Τα βασικά σημεία του νέου συστήματος ασύλου της ΕΕ, που θα συζητηθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Του Μάριου Δημητρίου
«Το ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου (Δουβλίνο 3), απέτυχε το 2015 και να σας πω την αλήθεια, ούτε και πριν λειτουργούσε», είπε χωρίς περιστροφές η Cecilia Wikstrom, η Σουηδέζα Εισηγήτρια για την Αναθεώρηση του Κανονισμού του Δουβλίνου και Ευρωβουλευτίνα του Κόμματος Συμμαχίας Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη, (Alliance of Liberals and Democrats for Europe – ALDE). «Είμαι πεπεισμένη», πρόσθεσε, «ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα καταλήξει σε ευρεία πλειοψηφία, πάνω σε μια ρεαλιστική και φιλόδοξη πρόταση, που θα αλλάξει την κατάσταση (Δουβλίνο 4) – θα είμαι εγώ επικεφαλής των διαπραγματεύσεων με τις κυβερνήσεις των κρατών μελών και δεν πρόκειται να συμφωνήσουμε πάνω σε ένα σύστημα, το οποίο θεωρούμε ότι θα αποτύχει». Η Cecilia Wikstrom, μιλούσε την Τρίτη 6 Ιουνίου 2017 στο διήμερο σεμινάριο για δημοσιογράφους από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην έδρα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις Βρυξέλλες, με θέμα, «Μια δίκαιη μοιρασιά στην Ευρώπη – Δημιουργώντας ένα κοινό σύστημα ασύλου». Από την Κύπρο συμμετείχαμε ο υπογράφων για την «24» και οι συνάδελφοι Κυριάκος Πενηνταέξ για τo «SIGMA TV» και Στέλιος Χαραλάμπους για το «TVOneNews».
«Θα καταλήξουμε σε κοινή θέση»
Αναφερόμενη στην Αναθεώρηση του παρόντος συστήματος ασύλου της ΕΕ και του σχετικού Κανονισμού του Δουβλίνου, που ετοιμάζεται για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με δική της Εισήγηση, η Cecilia Wikstrom, σχολίασε ότι «δεν είναι εύκολο ανάμεσα στα κράτη μέλη και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, να βρεθεί κοινή θέση, όμως στο ΕΚ, είμαι σίγουρη ότι θα μπορέσουμε να ξεπεράσουμε τις διαφωνίες μας και να καταλήξουμε σε κοινή θέση. Αφού το Συμβούλιο καταλήξει σε μια κοινή θέση, πολύ ευχαρίστως θα συμμετάσχω σε τριμερή διάλογο και θα ξεκινήσουμε τις διαπραγματεύσεις. Θα καταλήξουμε σε συμφωνία στο θέμα αυτό, εφόσον το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο, καταφέρουν να συμφωνήσουν πάνω σε ένα κείμενο». Πρόσθεσε τα εξής, η κυρία Wikstrom: «Όπως ξέρετε, το 2015 κατέρρευσε το σύστημα. Είδαμε ανθρώπους να καταφθάνουν στην Ευρώπη από διάφορες οδούς, είδαμε εικόνες στην τηλεόραση που δεν θα ξεχάσουμε ποτέ. Πρέπει λοιπόν να πούμε δυνατά ότι πρόκειται για αποτυχία. Και αν συνεχίσουμε να επιμένουμε ότι τα κράτη της πρώτης γραμμής, η Ελλάδα και η Ιταλία, να φέρουν όλο το βάρος και τον κίνδυνο, το σύστημα αυτό δεν θα λειτουργήσει ποτέ. Το αποτέλεσμα θα είναι κανένας αιτητής ασύλου να μην καταγράφεται, όπως είδαμε το 2015 και οι άνθρωποι να μετακινηθούν μόνοι τους, προς τον προορισμό που θέλουν. Και πριν την κρίση, ο Κανονισμός του Δουβλίνου δεν λειτουργούσε σωστά και είναι πια νεκρός. Πρέπει λοιπόν να δημιουργήσουμε ένα σύστημα που να λειτουργεί, ώστε να αλλάξουμε την κατάσταση. Αυτό που πρέπει να κάνουμε, είναι να αρχίσουμε να υπερασπιζόμαστε τις αρχές της Σύμβασης της Γενεύης και του Ασύλου. Αυτό δεν σημαίνει ότι οποιοσδήποτε ζητά άσυλο, θα έχει δικαίωμα να το λάβει, εφόσον δεν τηρεί τις προϋποθέσεις. Επίσης στον Κανονισμό του Δουβλίνου, θα πρέπει να περιλαμβάνονται κάποια βασικά στοιχεία. Χρειάζεται να διασφαλίσουμε την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών και θα πρέπει να φροντίσουμε κάθε κράτος μέλος, να φέρει ίσο μερίδιο ευθύνης. Δεν μπορούμε να περιμένουμε από 5 κράτη από τα 28 να φέρουν όλο το βάρος. Η αλληλεγγύη θα πρέπει να είναι μόνιμο στοιχείο της νέας αρχιτεκτονικής του Κανονισμού του Δουβλίνου».
«Τιμωρία» με κατακράτηση πόρων
Συνέχισε με τα εξής, η Εισηγήτρια του νέου Κανονισμού του Δουβλίνου: «Θα πρέπει να φροντίσουμε, οι οικογένειες να παραμένουν ενωμένες και να λαμβάνονται υπόψη οι σχέσεις του αιτητή ασύλου, με κάποιο συγκεκριμένο κράτος μέλος, αν υπάρχουν. Και άνθρωποι που έχουν συνταξιδέψει για μεγάλο χρονικό διάστημα, θα μπορούν επίσης να παραμένουν μαζί. Επίσης θα πρέπει να φροντίσουμε ο κάθε αιτητής ασύλου, να λαμβάνει σωστές πληροφορίες και να υπάρχουν εγγυήσεις, ιδιαίτερα για τα παιδιά και για τους ασυνόδευτους ανήλικους. Έτσι θα μπορέσουμε να οικοδομήσουμε εμπιστοσύνη στο σύστημα, από την πλευρά των αιτητών ασύλου, αλλά και από την πλευρά των κρατών μελών. Επίσης οι αιτητές θα πρέπει να παραμένουν στο κράτος μέλος, που έχει αποφασισθεί ότι είναι αρμόδιο για την απόφαση περί ασύλου. Σήμερα υπάρχουν πολλά παραθυράκια στο σύστημα, που επιτρέπουν στους αιτητές να μεταφερθούν σε άλλο κράτος μέλος και έτσι να υπάρχει μεταφορά της ευθύνης ανάμεσα στα κράτη μέλη, όμως αυτό πρέπει να σταματήσει, γιατί αλλιώς θα συνεχίσουν ελάχιστα κράτη μέλη, να κάνουν όλη τη δουλειά και τα υπόλοιπα να μην κάνουν τίποτα. Προτείνω ένα σύστημα, όπου αν ένα κράτος μέλος δεν θέλει να το εφαρμόσει, να είναι π. χ. εφικτό να κατακρατηθούν κάποιοι πόροι από τα διαρθρωτικά ταμεία – αυτό βέβαια δεν θα γίνει, εφόσον τα κράτη μέλη εφαρμόσουν το σύστημα και σεβαστούν την ευρωπαϊκή νομοθεσία και ελπίζω να καταλήξουμε σε συμφωνία, πάνω στην πρόταση αυτή».
«Μας περιμένει μακρύ ταξίδι»
«Μας περιμένει μακρύ ταξίδι», κατέληξε η Cecilia Wikstrom, «είμαι όμως πεπεισμένη ότι το ΕΚ θα καταλήξει σε ευρεία πλειοψηφία πάνω σε μια ρεαλιστική και φιλόδοξη πρόταση που θα αλλάξει την κατάσταση. Δεν πρόκειται να συμφωνήσουμε πάνω σε ένα σύστημα, το οποίο θεωρούμε ότι θα αποτύχει. Αν δεν αλλάξει την κατάσταση το νέο σύστημα, δεν πρόκειται να συμβιβαστούμε απλώς και μόνο για να καταλήξουμε σε συμφωνία. Θα πρέπει να φροντίσουμε, ώστε το τελικό αποτέλεσμα να αλλάζει τη σημερινή κατάσταση και να καθιστά υποχρεωτικό για όλα τα κράτη μέλη να συμμετέχουν επί ίσοις όροις και να αναλαμβάνουν το δικό τους μερίδιο ευθύνης. Η ΕΕ δεν μπορεί να νομοθετήσει την αλληλεγγύη, μπορεί όμως να νομοθετήσει, ώστε στην πραγματικότητα να οικοδομηθεί αλληλεγγύη και σε αυτή τη θέση βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή».
Η Alessandra Mussolini.
Δύο διαφωνίες της Alessandra Mussolini
Μια γεύση από τις διαφωνίες που αναμένεται να εκφραστούν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για κάποιες πτυχές του Αναθεωρημένου Δουβλίνου 4, έφερε η παρέμβαση της Ιταλίδας Ευρωβουλευτίνας Alessandra Mussolini, μέλος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (European People’s Party – EPP) και του Ιταλικού Forza Italia. «Θέλουμε», είπε μεταξύ άλλων «και αυτό φαίνεται ουτοπικό φυσικά, ειδικότερα τώρα, να κάνουμε πιο δημοφιλή την αλληλεγγύη, ανάμεσα στα κράτη μέλη, δηλαδή να καταφέρουν και οι άλλοι όπως οι Ιταλοί, να υποδεχθούν τους ανθρώπους οι οποίοι προσπαθούν να ξεφύγουν από τον πόλεμο και από τις διώξεις. Κάτι άλλο που θέλουμε, όπου η δική μας θέση, είναι κάθετα αντίθετη με τη θέση της Εισηγήτριας, είναι ότι οι λεγόμενοι «κλιματικοί» μετανάστες, δεν πρέπει να έχουν το δικαίωμα να λάβουν διεθνή ή επικουρική προστασία, ως πρόσφυγες. Επίσης, δεν πρέπει να ενταχθεί στο σύστημα ασύλου, η οικογένεια που έχει δημιουργηθεί μετά την άφιξη των μεταναστών στην επικράτεια των κρατών μελών. Αυτά είναι δύο θέματα πολύ ευαίσθητα για μας, γιατί θα μεγαλώσουν το πρόβλημα και θα αποτελέσουν τεράστιο παράγοντα έλξης μεταναστών στην ΕΕ».
«Αφήναμε ανθρώπους να πνιγούν»…
«Δεν θα σας εκπλήξει, αν σας πω ότι οι Πράσινοι, ποτέ δεν ήταν θερμοί υποστηρικτές του συστήματος του Κανονισμού του Δουβλίνου όπως λειτουργεί μέχρι τώρα», είπε στη δική της παρέμβαση η Aγγλίδα Jean Lambert, του Κόμματος των Πρασίνων της Αγγλίας και Ουαλίας, Ευρωβουλευτίνα των Πρασίνων/Ευρωπαϊκής Ελεύθερης Συμμαχίας (Greens/European Free Alliance). «Το κρίσιμο σημείο, όταν μιλάμε για την αποτυχία του Δουβλίνου», συνέχισε, «είναι ότι η δομή του Δουβλίνου δεν μπορεί να λειτουργήσει, όταν έχουμε μια σημαντική ροή ανθρώπων. Ας δούμε τι έγινε στις περιπτώσεις της Μάλτας και της Ιταλίας – γινόταν λόγος για διάσωση των ανθρώπων στη θάλασσα κι όμως στην πραγματικότητα, τους αφήναμε να πνιγούν στη θάλασσα, επειδή οι ψαράδες φοβήθηκαν ότι αν τους βοηθήσουν, θα υποστούν διώξεις. Αυτό δεν είναι μόνο πολιτική αποτυχία, είναι αποτυχία και σε επίπεδο διαχείρισης. Και βεβαίως είναι σοκαριστικό, ένα σύστημα να οδηγεί σε τόσους θανάτους – ένα σύστημα το οποίο η ΕΕ μπορεί κάλλιστα να οργανώσει και να λειτουργήσει. Αν δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό, ως μια από τις πιο πλούσιες περιοχές του κόσμου, ποιος μπορεί να το κάνει; Ένα από τα σημεία κλειδιά που πρέπει να λειτουργήσει πιο αποτελεσματικά, είναι η οικογενειακή επανένωση. Αυτό είναι κάτι για το οποίο τα κράτη μέλη μπορούν να κάνουν πολλά περισσότερα. Όταν υπάρχει η βούληση να κάνει κάποιος την προσπάθεια, να διαθέσει τα χρήματα για να βοηθήσει τους ανθρώπους αυτούς, τα πράγματα κινούνται πολύ πιο γρήγορα. Περιμένοντας λοιπόν την Αναθεώρηση του Δουβλίνου, ας κάνουμε τουλάχιστον ένα βήμα για να μην περιμένουν παιδιά για μήνες, μέχρι να βρουν μια οικογένεια και ενδεχομένως στο διάστημα αυτό, να χάσουν τη ζωή τους».
Εκτός ΕΕ, οι περισσότεροι πρόσφυγες
Το δικό της όραμα, για ένα νέο σύστημα ασύλου στην Ευρώπη, ως Επικεφαλής της Μονάδας Πολιτικής και Νομικής Υποστήριξης της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών, (UNHCR)για την Ευρώπη, με έδρα τις Βρυξέλλες, έδωσε στο σεμινάριο η Sophie Maggenis (Ιρλανδία). «Δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω», είπε, «με αυτό που λέχθηκε προηγουμένως, ότι η κρίση το 2015 και 2016, δημιουργήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τα κράτη – ήταν αποτυχία διαχείρισης και θέσπισης μηχανισμών για την αντιμετώπιση θεμάτων προσφύγων και αιτητών ασύλου. Μιλώντας για θέματα που αφορούν την κατάσταση εντός της ΕΕ στο θέμα αυτό, θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι 65 εκατομμύρια άνθρωποι, είναι αυτή τη στιγμή εκτοπισμένοι σε όλο τον κόσμο και πολύ μικρό ποσοστό αυτών, βρίσκονται εντός της ΕΕ – πολλά εκατομμύρια βρίσκονται στην Τουρκία, τον Λίβανο, την Ιορδανία και αλλού. Ενώ λοιπόν είδαμε το 2015 σημαντικές αφίξεις, που μειώθηκαν το 2016 και φέτος, θα πρέπει να έχουμε κατά νου την κλίμακα του συνολικού προβλήματος. Όσον αφορά τους αιτητές ασύλου, οι διαδικασίες παραχώρησης διεθνούς προστασίας, μπορούν να τύχουν καλύτερης διαχείρισης. Έχουμε υποβάλει σειρά προτάσεων για καλύτερη προστασία των προσφύγων εντός της ΕΕ και συνοψίζω λέγοντας ότι αυτά που έχουν προταθεί για την αναθεώρηση του Κανονισμού του Δουβλίνου από πλευράς Ευρωπαϊκής Επιτροπής, είναι η πρόταση που αφορά στο μέλλον. Σύμφωνα με τον νέο Κανονισμό Δουβλίνο 4, όταν θα καταφθάνουν οι πρόσφυγες στην ΕΕ, θα ελέγχονται πρώτα για να διαπιστωθεί αν μπορεί να τους υποδεχθεί η ΕΕ και θα εξετάζεται αν υπάρχει άλλη χώρα με ασφαλείς διαδικασίες, εκτός της ΕΕ, στην οποία να μπορούν να μεταφερθούν. Στην πρόταση αυτή, έχουμε κάτι ανάλογο με τη συμφωνία μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας. Οι άνθρωποι καταφθάνουν από την Τουρκία, περνούν από μια διαδικασία στην Ελλάδα και σε κάποιες περιπτώσεις μεταφέρονται και πάλι πίσω στην Τουρκία. Απ’ ότι γνωρίζουμε, κανένας Σύρος δεν έχει επιστραφεί από την Ελλάδα στην Τουρκία, σύμφωνα με τη συμφωνία αυτή, για διάφορους λόγους. Πιστεύουμε ότι η ΕΕ και τα κράτη μέλη, θα μπορούσαν να κάνουν περισσότερα».
Η Sophie Maggenis.
Η διαφορετική προσέγγιση της UNHCR
«Εξετάσαμε τις προτάσεις, κι εμείς προτείνουμε διαφορετική προσέγγιση», είπε η Sophie Maggenis και συνέχισε: «Προτείνουμε τα κράτη μέλη να συνεχίσουν να δίνουν προτεραιότητα στην οικογενειακή επανένωση εντός της ΕΕ, σε ανθρώπους που καταφθάνουν στην ΕΕ και έχουν συγγενείς εδώ. Αυτοί που δικαιούνται οικογενειακή επανένωση, θα μεταφέρονται σε τρίτη χώρα, σύμφωνα με τις προτάσεις που βλέπουμε και δεν θα έχουν δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης εντός της ΕΕ. Θα πρέπει να μειωθεί ο αριθμός αυτών που μεταφέρονται εντός της ΕΕ. Σύμφωνα με την παρούσα πρόταση, θα μεταφέρονται σε άλλο κράτος μέλος, όταν ξεπερνά ο αριθμός των αφιχθέντων, κάποιο συγκεκριμένο αριθμό. Εμείς προτείνουμε, όταν καταφθάνουν σε κράτος μέλος αιτητές ασύλου, να εφαρμόζονται γρήγορες διαδικασίες, να εντοπίζονται γρήγορα αυτοί που έχουν ανάγκη από προστασία και να διαχωρίζονται από αυτούς που δεν έχουν ανάγκη από προστασία. Για όσους διαπιστωθεί ότι δεν έχουν ανάγκη από προστασία, να προσφέρεται εθελοντική επιστροφή και αν δεν δεχτούν αυτή την προσφορά και εφόσον δεν υπάρχει άλλος λόγος που να εμποδίζει την επιστροφή τους, να επιστρέφονται. Με την παρούσα πρόταση, θα γίνονται πολλές μετακινήσεις ανθρώπων εντός της ΕΕ και θα είναι δύσκολο να ελεγχθεί αυτό το φαινόμενο».
Περί των δευτερογενών μετακινήσεων
«Γνωρίζετε τις πολιτικές συζητήσεις για το Δουβλίνο και ότι στις προτάσεις για το Δουβλίνο δεν υπάρχει ομοφωνία και συναίνεση για πώς θα πρέπει να προχωρήσουν τα πράγματα», ανέφερε η Sophie Maggenis. «Καλούμε τα κράτη μέλη της ΕΕ να αυξήσουν τις προσπάθειές τους για να βρουν λύση, μέσω του Κανονισμού του Δουβλίνου. Μια τελευταία παρατήρησή μου, έχει να κάνει με το φαινόμενο των δευτερογενών μετακινήσεων. Κάποιοι θα πουν ότι άσχετα με το ποιες είναι οι διαδικασίες, και πάλι θα μετακινείται κάποιος από ένα κράτος μέλος, σε άλλο. Καταλαβαίνουμε γιατί επιλέγουν κάποιοι να μετακινηθούν περαιτέρω. Συχνά αυτό έχει να κάνει με κακές διαδικασίες ασύλου. Αυτή τη στιγμή, τέσσερα κράτη μέλη, δεν δαπανούν καθόλου χρήματα στην ένταξη των μεταναστών. Κάθε κράτος μέλος λαμβάνει χρηματοδότηση από το Ταμείο Ασύλου και Μετανάστευσης και μπορεί να δαπανήσει τα χρήματα αυτά σε θέματα ασύλου και μετανάστευσης και κάποια κράτη μέλη, δεν δαπανούν τίποτα στην ένταξη. Αν λοιπόν υπάρχει κράτος μέλος με πολύ χαμηλό ποσοστό αναγνώρισης προσφύγων και δεν γίνονται επενδύσεις στην ένταξη, το σύστημα στη χώρα αυτή δεν διευκολύνει την οικογενειακή επανένωση αιτητών ασύλου προς άλλες χώρες. Και αν παραμείνουν τα πράγματα έτσι, μπορούμε να υποθέσουμε ότι θα συνεχίσουν αυτές οι δευτερογενείς μετακινήσεις. Θέλουμε λοιπόν να προσεγγίσουμε το θέμα του Δουβλίνου και του επιμερισμού των ευθυνών και της αλληλεγγύης, εξετάζοντας τι λειτουργεί καλά και τι μπορεί να δώσει πρόσβαση στην προστασία, γι’ αυτούς που την έχουν ανάγκη. Ως οργανισμός, δεν θεωρούμε ότι ο καθένας που έχει ανάγκη διεθνούς προστασίας, πρέπει να τη βρει στην Ευρώπη. Θα πρέπει να οικοδομηθούν ανάλογα συστήματα στην Αφρική, στην Ασία, στην Αυστραλία, στη Νέα Ζηλανδία και αλλού. Πρέπει να καλέσουμε τους εταίρους μας να καταβάλουν περισσότερες προσπάθειες. Όσον αφορά τη νόμιμη μετανάστευση και την επανεγκατάσταση, ενθαρρύνουμε ιδιωτικές χορηγίες, υποτροφίες πανεπιστημίου για νέους με θεωρήσεις και δίνουμε πραγματικές εναλλακτικές λύσεις σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη διεθνούς προστασίας».
Στιγμιότυπο από τις εργασίες του σεμιναρίου.
Οικογενειακή επανένωση και ένταξη
Απαντώντας σε σχόλιο δημοσιογράφου, ότι το ζήτημα της οικογενειακής επανένωσης, μπορεί να γίνει παράγοντας έλξης μεταναστών προς την Ευρώπη, η Sophie Maggenis είπε ότι «εφόσον δεν υπάρχουν νόμιμοι τρόποι οικογενειακής επανένωσης, οι άνθρωποι θα προτιμούν επικίνδυνες οδούς για να επανενωθούν με τις οικογένειές τους. Και πιστεύουμε ότι αυτός είναι ένας από τους βασικούς λόγους, για τους οποίους οι άνθρωποι αυτοί μπαίνουν σε τέτοιο κίνδυνο, παράνομα. Οπότε συμφέρει στα κράτη μέλη να οργανώσουν καλύτερα τις νόμιμες μετακινήσεις. Ένα άλλο ζήτημα που αφορά την οικογενειακή επανένωση, είναι ότι όταν υπάρχουν διχασμένες οικογένειες, με παιδιά μακριά από τους γονείς ή αδέλφια μακριά από τα αδέλφια τους, είναι πολύ δύσκολη η ένταξή τους στο κράτος στο οποίο βρίσκονται. Ουσιαστικά, όταν δεν επιτρέπουμε την οικογενειακή επανένωση, υποσκάπτουμε την ικανότητα ένταξης των ανθρώπων στην ΕΕ κι αυτό αποτελεί ένα κίνδυνο που ανησυχεί τα κράτη μέλη. Αυτή τη στιγμή η οικογενειακή επανένωση για ανθρώπους που έρχονται εκτός ΕΕ στην ΕΕ, είναι σχεδόν αδύνατη, με τα τεράστια εμπόδια που υπάρχουν στη γραφειοκρατική διαδικασία, καθώς το σύστημα τώρα δεν λειτουργεί καθόλου. Με την οικογενειακή επανένωση, θα σεβαστούμε το δικαίωμα των ανθρώπων αυτών να επανενωθούν με τις οικογένειές τους χωρίς να κάνουν επικίνδυνα ταξίδια και θα δώσουμε τη δυνατότητα σε οικογένειες και σε ενήλικες, να ενταχθούν καλύτερα στα κράτη όπου βρίσκονται».
Φωτό: Η Cecilia Wikstrom.
