Συμπληρώνονται σήμερα 12 χρόνια από την πτώση του αεροσκάφους των Κυπριακών αερογραμμών της «Ήλιος», την τραγωδία, που βύθισε στο πένθος ολόκληρη την Κύπρο και την Ελλάδα.
Η Πτήση 522 (HCY 522) της Helios Airways συνετρίβη στις 14 Αυγούστου 2005 στις 12:04 στο Γραμματικό Αττικής. Από τη συντριβή σκοτώθηκαν οι 115 επιβάτες και τα 6 μέλη του πληρώματος, εκ των οποίων οι 103 ήταν Κύπριοι.
Από το σημείο συντριβής ανασύρθηκαν 118 πτώματα, στο μεγαλύτερο μέρος τους απανθρακωμένα, από την πυρκαγιά που ξέσπασε μετά τη συντριβή, ενώ δυστυχώς οι νεκροψίες έδειξαν ότι όλοι οι επιβάτες ήταν ζωντανοί κατά την ώρα της συντριβής. Τα πτώματα αναγνωρίστηκαν μέσω σύγκρισης του DNA τους με δείγματα από συγγενείς πρώτου βαθμού.
Το χρονικό της αεροπορικής τραγωδίας
Το αεροπλάνο αναχώρησε από τη Λάρνακα της Κύπρου με προορισμό την Πράγα (Τσεχία), με ενδιάμεση στάση στο αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος στην Αθήνα.
Η αναχώρηση έγινε στις 9:07 το πρωί από τη Λάρνακα. Στις 10:37 εισήλθε στο FIR Αθηνών, αλλά δε μπόρεσε να έρθει σε επαφή με τους ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας. Αφού διαπιστώθηκε ότι δεν υπάρχει επαφή με το αεροσκάφος, ενεργοποιήθηκε η διαδικασία, σύμφωνα με το σχέδιο για ανάλογες περιπτώσεις και διατάχτηκε από τον Αρχηγό Γ.Ε.Ε.Θ.Α. να απογειωθούν μαχητικά για να εντοπίσουν το αεροσκάφος.
Στις 11:05 απογειώθηκαν από την Νέα Αγχίαλο δύο μαχητικά F-16, τα οποία ήρθαν σε οπτική επαφή με το αεροπλάνο στις 11:18 και διαπίστωσαν ότι ο συγκυβερνήτης του αεροσκάφους ήταν αναίσθητος, ο κυβερνήτης δεν ήταν στη θέση του και είχε ενεργοποιηθεί το σύστημα παροχής οξυγόνου με μάσκες. Το αεροσκάφος μέχρι εκείνη την στιγμή πετούσε με τον αυτόματο πιλότο.
Κατευθυνόμενο προς Εύβοια σε κάποια στιγμή έστριψε νότια και στις 11:41 οι πιλότοι των μαχητικών είδαν τον αεροσυνοδό Ανδρέα Προδρόμου, που είχε πτυχίο πιλότου, να προσπαθεί να πάρει τον έλεγχο του αεροπλάνου.
Μετά από λίγο τα καύσιμα του αεροπλάνου τελείωσαν, σταμάτησε αρχικά ο αριστερός κινητήρας (11:50) και στη συνέχεια ο δεξιός (12:00) και στις 12:05 το αεροσκάφος συνετρίβη στην ορεινή περιοχή του Γραμματικού στην βόρεια Αττική.
Κύπρος και Ελλάδα πενθούν
Η ανακοίνωση του δυστυχήματος έκανε τους πάντες να παγώσουν. Απεγνωσμένοι οι συγγενείς, που μάθαιναν την φρικτή είδηση έτρεχαν στο αεροδρόμιο της Λάρνακας, προκειμένου να μάθουν αν οι δικοί τους άνθρωποι βρίσκονταν ανάμεσα στα θύματα.
Ο μαύρος κατάλογος με τα ονόματα των νεκρών δόθηκε στη δημοσιότητα ώρες αργότερα, αρκετά καθυστερημένα, λόγω των ελλειπών στοιχείων, που είχε δώσει η εταιρία HELIOS. Οι σκηνές που εκτυλίχθηκαν ήταν τραγικές. Ο πόνος ανείπωτος..
Ο μαύρος κατάλογος
1. Παρασκευάς Δημητρίου, 30 ετών
2. Μαρία Ρίκκου, 27 ετών
3. Αδάμος Ευριπίδου, 61 ετών
4. Νίκη Ευριπίδου, 52 ετών
5.Ανδρούλλα Καρκανιά, 46 ετών
6. Παναγιώτης Καρκανιά, 48 ετών
7. Γεώργιος Ιακώβου, 54 ετών
8. Μαργαρίτα Ιακώβου, 46 ετών
9. Αναστάσιος Αγαθαγγέλου, 32 ετών
10. Κυριάκος Αλιούρης, 31 ετών
11. Ανδρέας Χριστοδούλου (Μαυρης), 44 ετών
12. Καλυψώ Χριστοδούλου, 42 ετών
13. Ελένη Κωνσταντίνου, 39 ετών
14. Θεοφάνης Κωνσταντίνου, 42 ετών
15. Δένα Καρακώστα, 43 ετών
16. Νίκος Καρακώστα, 53 ετών
17. Νίκος Νικολάου, 27 ετών.
18. Θέτη Νικολάου, 4 ετών
19. Νόνη Νεοκλέους, 30 ετών
20. Κώστας Χριστοδουλόπουλος, 45 ετών,
21. Φωτεινή Χριστοδουλόπουλου, 18 ετών
22. Αναστάσιος Αναστασίου, 36 ετών
23. Στέφανη Χάσουλα, 18 ετών
24. Μαρία Καρακώστα, 43 ετών
25. Ανδρέας Καρακώστας, 46 ετών
26.Πάμπος Καζαμίας, 59 ετών
27. Πανίκος Κιτρομηλίδης, 43 ετών
28. Φάνη Καπετάνιου Κιτρομηλίδου, 42 ετών
29. Μαρίνα Νικολάου Χριστοδουλόπουλου, 43 ετών
30. Ελένη Ονησιφόρου, 27 ετών
31. Γιαννούλα Νεοφύτου, 55 ετών
32. Μιχάλης Νεοφύτου, 28 ετών
33. Ελενα Μιχαήλ, 29 ετών
34. Αντρη Κυπριανού, 28 ετών
35. Ευγενία Κέντα, 32 ετών
36. Σωτήρης Κατσέξου, 60 ετών
37. Μαρία Κατσέξου, 54 ετών
38. Οδυσέας Κουτσόφτα, 28 ετών
39. Χρυσούλα Κουτσόφτα, 5 ετών
40. Ξένια Κουτσόφτα Βρακά, 27 ετών
41. Γεώργιος Θεοφάνης
42. Μαρία Θεοφάνη
43. Αρτέμης Θεοφάνη
44. Μαρία Παπαγιάννη
45. Ιωάννης Αλεξανδρής, 37 ετών
46. Αρης Αδελίδης
47. Ιωάννης Παπαϊωάννου
48. Ευσταθία Μούσα
49. Θεόδωρος Δούνας, 38 ετών
50. Μιχαήλης Δούνα, 10 ετών
51. Βασιλική Δούνα, 8 ετών
52. Τάσος Δούνας, 5 ετών
53. Χριστίνα Τσοπανή , 34 ετών
54. Χρίστος Πυρίλης, 40 ετών
55.Αντωνία Μανώλη Πυρίλη, 36 ετών
56. Εύα Πυρίλλη, 12 ετών
57. Ξένιος Πυρίλλη, 10 ετών
58. Μάρκος Πυρίλλη, 6 ετών
59. Αντώνης Αντωνίου, 39 ετών
60. Μαρία Αντωνίου, 35 ετών
61. Χρίστος Αντωνίου, 9 ετών
62. Χριστίνα Αντωνίου, 6 ετών
63. Μιχάλης Γιωργαλλή, 51 ετών
64. Ανθούλλα Γιωργαλλή, 47 ετών
65. Αγάθη Ευριπίδου, 41 ετών
66. Ευριπίδης Ευριπίδου, 47 ετών
67. Πολίνα Ευριπίδου, 12 ετών
68. Στέφανη Ευριπίδου, 17 ετών
69. Κυριάκος Κυπριανού, 48 ετών
70. Αναστασία Κυπριανού, 44 ετών
71.Στέλλα Κυπριανού, 16 ετών
72. Χρίστα Κυπριανού, 14 ετών
73. Χριστόδουλος Κυπριανού, 5 ετών
74. Τουτουντζιάν Αρα 16 ετών
75. Τουτουντζιάν Μπαριέτ 12 ετών
76.Tουτουντζιάν Χίλντα, 45 ετών
77. Tουτουντζιάν Χαγκοπ, 51 ετών
79. Ειρήνη Κωνσταντίνου, 36 ετών, Αρχ. Μακαρίου 21, Γέρι, τραπεζικός.
80. Μιχάλης Κωνσταντίνου, 39 ετών
81. Πέτρος Κωνσταντίνου, 13 ετών
82. Πολυξένη Σοφοκλέους, 30 ετών
83. Χριστόδουλος Προκοπίου, 34 ετών
84. Μαρία Πογιατζή, 23 ετών
85. Ιωάννης Παπαχριστοδούλου, 31 ετών
86. Μαίρη Γεωργίου, 42 ετών
87. Μιχάλης Κωνσταντίνου, 54 ετών
88. Καλλιόπη Κωνσταντίνου, 49 ετών
89. Χριστίνα Λαππά, 25 ετών
90. Καραπάμπας Κ
91. Αναστάσιος Κιρλακίτσης
92. Λιμπιτσούνη Ε.
93. Μιχαηλίδης Κ.
94. Γαβριηλίδου Ε. , 29 ετών
95. Κλεόπας Νικολάου, 66 ετών
96. Δημήτριος ‘Ομπασιης, 26 ετών
97. Γεώργιος Γ. ,25 ετών
98. Νίκος Νικολάου, 30 ετών
99. Γεώργιος Γεωργίου, 31 ετών
100. Ντίνα Κωνσταντινίδη
101. Αντριάνα Χρυσάνθου, 63 ετών
102. Σωτήρης Χρυσάνθου, 65 ετών
103. Νίκος Χαραλάμπους, 34 ετών
104. Κούλα Χαραλάμπους, 59 ετών
105. Κωνσταντίνα Χαραλάμπους, 6 ετών
106. Πανίκος Αναστασίου, 38 ετών
107. Μαρία Ελένη Γιασουμή, 9 ετών
108. Σύλβια Γιασουμή, 46 ετών
109. Ιάσονας Γιασουμή, 47 ετών.
110. Δήμος Ξιούρουππας, 39 ετών
111. Μαργαρίτα Ξιούρουππα, 34 ετών
112. Σοφία Ξιούρουππα, 10 ετών
113. Ιωάννα Ξιούρουππα, 9 ετών
114. Βασίλης Ρέγκο, 31 ετών
115. Περικλής Ψαρούδης, 34 ετών
Τα ονόματα των μελών του πληρώματος:
Marten Hans Jurgen, 50 ετών, κυβερνήτης
Πάμπος Χαραλάμπους, 40 ετών, συγκυβερνήτης
Λουΐζα Βουτέρη, 20-30 ετών, αεροσυνοδός
Μερόπη Σοφοκλέους, 20-30 ετών, αεροσυνοδός
Ανδρέας Προδρόμου, 20-30 ετών, αεροσυνοδός
Χάρις Χαραλάμπους, 20-30 ετών, αεροσυνοδός.
Τα αίτια της τραγωδίας
Τον Οκτώβριο του 2006, δεκατέσσερις μήνες μετά τη συντριβή του αεροπλάνου, δόθηκε στη δημοσιότητα το πόρισμα της Ελληνικής Επιτροπή Διερεύνησης Ατυχημάτων και Ασφάλειας Πτήσεων υπό του κ. Ακριβού Τσολάκη για τα αίτια της πτώσης.
– Τα ενεργά αίτια της πτώσης
– Συνυπευθυνότητα στους μηχανικούς, που έλεγξαν το αεροσκάφος για την τελευταία πτήση και τους χειριστές του αεροπλάνου της πτήσης HCY522, για διόρθωση των ρυθμίσεων – κυρίως της ρύθμισης manual στο ρυθμιστή συμπίεσης – που τροχοδρόμησαν τα επόμενα γεγονότα. Σημειώνεται ότι για το ίδιο θέμα, η Boeing έχει ήδη αποδεχθεί, ότι στα καθοδηγητικά δεσμευτικά εγχειρίδια των μηχανικών και του συγκεκριμένου τύπου αεροσκάφους δεν υπήρχε σαφής υπόδειξη για τοποθέτηση του διακόπτη στο «manual». Επίσης στο Πόρισμα εξετάζεται το τι υπήρχε στις υποδείξεις του ανάλογου εγχειριδίου των χειριστών στο συγκεκριμένο αεροπλάνο.
– Ευθύνη στους χειριστές, επειδή δεν πραγματοποίησαν έγκαιρα τις διορθωτικές επεμβάσεις με βάση τις προειδοποιήσεις που ελάμβαναν, έχοντας όμως υπόψη τα όσα έγιναν γνωστά για τις «διπλές» ηχητικές προειδοποιήσεις και ενδείξεις, τις οποίες επίσης μετά την αεροπορική τραγωδία άλλαξε η Boeing. Αποτέλεσμα ήταν οι χειριστές σε ελάχιστο χρόνο να καταβληθούν από τα συμπτώματα υποξαιμίας και να μην έχουν τον έλεγχο.
– Το σύστημα ενεργειών του πληρώματος και η συνεννόηση μεταξύ χειριστών στο πιλοτήριο και αεροσυνοδών στην καμπίνα επιβατών (CRM), που δεν προέβλεπε καμία εκπαίδευση για ενέργειες, σε περίπτωση σοβαρού συμβάντος όπως το πέσιμο των μασκών οξυγόνου, παρά το γεγονός ότι για ώρα μετά το αεροσκάφος δεν προχωρούσε στην προβλεπόμενη άμεση κάθοδο και συνέχιζε πορεία στο ίδιο ύψος.
– Τελικό αίτιο της πτώσης, ως απόρροια των προηγουμένων, ήταν η διακοπή της λειτουργίας των κινητήρων λόγω έλλειψης καυσίμων.
– Τα λανθάνοντα αίτια
Π. Αεροπορία, Boeing, Helios, ICAO-JAAΤα λανθάνοντα αίτια, δηλαδή εκείνα τα αίτια που εντοπίζονται και των οποίων η λανθάνουσα λειτουργία συνέβαλε στη δραστηριοποίηση των ενεργών αιτίων είναι:
– Το Τμήμα Πολιτικής Αεροπορίας του οποίου η διαχρονική και συνεχιζόμενη ανεπάρκεια και ελλείψεις, δεν εξασφάλιζαν το απαραίτητο επίπεδο εποπτείας.
– Η αεροπορική εταιρεία Helios και οι ελλείψεις σε θέματα εκπαίδευσης, διεύθυνσης και ελέγχου ποιότητας που διατηρούνταν και λόγω της ανεπάρκειας του Τμήματος Πολιτικής Αεροπορίας.
– H Boeing η οποία παρά τα συναφή συμβάντα και τις υποδείξεις, δεν προχώρησε σε επαρκή και ικανοποιητικά διορθωτικά μέτρα, ώστε να αποτραπούν παρόμοια διαδοχικά γεγονότα που οδήγησαν στη συντριβή του Boeing 737-300 της Helios.
– Οι ευρωπαϊκοί και διεθνείς οργανισμοί JAA, ICAO και EASA, οι οποίοι ενώ από το 1999 μέχρι και τον Αύγουστο του 2005, σε ελέγχους διαπίστωναν πολλά, σοβαρά και επαναλαμβανόμενα προβλήματα, στο Τμήμα Πολιτικής Αεροπορίας και την αεροπορική βιομηχανία της Κύπρου, δεν έλαβαν τάχιστα, τα δέοντα αποτελεσματικά μέτρα, δείχνοντας ανοχή με συνέπεια τη συνέχιση της κατάστασης.
Η ώρα της δικαιοσύνης
Η δίκη πέντε στελεχών της εταιρείας (Ανδρέα Δράκου, εταιρεία A Jet Aviation, Δημήτρη Πανταζή, Γιώργου Κικκίδης και Γιάνκο Στοϊμένοφ) ξεκίνησε στη Λευκωσία στις 17 Σεπτεμβρίου 2009, με κατηγορίες ανθρωποκτονίας και πρόκλησης θανάτου λόγω αλόγιστης, απερίσκεπτης ή επικίνδυνης πράξης.
Στις 21 Δεκεμβρίου 2011 το Κακουργιοδικείο έκρινε, ότι το κατηγορητήριο “είναι ατεκμηρίωτο, αφού δεν υπάρχει μαρτυρία, η οποία να τους συνδέει με την τραγωδία”, αθωώνοντας τους κατηγορούμενους.
Η απόφαση αυτή έφερε τις έντονες αντιδράσεις των συγγενών των θυμάτων, οι οποίοι αμφισβήτησαν την ορθότητα της απόφασης.
Στην Αθήνα την ίδια περίοδο, βρισκόταν σε εξέλιξη δικαστική διαδικασία για την ίδια υπόθεση, με κατηγορούμενους τους Δημήτρη Πανταζή, Γιώργο Κικκίδη, Ιάνκο Στοιμένοβ και Άλαν Ίργουιν, όλοι στελέχη της εταιρίας «Ήλιος». Στο κατηγορητήριο δεν υπήρχε ο Εκτελεστικός Πρόεδρος της «Ήλιος» Ανδρέας Δράκος, ο οποίος αντιμετώπισε κατηγορίες στη διαδικασία της Κύπρου.
Αντίθετα με την απόφαση του Κακουργιοδικείου Κύπρου, το Πρωτοδικείο Αθηνών έκρινε ένοχους τους τέσσερις, χωρίς ελαφρυντικά. Το Πλημμελειοδικείο επέβαλε καταδίκη ενός χρόνου για κάθε απώλεια ζωής, συν τρία χρόνια ποινή βάσης, που αφορά την ενοχή τους με την ανθρωποκτονία εξ αμελείας. Η συνολική ποινή των στελεχών της εταιρίας ήταν 124 χρόνια.
Στη συνέχεια, το Πλημμελειοδικείο αποσύρθηκε για να αποφασίσει κατά πόσο η ποινή θα είναι εξαγοράσιμη, όπως ζήτησαν οι συνήγοροι των καταδικασθέντων και ταυτόχρονα κατά πόσο η ποινή θα έχει ανασταλτικό χαρακτήρα μέχρι την εκδίκαση της έφεσης. Η πρόταση για έκτιση φυλάκισης είναι τα 10 έτη.
Τελικά, το Φεβρουάριο του 2013 το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων επέβαλε δεκαετείς ποινές φυλάκισης, εξαγοράσιμες έναντι 80.000 ευρώ εκάστη, σε τρεις από τους τέσσερις κατηγορουμένους.
Αθωώθηκε τελικά ο μηχανικός Αλαν Ίργουιν, που είχε ελέγξει το αεροσκάφος την ημέρα της μοιραίας πτήσης και είχε κριθεί ένοχος πρωτόδικα από το Τριμελές Πλημμελειοδικείο της Αθήνας.
Η καταδικαστική απόφαση της Ελλάδας, θεωρείται τελεσίδικη πλέον και από την Κυπριακή Δικαιοσύνη.
Το σήμερα
Χθες, Κυριακή 13 Αυγούστου, αποστολή από συγγενείς των θυμάτων της αεροπορικής τραγωδίας βρέθηκαν μαζί με Ελλαδίτες συγγενείς θυμάτων, στο Γραμματικό, στο σημείο της συντριβής του αεροσκάφους, για το ετήσιο μνημόσυνο των αδικοχαμένων συγγενών τους. Την ίδια μέρα τελέστηκαν και από κάθε οικογένεια τα μνημόσυνα των θυμάτων στις εκκλησίες της Κύπρου.
Δώδεκα χρόνια μετά, παρά τις καταδικαστικές αποφάσεις, ο πόνος παραμένει εκεί, ενώ το εξαγοράσιμο των ποινών των καταδικασθέντων και η τροπή, που πήρε η υπόθεση, αφήνουν μία αίσθηση οργής και πικρίας στους συγγενείς. Ένα μόνο είναι σίγουρο.. Ποτέ και κανείς δε θα ξεχάσει!
