Μέσα σε όλο αυτό τον κυκεώνα ήρθε η κυρία Ανδρούλα Χριστοφίδου και το Cyprus Stop Trafficking, που αρχικά μας έκανε τη ζωή μας πολύ δύσκολη…Θυμάμαι χαρακτηριστικά, μια φορά διευθετούσε συναντήσεις με υπόπτους σε ξενοδοχείο κι εμείς ήμασταν αναγκασμένοι να τρέχουμε ξοπίσω μήπως πάθει τίποτε, ή για να τους συλλάβουμε…Η κυρία Ανδρούλα μας έφερνε κάθε μέρα προ των ευθυνών μας και γι’ αυτό την ευχαριστώ, γιατί πραγματικά συνέβαλε στο να δημιουργήσουμε μια πολύ καλή ομάδα. Τελοσπάντων περάσαμε μέσα από πολύ δύσκολες καταστάσεις, πρώτα λόγω των αντιλήψεων της κοινωνίας και των συναδέλφων μας…Σιγά σιγά γίναμε δώδεκα, το Γραφείο μας έγινε επιχειρησιακό και πετύχαμε πολλά σε νομοθετικό επίπεδο, στην αναβάθμιση του ίδιου του Γραφείου, στην ανάληψη επιχειρήσεων. Επίσης στο ΟΠΕ Λευκωσίας δημιουργήθηκε Τμήμα για τη διερεύνηση των πληροφοριών για την πορνεία και για επιχειρησιακούς σκοπούς και καμιά επιχείρηση που οργανώσαμε, δεν απέτυχε. Δυστυχώς τώρα καταργήθηκε αυτό το Τμήμα…Έγιναν πολλά, όμως γνωρίζοντας εκ των έσω τα όσα έπρεπε να είχαν γίνει στα τόσα χρόνια, νιώθω μαζί με ικανοποίηση και απογοήτευση, γιατί η εμπορία προσώπων δεν είναι κάτι που κτίζεται σιγά σιγά, αλλά απαιτεί συνεχή εγρήγορση, αναβάθμιση, εκπαίδευση. Κι ο λόγος είναι ότι η εμπορία προσώπων αλλάζει μορφές μέρα με τη μέρα. Σήμερα δεν υπάρχουν καμπαρέ, δεν υπάρχει τόση βία, όμως η εμπορία υπάρχει ακόμα, μέσα από διαφορετικούς τρόπους στρατολόγησης και εκμετάλλευσης των θυμάτων. Αυτό δεν μπορούμε να το ανακαλύπτουμε εκ των υστέρων, αλλά πρέπει να το γνωρίζουμε εν τη γενέσει του. Στο σημείο αυτό να πω ότι έχω δει τη Διεθνή Έκθεση του Αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών για την Εμπορία Προσώπων που κυκλοφόρησε τον Ιούνιο 2020 και κατατάσσει τις χώρες σε κατηγορίες και για καλή μας τύχη, ως Κύπρος παραμείναμε στην Κατηγορία 1. Αυτό είναι πολύ καλό για την Κύπρο, γιατί χώρες που παραδοσιακά ήταν στην Κατηγορία 1 όπως η Γερμανία και η Ιταλία, βρίσκονται σήμερα στην Κατηγορία 2 (Tier 2), ενώ η Ιρλανδία που πολλοί μπορεί να τη θεωρούν και ως χώρα-υπόδειγμα καταπολέμησης του trafficking υποβαθμίστηκε στην Κατηγορία 2 Υπό Επιτήρηση (Tier 2 Watch List). Οπότε θέλω να κρούσω τον κώδωνα του κινδύνου προς τις Υπηρεσίες, ότι πολύ εύκολα μπορεί και η Κύπρος να υποβαθμιστεί. Κρατηθήκαμε στην Κατηγορία 1 γιατί, σύμφωνα με την Έκθεση, φέτος αυξήθηκαν οι ποινές για τους δράστες και έχει ποινικοποιηθεί η αγορά ερωτικών υπηρεσιών από θύματα εμπορίας προσώπων. Όμως καταγράφεται στην Έκθεση ότι φέτος δεν υπήρχαν καταδίκες, ότι φέτος ήταν μειωμένες οι αναγνωρίσεις θυμάτων και μειωμένος ο αριθμός των υπόπτων κι αυτό εγώ το σημειώνω ως μια προειδοποίηση και θεωρώ ότι δεν πρέπει να επαναπαυτούμε στην καλή θέση που πήραμε φέτος. Τελειώνω επαναλαμβάνοντας ότι με το Cyprus Stop Trafficking συνεργαστήκαμε άψογα κι ελπίζω ότι με την Παρασκευή Τζέου την οποία συγχαίρω ως νέα Διευθύντρια της οργάνωσης, θα συνεχίσουμε την καλή συνεργασία. Είμαι στη διάθεση όλων σας, δεν έφυγα από την Αστυνομία για να ξεκουραστώ, έφυγα για να συνεχίσω, έφυγα για να έχω φωνή».
Απαντώντας σε ερώτηση του υπογράφοντος για το πώς σχολιάζει την ανάληψη της ηγεσίας του ΓΚΕΠ από την Ελένη Μιχαήλ, η Ρίτα Σούπερμαν ανέφερε ότι «η Ελένη Μιχαήλ είναι μια άξια Υπαστυνόμος…φυσικά χρειάζεται να εμπλακεί στο θέμα του trafficking γιατί δεν είχε προηγούμενη εμπλοκή κι ελπίζω ότι θα τα καταφέρει».
Στη διάρκεια της εκδήλωσης η Ρίτα Σούπερμαν πρόσφερε στην οργάνωση ως συμβολικό δώρο, ένα όμορφο πίνακα υπογραμμισμένο με τη λατινική φράση «ο ήλιος λάμπει για όλους», που το παρέλαβε η Παρασκευή Τζέου.
Το δεύτερο καταφύγιο ανήλικων μαμάδων
Στη συνέχεια πήρε και πάλι τον λόγο η Ανδρούλα Χριστοφίδου Henriques που είπε τα εξής: «Έχουμε ως οργάνωση ένα καταφύγιο όπου φιλοξενούμε θύματα εμπορίας αναγνωρισμένα από το ΓΚΕΠ και θέλω να πω ότι αυτές οι κοπέλες είναι βασικά υπό την ευθύνη των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας (ΥΚΕ) και ότι πρέπει να έχουν ψυχολογική στήριξη για να ενταχθούν στην κοινωνία και να βρουν δουλειά. Οι λειτουργοί των ΥΚΕ κάνουν ό,τι μπορούν, αλλά πρέπει να κάνουν και πολλά που δεν μπορούν. Εμείς γι’ αυτό έχουμε το καταφύγιο, για να προσφέρουμε τις υπηρεσίες που δεν μπορούν να προσφέρουν οι λειτουργοί των ΥΚΕ, με τις οποίες οι σχέσεις μας ήταν κατά καιρούς τρικυμιώδεις, έως πολύ τρικυμιώδεις…Θέλω όμως να σας μιλήσω και για το άλλο καταφύγιο μας στη Λακατάμια, που αρχίσαμε να το λειτουργούμε όταν οι ΥΚΕ μας έφεραν μια μέρα μια ανήλικη κοπέλα 16 χρονών με ένα μωρό που σήμερα είναι 3 χρόνων. Η κοπέλα είχε αναγνωρισθεί από την Αστυνομία ως θύμα εμπορίας. Έτσι η οργάνωση μας βρέθηκε υπεύθυνη ενός δεύτερου καταφυγίου με ασυνόδευτες ανήλικες έγκυες ή με βρέφη. Και γιατί αυτά τα θύματα βιασμού να μη μπορούν να φιλοξενηθούν στις Στέγες Ανηλίκων του κράτους οι οποίες λειτουργούν αρκετά ικανοποιητικά; Μία από τις απαντήσεις που πήραμε, ήταν ότι οι Στέγες Ανηλίκων δεν είναι κατάλληλες για βρέφη! Στην αρχή φιλοξενούσαμε τις νεαρές στο Open House, δηλαδή το καταφύγιο της οργάνωσης όπου φιλοξενούνται αναγνωρισμένα από την Αστυνομία θύματα εμπορίας. Επειδή όμως δεν θέλαμε να καταντήσει το Open House βρεφοκομείο και αφού η κυβέρνηση για λόγους που μόνο αυτή γνωρίζει, δεν μπορούσε να οργανώσει μια καινούρια υποδομή ειδική για πολύ νεαρές μητέρες με βρέφη, που βρέθηκαν σε μια ξένη χώρα χωρίς να γνωρίζουν τη γλώσσα και χωρίς να έχουν κανένα γνωστό, αναλάβαμε εμείς αυτό το χώρο φιλοξενίας, μετά που μας το ζήτησε η αρμόδια Υπουργός κυρία Ζέτα Αιμιλιανίδου. Εμείς οργανώσαμε το καταφύγιο και οι ΥΚΕ πληρώνουν για τη λειτουργία του. Έτσι η οργάνωση μας βρέθηκε μπλεγμένη με ένα καταφύγιο που χρειάζεται απαραιτήτως όχι μόνο χρήματα, αλλά και προσωπικό. Το Γραφείο Εξευρέσεως Εργασίας μας έστειλε πέντε άνεργες κοινωνικές λειτουργούς οι οποίες όμως ετράπησαν σε φυγή, μπροστά στον όγκο των προβλημάτων που θα αντιμετώπιζαν και το χαμηλό ύψος του μισθού που θα έπαιρναν. Είναι αλήθεια ότι ξεχάσαμε να υπογραμμίσουμε ότι ένα από τα απαιτούμενα προσόντα για μία τέτοια θέση, είναι να είσαι…μαζοχίστρια. Για να δουλέψει ένα καταφύγιο που αυτή τη στιγμή φιλοξενεί πέντε νεαρές μαμάδες εκ των οποίων οι τρείς ανήλικες και πέντε βρέφη – και μπορεί ο αριθμός των φιλοξενούμενων να αυξάνεται από τη μια μέρα στην άλλη – χρειάζεται μια στελέχωση με βάρδιες, όπως αυτή του κυβερνητικού καταφυγίου ή των Στεγών Ανηλίκων. Και αν ακόμα οι ΥΚΕ δεν αρνηθούν να αναλάβουν τα έξοδα μιας τέτοιας στελέχωσης, η οργάνωση μας δεν επιθυμεί να αναλάβει ένα καταφύγιο που να μην έχει σχέση με την εμπορία προσώπων. Πιστεύουμε ότι αυτό εμπίπτει στις υποχρεώσεις των ΥΚΕ και αν το να οργανώσουν μια καινούρια Στέγη θα χρειαστούν τρία χρόνια και αναρίθμητες επιστολές και δεν ξέρω πόσους τόνους άλλων χαρτιών, ας μην το ονομάσουν Στέγη Ανηλίκων, ας του δώσουν ένα όνομα πιο ρομαντικό – π. χ. «λουλουδότοπος», «μαργαρίτες», «λιβαδάκι» ή κάτι παρόμοιο…Αρνούμαστε να επωμισθούμε την ευθύνη των βρεφών που αρρωσταίνουν όπως όλοι ξέρουμε πολύ συχνά και έχουν ιδιαίτερη προτίμηση να αρρωσταίνουν τη νύχτα…Ένα πολύ χαριτωμένο αγοράκι 18μηνών είχε την…αναίδεια να έχει πυρετό και τηλεφωνήσαμε αμέσως στην Παιδίατρο, που αφού μας είπε να του δώσουμε φάρμακο για τον πυρετό, πρόσθεσε ότι αν δεν πέσει ο πυρετός και αν το μωρό κάνει εμετό, τότε να το πάρουμε αμέσως στο Νοσοκομείο. Και έτσι η ώρα 10 το βράδυ, μια από τις εθελόντριες μας βρέθηκε με τη μητέρα και το βρέφος πρώτα στο Γενικό Νοσοκομείο και μετά στο Μακάρειο και με τη βοήθεια του Θεού η ώρα 12 τα μεσάνυχτα αφού η εθελόντρια μας άφησε τη μητέρα και το παιδί στο Μακάρειο, μπόρεσε να πάει να κοιμηθεί. Ομολογώ δημοσίως ότι η οργάνωση μας δεν είναι ικανή να αναλάβει βρέφη και νεαρές Αφρικανές που κατά πάσα πιθανότητα θα μείνουν στην Κύπρο και που θα πρέπει αργά ή γρήγορα να ανεξαρτητοποιηθούν και να ενταχθούν στην κοινωνία. Είναι τεράστια ευθύνη για μια εθελοντική οργάνωση σαν τη δική μας και αν δεχόμασταν, θα ήταν ανευθυνότητα εκ μέρους μας να αναλάβουμε ένα τέτοιο καταφύγιο. Ζητούμε λοιπόν επειγόντως από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Και ελπίζω να μη στείλουν όλες τις νεαρές μαμάδες στο Κέντρο Φιλοξενίας Πουρνάρα, εφόσον είναι αιτήτριες ασύλου…».
Στιγμιότυπο από την αντιφώνηση της Ρίτας Σούπερμαν στην εκδήλωση της Τετάρτης.
Φώτο: Η νέα Διευθύντρια του Cyprus Stop Trafficking Παρασκευή Τζέου παραλαμβάνει τον πίνακα που η Ρίτα Σούπερμαν (στην άκρη δεξιά) πρόσφερε στην οργάνωση. Στο μέσο η Ανδρούλα Χριστοφίδου Henriques.
