Είτε συμφωνείς, είτε διαφωνείς μαζί της αναγνωρίζεις μια διακριτή, ειλικρινή και συγκροτημένη φωνή.
Της Αλεξίας Καφετζή
– Θα κατέβεις εκλογές;
– Αρχίσαμε δυναμικά βλέπω (γέλια). Όχι, δεν θα κατέβω. Τελεία.
– Το ρώτησα γιατί ακούστηκε τελευταίως, το είδα και κάπου γραμμένο.
– Επειδή κινήθηκα λίγο τώρα με τις νέες εξελίξεις στο Κυπριακό και επισκέφθηκα μαζί με αντιπροσωπεία του ΔΗ.ΣΥ τα τουρκοκυπριακά κόμματα, σημαίνει ότι θα κατέβω εκλογές; Ξεκαθαρίζω για να τελειώνουμε με αυτό το ζήτημα. Δεν έχω τέτοια πρόθεση. Δεν συζήτησα ποτέ κάτι τέτοιο με τον Πρόεδρο του ΔΗ.ΣΥ, ούτε από πλευράς του υπήρξε η παραμικρή νύξη. Είναι αστείες αλλά και κουραστικές αυτές οι παραπολιτικές συζητήσεις που θυμίζουν «χαλασμένο τηλέφωνο». Θα συνεχίσω φυσικά να εκφράζω την άποψή μου και να δουλεύω πολιτικά, όπως ξέρω και όπως αισθάνομαι.
– Στηρίζεις ΔΗ.ΣΥ αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις διαχωρίζεις τη θέση σου.
– Αλήθεια είναι αυτό. Δεν ήμουν ποτέ της άποψης “my party right or wrong”, όπως δεν είμαι και της άποψης «my country right or wrong». Προσπαθώ η κριτική μου να είναι πάντα τεκμηριωμένη, εποικοδομητική, αφυπνιστική. Όταν αγαπάς κάτι, δεν το κολακεύεις απλώς. To στηρίζεις κριτικά. Δεν είμαι κασετόφωνο που παίζει μια κασέτα, δεν είμαι αυλή κανενός. Είμαι κανονικός άνθρωπος, και θέλω να απαντώ με τον δικό τρόπο τα ερωτήματα. Προσπαθώ να το κάνω με συνέπεια βέβαια ως προς την ιδεολογία μου και με σεβασμό στον πολιτικό χώρο που βρίσκομαι. Άλλοι δυστυχώς ξεπερνούν τα όρια και κάποιες φορές γίνονται απρεπείς. Προχθές πάντως στο συνέδριο του ΔΗ.ΣΥ για το Κυπριακό στο Συνεδριακό Κέντρο χάρηκα πάρα πολύ ένα παλαιό, πολύ συντηρητικό στέλεχος το οποίο με πλησίασε και μου είπε «ακόμα κι όταν διαφωνώ μαζί σου, μου αρέσει να σε διαβάζω γιατί τα λες ίσια». Νομίζω το κέρδισα αυτό. Με το σπαθί μου.
– Τι έκανε ο ΔΗ.ΣΥ για να υποστηρίξει την έναρξη των συνομιλίων;
– Αναλήφθηκαν πολλές πρωτοβουλίες το τελευταίο διάστημα από τον Δημοκρατικό Συναγερμό. Καταρχήν ο Αβέρωφ Νεοφύτου μαζί με στελέχη του ΔΗ.ΣΥ επισκέφθηκαν δύο τουρκοκυπριακά κόμματα στα γραφεία τους, το CTP και το TDP, πράγμα που βοήθησε να μάθουμε τη θέση τους στο ζήτημα της αποκεντρωμένης ομοσπονδίας, την οποία δέχονται υπό την προϋπόθεση ότι δεν ακυρώνει την πολιτική ισότητα. Επιπλεον, συναντήθηκε και με τον Κουντρέτ Οζερσάι, όπως και με τον Οζντίλ Ναμί. Οι συνεχείς επαφές, όπως είπα, προσπαθούν να ξεκαθαρίσουν το πολιτικό τοπίο, αλλά και να στείλουν ένα ξεκάθαρο μήνυμα, το οποίο επαναλαμβάνει σταθερά ο κ.Αβέρωφ, και το οποίο πιστεύω κι εγώ βαθιά: «Τα μεγάλα οράματα δεν χωράνε σε μοιρασμένες πατρίδες».
– Σου λέω θέματα με τη μορφή τίτλων και καταγράφω τα σχόλια σου. Διάγγελμα
Προέδρου Αναστασιάδη.
– Να καταγράψεις τρία βασικά συμπεράσματα από τη συνέντευξη του Προέδρου:
1) Ξεκαθάρισε τη θέση του για το ζήτημα της αποκεντρωμένης ομοσπονδίας κι αυτό είναι θετικό. Η ιδέα είναι σωστή εφόσον εξασφαλίζει λιγότερα μπερδέματα, λιγότερες εστίες σύγκρουσης και λιγότερο κόστος. Ας κάνει λοιπόν μια λίστα με εκείνες τις κεντρικές αρμοδιότητες που θέλει να εκχωρήσει στα συνιστώντα κρατίδια. Ο Μουσταφά Ακιντζί να πάρει την λίστα και να πει τι δέχεται, χωρίς βέβαια να ανοίξουν όλο το κεφάλαιο της διακυβέρνησης από την αρχή (ούτε τα Ηνωμένα Έθνη, ούτε κανείς νοήμων άνθρωπος θέλει να πετάξει στα σκουπίδια τη δουλειά που έγινε, ό,τι συμφωνήθηκε, για να ξεκινήσει από την αρχή). Αυτό είναι κάτι που λύνεται, με καλή θέληση, σε μια βδομάδα, από τη στιγμή που, όπως δήλωσε επισήμως ο Πρόεδρος, το ζήτημα της μιας ΤΚ θετικής ψήφου δεν αμφισβητείται, εάν αυτή αφορά τα ζωτικά συμφέροντα των ΤΚ και δεν αμφισβητεί την ουσία της πολιτικής ισότητας. Επιμένω στο ζήτημα της συγκεκριμένης λίστας γιατί έτσι μόνο θα κλείσει τα στόματα ο Πρόεδρος που τον κατηγορούν ότι απλώς ροκανίζει τον χρόνο, ενώ ταυτόχρονα θα δείξει that he means business, στέλνοντας την μπάλα στην άλλη πλευρά.
2) Ο φυσικός πλούτος της χώρας αντί να γίνει κινητήρια δύναμη επίλυσης διαφορών πολύ φοβάμαι ότι θα γίνει άλλο ένα τούβλο στον τοίχο του άλυτου Κυπριακού. Και η αίσθησή είναι αυτή της κακομοιριάς, της "μικρής μας" Κύπρου, μισής και αναποφάσιστης, να χρονοτριβεί σε συνεχή αντιπαράθεση. Δεν θα σταματήσω να το λέω: Όσο δεν απαντάμε στα ερωτήματα που έβαλε η Iστορία θα πετιούνται οι σκελετοί από τις ντουλάπες, θα προκύπτουν συνέχεια νέα προβλήματα. Αυτές τις μέρες πάντως αντί σκελετών, πολύ θα ήθελα να πεταγόταν ο Κληρίδης από κανένα σύννεφο και να υπενθύμιζε με το γνωστό, κοφτό, απαράμιλλο στυλ του: ”ούτε ένα μαστραππίν πετρέλαιο εν θα βγάλουμεν με άλυτο το Κυπριακό”. Και για να μην πει κανείς ότι κινδυνολογώ ξαναγράφω τα λόγια του Κληρίδη πιο κομψά, με διπλωματική γλώσσα: είναι δύσκολο να υπάρξει ικανοποιητική εκμετάλλευση των κοιτασμάτων χωρίς συμφωνία με την άλλη πλευρά.
3) Το τρίτο σημείο αφορά και τους δυο ηγέτες, Αναστασιάδη και Ακιντζί, ο οποίος μετά το διάγγελμα του Αναστασιάδη απάντησε δημόσια. Να σταματήσουν να συνομιλούν δια αέρος. Νόημα και αποτέλεσμα υπάρχει μόνο στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων στο οποίο πρέπει και οι δύο, όταν καθίσουν, να μιλήσουν μεταξύ τους ειλικρινά, ήρεμα και νηφάλια, για να βρουν συγκεκριμένες πρακτικές λύσεις που θα γεφυρώσουν τις διαφορές.
– Το αλληλοφάγωμα γενικότερα μεταξύ βοηθά; Δεν μοιράζει τις δυνάμεις μας; Δεν ενισχύει τον διχασμό;
– Διαφωνώ. Ομογνωμία και μάλιστα υποχρεωτική υπάρχει μόνο στα ολοκληρωτικά καθεστώτα. Η κατοχυρωμένη ελευθερία έκφρασης και κριτική του πολίτη στην οποιαδήποτε εξουσία είναι συστατικό στοιχείο της δημοκρατίας και ποτέ δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως αιτία διχασμού. Διχασμός παράγεται όταν απονομιμοποιείται η αντίθετη άποψη και χαρακτηρίζονται με επίθετα οι υποστηρικτές της. Κι αυτό δεν ισχύει μόνο τώρα, ισχύει πάντα. Για αυτό θεωρώ την ελευθερία της έκφρασης θεμέλιο λίθο της δημοκρατίας.
– Δηλαδή πιστεύεις στην απόλυτη ελευθερία της έκφρασης;
– Όχι, ακριβώς. Ναι, υπό προϋποθέσεις. Να είναι καλά ο μακαρίτης Σταύρος Τσακυράκης που μας άνοιξε τα μάτια σε αυτά τα θέματα με τις διαλέξεις του και το βιβλίο του «Θρησκεία κατά Τέχνης». Παρότι υπήρξα θύμα αισχρών διαδικτυακών επιθέσεων πιστεύω ακόμα πως η μισαλλόδοξη έκφραση, όταν δεν στοιχειοθετείται άμεσος και επικείμενος κίνδυνος επέλευσης κάποιου κακού και όταν δεν στοχοποιεί συγκεκριμένο πρόσωπο, πρέπει να προστατεύεται. Άλλο να γράφεις μια γενικόλογη και κατάπτυστη ρατσιστική αισχρότητα π.χ., για τις γυναίκες γενικά και άλλο να την προσωποποιείς, να επιτίθεσαι σε
συγκεκριμένο πρόσωπο ή να οργανώνεις μαζική επίθεση εναντίον συγκεκριμένου προσώπου. Υπάρχουν διαβαθμίσεις. Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και μελετημένοι γιατί οι περιορισμοί της ελευθερίας της έκφρασης μπορεί να γυρίσουν μπούμερανγκ εναντίον των πιο προοδευτικών φωνών της κοινωνίας μας.
– Φαίνεται ότι σε καίει το θέμα από τον τρόπο που μιλάς για αυτό.
– Είμαι παθούσα. Το βίωσα στο πετσί μου. Ωστόσο, επιμένω ακριβώς για να προστατεύσω τον εαυτό μου και άλλους σαν εμένα. Οι καιροί είναι πονηροί. Ένας αντιφιλελεύθερος νόμος μόνο αντιφιλελεύθερες συνέπειες μπορεί μακροπρόθεσμα να έχει. Για παράδειγμα, στην Τουρκία κάθε κριτική στην κυβέρνηση, κάθε ιστορική ανάλυση διαφορετική από την επίσημη, μπορεί να ερμηνευτεί ως «hate speech» ενάντια στον τουρκικό λαό και ο συγγραφέας τους να βρεθεί στη φυλακή. Μη νομίζετε ότι η ακροδεξιά σε όλη την Ευρώπη δεν καλοβλέπει τέτοιες πρακτικές. Η Ουγγαρία, η Πολωνία δεν είναι μακριά. Για αυτό επιμένω: η μάχη ενάντια σε απόψεις που θέλουν γυρίσουν τη χώρα πίσω στον Μεσαίωνα (από άποψη δημοκρατικού πλουραλισμού και ανθρωπίνων δικαιωμάτων) πρέπει να είναι δυναμικά πολιτική και ιδεολογική. Μόνο υπό προϋποθέσεις ποινική.
Να πω όμως και κάτι άλλο σημαντικό. Ορισμένες φορές ο περιορισμός της έκφρασης εξυπηρετεί την ίδια την ελευθερία της έκφρασης. Εξηγούμαι. Η έκφραση άποψης έχει τη μορφή ομιλιακής πράξης . Κάποιες ομιλιακές πράξεις είναι αξιόποινες. Για παράδειγμα, αν πω σε κάποιον ”άνοιξε το στόμα σου και σε έδειρα”, τον απειλώ. Η απειλή κατά της σωματικής ακεραιότητας είναι αξιόποινη πράξη. Ταυτόχρονα όμως με αυτή την απειλή περιορίζω το δικαίωμα του άλλου να εκφραστεί. Σε αυτή την περίπτωση, ο απειλητικός λόγος πρέπει να περιοριστεί.
Ας δώσω άλλο ένα παράδειγμα: Έστω ένας Εβραίος μιλάει για το Ολοκαύτωμα και ένα
μπουλούκι νεοναζί τον προσεγγίζει φωνάζοντας ”το Ολοκαύτωμα είναι σιωνιστικός μύθος”.
Εδώ η άρνηση του Ολοκαυτώματος δεν εκφράζει απλά μια γενικόλογη άποψη – ξεκαθαρίζω ότι είμαι εναντίον της ποινικοποίησης των άρνησης του Ολοκαυτώματος, είμαι εναντίον των νόμων μνήμης, κτλ. Στη συγκεκριμένη περίσταση που περιγράφω σημαίνει: ”Άνοιξε το στόμα σου και σε έδειρα”. Αυτό προκύπτει ότι, σε κάποιες περιπτώσεις, μισαλλόδοξες ομιλιακές πράξεις δεν έχουν αξιώσεις νομικής προστασίας· ο νεοναζί χάνει το δικαίωμα να λέει αυτά που θέλει να πει.
– Διάβασα στο βιογραφικό σου ότι έχεις δουλέψει πολλά χρόνια με παιδιά με μεταναστευτική και προσφυγική βιογραφία. Τι έχεις να πεις για όλα αυτές τις πρόσφατες αλλά και παλαιότερες αντιδράσεις που εναντιώνονται στην παραμονή αυτών των ανθρώπων ή δεν τους θέλουν δίπλα τους;
– Η πολιτεία που δεν έχει το δυναμισμό, τη διορατικότητα και την ευφυΐα να διευρύνει λελογισμένα τον πληθυσμό της, ενσωματώνοντας στον κορμό της (υπό αυστηρές προϋποθέσεις και όρους που η ίδια θέτει) νέους ανθρώπους, που έχουν γεννηθεί στη χώρα αυτή και μαθητεύσει στα σχολειά της, που μιλούν τη γλώσσα της και δεν γνωρίζουν άλλη πατρίδα, ο εθνικισμός που ομνύει μόνο στη φενάκη του ”δικαίου του αίματος” και την ανοησία της φυλετικής καθαρότητας, η πολιτεία λοιπόν που αδυνατεί να συστεγάσει υπό μια κοινή ομπρέλα συνταγματικού πατριωτισμού μερικές ελάχιστες χιλιάδες αν όχι απλώς εκατοντάδες παιδιά νόμιμων μεταναστών, που τη χώρα αυτή αναγνωρίζουν ως πατρίδα τους, ή οικογένειες προσφύγων, μια τέτοια πολιτεία επιφυλάσσει μίζερο μέλλον δημογραφικής και οικονομικής παρακμής πρώτα από όλα στον ίδιο της τον εαυτό. Αφήστε που ένας στους πέντε γάμους (από μνήμης το λέω, αλλά κάπου τόσο είναι) στην Κύπρο είναι μεικτός. Ειδικά σε χωριά σαν το Ζύγι.
– Ξέρω ότι είσαι λάτρης της Παλιάς Πόλης. Βλέπω συχνά από τις αναρτήσεις ότι
την περπατάς, την παρατηρείς και τη σχολιάζεις.
– Ναι, αγαπώ πολύ την Παλιά Πόλη. Πιστεύω άλλωστε πως ο κοινός, ο δημόσιος χώρος είναι σημαντικότερος από τον ιδιωτικό μας μικρόκοσμο. Ό,τι αντικρίζουμε βγαίνοντας από την πόρτα του σπιτιού μας, μετράει περισσότερο από ότι καμαρώνουμε στο σαλονάκι μας.
Η παλιά πόλη της Λευκωσίας χρειάζεται αναπαλαίωση, καθαριότητα , τάξη και κανόνες που θα αναδείξουν την ομορφιά, την ιστορία, τον πολυπολιτισμικό της χαρακτήρα ενώ την ίδια στιγμή θα στηρίξουν την καλώς νοούμενη ανάπτυξη. Ως μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης θα πρότεινα την ενοποίηση της Λευκωσίας.
– Τι θα έγραφες σε ένα άτυπο βιογραφικό για να γνωρίσουμε τη Ρένα Χόπλαρου;
– Μεγάλωσα στους Τρούλλους και στη Λευκωσία. Παρότι κατάγομαι από προσφυγική οικογένεια εκ Κυθρέας – οι γονείς μου έχασαν τα πάντα το ’74- θυμάμαι την παιδική μου ηλικία ως κάτι πολύ όμορφο, χωρίς στερήσεις, με πολλή ελευθερία, παιχνίδι έξω στα χωράφια, αγάπη από τις θείες και τα ξαδέλφια μου στο χωριό. Μετακομίσαμε στα έξι μου στη Λευκωσία, όπου δημιούργησα τις πρώτες παιδικές φιλίες, αυτές οι οποίες μας
καθορίζουν και μας δίνουν δύναμη σε όλη μας τη ζωή.
Έφυγα από την Κύπρο για σπουδές στα 18 μου και επέστρεψα πίσω ύστερα από 15 χρόνια, το 2004, ιστορική στιγμή για τον τόπο. Ήταν και σε ένα άλλο επίπεδο, ιστορική στιγμή για εμένα προσωπικά εκείνη η περίοδος μιας και πήραμε τη μεγάλη απόφαση να
παντρευτούμε με τον Γιώργο Στόγια και να ζήσουμε στην Κύπρο. Ο Γιώργος, αν και Αθηναίος προσαρμόστηκε πιο γρήγορα και πιο εύκολα από εμένα στη Λευκωσία (γέλια).
Κάναμε δίδυμα κορίτσια, τη Δήμητρα και την Αναστασία, οι οποίες σήμερα είναι 12 ετών.
Σπούδασα Παιδαγωγικά, Πολιτισμικές Σπουδές και Θέατρο στην Εκπαίδευση στο
Πανεπιστήμιο Κρήτης, στο Greenwich, στο Institute of Education/UCL και στο Central School of Speech and Drama στο Λονδίνο. Δουλεύω από τα είκοσι σε εφημερίδες, σχολεία, ερευνητικά προγράμματα, πανεπιστήμια και ΜΚΟ. Διακατέχομαι από δυϊσμούς: ακτιβισμός ή ακαδημαϊκή πειθαρχία, πολιτική ή έρευνα ή δημοσιογραφία ή θέατρο ή να πηγαίνω σαν καλό παιδί κάθε πρωί στο σχολείο μου. Πέρασα υπέροχα δουλεύοντας για το National Film Theatre στο Λονδίνο και για το «Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων» του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Στην Κύπρο εργάστηκα ως εκπαιδευτικός στη Χοιροκοιτία, με παιδιά μεταναστών και προσφύγων στις Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας της Φανερωμένης και στην Κοφίνου. Εργάστηκα για τα Νέα Αναλυτικά Προγράμματα Ιστορίας και στην εκπαίδευση εκπαιδευτικών. Τα διαβάσματά μου περιστρέφονται γύρω από τη διδακτική της ιστορίας, τη διαπολιτισμική εκπαίδευση, τους πολέμους μνήμης, την Εκπαίδευση για τα ΜΜΕ (Media Education) και τις ιδεολογικές μάχες για τον εκσυγχρονισμό της εκπαίδευσης. Είμαι περήφανη γιατί διοργάνωσα το πρώτο διεθνές συνέδριο διδασκαλίας επίμαχων ιστορικών γεγονότων στην Κύπρο “Teaching Sensitive Issues in Post Conflict Societies” (2010) εκ μέρους του Ομίλου Ιστορικού Διαλόγου και Έρευνας με τη συμμετοχή πάνω από 300 εκπαιδευτικών από όλες τις κοινότητες της Κύπρου.
Ήμουν εκλεγμένο μέλος του Ομίλου Προβληματισμού για τον Εκσυγχρονισμό της Κοινωνίας μας Ελλάδος και Κύπρου (2005 – 2012). Επίσης, υπήρξα εκλεγμένο μέλος του Δ.Σ του Ιστορικού Διαλόγου και Έρευνας από το 2005 έως το 2013 και συμμετείχα στη σύλληψη και υλοποίηση της ιδέας του «Σπιτιού Συνεργασίας». Με τον Όμιλο Ιστορικού Ομίλου και Έρευνας εργάστηκα μαζί με άλλους για τη διοργάνωση πολλών συνεδρίων, ερευνητικών προγραμμάτων, εργαστηρίων εκπαίδευσης εκπαιδευτικών και παραγωγής εναλλακτικού εκπαιδευτικού υλικού. Το 2013 μπήκα επικεφαλής της Πρωτοβουλίας «Μένουμε Ευρώπη» Κύπρου που διοργάνωσε πολλές εκδηλώσεις υπέρ της παραμονής της χώρας στην Ε.Ε και στο ευρώ εκείνη την κρίσιμη περίοδο για τον τόπο. Ήμουν υποψήφια ευρωβουλευτής με το ψηφοδέλτιο του ΔΗΣΥ στις εκλογές του 2014. Αμέσως μετά ανέλαβα τη Γραμματεία Διακοινοτικής Συνεργασίας του κόμματος και έκτοτε συμμετέχω στο Πολιτικό Γραφείο.
Αρθρογραφώ συχνά στον κυπριακό και στον ελληνικό τύπο.
