Διαστάσεις επιδημίας παίρνει στον τόπο μας το φαινόμενο της τοκογλυφίας και εξελίσσεται σε μείζον κοινωνικό πρόβλημα. Η οικονομική στενότητα που επικρατεί και η οικονομική δυσπραγία που αντιμετωπίζουν άτομα αλλά και επιχειρήσεις, προσφέρουν έδαφος σε επιτήδειους που έχοντας την ευχέρεια του ρευστού, εντοπίζουν πρόσωπα που βρίσκονται σε δυσχερή οικονομική θέση και τα δανείζουν με τρομερά επαχθείς όρους. Το αποτέλεσμα είναι οι δανειζόμενοι να αδυνατούν να ανταποκριθούν στους όρους αυτούς και να ακολουθούν απειλές και εκβιασμοί, δολοφονίες και αυτοκτονίες.
Tης Αλεξίας Καφετζή
Όλοι μας έχουμε στο περιβάλλον μας και γνωρίζουμε άτομα που έχουν πέσει θύματα τοκογλύφων. Ιδιαίτερα τραγικές είναι οι περιπτώσεις νεαρών ατόμων που λόγω ναρκωτικών ή τζόγου, αναγκάζονται να δανείζονται χρήματα που τελικά δεν μπορούν να αποπληρώσουν αφού οι δανειστές τους βρίσκουν τρόπους να ζητούν όλο και περισσότερα χρήματα.
Τυπικό παράδειγμα
Οι καταγγελίες στην Αστυνομία για τέτοια περιστατικά πληθαίνουν καθημερινά και από την εξέτασή τους προκύπτουν ανάγλυφα και οι διαστάσεις του προβλήματος αλλά και τα κοινωνικά δράματα που προκύπτουν. Μικρό δείγμα των διαστάσεων του θέματος αλλά και το πώς δρουν οι αδίστακτοι τοκογλύφοι καταγράφεται σε ρεπορτάζ του ημερήσιου τύπου, σε πρόσφατη υπόθεση που ανέλαβε να εξιχνιάσει η Αστυνομία:
«Οι έρευνες για το κύκλωμα τοκογλυφίας ξεκίνησαν στις 27 Ιουλίου, μετά από καταγγελία την οποία έκανε στο Αρχηγείο πρώην τραπεζικός υπάλληλος από τη Λευκωσία. Όπως ισχυρίστηκε από το 2010 έως σήμερα λόγω κάποιων οικονομικών αναγκών που δημιούργησε και είχαν σχέση με θέματα υγείας, αγοράς κατοικίας και σπουδών, αναγκάστηκε να δανειστεί χρήματα από διάφορα άτομα και εταιρείες με τόκο από 120 έως 240% ετησίως. Προέβαινε, δηλαδή, συνεχώς σε δάνεια, ώστε να αποπληρώνει τα προηγούμενα. Σε πολυσέλιδη κατάθεση ο παραπονούμενος, φέρεται να έδωσε ονόματα δανειστών, και να αναφέρθηκε στα διάφορα χρηματικά ποσά που έλαβε και πλήρωσε, χωρίς ακόμη να έχει ξεχρεώσει. Μίλησε ακόμη για απειλές και εκβιασμούς που όπως ισχυρίζεται δέχεται για να φανεί συνεπής στις υποχρεώσεις του, ενώ κατονόμασε και δύο αστυνομικούς, ως μέλη του κυκλώματος. Η Αναπληρώτρια Εκπρόσωπος Τύπου στο Αρχηγείο Αστυνομίας, Λευκή Σολομώντος, δήλωσε ότι ως αποτέλεσμα συντονισμένης επιχείρησης η Αστυνομία προχώρησε στη σύλληψη επτά προσώπων, σε σχέση με υπόθεση τοκογλυφίας.
Όπως ανέφερε η κ Σολομώντος, “τα πιο σοβαρά υπό διερεύνηση αδικήματα σε σχέση με την υπόθεση αυτή είναι η τοκογλυφία, η απαίτηση περιουσίας με απειλές, η συνωμοσία προς διάπραξη κακουργήματος και η συγκάλυψη κερδών από παράνομες δραστηριότητες”.
Και αστυνομικοί στο κύκλωμα
“Στους συλληφθέντες”, συνέχισε η κ. Σολομώντος, “περιλαμβάνονται και δύο μέλη της Αστυνομίας, ενώ ο Αρχηγός της Αστυνομίας έχει ήδη δώσει οδηγίες και έχουν ορισθεί ερευνώντες αξιωματικοί, οι οποίοι θα προβούν στην αναγκαία διαδικασία, για να τεθούν σε διαθεσιμότητα τα δύο μέλη της Αστυνομίας, καθώς και για διερεύνηση της πειθαρχικής υπόθεσης πέρα από την ποινική”.
“Στις προσπάθειές του ο παραπονούμενος”, πρόσθεσε η κ. Σολομώντος, “να καλύψει τις διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες αποπληρωμής των δανείων αυτών, προέβαινε σε νέα δάνεια, προκειμένου να είναι σε θέση να αποπληρώνει τα παλαιότερα δάνεια”.
“Το συνολικό ποσόν του δανεισμού”, δήλωσε η κ. Σολομώντος, “ανέρχεται σε αρκετές χιλιάδες ευρώ, ενώ το επιτόκιο, το οποίο του επέβαλαν οι πιστωτές του, κυμαινόταν από 120% έως 240%”.»
«Νέα προϊόντα»
Ανεξάρτητα πάντως από τις καταγγελίες και διώξεις, οι τοκογλύφοι έχουν ξεθαρρέψει σε προκλητικό βαθμό. Τα τεράστια περιθώρια κέρδους που έχουν, τους κάνουν να αψηφούν τον κίνδυνο να πέσουν στα δίκτυα του νόμου και σκαρφίζονται συνεχώς και νέους τρόπους να εντοπίζουν και να ψαρεύουν θύματα. Το διαδίκτυο είναι ένας από αυτούς. Με μηνύματά τους σε χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης διαφημίζουν τις «υπηρεσίες» τους. Προσφέρουν «δάνεια» που αρχίζουν από 1000 ευρώ και μπορεί να φτάνουν και τις 100.000. Μάλιστα τέτοιες «προσφορές» φτάνουν στους χρήστες του διαδικτύου, όχι μόνο από την Κύπρο, αλλά και από την Ελλάδα, όπως και από άτομα από διάφορες άλλες χώρες.
Ο περιορισμός των δανείων από τις τράπεζες και οι αυξανόμενες ανάγκες των νοικοκυριών, αλλά πολλές φορές και επιχειρήσεων, μικρών και μεγάλων, δίνει ευρύ πεδίο δράσης για τους τοκογλύφους. Όσοι έχουν στη διάθεσή τους ρευστό βρίσκουν τα τελευταία χρόνια να αυξήσουν κατά πολύ το κεφάλαιό τους που δίνουν σαν δάνειο.
Την τοκογλυφία ευνοεί και υποθάλπει και το θέμα των ακάλυπτων επιταγών, καθώς προσφέρεται ως μέθοδος για εκβιασμό και απόσπασης χρημάτων πολύ πέραν των χρωστουμένων. Δηλαδή αν ένας εκδώσει επιταγή που για διάφορους λόγους δεν μπορεί να καταστεί εξαργυρώσιμη, τότε καθίσταται όμηρος του δικαιούχου της επιταγής. Επειδή στην Κύπρο η έκδοση ακάλυπτων επιταγών είναι ποινικό αδίκημα, μπροστά στον κίνδυνο να καταγγελθεί στην Αστυνομία, ο εκδότης της επιταγής εκβιάζεται και αναγκάζεται να πληρώσει πολλαπλάσια από την αξία της για να αποφύγει ακριβώς τη σύλληψη, την ανάκριση και την προσαγωγή στη δικαιοσύνη. Με αυτό τον τρόπο οι αδίστακτοι τοκογλύφοι με τις ακάλυπτες επιταγές στο χέρι κάνουν πάρτι σε βάρος ανθρώπων που για τον ένα ή άλλο τρόπο βρέθηκαν προς στιγμή σε δυσκολία να αποπληρώσουν κάποιο ποσό.
Άλλο ένα πρόσφορο πεδίο για τους τοκογλύφους είναι εκείνο του τζόγου και δη του ηλεκτρονικού, αλλά και οι εθισμένοι στα ναρκωτικά. Πολλοί είναι αυτοί που εθισμένοι στα παιγνίδια αυτά δημιουργούν τεράστια χρέη και αποτελούν στη συνέχεια εύκολη λεία για τους τοκογλύφους οι οποίοι προσφέρονται να τους βοηθήσουν να εξοφλήσουν τα χρέη, αλλά με όρους που δύσκολα μπορεί κάποιος να ανταποκριθεί και να φανεί συνεπής.
Η τοκογλυφία σαν οικονομικό και κοινωνικό φαινόμενο απασχολεί ένα ευρύ φάσμα της πολιτείας, όπως η Νομική Υπηρεσία, τα Υπουργεία Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξεως και Οικονομικών, η Κεντρική Τράπεζα η Αστυνομία και οι κοινωνικές υπηρεσίες του κράτους.
Τοκογλύφος μπορεί να περιγραφεί με βάση και τη σχετική νομοθεσία, αυτός που δανείζει χρήματα εκμεταλλευόμενος την ανάγκη, την πνευματική αδυναμία, την κουφότητα, την απειρία ή την ψυχική έξαρση εκείνου που παίρνει την πίστωση, εισπράττουν τόκο ή να λαμβάνουν περιουσιακά στοιχεία προφανώς δυσανάλογα προς την αξία της δικής τους παροχής.
Συναφές είναι και το αδίκημα της αισχροκέρδειας που είναι μια μορφή συγκεκαλυμμένης τοκογλυφίας. Αισχροκέρδεια, σύμφωνα με τη νομοθεσία, διαπράττει όποιος σε άλλη, εκτός παροχή δανείου, δικαιοπραξία, εκμεταλλευόμενος την ανάγκη, πνευματική αδυναμία κτλ. Άλλου, λαμβάνει ή συνομολογεί προς ίδιον όφελος ή προς όφελος τρίτου περιουσιακά ωφελήματα δυσανάλογα προς την αξία της παροχής. Τα αδικήματα αυτά επισύρουν ποινές φυλάκισης μέχρι πέντε έτη (για το αδίκημα της τοκογλυφίας) και μέχρι τρία έτη για το αδίκημα της αισχροκέρδειας ή χρηματική ποινή μέχρι 10.000 ευρώ ή ακόμα και τις δύο ποινές μαζί.
