ΕΔΕΚ: Η αναλυτική πρόταση για έξοδο από την κρίση και το Μνημόνιο

 

---

Εγγραφείτε στο Newsletter του 24Η και οι σημαντικότερες ειδήσεις της ημέρας θα έρχονται στο e-mail σας 

Ακολουθήστε μας στο facebook και στο twitter 

---

Η διολίσθηση των δημοσιονομικών δειχτών, η απερίσκεπτη διαχείριση του δημόσιου χρέους, η έκθεση των τραπεζών στην Ελλάδα και η χωρίς όρια πιστωτική τους επέκταση έφεραν την Κύπρο κοντά στη στάση πληρωμών.

Οι τραγικές εμπειρίες που έζησε η χώρα μας τον τελευταίο καιρό, μας θέτουν μπροστά σε ιστορικές ευθύνες και κρίσιμες αποφάσεις.

Η άνευ προηγουμένου απόφαση για άμεση συρρίκνωση του τραπεζικού τομέα και για χρησιμοποίηση των ανασφάλιστων καταθέσεων για ανακεφαλαιοποίηση των δύο μεγάλων κυπριακών τραπεζών, οδήγησε ουσιαστικά στην αφαίρεση σημαντικότατης ρευστότητας από την αγορά και παρέλυσε την πραγματική οικονομία.

Παράλληλα, η Τρόικα στο δημοσιονομικό μέρος εφάρμοσε την κλασσική υφεσιογενή συνταγή της με αποκοπές μισθών, επιδομάτων, συντάξεων και επιβολή αυξημένων φορολογιών. Αναμένεται ότι η Κύπρος θα είναι αντιμέτωπη με πρωτόγνωρα υψηλά ποσοστά ύφεσης, λόγω έλλειψης ρευστότητας και συρρίκνωσης της κατανάλωσης.

Δυστυχώς η αδυναμία και η απροθυμία των αρμοδίων να δράσουν γρήγορα και έγκαιρα, ειδικά όταν έβλεπαν τη μία από τις δύο μεγάλες τράπεζες να διατηρείται, ίσως και παράτυπα εφόσον ήταν αφερέγγυα, στον αναπνευστήρα του ELA οδήγησαν τη χώρα σε τραγικά αδιέξοδα.

Το Κίνημα Σοσιαλδημοκρατών ΕΔΕΚ πιστεύει πως η άμεση προτεραιότητα για τη χώρα μας είναι η διαχείριση των αρνητικών συνεπειών της απόφασης του Eurogroup και των όρων του μνημονίου, η ομαλοποίηση του τραπεζικού τομέα, τόσο όσο αφορά σε θέματα κεφαλαιακής επάρκειας αλλά και ρευστότητας, και η όσον το δυνατόν γρηγορότερη λήψη συγκεκριμένων μέτρων αναπτυξιακού χαρακτήρα, μέσα από την αναδιάρθρωση της οικονομίας.

Παράλληλα όμως πιστεύουμε πως στρατηγικός μας στόχος πρέπει να είναι η διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού για έξοδο από την κρίση και το μνημόνιο το συντομότερο δυνατόν και επάνοδο της χώρας στις αγορές, ώστε να μπορέσει η πατρίδα μας να διαμορφώσει τις προϋποθέσεις για επάνοδο στην ομαλότητα και την ευημερία.

Θέλουμε να τονίσουμε πως για το ΚΣ ΕΔΕΚ στόχος είναι η απεμπλοκή από την Τρόικα και όχι η έξοδος από την Ευρωζώνη. Όμως λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση όπως διαμορφώνεται στη Ευρωζώνη θα πρέπει να εξετάσουμε τις συνέπειες και τις προοπτικές ενός τέτοιου ενδεχομένου.

Η μελέτη όλων των πιο πάνω θεμάτων και η λήψη των σχετικών αποφάσεων είναι ζωτικής σημασίας για το μέλλον της πατρίδας μας και δεν μπορεί παρά να επιχειρηθούν με τη μέγιστη δυνατή σοβαρότητα και αξιοπιστία. Σε αυτή τη διαδικασία είναι θεμιτό και επιβαλλόμενο να αξιοποιηθεί όλη η γνώση, τεχνογνωσία και εμπειρία που μπορεί η πατρίδα μας να αντλήσει τόσο εντός όσο και εκτός Κύπρου.

 

1.1 Εθνικό Φόρουμ για έξοδο από την κρίση

Με αφορμή τα πιο πάνω το ΚΣ ΕΔΕΚ διοργάνωσε το Σάββατο 11 Μαΐου 2013 συνάντηση τεχνοκρατών και εμπειρογνμώνων στα πλαίσια του οικονομικού φόρουμ του ΚΣ ΕΔΕΚ. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης τοποθετηθήκαν 25 εγνωσμένου κύρους ομιλητές στα πλαίσια τεσσάρων ενοτήτων.

Εξετάστηκε η κατάσταση στο δημοσιονομικό τομέα και οι κύριες πρόνοιες του μνημονίου, με ιδιαίτερη έμφαση να δίνεται στα διαρθρωτικά προβλήματα της οικονομίας και τις συνέπειες των όρων που έχουν επιβληθεί από την Τρόικα.

Όσον αφορά τον τραπεζικό τομέα αναλύθηκε η απόφαση του Eurogroup για την εξυγίανση των δύο μεγάλων τραπεζών και τον αντίκτυπο στο χρηματοπιστωτικό τομέα, συμπεριλαμβανομένου και του Συνεργατισμού. Στην ανάλυση των ομιλητών συζητήθηκαν και τα μέτρα του μνημονίου, ενώ κοινή ήταν η άποψη ότι απαιτείται άμεσα η επανάκτηση της εμπιστοσύνης στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα, με την αποκατάσταση της σταθερότητας στο χρηματοπιστωτικό τομέα όσον αφορά τη ρευστότητα αλλά και την κεφαλαιουχική βάση.

Στην Τρίτη ενότητα οι ομιλητές ανέλυσαν τη γεωπολιτική κατάσταση όπως διαμορφώνεται σήμερα και την πολιτική και νομική πτυχή της Κυπριακής Οικονομικής κρίσης.

Σημαντικός παράγοντας διαχείρισης του μνημονίου είναι ο περιορισμός των αρνητικών συνεπειών των μέτρων του μνημονίου και η αναχαίτιση της ύφεσης και της ανεργίας. Προς τη κατεύθυνση αυτή απαιτείται η στοχευόμενη ενίσχυση συγκεκριμένων κλάδων της Κυπριακής οικονομίας όπως ο Τουρισμός, η Εμπορική Ναυτιλία, ο τομέας των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, η Γεωργία και κτηνοτροφία και ο τομέας της ενέργειας.

 

1.2 Η Κυπριακή Οικονομία

Η Κύπρος κατάφερε τα τελευταία χρόνια να καταστεί ένα σημαντικό χρηματοπιστωτικό κέντρο και να προσελκύσει σημαντικό αριθμό εταιρειών διεθνών δραστηριοτήτων και μεγάλο όγκο ξένων καταθέσεων.

Σημαντικό μέρος αυτής της μεγάλης ρευστότητα διοχετεύθηκε για δραστηριότητες στο εξωτερικό και ειδικότερα στην Ελλάδα, ενώ υπήρξε μεγάλη πιστωτική επέκταση. Η απόφαση του Eurogroup για απομείωση των ελληνικών ομολόγων, κατάφερε καίριο πλήγμα στις κεφαλαιουχικές βάσεις των τραπεζών.

Είναι χαρακτηριστικό ότι αυτή τη στιγμή λόγω των μη εξυπηρετούμενων δανείων που δεν εισπράττονται και της φυγής των καταθέσεων, τα δάνεια στο χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι περισσότερα από τις καταθέσεις. Αυτό δημιουργεί την ανάγκη για εξεύρεση ρευστότητας και αναγκαστική εξάρτηση από την ΕΚΤ και τον ELA.

Ένα από τα χαρακτηριστικά μιας πιστωτικής επέκτασης είναι ότι όλοι επωφελούνται από αυτή, ανάμεσά τους και το κράτος. Το κράτος αποκόμισε τεράστια φορολογικά έσοδα από την έντονη δραστηριότητα στον τομέα των ακινήτων, από τα εταιρικά κέρδη, από τις φορολογίες στην κατανάλωση. Ενδεικτικά, τα έσοδα από το φόρο κεφαλαιουχικών κερδών είχαν φτάσει το 2007 τα €470 εκ. ενώ το 2012 απέφερε μόλις €54 εκ.

Η Κυπριακή οικονομία παρουσιάζει αυτή τη στιγμή πρωτογενές έλλειμμα, δηλαδή ξοδεύει περισσότερα από όσα εισπράττει. Αυτό οφείλεται κυρίως στη μεγάλη αύξηση των κρατικών δαπανών κατά την τελευταία πενταετία που είχε ως αποτέλεσμα την εκτόξευση του δημόσιου χρέους από το 48% του ΑΕΠ στο 85%. Το πρόβλημα στα δημόσια οικονομικά επιβαρύνθηκε ακόμη περισσότερο με την ευκαιριακή βραχυπρόθεσμη διαχείριση του δημόσιου χρέους που συγκέντρωσε λήξεις ομολόγων αξίας €6 δις την περίοδο 2013 – 2016.

 

1.3 Διαρθρωτικές Αλλαγές

Υπάρχουν επιπλέον σημαντικές διαρθρωτικές στρεβλώσεις στην Κυπριακή οικονομία που θα έπρεπε να διορθώναμε από μόνοι μας. Πολλές μεταρρυθμίσεις οι οποίες θεωρήθηκαν επιβεβλημένες, συζητήθηκαν, σχεδιάστηκαν, κάποιες ξεκίνησαν αλλά δεν προχώρησαν, άλλες δεν ξεκίνησαν ποτέ.

Εδώ και χρόνια είναι γνωστά τα προβλήματα του συνταξιοδοτικού συστήματος, αφού οι κρατικές υποχρεώσεις για συντάξεις θα αυξηθούν δραματικά τις επόμενες δεκαετίες και θα καταστούν ασήκωτες. Οι Κυπριακές Αερογραμμές αιμορραγούν από το 2003. Έκτοτε οι φορολογούμενοι φορτώθηκαν με δεκάδες εκατομμύρια χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Όσον αφορά στην τοπική αυτοδιοίκηση οι δήμοι αντιμετωπίζουν σημαντικά οικονομικά προβλήματα βιωσιμότητας και αντί να προχωρήσουμε στην ενοποίηση τους δημιουργούσαμε καινούριους.

Όσον αφορά το δημόσιο τομέα εδώ και αρκετά χρόνια προσπαθούμε να βρούμε τους τρόπους για να εφαρμοστεί σχέδιο εναλλαξιμότητας και σύστημα αξιολόγησης της παραγωγικότητας. Η φορολόγηση της ακίνητης ιδιοκτησίας το 2013 γίνεται με δεδομένα του 1980, πολλά ακίνητα μένουν χωρίς τίτλο ιδιοκτησίας, στον τουρισμό εφαρμόζεται το στρατηγικό σχέδιο του 2002 ενώ στον τομέα της υγείας απέχουμε αρκετά από την εφαρμογή του ΓΕΣΥ.

Στα πιο πάνω διαρθρωτικά ζητήματα μπορούμε να προσθέσουμε την αναβλητικότητα και ευθυνοφοβία που χαρακτήρισαν την αντιμετώπιση της κρίσης τα τελευταία χρόνια.

Η Κυπριακή Δημοκρατία βρίσκεται εκτός αγορών εδώ και δύο χρόνια. Αναλώσαμε πάνω από ένα χρόνο στην αναζήτηση εναλλακτικών επιλογών που θα μας απάλλασσαν από την ανάγκη προσαρμογής στην πραγματικότητα. Ακόμα και όταν προσφύγαμε στο μηχανισμό στήριξης, κωλυσιεργήσαμε στη διαδικασία διαπραγμάτευσης. Αυτή η αναβλητικότητα μας έφερε στην εξαιρετικά δεινή θέση που βρισκόμαστε σήμερα.

 

2 Απόφαση Eurogroup

Οι απαιτήσεις των Ευρωπαίων εταίρων μας και τα εκβιαστικά διλήμματα, τα οποία τέθηκαν κατά τη διάρκεια των συνομιλιών, καταδεικνύουν ότι δεν ενεργούν στα πλαίσια της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και ενισχύουν τους φόβους μας για τα επόμενα μέτρα, που θα επιβληθούν για την εκταμίευση των δόσεων. Η ξαφνική συρρίκνωση του τραπεζικού τομέα και το συντριπτικό κτύπημα, που δέχτηκαν οι δύο μεγαλύτεροι τραπεζικοί οργανισμοί στην Κύπρο, οδηγούν την πραγματική οικονομία σε παράλυση.

 

2.1 Συνέπειες από την εξυγίανση των δύο τραπεζών

Βασικός στόχος των δανειστών μας ήταν η σμίκρυνση του κυπριακού τραπεζικού τομέα και δυστυχώς η απαίτηση τους δεν αφορούσε μόνο τις λειτουργίες των τραπεζών, αλλά και την καταθετική βάση. Σύμφωνα με το τελικό κείμενο του μνημονίου, ο τραπεζικός τομέας κατέληξε να αποτελεί το 350% του ΑΕΠ από 750%, που ήταν προηγουμένως.

Με συνοπτικές διαδικασίες η Κεντρική Τράπεζα, προχώρησε στην εκποίηση των παραρτημάτων των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα, απομονώνοντας ουσιαστικά το πρόβλημα στην Κύπρο. Επιπλέον, όλες οι ξένες θυγατρικές εταιρείες, τέθηκαν υπό καθεστώς εκποίησης.

Η άνευ προηγουμένου απόφαση για χρησιμοποίηση των καταθέσεων για ανακεφαλαιοποίηση των δύο μεγάλων κυπριακών τραπεζών, οδήγησε ουσιαστικά στην αφαίρεση σημαντικότατης ρευστότητας από την αγορά. Αναμένεται ότι η Κύπρος θα είναι αντιμέτωπη με πρωτόγνωρα υψηλά ποσοστά ύφεσης, λόγω έλλειψης ρευστότητας και συρρίκνωσης της κατανάλωσης, με αποτέλεσμα να τίθεται σε αμφιβολία η δυνατότητα επίτευξης των στόχων του προγράμματος.

Με τη συρρίκνωση των δύο μεγαλύτερων τραπεζών και την αφαίρεση πέραν των €20 δις καταθέσεων και άλλων χρηματοοικονομικών προϊόντων, μειώνεται σημαντικά και η δυνατότητα δανειοδότησης και ενίσχυσης της πραγματικής οικονομίας. Αυτό θα έχει ως συνέπεια το κλείσιμο πολλών μικρομεσαίων επιχειρήσεων και σημαντική αύξηση της ανεργίας.

 

2.2 Διαχείριση της οικονομικής κατάστασης μετά το Eurogroup

Λαμβάνοντας υπόψη τη δημοσιονομική εξέλιξη των χωρών, που βρίσκονται σε μνημονιακό πρόγραμμα, τα μέτρα τα οποία λαμβάνονται, οδηγούν σε μεγαλύτερα ποσοστά ύφεσης. Είναι απαραίτητο, μαζί με την οριστικοποίηση των όρων του μνημονίου, να υπάρξει ένας ολοκληρωμένος αναπτυξιακός σχεδιασμός, ώστε να απορροφηθούν οι αρνητικές συνέπειες των μέτρων και να τεθεί η χώρα σε τροχιά ανάπτυξης.

Γίνεται κατανοητό ότι πρέπει να ληφθούν άμεσα συγκεκριμένα μέτρα αναπτυξιακού χαρακτήρα (περιγράφονται πιο κάτω), ώστε η χώρα να μην εισέλθει σ’ έναν παρατεταμένο φαύλο κύκλο ύφεσης.

 

2.2.1 Βασικοί Στόχοι Πρότασης

Μετά την απόφαση του Eurogroup θα πρέπει να υπάρξει ένας ολοκληρωμένος σχεδιασμός που να περιλαμβάνει τα ακόλουθα:

• Ομαλοποίηση της οικονομικής κατάστασης και σταθεροποίηση του τραπεζικού τομέα με τη σταδιακή, αλλά το συντομότερο δυνατό, αφαίρεση των περιορισμών στις τραπεζικές συναλλαγές.

• Λήψη μέτρων με σκοπό τη μείωση των αρνητικών συνεπειών της απόφασης του Eurogroup, την επανεκκίνηση της οικονομίας και την κοινωνική προστασία.

• Τρόποι σταδιακής εξόδου από το μνημόνιο μέσα από τη διόρθωση των δημοσιονομικών δεικτών, διασφάλιση της ρευστότητας στις τράπεζες και την πραγματική οικονομία, επάνοδο στις αγορές και προσέλκυση επενδύσεων.

 

2.2.2 Ομάδα Διαχείρισης Κρίσης

Από την αρχή της πορείας προς το μνημόνιο, ζητήσαμε τη δημιουργία ομάδας τεχνοκρατών, η οποία να παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες προς την Κυβέρνηση. Δυστυχώς, δεν εισακουστήκαμε, με αποτέλεσμα κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων με την Τρόικα να διαφανούν σημαντικές αδυναμίες και έλλειψη συντονισμού μεταξύ Κυβέρνησης και Κεντρικής Τράπεζας.

Έστω και τώρα, επιβάλλεται η πρόσληψη νομικού συμβούλου, διεθνούς κύρους, ώστε η δανειακή σύμβαση να διασφαλίζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας και να δίνει τη δυνατότητα απεμπλοκής από το μνημόνιο.

 

2.3 Σταθεροποίηση του τραπεζικού τομέα

Αποτελεί αδήριτη ανάγκη η σταθεροποίηση του τραπεζικού τομέα και της πραγματικής οικονομίας. Είναι απαραίτητο να υπάρξει αφαίρεση των περιορισμών που αφορούν τις τραπεζικές συναλλαγές ώστε να γίνει δυνατή η χρηματοδότηση της οικονομίας και να μπορέσουν οι εταιρείες διεθνών δραστηριοτήτων να διεξάγουν απρόσκοπτα τις εργασίες τους, πριν αναζητήσουν άλλους προορισμούς. Θεωρείται δεδομένο ότι οι περιορισμοί θα πρέπει να παραμείνουν στους οργανισμούς που βρίσκονται υπό εξυγίανση.

Επιπλέον απαιτείται όπως το συντομότερο η νέα διοίκηση στην Τράπεζα Κύπρου προχωρήσει στην αναδιάρθρωση της τράπεζας ώστε να επανέλθει η εμπιστοσύνη στο Κυπριακό τραπεζικό σύστημα. Σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει όλες οι διαδικασίες εξυγίανσης να ολοκληρωθούν το συντομότερο δυνατό.

 

2.4 Ανάγκη σχεδιασμού για απεμπλοκή από το μνημόνιο

Δυστυχώς, η Τρόικα πέραν από τη συμμετοχή των καταθετών, στο δημοσιονομικό μέρος εφάρμοσε την κλασσική υφεσιογενή συνταγή της, με αποκοπές μισθών, επιδομάτων, συντάξεων και επιβολή αυξημένων φορολογιών. Πρέπει, ωστόσο, να τονιστεί ότι συγκεκριμένα μέτρα κινούνται προς την ορθή κατεύθυνση, αφού γίνεται διόρθωση μακροχρόνιων στρεβλώσεων και εξορθολογισμός συγκεκριμένων κρατικών δαπανών. Μέτρα, δηλαδή, που έπρεπε η Κυπριακή Δημοκρατία να είχε λάβει εδώ και καιρό.

Στο τελικό κείμενο του μνημονίου, γίνεται ξεκάθαρη αναφορά ότι η Κυβέρνηση πρέπει να είναι έτοιμη στην περίπτωση κατά την οποία οι στόχοι του προγράμματος δεν επιτευχθούν, να λάβει τέτοια μέτρα, ώστε να ικανοποιούνται οι δεσμεύσεις της έναντι της Τρόικας.

Μετά την εξόντωση των δύο μεγαλύτερων τραπεζών της χώρας και τη βίαιη συρρίκνωση του τραπεζικού τομέα, εκτιμούμε ότι η ύφεση θα είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή που έχει υπολογιστεί. Ως εκ τούτου, θα υπάρξει ανάγκη για λήψη νέων μέτρων, κυρίως όσο αφορά στις περικοπές, κάτι το οποίο θα βυθίσει περαιτέρω στην ύφεση την κυπριακή οικονομία.

Πέραν των ξένων μεγαλοκαταθετών, πολλές κυπριακές επιχειρήσεις έχουν χάσει ουσιαστικά ολόκληρο το κεφάλαιο κίνησης τους, με αποτέλεσμα να μη μπορούν να καταβάλουν μισθούς και να αδυνατούν να αποπληρώσουν προμηθευτές. Αυτό έχει ως συνέπεια όλο και περισσότερα δάνεια να μην είναι δυνατόν να εξυπηρετούνται, δημιουργώντας σοβαρά προβλήματα σ’ ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα. Επιπλέον, ξένοι προμηθευτές δε δέχονται πλέον τις εγγυητικές,

που εκδίδονται από τις κυπριακές τράπεζες, μειώνοντας τη δυνατότητα των κυπριακών επιχειρήσεων να προχωρήσουν σε εισαγωγές.

Είναι απαραίτητο, λοιπόν, πέραν από τη διαχείριση των άμεσων αρνητικών συνεπειών της απόφασης του Eurogroup να υπάρξει ένας ολοκληρωμένος στρατηγικός σχεδιασμός για απεμπλοκή από το μνημόνιο και την Τρόικα.

 

2.5 Παραχώρηση φορολογικής έκπτωσης για τις ζημιές σε καταθέσεις λόγω εξυγίανσης

Αυτή τη στιγμή οι ζημιές στις ανασφάλιστες καταθέσεις δεν αφαιρούνται για σκοπούς φόρου. Επιπλέον οποιεσδήποτε φορολογικές ζημιές μεταφέρονται μόνο στα επόμενα 5 χρόνια. Γίνεται κατανοητό ότι αν οι ζημιές από τις ανασφάλιστες καταθέσεις επιτραπούν, τώρα, στο σύνολο τους για σκοπούς φόρου, τα φορολογικά έσοδα θα μειωθούν σημαντικά κατά τη διάρκεια του προγράμματος, με αποτέλεσμα να μην επιτευχθούν οι στόχοι οι οποίοι έχουν τεθεί. Στην Ελλάδα οι ζημιές από το κούρεμα των ομολόγων επιτράπηκαν για τα επόμενα 30 χρόνια.

Προτείνουμε όπως οι ζημιές στις καταθέσεις επιτρέπονται για τα επόμενα 20 χρόνια όμως σε καμιά χρόνια δε μπορεί να χρησιμοποιηθεί για σκοπούς φόρου ποσό πέραν του 20% του φορολογητέου εισοδήματος (ώστε το 80% του φορολογητέου εισοδήματος να φορολογείται διασφαλίζοντας τα έσοδα του κράτους).

Αυτή η πρόταση έχει δύο σημαντικά πλεονεκτήματα. Πρώτο παραχωρείται ελάφρυνση στα φυσικά και νομικά πρόσωπα που έχουν χάσει τις ανασφάλιστες καταθέσεις τους. Δεύτερο ξένες επιχειρήσεις θα διατηρήσουν τις δραστηριότητες τους στην Κύπρο τουλάχιστον μέχρι την περίοδο που θα χρησιμοποιηθούν όλες οι ζημιές για φορολογικούς σκοπούς.

 

3 Ανάγκες Χρηματοδότησης

 

3.1 Αίτηση στο Μηχανισμό

Τον Ιούνιο του 2012, η Κυπριακή Δημοκρατία, υπέβαλε αίτηση για χρηματοδότηση από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Στόχος του αιτήματος, ήταν να καταστεί δυνατή η ανακεφαλαιοποίηση των κυπριακών τραπεζών, να υπάρξει αναχρηματοδότηση του δημόσιου χρέους που λήγει και χρηματοδότηση των ελλειμμάτων. Τονίζεται ότι είχε προηγηθεί η κατηγοριοποίηση της πιστοληπτικής ικανότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας σε junk (κατηγορία σκουπίδι), με αποτέλεσμα τα κυπριακά ομόλογα να μη μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εγγυήσεις για εξασφάλιση ρευστότητας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

 

3.1.1 Ανακεφαλαιοποίηση Χρηματοπιστωτικού Τομέα

Με σκοπό να υπολογιστούν οι πραγματικές ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης των κυπριακών τραπεζών, διεξήχθη το τρίτο και τέταρτο τρίμηνο του 2012, διαγνωστικός έλεγχος στα δανειακά χαρτοφυλάκια των τραπεζών της Κύπρου και δείγματος των Συνεργατικών Πιστωτικών Ιδρυμάτων. Η μεθοδολογία, που εφαρμόστηκε ήταν παρόμοια μ’ αυτήν που εφαρμόστηκε και σε άλλες χώρες, δηλαδή, αυτή των αναμενόμενων ζημιών. Σύμφωνα με το τελικό κείμενο του μνημονίου, στο ακραίο της σενάριο η Pimco, υπολόγισε κεφαλαιουχικές ανάγκες €8,9 δις, ποσό στο οποίο δε συμπεριλαμβάνονται τα €1,8 δις που δόθηκαν στη Λαϊκή Τράπεζα (και παραμένουν απαιτητά), ούτε και οι ανάγκες του 37% των Συνεργατικών Πιστωτικών Ιδρυμάτων.

 

3.1.2 Διάρθρωση Δημόσιου Χρέους

Δυστυχώς, η έλλειψη σωστής στρατηγικής όσον αφορά στη διαχείριση του δημοσίου χρέους από προηγούμενους ΥΠΟΙΚ, παρά τις προτροπές των λειτουργών, οδήγησαν στον ευκαιριακό βραχυπρόθεσμο δανεισμό της χώρας με το ύψος του επιτοκίου να είναι ο μόνος παράγοντας, που λαμβανόταν υπόψη. Αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής, ήταν να συσσωρευτεί ένας υπέρογκος αριθμός κυπριακών ομολόγων και δανείων, τα οποία λήγουν κατά την κρίσιμη περίοδο 2013 – 2016.

Με βάση τα στοιχεία, στο τέλος του 2012, το δημόσιο χρέος ανερχόταν σε €15,047 δις, εκ των οποίων τα 48,4% αφορούσαν χρέος εσωτερικού και το υπόλοιπο χρέος εξωτερικού. Σημειώνεται ότι δύσκολες χρονιές για αποπληρωμές είναι το 2013, 2016 και το 2017. Βεβαίως με την επιμήκυνση του ρωσικού δανείου των €2,5 δις, τότε αυτό το ποσό θα αποπληρωθεί αντί το 2016 κατά το 2021.

 

3.1.2.1 Χρονοδιάγραμμα λήξης δημοσίου χρέους

Πηγή: ΥΠΟΙΚ

3.2 Ανάγκες οι οποίες θα καλυφθούν από τα €10 δισεκατομμύρια

Με βάση τη συμφωνία Κυβέρνησης και δανειστών, η ανακεφαλαιοποίηση των δύο μεγάλων τραπεζών της Κύπρου, ουσιαστικά επιτυγχάνεται με ίδια κεφάλαια, εφόσον συμμετέχουν οι μέτοχοι, οι κάτοχοι ομολόγων και αξιογράφων και οι ανασφάλιστοι καταθέτες.

Αυτό σημαίνει ότι τα €10 δισεκατομμύρια, τα οποία θα παραχωρηθούν μέσω της δανειακής σύμβασης θα χρησιμοποιηθούν για αναχρηματοδότηση του δημοσίου χρέους, χρηματοδότηση των ελλειμμάτων, τα οποία αναμένεται να ξεπεράσουν τις προβλέψεις του μνημονίου, λόγω της ύφεσης και για στήριξη άλλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων πέραν της Τράπεζας Κύπρου και της Λαϊκής, όπως είναι για παράδειγμα ο Συνεργατισμός.

 

3.3 Ανανέωση κυβερνητικών χρεογράφων

Στη δανειακή σύμβαση, που συμφωνήθηκε με την Τρόικα, η κυπριακή κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να προχωρήσει στην ανανέωση €1δις κυπριακού χρέους (πέραν από το ποσό που καλύπτεται από τα €10 δις), το οποίο λήγει μέσα στην περίοδο δημοσιονομικής προσαρμογής. Μεγάλα ποσά των συγκεκριμένων εκδόσεων διακρατούνται από Κυπριακές τράπεζες, το Συνεργατισμό, ημικρατικους οργανισμούς, ταμεία προνοίας και ασφαλιστικές εταιρείες. Επιπλέον υπάρχει και η ανάγκη για ανανέωση του ομολόγου ύψους €1,9 δις που εκδόθηκε για την ανακεφαλαιοποίηση της Λαϊκής τράπεζας.

Σημαντικός στόχος μιας τέτοιας διαδικασίας είναι να μη δημιουργηθούν επιπρόσθετες κεφαλαιακές ανάγκες στους τραπεζικούς οργανισμούς και στα αποθεματικά των υπόλοιπων κατόχων. Εκτιμούμε ότι είναι δύσκολο να αποπληρωθεί το συγκεκριμένο ομόλογο και να βρεθούν νέοι επενδυτές για να καλύψουν μια νέα έκδοση ύψους €1 δις (ποσό που αναφέρεται στη δανειακή σύμβαση). Αν κάτι τέτοιο επιτευχθεί τότε θα ενισχυθεί και η ρευστότητα στην κυπριακή οικονομία.

Αν η κυβέρνηση τελικώς προχωρήσει στην ανανέωση των συγκεκριμένων ομολόγων αυτό θα πρέπει να γίνει αξιολογώντας το πώς θα επηρεαστούν οι κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών και τα αποθεματικά των άλλων οργανισμών (σε περίπτωση δηλαδή που υπάρχει διαφορά στις δίκαιες αξίες των υφιστάμενων και νέων ομολόγων) λαμβάνοντας υπόψη τη χρονική διάρκεια των νέων ομολόγων, την περίοδο που θα γίνει η ανταλλαγή, την αντίδραση των οίκων αξιολόγησης και τη δυνατότητα των νέων ομολόγων να χρησιμοποιηθούν ως εγγύηση για άντληση ρευστότητας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

 

4 Μέτρα μνημονίου – Τραπεζικός τομέας

 

Γίνεται ξεκάθαρο ότι η απότομη συρρίκνωση του τραπεζικού τομέα, αναμένεται να επηρεάσει σημαντικά τη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας. Επιπλέον, οι δυσκολίες μεγαλώνουν και λόγω των περιοριστικών μέτρων, που έχουν επιβάλει Κεντρική Τράπεζα και Υπουργείο Οικονομικών.

 

4.1 Ανακεφαλαιοποίηση μέσω ανασφάλιστων καταθέσεων

Η Κεντρική Τράπεζα, εφαρμόζοντας το νόμο Περί Εξυγίανσης του Χρηματοπιστωτικού Συστήματος, προχώρησε σε έκδοση διαταγμάτων, με τα οποία οι δύο μεγαλύτερες τράπεζες, τίθενται κάτω από τη διαδικασία εξυγίανσης.

Σύμφωνα με τους όρους των διαταγμάτων, διασφαλίζονται οι πρώτες €100.000 ανά καταθέτη στη Λαϊκή, ενώ τα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού της εν λόγω τράπεζας, με συγκεκριμένες εξαιρέσεις, μεταφέρονται στην Τράπεζα Κύπρου. Σημειώνεται ότι το ποσό που οφείλει η Λαϊκή προς το Μηχανισμό Παροχής Έκτακτης Ρευστότητας (ELA) και μεγάλο ποσοστό αφορούσε το παράρτημα της Ελλάδας, παγοποιείται και μεταφέρεται ως απαίτηση στην Τράπεζα Κύπρου.

Όσον αφορά στην Τράπεζα Κύπρου, διασφαλίζονται οι πρώτες €100.000 και από τα ποσά των ανασφάλιστων καταθέσεων, το 37,5% μετατρέπεται σε μετοχές του τραπεζικού ιδρύματος, το 22,5% παραμένει παγοποιημένο και πιθανώς να χρησιμοποιηθεί για την ανακεφαλαιοποίηση, το 30% παραμένει παγοποιημένο για σκοπούς ελέγχου των εκροών, ενώ το υπόλοιπο 10% απελευθερώνεται.

 

4.2 Ρυθμίσεις τραπεζικού τομέα

Στο τελικό κείμενο του μνημονίου, ενσωματώνεται η απόφαση για εξυγίανση της Λαϊκής Τράπεζας και της Τράπεζας Κύπρου με τη μεταφορά των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού, όπως αναφερόταν στα διατάγματα.

Γίνεται, επιπλέον, αναφορά ότι μετά από την εκποίηση των παραρτημάτων στην Ελλάδα και τη διαδικασία που ακολουθήθηκε στη Λαϊκή και Τράπεζα Κύπρου, ο τραπεζικός τομέας αναλογεί περίπου στο 350% του ΑΕΠ από 750%, που ήταν τα προηγούμενα χρόνια.

Τονίζεται ότι τραπεζικά ιδρύματα, τα οποία έχουν λάβει κρατική στήριξη ή ρευστότητα από τον ELA είναι υποχρεωμένα να ετοιμάζουν ανά τρίμηνο αναφορές για τις κεφαλαιακές τους επάρκειες και τη ρευστότητα τους, ενώ ως μη εξυπηρετούμενα δάνεια ορίζονται όσα είναι σε καθυστέρηση πέραν των 90 ημερών χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η αξία της εξασφάλισης. Έχει ήδη κυκλοφορήσει από την Κυπριακή Κεντρική Τράπεζα προσχέδιο εγκυκλίου, με βάση την οποία τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αναμένεται να αυξηθούν σημαντικά στο άμεσο μέλλον.

Απαιτείται η διεξαγωγή ασκήσεων προσομοίωσης σε ακραίες συνθήκες (stress tests) σε χρονιαία βάση, ενώ ενισχύεται το πλαίσιο για καταπολέμηση φαινομένων ξεπλύματος βρώμικου χρήματος και για ανταλλαγή πληροφοριών με άλλες φορολογικές αρχές.

Επιπρόσθετα, παραμένει η απαίτηση για ελάχιστο δείχτη πρωτοβάθμιων κεφαλαίων τραπεζών ύψους 9% (core tier 1), ενώ τονίζεται ότι πέραν από την Τράπεζα Κύπρου και τη Λαϊκή, οποιοσδήποτε άλλος χρηματοπιστωτικός οργανισμός ζητήσει κεφάλαια για ανακεφαλαιοποίηση με βάση το σενάριο της Pimco, μπορούν να χρησιμοποιηθούν χρήματα του προγράμματος. Διευκρινίζεται ότι τράπεζες και Συνεργατικά, που αιτούνται κρατικής στήριξης, πρέπει να ετοιμάζουν σχέδια αναδιοργάνωσης.

 

4.3 Δανειολήπτες

 

Η περίοδος εκποίησης ενυπόθηκων εξασφαλίσεων για μόνιμη κατοικία, αυξάνεται στα 2,5 χρόνια, ενώ για τα υπόλοιπα ακίνητα παραμένει στον 1,5 χρόνο. Η εφαρμογή του θα γίνει τέλος του 2014, μετά την ολοκλήρωση μελέτης από ανεξάρτητο ειδικό. Η Κεντρική Τράπεζα θα δημιουργήσει, επίσης, ένα κεντρικό μητρώο όλων των πιστωτικών δανειοληπτών και δικαιούχων από τις εμπορικές τράπεζες και τα Συνεργατικά Πιστωτικά Ιδρύματα, ώστε να υπάρχει έλεγχος όταν υποβάλλονται αιτήσεις για νέα δάνεια.

Αναμένεται η εφαρμογή νομοθεσίας για να επιτραπεί στα πιστωτικά ιδρύματα και τους πελάτες να επωφεληθούν από την πλήρη έκπτωση επί του φόρου εισοδήματος και φορολογικής απαλλαγής, για τυχόν απώλειες των εσόδων, που σχετίζονται με την εθελοντική πρόωρη αποπληρωμή του δανείου ή εκπτώσεις που δίνονται για τέτοιες επιστροφές σε προβληματικούς, αλλά βιώσιμους δανειολήπτες.

Στο τέλος Ιουνίου 2013, θ’ αναπτυχθεί και θα εγκριθεί νομοθετικό πλαίσιο, με το οποίο θα αντιμετωπίζονται τα νομικά, διοικητικά ή άλλα εμπόδια στην αναδιάρθρωση δανείων. Προς τούτο, θα δημιουργηθεί ο θεσμός του Τραπεζικού Μεσολαβητή, οποίος θα διευκολύνει τις διαδικασίες μεταξύ τραπεζών και δανειζομένων.

 

4.4 Συνεργατισμός

 

Η εποπτεία των Συνεργατικών Ιδρυμάτων, εκχωρείται προσωρινά από τον Ιούλιο του 2013 και μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας ανασυγκρότησης τους, κάτω από την εποπτεία της Κεντρικής Τράπεζας (προηγουμένως ήταν υπό το Υπουργείο Εμπορίου). Μετά την ολοκλήρωση των διαδικασιών, θα εξετασθεί η υιοθέτηση ενός two-tier μοντέλου (ολλανδικό μοντέλο).

Μέσα από το τελικό κείμενο του μνημονίου, επιβάλλεται η αξιολόγηση εκάστου Συνεργατικού για να διαπιστωθεί κατά πόσο είναι βιώσιμο. Απαιτείται η εφαρμογή στρατηγικής για αναδιάρθρωση, συγχωνεύσεις και ανακεφαλαιοποίηση των Συνεργατικών. Τα σχέδια αναδιάρθρωσης πρέπει να ετοιμαστούν μέχρι τον Αύγουστο του 2013 και να εφαρμοστούν μέχρι τον Ιούνιο του 2015.

 

5 Φοροδιαφυγή

 

Το φαινόμενο της φοροδιαφυγής αποτελεί κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα, με τα έσοδα του κράτους να μειώνονται σημαντικά. Προτείνεται η εφαρμογή νέων σύγχρονων διαδικασιών ελέγχου της φοροδιαφυγής παρόμοιες με αυτές που εφαρμόζονται σε άλλες χώρες. Ο νέος τρόπος ελέγχων θα εφαρμόζεται σε όλους τους φορολογούμενους ακόμα και φυσικά πρόσωπα. Έμφαση θα δοθεί στους πλούσιους και στους αυτοαπασχολούμενους προκειμένου να εντοπιστεί αποκρυβείσα φορολογητέα ύλη.

Με τις έμμεσες τεχνικές ελέγχου το πραγματικό φορολογητέο εισόδημα θα προσδιορίζεται με βάση τα έσοδα και τα έξοδά του ατόμου, τα περιουσιακά του στοιχεία (κινητά και ακίνητα) και τις καταθέσεις του στις τράπεζες.

Στη λίστα των υποψηφίων προελέγχου με τις νέες μεθόδους θα πρέπει να είναι:

– Ελεύθεροι επαγγελματίες και εμποροβιοτέχνες που δηλώνουν εισοδήματα χαμηλότερα από το αφορολόγητο όριο.

– Πλούσιοι με μεγάλη ακίνητη περιουσία.

– Φορολογούμενοι που δεν δικαιολογούν τα ποσά των εμβασμάτων που απέστειλαν σε τράπεζες του εξωτερικού, την περίοδο 2007-2013.

– Φορολογούμενοι με μεγάλες δαπάνες που δεν συνάδουν με τα δηλωθέντα εισοδήματα (ατομικά και οικογενειακά). Η διαφορά θα θεωρείται μη δηλούμενο εισόδημα και εφόσον δεν αιτιολογείται υπόκειται σε φορολόγηση.

Οι ανωτέρω τεχνικές εφαρμόζονται στη διαδικασία του τακτικού ελέγχου για τον προσδιορισμό του πραγματικού φορολογητέου εισοδήματος στις περιπτώσεις που:

 

α) Υφίσταται αδικαιολόγητος πλουτισμός (περιουσιακά στοιχεία).

β) Πραγματοποιούνται δαπάνες οι οποίες δεν δικαιολογούνται από τα δηλωθέντα εισοδήματα του φορολογούμενου φυσικού προσώπου (ατομικά ή και οικογενειακά).

γ) Υπάρχουν βάσιμες υποψίες ή πληροφορίες ότι το πραγματικό εισόδημα είναι μεγαλύτερο από το δηλωθέν. Οι τεχνικές ελέγχου που θα εφαρμόζονται για τον έμμεσο προσδιορισμό του πραγματικού φορολογητέου εισοδήματος, στις παραπάνω περιπτώσεις, θα είναι οι ακόλουθες:

 

1. Η τεχνική της ανάλυσης ρευστότητας του φορολογούμενου (source and application of funds method). Η τεχνική προσδιορίζει φορολογητέο εισόδημα, αναλύοντας τα έσοδα (φορολογητέα και μη), τις αγορές και δαπάνες (επαγγελματικές, ατομικές και οικογενειακές) και τις αυξήσεις και μειώσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων (επαγγελματικών, ατομικών και οικογενειακών) του ελεγχόμενου. Κατά την τεχνική αυτή δημιουργείται ισοζύγιο με δύο βασικές στήλες: «Πηγές Κεφαλαίων/Εσόδων» και «Αναλώσεις Κεφαλαίων/Εσόδων».

Στην πρώτη «Πηγές Κεφαλαίων/Εσόδων» περιλαμβάνονται τα κάθε μορφής έσοδα που έχουν εισπραχθεί στη διάρκεια της ελεγχόμενης χρήσης, των οποίων αποδεικνύεται η πραγματοποίηση και η νομιμότητα των συναλλαγών.

Στη δεύτερη, «Αναλώσεις Κεφαλαίων/Εσόδων» περιλαμβάνονται όλες οι πραγματοποιηθείσες αναλώσεις σε μετρητά, κατά τη διάρκεια της ελεγχόμενης χρήσης.

Η διαφορά θεωρείται μη δηλούμενο εισόδημα και εφόσον δεν αιτιολογείται υπόκειται σε φορολόγηση.

2. Η τεχνική της καθαρής θέσης του φορολογούμενου (net worth method).

Η τεχνική αυτή αναδημιουργεί το οικονομικό ιστορικό του ελεγχόμενου και προσδιορίζει φορολογητέο εισόδημα λαμβάνοντας υπόψη όλα τα περιουσιακά στοιχεία και τα διαθέσιμα κεφάλαια προσωπικά, οικογενειακά ή επαγγελματικά (ενεργητικό), τις υποχρεώσεις προσωπικές, οικογενειακές ή επαγγελματικές (παθητικό), τις ατομικές, οικογενειακές και επαγγελματικές δαπάνες ώς και τα εισοδήματα από λοιπές πηγές (ατομικά και οικογενειακά).

Κατά την τεχνική αυτή δημιουργείται ο «Πίνακας Ενεργητικού και Παθητικού» για όλα τα ελεγχόμενα έτη με έτος βάσης το αμέσως προηγούμενο από το πρώτο ελεγχόμενο έτος.

 

3. Η τεχνική των τραπεζικών καταθέσεων και των δαπανών σε μετρητά (bank deposits and cash expenditure method).

Η τεχνική αυτή προσδιορίζει φορολογητέο εισόδημα παρακολουθώντας την κίνηση των (διαθεσίμων) κεφαλαίων του φορολογούμενου, είτε με την κατάθεση αυτών σε χρηματοπιστωτικούς λογαριασμούς είτε με την ανάλωσή τους σε διάφορες συναλλαγές με χρήση μετρητών. Αναλύει τις συνολικές καταθέσεις και τα διαθέσιμα σε χρηματοπιστωτικούς λογαριασμούς και τις αγορές και δαπάνες σε μετρητά τόσο σε επαγγελματικό όσο και σε οικογενειακό επίπεδο κατά τη διάρκεια της ελεγχόμενης χρήσης και τα συγκρίνει με τα συνολικά δηλωθέντα έσοδα.

Το πιο πάνω μοντέλο εφαρμόζεται στις ΗΠΑ και σύντομα θα υιοθετηθεί από το Ελληνικό Δημόσιο.

 

6 Μέτρα επανεκκίνησης της οικονομίας

 

6.1 Τομέας Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών

Η διατήρηση και η ενίσχυση της Κύπρου ως ανταγωνιστικό κέντρο παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, με σκοπό την προσέλκυση ξένων επενδύσεων.

 

6.1.1 Στόχοι

• Διευκόλυνση και εκσυγχρονισμός των διαδικασιών που αφορούν επενδυτές, οι οποίοι χρησιμοποιούν την Κύπρο ως επενδυτικό κέντρο, μειώνοντας τη γραφειοκρατία και το διοικητικό φόρτο. Προς αυτήν την κατεύθυνση είναι σημαντική η πλήρης μηχανογράφηση των διαδικασιών στα πιο κάτω τμήματα:

I. Έφορος εταιρειών και επίσημος παραλήπτης

II. Τμήμα Εσωτερικών Προσόδων

III. Υπηρεσία ΦΠΑ

IV. Υπηρεσία Κοινωνικών Ασφαλίσεων

• Εκσυγχρονισμός της φορολογικής νομοθεσίας της Κύπρου με την παροχή κινήτρων και ενίσχυση του δικτύου αποφυγής διπλής φορολογίας.

• Εμπλουτισμός των χρηματοοικονομικών προϊόντων, που παρέχονται στην Κύπρο.

 

6.1.2 Μείωση της γραφειοκρατίας και επίσπευση των διαδικασιών

6.1.2.1 Δημιουργία one stop shop από τον CIPA (Κυπριακός Οργανισμός Προσέλκυσης Ξένων Επενδύσεων)

Η λειτουργία ενός τέτοιου μηχανισμού πρέπει να θεσπιστεί με παρόμοιο τρόπο, όπως τα Κέντρα Εξυπηρέτησης του Πολίτη και με βάση νομοθεσία να δοθούν συγκεκριμένες διοικητικές εξουσίες στον CIPA, ώστε μα μπορεί να κατευθύνει τις αρμόδιες υπηρεσίες.

 

6.1.2.2 Έφορος Εταιρειών

Οι διαδικασίες που απαιτούνται στο Τμήμα του Εφόρου και Επίσημου Παραλήπτη για εγγραφή εταιρειών και εξασφάλιση των απαραίτητων εγγράφων από επιχειρηματίες, παραμένουν χρονοβόρες. Παρ’ όλον ότι υπήρξαν κάποιες θετικές αλλαγές, τα προβλήματα παραμένουν, αφού το μεγάλο χρονικό διάστημα που απαιτήθηκε για την εφαρμογή του λογισμικού (συστήματος μηχανογράφησης) το κατέστησε πεπαλαιωμένο.

Μέσα από τη συγκεκριμένη ιστοσελίδα θα πρέπει να μπορούν να γίνουν τα ακόλουθα:

• Συμπλήρωση των εντύπων για εγγραφή των εταιρειών και αυτόματος έλεγχος της πληρότητας της πληροφόρησης. Τα υπόλοιπα έγγραφα, όπως για παράδειγμα αντίγραφα ταυτότητας, να μπορούν να καταχωρούνται ηλεκτρονικά (upload).

• Ηλεκτρονικές αιτήσεις για αλλαγές στη διεύθυνση, το γραμματέα, στους μετόχους και λοιπά στοιχεία μιας εταιρείας.

• Πληρωμή μέσω πιστωτικής κάρτας και εκτύπωση όλων των απαιτούμενων πιστοποιητικών μιας εταιρείας.

• Καταχώρηση ετήσιας έκθεσης και εξελεγμένων λογαριασμών

• Πληρωμή μέσω πιστωτικής κάρτας για απόκτηση δικαιώματος εξέτασης διαθέσιμων πληροφοριών.

• Στη συγκεκριμένη ιστοσελίδα, πρέπει να συμπεριλαμβάνεται σύνδεσμος με το Τμήμα του Φόρου, όπου να είναι δυνατή η ηλεκτρονική εγγραφή και απόκτηση φορολογικού φακέλου. Αυτό απαιτεί και την πλήρη μηχανογράφηση των διαδικασιών του ΤΕΠ.

 

6.1.2.3 Τμήμα Εσωτερικών Προσόδων

Εφαρμογή πλήρους μηχανογράφησης των διαδικασιών του Τμήματος:

• Δημιουργία κεντρικού ηλεκτρονικού αρχείου στο ΤΕΠ για όλες τις πόλεις και δυνατότητα ηλεκτρονικής υποβολής αίτησης για απόκτηση φορολογικού φακέλου.

• Ηλεκτρονική υποβολή άλλων δηλώσεων και πληροφοριών όπως το Ε.Πρ 163 (upload) και δυνατότητα πληρωμής όλων των ειδών φορολογικών δηλώσεων, μέσω διαδικτύου.

• Αυτόματος έλεγχος, μέσω του μηχανογραφικού συστήματος, της πληρότητας των πληροφοριών, όπως ΑΦΤ, διεύθυνση κ.τ.λ. Αναβάθμιση του συστήματος Taxisnet, ώστε ο φορολογούμενος να έχει πρόσβαση στην κατάσταση των υποχρεώσεων του (πχ. φόρος ανά έτος, πληρωμές κτλ)

• Επανασχεδιασμός των φορολογικών δηλώσεων και άλλων εντύπων (πιστοποιητικό Φορολογικής Κατοικίας – tax residency, βεβαίωση Φορολογικής Ενημερότητας – tax clearance), ώστε να είναι τυποποιημένα και να δίνεται η δυνατότητα για γρήγορη εκτύπωση τους από το διαδίκτυο.

• Δημιουργία κέντρου στα πρότυπα του ΚΕΠ για άμεση εξυπηρέτηση των πολιτών, όσον αφορά στην παραλαβή των φορολογικών δηλώσεων, πληρωμή των φορολογικών οφειλών, έκδοση πιστοποιητικών κ.α.

 

6.1.2.4 Εκσυγχρονισμός φορολογικού καθεστώτος κι’ επέκταση του δικτύου συμβάσεων αποφυγής διπλής φορολογίας

• Δημιουργία Ειδικής Φορολογικής Συμβουλευτικής Ομάδας (Φορολογικό Συμβουλευτικό Συμβούλιο), στην οποία να συμμετέχουν τεχνοκράτες του ΥΠΟΙΚ και από τον ιδιωτικό τομέα, με σκοπό την παροχή συμβουλευτικών τεχνοκρατικών υπηρεσιών για μεταρρυθμίσεις στο φορολογικό σύστημα. Η Ειδική Φορολογική Συμβουλευτική Ομάδα, θα αναλύει τα μέτρα και τις νομοθεσίες, που εφαρμόζουν οι άλλες ανταγωνιστικές χώρες, ώστε η Κύπρος να παραμείνει ένα ελκυστικό επιχειρηματικό κέντρο. Η ομάδα αυτή, θα έχει, επίσης, κάτω από την ευθύνη της, τις διαπραγματεύσεις για συνομολόγηση και επαναδιαπραγμάτευση συμφωνιών Αποφυγής Διπλής Φορολογίας. Θα προεδρεύεται από άτομο του ιδιωτικού τομέα και θα μεταφέρει τις αποφάσεις του απευθείας στον ΥΠΟΙΚ για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή των αποφάσεων του.

 

6.1.2.5 Προώθηση συγκεκριμένων νομοθεσιών

• Πρόταση του CIPA για Θέσπιση Νομοθεσίας, που αφορά στην Προστασία Εταιρειών από τους Πιστωτές τους (Chapter 11).

• Θέσπιση Νομοθεσίας για Κυψελοειδείς Εταιρείες (Cell Companies)

• Θέσπιση Νομοθεσίας για Εξαρτημένες Ασφαλιστικές Εταιρείες (Captive Insurance)

• Θέσπιση Νομοθεσίας για Διαχειριστές Εναλλακτικών Επενδύσεων (Alternative Investment Fund Managers Directive)

• Ψήφιση Νομοθεσίας Περί Χρηματοδοτικής Πίστωσης – Δέσμη 5 Νομοθεσιών (Leasing)

• Θέσπιση / Τροποποίηση Νομοθεσίας Περί Ταμείων Συντάξεων και Διασυνοριακών Ταμείων (Cross Boarder Pension Funds

Απαιτείται όπως επισπευτούν οι διαδικασίες παραχώρησης φορολογικών γνωματεύσεων και τροποποιηθεί η νομοθεσία, ώστε να δίνεται το νομικό δικαίωμα στο Έφορο Φόρου Εισοδήματος να παραχωρεί γνωματεύσεις, οι οποίες θα έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα.

Διεύρυνση του ορισμού των τίτλων, τα κέρδη από την πώληση των οποίων δε φορολογούνται, ώστε να συμπεριλαμβάνουν τη διαπραγμάτευση συναλλάγματος. Η εν λόγω εγκύκλιος, πρέπει να ενσωματωθεί στη νομοθεσία, ώστε να είναι ξεκάθαρη η νομική της εφαρμογή.

Η παραχώρηση ως φορολογητέας αφαίρεσης των τόκων πληρωτέων στη περίπτωση που το δάνειο χρησιμοποιείται για την αγορά εξ ολοκλήρου θυγατρικής ενίσχυσε σε σημαντικό βαθμό την ανταγωνιστικότητα της Κύπρου. Περαιτέρω, επέκταση της τροποποίησης στις περιπτώσεις αγοράς θυγατρικών όπου μπορεί να ασκηθεί έλεγχος (συμμετοχή 51% στο μετοχικό κεφάλαιο) ή οι οποίες μπορούν να είναι μέρος ενός φορολογικού ομίλου για σκοπούς μεταφοράς ζημιών (ελάχιστη συμμετοχή 75%) θα ενισχύσει περισσότερο την Κύπρο στην προσπάθεια προσέλκυσης ξένων επενδύσεων.

Πέραν της πιο πάνω τροποποίησης, απαιτείται επιπλέον η αφαίρεση της λέξης “λογίζεται” στο Άρθρο 11, Παράγραφος 15 του Περί Φόρου Εισοδήματος Νόμου, ώστε οποιοσδήποτε περιορισμός των τόκων όσον αφορά αγορές περιουσιακών στοιχείων που δε χρησιμοποιούνται για σκοπούς επιχείρησης, να αφορά το πραγματικό έξοδο.

Με τις πρόσφατες τροποποιήσεις, σύμφωνα με τις οποίες το 80% όλων των εισοδημάτων που παράγονται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, θα απαλλάσσεται από τον εταιρικό φόρο, έχουν βάλει την Κύπρο στο χάρτη με τις χώρες που έχουν ελκυστικό καθεστώς για πνευματικά δικαιώματα. Είναι απαραίτητο να διευρυνθεί ο ορισμός των πνευματικών δικαιωμάτων, ώστε να περιλαμβάνει και τα δικαιώματα προβολής εικόνας (image rights).

 

6.2 Οργανισμοί Συλλογικών Επενδύσεων

Η Κύπρος διατηρεί τα σημαντικά συγκριτικά της πλεονεκτήματα ως κέντρο παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, παρ` όλα τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί μετά την απόφαση του Eurogroup, παρέχοντας το επενδυτικό όχημα για επενδύσεις εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και εκτός, ιδίως στις ραγδαία αναπτυσσόμενες οικονομίες, όπως Ρωσία, Ινδία και Κίνα. Η εφαρμογή της ευρωπαϊκής Οδηγίας ΟΣΕΚΑ IV μέσω της θέσπισης εθνικής νομοθεσίας και η επερχόμενη υιοθέτηση της ευρωπαϊκής Οδηγίας σχετικά με τους Διαχειριστές Οργανισμών Εναλλακτικών Επενδύσεων (ΔΟΕΕ), που θα επέλθει ταυτόχρονα με τη θέσπιση νομοθεσίας που αφορά κυπριακούς Οργανισμούς Εναλλακτικών Επενδύσεων (σε αντικατάσταση του ισχύοντος Νόμου περί Διεθνών Συλλογικών Επενδυτικών Σχεδίων) εντός του 2013, δημιουργούν σημαντικές προοπτικές στη χώρα.

Η Κύπρος συνδυάζει τη συμμόρφωση με ευρωπαϊκούς Κανονισμούς και την παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών από εξειδικευμένο προσωπικό, σε χαμηλό λειτουργικό κόστος, διατηρώντας τα σημαντικά φορολογικά πλεονεκτήματα.

Όμως, στην προσπάθεια ανάκαμψης της οικονομίας υπάρχουν συγκεκριμένα μέτρα που θα μπορούσαν να ληφθούν, ώστε να ενισχυθεί ο τομέας των Οργανισμών Συλλογικών Επενδύσεων. Το τελευταίο διάταγμα επέτρεψε τη σημαντική χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων στις τραπεζικές συναλλαγές. Η διαχείριση εγκεκριμένων κυπριακών συλλογικών επενδυτικών σχεδίων απαιτεί καθημερινή μεταφορά κεφαλαίων και ως εκ τούτου η πλήρης εξάλειψη των περιορισμών θα επαναφέρει την ομαλότητα στον τομέα.

Χρειάζεται η ενίσχυση των εγχώριων τραπεζικών οργανισμών που παρέχουν υπηρεσίες θεματοφυλακής. Επίσης πρέπει να ενθαρρυνθεί η συνδρομή των διεθνών αναγνωρισμένων χρηματοπιστωτικών οργανισμών ούτως ώστε να προσφέρουν και αυτοί τις υπηρεσίες τους σε

κυπριακά επενδυτικά σχέδια. Στα πλαίσια ανασυγκρότησης του τραπεζικού συστήματος, προτείνεται επίσης όπως οι εγχώριοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί προχωρήσουν στην αναδιοργάνωση των εσωτερικών υποδομών τους, προκειμένου να προετοιμαστούν για την εφαρμογή αυστηρότερων κριτηρίων και απαιτήσεων στα καθήκοντά τους, όσο και για τα επίπεδα ευθύνης που θα αναλαμβάνουν με την υιοθέτηση της Οδηγίας σχετικά με τους ΔΟΕΕ.

Θα πρέπει επίσης να γίνει διεύρυνση των κατηγοριών των επενδυτών με τη συμπερίληψη του ευρέος κοινού, καθώς και θεσμικών επενδυτών, ώστε να διευκολύνεται η άντληση κεφαλαίων. Επίσης, ενδέχεται η δημιουργία νομικών δομών, που να περιλαμβάνουν περισσότερα του ενός επενδυτικά τμήματα, να οδηγήσει στη σημαντική μείωση οργανωτικών και λειτουργικών εξόδων των συγκεκριμένων οργανισμών. Οι εξελίξεις αυτές αναμένονται με τη θέσπιση της νομοθεσίας που θα διέπει τους ΟΕΕ.

Αν και έχουν γίνει πολλά σωστά βήματα ως προς την επίσπευση του χρόνου αδειοδότησης, η σχετική διαδικασία θα πρέπει συνεχώς να τυγχάνει βελτίωσης για να επιτευχθούν περισσότερες οικονομίες κλίμακας.

 

Σχετικά με φορολογικά θέματα, θα πρέπει να γίνουν τα εξής βήματα:

• Απαλλαγή από τη φορολόγηση όχι μόνο του κέρδους από την πώληση χρηματοοικονομικών μέσων που ανήκουν στην κατηγορία των τίτλων, όπως ορίστηκε από το Τμημα Εσωτερικών Προσόδων, δηλαδή εφόσον το κέρδος από την πώληση χρεογράφων φοροαπαλλάσσεται, το ίδιο θα πρέπει να συμβαίνει και με τους εισπρακτέους τόκους που αποτελούν εισόδημα.

• Ο κατάλογος επενδυτικών προϊόντων που συνιστούν «τίτλους» να επεκταθεί με τη συμπερίληψη επιπρόσθετων χρηματοοικονομικών μέσων, όπως οι επενδύσεις σε νομίσματα. Κάτι τέτοιο είναι απαραίτητο λόγω του ότι η συντριπτική πλειοψηφία συλλογικών επενδυτικών σχεδίων επενδύουν σε ευρύτατο φάσμα τίτλων, οι οποίοι σε ορισμένες περιπτώσεις δεν περιλαμβάνονται στον προαναφερόμενο κατάλογο που ορίζουν οι κυπριακές φορολογικές Αρχές.

 

6.3 Κατασκευαστικός τομέας

 

6.3.1 Φορολογική έκπτωση

• Προτείνεται η παραχώρηση φορολογικής έκπτωσης/πίστωσης επί του φόρου εισοδήματος ύψους 40%, με ανώτατο όριο τις €50.000, επί της επένδυσης κάθε αγοραστή οικιστικών μονάδων ή ακινήτων για επιχειρηματικούς σκοπούς, με σκοπό την ενίσχυση του τομέα των ακινήτων. Παρόμοια ρύθμιση είχε εφαρμοστεί ξανά στην Κύπρο την περίοδο 1978 – 1980.

• Επίσπευση φορολογικής απόσβεσης 200% στο πρότυπο παρομοίου μέτρου που λήφθηκε μετά το 1974 (110% απόσβεση κατά την χρονιά της απόκτησης ως παροχή κινήτρου για απόκτηση επαγγελματικής στέγης ή/και οικοδομής για εμπορική εκμετάλλευση (π.χ. ενοικίαση).

• Μετακύληση του Φόρου Κεφαλαιουχικών Κερδών που προκύπτει από την πώληση ακίνητης περιουσίας, νοουμένου ότι εντός 6 μηνών ο ιδιοκτήτης της θα προβεί σε αγορά άλλης ακίνητης περιουσίας (όπως γίνεται στις περιπτώσεις ανταλλαγής Ακίνητης Ιδιοκτησίας).

• Μείωση των Μεταβιβαστικών Τελών και αύξηση του Φόρου Ακίνητης Ιδιοκτησία (όπως προβλέπεται και στο Μνημόνιο) ώστε το εισόδημα του κράτους να είναι πιο σταθερό και να φορολογούνται εκείνοι που έχουν τα ακίνητα, αντί εκείνοι που συναλλάσσονται λαμβάνοντας ειδικές ρυθμίσεις για επιχειρηματικές μονάδες.

• Η απαγόρευση της ανέγερσης σε γεωργικές περιοχές προκαλεί σοβαρά προβλήματα στους ιδιοκτήτες, όσο και στους δανειστές, με τις τιμές των υποθηκών να μειώνονται σημαντικά – Χρειάζεται περίοδος αναπροσαρμογής έστω 5 ετών ή πλήρης άρση της απαγόρευσης.

6.3.2 Επενδύσεις από κατοίκους εξωτερικού

Ενθάρρυνση επενδύσεων από κατοίκους εξωτερικού μέσω της παροχής αδειών παραμονής και της έμμεσης διάθεσης διαβατηρίων (επί του παρόντος το ενδιαφέρον είναι κυρίως για άδειες παραμονής με αγορά κατοικίας άνω των €300.000, αλλά είναι δυνατή η εξασφάλιση διαβατηρίου με άλλη οδό).

Τα μέτρα θα μπορούσαν να είναι:

– Επίσπευση της αλλαγής στην υφιστάμενη νομοθεσία για αγορά οικιστικών ακινήτων συνολικής αξίας €300,000 (αντί για ένα ακίνητο αξίας €300.000),

– Δυνατότητα απόκτησης υπηκοότητας για όσους αγοράσουν ακίνητα συνολικής αξίας €750.000 και επενδύσουν τουλάχιστο €1,250,000 σε ειδικό ταμείο, το οποίο θα παρέχει χαμηλότοκα δάνεια σε επιχειρήσεις του τουριστικού κλάδου για νέες αναπτύξεις μόνο. (Αυτές οι αναπτύξεις θα μπορούσαν να είναι σε κυβερνητική γη, η οποία θα έχει όλες τις απαραίτητες άδειες/ υποδομή).

 

6.3.3 Πολεοδομικά και συναφή κίνητρα

• Εισαγωγή πολεοδομικής έννοιας για τα Επιχειρηματικά Πάρκα στα Τοπικά Σχέδια, για προσέλκυση/μόνιμη εγκατάσταση μεγάλων εταιριών στην Κύπρο.

• Κατάργηση του τέλους σχετικά με τις άδειες Γκολφ και άλλες σύνθετες εξειδικευμένες αναπτύξεις, νοουμένου ότι το έργο θα ξεκινήσει εντός 6 μηνών από την εξασφάλιση της σχετικής άδειας, η οποία θα δοθεί στα επόμενα 2 χρόνια.

• Σε περιοχές όπου γίνεται αύξηση του συντελεστή δόμηση (είτε με διάταγμα είτε λόγω της αναθεώρησης των σχεδίων) να γίνεται φορολόγηση του συντελεστή δόμησης με ποσοστό 50% με την αξία/ μέγεθος της αύξησης να καθορίζεται από το Κτηματολόγιο. Ο σκοπός είναι να καρπούται το κράτος μέρος της αύξησης αφού ο συντελεστής δόμησης “ανήκει” και παρέχεται από το δημόσιο.

• Nα δημιουργηθεί στρατηγικό σχέδιο (masterplan), σε καθορισμένες περιοχές, όπου η γη θα παραχωρείται δωρεάν για συγκεκριμένες αναπτύξεις, όπως νοσοκομεία, πανεπιστήμια κ.λ.π. Επιβάλλεται, τα τεμάχια που γειτνιάζουν να παραμένουν στην ιδιοκτησία του κράτους. Έτσι, το κράτος θα καρπούται της υπεραξίας που θα δημιουργηθεί στα γειτονικά τεμάχιά ή του κέρδους από την πώληση μετοχών της ανάπτυξης (έργου).

• Παραχώρηση δυνατότητας κατασκευής επιπλέον ορόφου σε συγκεκριμένες υφιστάμενες μονάδες με βάση πολεοδομικά κριτήρια.

 

6.3.4 Αλλαγές στο Κτηματολόγιο και την Πολεοδομία

• Ιδιωτικοποίηση συγκεκριμένων υπηρεσιών, ώστε να βοηθηθεί η είσπραξη τελών και η επιβολή του νόμου, π.χ. πιστοποιητικά τελικής έγκρισης (για έκδοση τίτλων ιδιοκτησίας), παρακολούθηση τυχών παραβάσεων των όρων/αδειών της πολεοδομίας μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής (επεκτάσεις ακινήτων/αλλαγή χρήσης).

• Υποχρεωτική μεταβίβαση των τίτλων ιδιοκτησίας με την έκδοση τους, ώστε να γίνεται σωστή φορολόγηση των ακινήτων και το Κράτος να εισπράττει μεταβιβαστικά τέλη.

• Οποιαδήποτε έξοδα/ χρέη τα οποία αφορούν ένα ακίνητο να σχετίζονται με το συγκεκριμένο ακίνητο και να μην είναι δυνατή η μεταβίβαση του χωρίς την αποπληρωμή του, π.χ. κοινόχρηστα

• Επίλυση του υφιστάμενου και αυξανόμενου προβλήματος της μη έκδοσης τίτλων ιδιοκτησίας λόγω οφειλών του ιδιοκτήτη της γης/ επιχειρηματία ανάπτυξης είτε προς το κράτος είτε προς χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Η έκδοση των τίτλων να είναι δυνατή και το ακίνητο να διαχωρίζεται στα επιμέρους μέρη, με τους τίτλους να μεταβιβάζονται στα ονόματα των αγοραστών (όπου υπάρχει κατατεθειμένο αγοραπωλητήριο έγγραφο) και την υποθήκη να παραμένει στα ακίνητα/ τίτλους που είναι ακόμα στην ιδιοκτησία του αρχικού ιδιοκτήτη/ επιχειρηματία ανάπτυξης.

 

6.3.5 Παρακολούθηση της αγοράς ακινήτων

Υπάρχει επιβεβλημένη ανάγκη στελέχωσης της Κεντρικής Τράπεζας, του Υπουργείου Οικονομικών και του Υπουργείου Εσωτερικών με μικρές ομάδες οι οποίες θα συντονίζονται μεταξύ τους και των οποίων ο σκοπός θα είναι η συλλογή και επεξεργασία δεδομένων/ στοιχείων που αφορούν την κτηματαγορά. Ο σκοπός αυτής της ανάλυσης θα είναι η παρακολούθηση της απόδοσης των παραπάνω προτάσεων και η εισήγηση καινούργιων/ τροποποιήσεων, αλλά και η ανάλυση στοιχείων που αφορούν τις εξασφαλίσεις των διαφόρων δανείων (π.χ. διάφορα στοιχεία που αφορούν την αξία των ακινήτων ή την ρευστότητα τους σε σχέση με τα εκκρεμούντα δάνεια, την γεωγραφική συγκέντρωση των δανείων, το που και ποιά ακίνητα είναι προς διάθεση, κτλ). Σε μεγάλο βαθμό είναι η έλλειψη αυτού του είδους και εύρους της τεχνοκρατικής παρακολούθησης, που άφησε τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ανεξέλεγκτα κατά την προηγούμενη δεκαετία.

Σε συνδυασμό με το παραπάνω πρέπει να υπάρχει και στενή παρακολούθηση των εκτιμητών ακινήτων καθώς και η τήρηση από εκείνους επαγγελματικής ασφάλειας και ο καθορισμός/ υιοθέτηση προτύπων εκτίμησης (π.χ. από το IVSC – International Valuation Standards Committee).

 

6.3.6 Επενδυτικοί Οργανισμοί

Για να αποφευχθούν μαζικές πωλήσεις ακινήτων σε εξευτελιστικές τιμές, κάτι που θα πλήξει ανεπανόρθωτα την κατασκευαστική βιομηχανία και τις εκτιμήσεις των ακινήτων που βρίσκονται σε εξασφάλιση, προτείνεται η παροχή κινήτρων για την προώθηση συλλογικών οργανισμών για επενδύσεις σε ακίνητα όπως είναι τα REIFs.

Προτείνονται παγοποίηση του φόρου κεφαλαιουχικών κερδών κατά τη μεταφορά του ακινήτου στον οργανισμό και έκπτωση στο ποσό των μεταβιβαστικών. Επιπλέον σε περίπτωση που στον εν λόγω οργανισμό επενδυθούν κεφάλαια που επαναπατρίζονται να υπάρχει ειδική έκπτωση ενώ το ποσό της επένδυσης να λαμβάνεται υπόψη για σκοπούς παραχώρησης άδειας παραμονής.

 

6.4 Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς

Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς διαδραματίζει σημαντικότατο ρόλο στην Κυπριακή οικονομία και αποτελεί ένα από τους πυλώνες ανάπτυξης. Επιβάλλεται η περαιτέρω ενίσχυση της Επιτροπής με εξειδικευμένο προσωπικό ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στις αυξημένες αρμοδιότητες της τόσο όσο αφορά την αδειοδότηση επενδυτικών εταιρειών και σύντομα οργανισμών συλλογικών επενδύσεων όσο και την εποπτεία των οργανισμών που έχουν δανειοδοτηθεί.

Χαρακτηριστική είναι η διάνοιξη εποπτικού μετώπου της Επιτροπής με τη συμπερίληψη των Επιχειρήσεων Παροχής Διοικητικών Υπηρεσιών και στην κατάταξη των Financial Binary Options στα επενδυτικά προϊόντα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Νόμου περί Επενδυτικών Υπηρεσιών και Δραστηριοτήτων και Ρυθμιζόμενων Αγορών. Η συνεχής αναβάθμιση των υπηρεσιών και ο εμπλουτισμός των χρηματοοικονομικών προϊόντων τα οποία

μπορούν να διαπραγματευθούν μέσω Κύπρου θα ενισχύσουν τις προσπάθειες για την ανάκαμψη της Κυπριακής Οικονομίας.

 

6.5 Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου

Το Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου (ΧΑΚ) θα μπορούσε να αξιοποιηθεί αποτελεσματικά, ώστε να συμβάλει θετικά στην ευρύτερη προσπάθεια για κατ΄ αρχήν σταθεροποίηση της Κυπριακής οικονομίας και ακολούθως για επανεκκίνηση και ανάπτυξη της. Οι επιχειρήσεις θα μπορούσαν μέσω του ΧΑΚ, να αντλήσουν τα απαραίτητα κεφάλαια προς ανάπτυξη τους. Η χρηματιστηριακή αγορά παρέχει στους επενδυτές (διεθνείς και εγχώριους) ένα μηχανισμό εισόδου και εξόδου στις επενδύσεις τους, μέσα σε ικανοποιητικά επίπεδα ρευστότητας.

Η αξιοποίηση του ΧΑΚ στα πλαίσια αυτά προβάλλει ως μία επιβεβλημένη ενέργεια, για να προσελκύσουμε νέους επενδυτές και κεφάλαια στην ευρύτερη περιφέρεια μας. Έχοντας υπόψη τις υφιστάμενες συνθήκες, τις προσφερόμενες επιλογές και τις επενδυτικές ευκαιρίες, αναφέρονται ενδεικτικά τα ακόλουθα, ως πιθανές επιλογές που θα μπορούσαν να εξεταστούν:

 

• Τα Μεγάλα Αναπτυξιακά Έργα Υποδομής και Ανασυγκρότησης να εισαχθούν στο Χρηματιστήριο (π.χ. έργα ευρύτερης υποδομής Κράτους, καζίνο, μαρίνες κι΄ άλλες μεγάλες τουριστικές αναπτύξεις, κ.α.).

 

• Οι εταιρείες του Τομέα της Ενέργειας να εισαχθούν στο ΧΑΚ. Σκοπός θα είναι να αναπτυχθεί ένας αξιοσημείωτος ενεργειακός τομέας στην αγορά του ΧΑΚ, προσφέροντας στη διεθνή επενδυτική κοινότητα νέες ελκυστικές επιλογές και προϊόντα, όπως άμεσες επενδύσεις (μετοχές, ομόλογα), μέσω παραγώγων προϊόντων, ως επίσης και έμμεσες επενδύσεις μέσω συλλογικών ταμείων (funds) κ.α.

• Επίσης θα μπορούσαν να εισαχθούν νέα Τραπεζικά σχήματα ως επίσης και εταιρείες/ αξίες που θα εκδοθούν από το Συνεργατικό Κίνημα, που θα προκύψουν από τις ανακεφαλαιοποιήσεις που θα γίνουν. Είναι επιβεβλημένο όπως άμεσα εισαχθούν στο ΧΑΚ οι μετοχές της Τράπεζας Κύπρου, ως προκύπτει από την ανακεφαλαιοποίηση της τράπεζας.

• Οι εταιρείες που θα προκύψουν βάσει ενός προγράμματος που θα καταρτιστεί από τις μετοχοποιήσεις (η δημιουργία της ιθύνουσας εταιρείας με βάση το Πορτογαλικό μοντέλο) να εισαχθούν στο ΧΑΚ, ώστε το Δημόσιο να αποκομίσει τα σχετικά οφέλη και οι αξίες αυτές να είναι εύκολα προσβάσιμες και αναγνωρίσιμες στη διεθνή επενδυτική κοινότητα.

• Πρέπει να αναπτυχθούν νέοι τομείς επενδύσεων όπως αυτός των Συλλογικών Επενδυτικών Σχεδίων (Funds) και αυτά να εισαχθούν στο ΧΑΚ, να αναπτυχθεί ο τομέας των Παραγώγων Προϊόντων και να προωθηθεί η εισαγωγή περαιτέρω εταιρειών στην Νέα Αγορά του ΧΑΚ – ΝΕΑ (που απευθύνεται κυρίως σε μικρομεσαίες και καινοτόμες επιχειρήσεις).

• Πρέπει επιπλέον να ενθαρρυνθεί η εισαγωγή στο ΧΑΚ καινοτόμων επιχειρήσεων, επιχειρήσεων ενεργειακής δραστηριότητας, π.χ. φωτοβολταικά, αιολικά πάρκα, κ.α.

• Στο Χρηματιστήριο θα μπορούσε να εισαχθεί το Ομόλογο (αξίες) που θα εκδοθεί από το Εθνικό Ταμείο Αλληλεγγύης, το οποίο θα συσταθεί για στήριξη της Κυπριακής οικονομίας, ώστε να επιδιωχθεί η έλκυση νέων επενδυτών.

 

6.6 Τουρισμός

• Ετοιμασία νομοθεσίας και αδειοδότηση λειτουργίας καζίνο κάτω από αυστηρό θεσμικό πλαίσιο, η οποία θα είναι στα πλαίσια ευρύτερης ανάπτυξης τύπου “resort” ώστε να αποτελεί πόλο έλξης.

• Εξέταση της δυνατότητας παραχώρησης χορηγιών ή διευκολύνσεων π.χ. όσον αφορά στο ηλεκτρικό ρεύμα για μείωση του κόστους και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του τουριστικού προϊόντος.

• Επιβάλλεται ολικός επανασχεδιασμός του τρόπου λειτουργίας του ΚΟΤ.

• Επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, μέσω της προώθησης του ιατρικού και εκπαιδευτικού τουρισμού, μέσω της μείωσης των τελών των αεροδρομίων κατά τους χειμερινούς μήνες, και μέσω της προσέλκυσης περισσότερων εταιρειών από το εξωτερικό (ειδικά από την ανατολική Ευρώπη και την Ασία).

• Έλεγχος από ιδιωτικές εταιρείες έτσι ώστε να απαγορεύεται η ενοικίαση ακινήτων για κάτω από 30 μέρες (αυτή η νομοθεσία υφίσταται, αλλά δεν επιβάλλεται) και έλεγχος ότι για τις όποιες ενοικιάσεις ο ιδιοκτήτης πληρώνει φόρο εισοδήματος και, αν ισχύει, άμυνα. Αυτός ο έλεγχος μπορεί να γίνεται και μέσω της ΑΗΚ όπου το κάθε άτομο στην φορολογική του δήλωση θα πρέπει να καταχωρεί και τον αριθμό παροχής ηλεκτρικού ρεύματος της μόνιμης του κατοικίας (και πιθανόν και ενός εξοχικού), έτσι ώστε ακίνητα για τα οποία υπάρχει κατανάλωση αλλά για τα οποία δεν υπάρχει εγγεγραμμένος μόνιμος ιδιοκτήτης (ή δεν είναι το εγγεγραμμένο εξοχικό του) να πρέπει να δικαιολογείται η κατανάλωση. Το σύστημα θα μπορεί να κρατά και αρχείο του ποιός είναι ο ενοικιαστής και από πότε, αφού για την εγγραφή υπηρεσιών (π.χ. ΑΗΚ) η αρχή ζητά αντίγραφο του ενοικιαστηρίου εγγράφου.

• Διαμόρφωση πολιτικών για τη διασύνδεση των Ιδιωτικών Νοσηλευτηρίων με τις Ξενοδοχειακές μονάδες ώστε να καταρτιστούν ολοκληρωμένα πακέτα Ιατρικού Τουρισμού. Ήδη υπάρχει ενδιαφέρον από την Λιβύη για αποστολή ασθενών σε Ευρωπαϊκές χώρες. Με το μέτρο αυτό θα αντιμετωπιστεί η εποχικότητα του τουριστικού προϊόντος αλλά και θα δώσει ανάσες ζωής στην ιδιωτική ιατροφαρμακευτική περίθαλψη που σήμερα νοσεί.

 

6.7 Φορολογικά κίνητρα για έρευνα και τεχνολογία

Η Έρευνα και Καινοτομία θα πρέπει να αποτελεί κεντρικό άξονα της οικονομικής πολιτικής της χώρας μας για τα επόμενα χρόνια. Η επένδυση σε δραστηριότητες Ε&Α εκτός του ότι συμβάλλει στην ποιοτική αναβάθμιση των παραγομένων προϊόντων και υπηρεσιών αφού βασίζονται περισσότερο στη γνώση και την τεχνολογία, βοηθούν στην αξιοποίηση του αδρανούντος επιστημονικού δυναμικού της χώρας και δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας ψηλής προστιθέμενης αξίας.

Γίνεται εισήγηση όπως για τα ποσά που αποδεδειγμένα δαπανούνται για σκοπούς Ε&Α παραχωρείται αυξημένη φορολογική πίστωση (πχ. 150% πίστωση) ενώ σε περίπτωση που επιτευχθεί η παραγωγή νέου προϊόντος ή υπηρεσίας να υπάρχει πρόσθετη φορολογική απαλλαγή για κέρδη που προκύπτουν ως αποτέλεσμα των πωλήσεων του συγκεκριμένου προϊόντος ή υπηρεσίας για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Παρόμοια μοντέλα έχουν υιοθετηθεί από αριθμό Ευρωπαϊκών Χωρών.

Επιπρόσθετα να γίνει πρόταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση όπως προωθηθούν Ευρωπαϊκά προγράμματα για ενίσχυση έργων που εμπεριέχουν τις πιο κάτω δραστηριότητες:

(α) Smart technologies

(β) Wellbeing/ Υγεία

(γ) Μουσεία, πολιτιστικά κέντρα, θεματικά πολιτιστικά πάρκα κλπ.

(δ) Ενέργεια (παραγωγή και εξοικονόμηση)

Είναι αναγκαίο να παραχωρηθούν φορολογικά κίνητρα για επιστημονική έρευνα και καινοτομία με τη μορφή επιπρόσθετης έκπτωσης σε έξοδα που αφορούν μισθολόγιο και υποδομή. Τονίζεται ότι αυτή η ρύθμιση θα ισχύει μόνο για επιχειρήσεις που θα δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας ειδικά αφοσιωμένες στην έρευνα και νοουμένου ότι τηρούνται οι πρόνοιες για τον κατώτατο μισθό. Τονίζεται επίσης ότι σε περίπτωση που η επιστημονική έρευνα οδηγεί σε πνευματική ιδιοκτησία για την οποία δύναται να ισχύσει η λογιζόμενη έκπτωση του 80% του εισοδήματος ως έξοδο, που προβλέπεται στον περί Φορολογίας του Εισοδήματος Νόμο, η εταιρεία θα πρέπει να

έχει δικαίωμα επιλογής μεταξύ της λογιζόμενης έκπτωσης του 80% και των νέων φορολογικών κινήτρων έτσι ώστε οι πρόνοιες να μην καταστούν καταχρηστικές.

 

6.8 Δημιουργία νέων επιχειρήσεων και θέσεων εργασίας

Παροχή φοροαπαλλαγής για τρία χρόνια σε νέες εταιρείες με μετόχους κατοίκους της Κυπριακής Δημοκρατίας, ηλικίας μέχρι 35 ετών. Η φοροαπαλλαγή θα αφορά τόσο στον εταιρικό φόρο, αλλά και στη λογιζόμενη διανομή μερίσματος. Σε περίπτωση κατά την οποία τα κέρδη διανεμηθούν ως μερίσματα, τότε η Νομοθεσία που αφορά στην Έκτακτη Εισφορά για την Άμυνα εφαρμόζεται κανονικά. Βασική προϋπόθεση για την εξασφάλιση της φοροαπαλλαγής είναι η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας (ο αριθμός θα εξετάζεται ανάλογα με τη μορφή της επιχείρησης) και η πλήρης συμμόρφωση με τη νομοθεσία για τον ελάχιστο μισθό.

Παροχή φορολογικών κινήτρων για ενίσχυση νέων επιχειρήσεων, που δραστηριοποιούνται σε καινοτόμους τομείς, όπως της πληροφορικής, των σύγχρονων μεθόδων παραγωγής και της ενέργειας. Παρόμοια ρύθμιση, υιοθετήθηκε και σε άλλες χώρες, όπως το Ισραήλ. Σύμφωνα με την πρόταση μας, οποιαδήποτε ποσά επενδύονται από φυσικά πρόσωπα σε νέες επιχειρήσεις, που δραστηριοποιούνται σε τέτοιους τομείς θα αφαιρούνται για φορολογικούς σκοπούς. Τονίζεται ότι αυτή η ρύθμιση θα ισχύει μόνο για νέες επιχειρήσεις, που θα δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας και όχι για εξαγορά υφιστάμενων επιχειρήσεων.

 

6.9 Εμπορική Ναυτιλία

• Άμεση ανεξαρτητοποίηση και αναδιάρθρωση της Ναυτιλιακής Διοίκησης με τη δημιουργία θέσης Υφυπουργού για θέματα Ναυτιλίας.

• Δυναμική προώθηση του Ναυτιλιακού Φορολογικού Συστήματος, που είναι από τα πιο προηγμένα στον κόσμο, στο εξωτερικό

• Πολύ-επίπεδη προσπάθεια και διεκδίκηση άρσης του τουρκικού εμπάργκο σε κυπριακά πλοία.

• Προώθηση της ναυτικής εκπαίδευσης, τόσο στα πλαίσια του ΤΕΠΑΚ, όσο και με τη δημιουργία ειδικής Σχολής για Ναυτικούς.

 

6.10 Γεωργία – Κτηνοτροφία

Προτείνεται η παροχή κινήτρων για σύμπτυξη γεωργικών μονάδων, ώστε να γίνει δυνατός ο εκσυγχρονισμός της καλλιέργειας και η προώθηση νέων οικονομικά βιώσιμων παραγωγών εξαγωγικού χαρακτήρα. Τα σχέδια πρέπει να εγκρίνονται από το Υπουργείο Γεωργίας και η όλη αναδιοργάνωση / σύμπτυξη δε θα έχει καμία φορολογική επιβάρυνση, όπως η απαλλαγή από το φόρο κεφαλαιουχικών κερδών στην περίπτωση που η σύμπτυξη αφορά μεταφορά ακίνητης ιδιοκτησίας.

Κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης πρέπει να υπάρξει καλύτερος συντονισμός της γεωργικής παραγωγής και επικέντρωση σε στρατηγικά προϊόντα, λαμβάνοντας υπόψη το κόστος παραγωγής. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο θα γίνει δυνατή και η εφαρμογή της τεχνολογίας σε συλλογική βάση π.χ. κοινή διαχείριση μηχανημάτων. Πρέπει, επίσης, να παραχωρηθούν επιταχυνόμενες αποσβέσεις για συγκεκριμένες επενδύσεις, ενώ θα καταστεί δυνατή η άντληση κεφαλαίων από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά Ταμεία.

Παρόμοιες συμπτύξεις μονάδων, μπορούν να γίνουν τόσο για σκοπούς κτηνοτροφίας αλλά και ιχθυοκαλλιέργειας. Τονίζεται ότι όταν οι συγκεκριμένες επιχειρήσεις εγκριθούν από το Υπουργείο Γεωργίας, θα μπορούν να αιτηθούν χορηγίας για επιχειρήσεις εκκολαπτήρια και για το καθεστώς φοροαπαλλαγής για νέες επιχειρήσεις.

Το ίδιο μοντέλο μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στην περίπτωση σύμπτυξης οποιασδήποτε επιχείρησης, που σκοπό έχει τη δημιουργία συνεργιών και τον εκσυγχρονισμό των παραγωγικών διαδικασιών.

 

6.11 Άλλα μέτρα

• Εισαγωγή και χρήση διαπραγματεύσιμων πιστώσεων φόρου για συγκεκριμένα εγχειρήματα, δηλαδή τη μεταφερόμενη φοροαπαλλαγή, όταν εταιρείες ή άτομα εκτελούν συγκεκριμένες εργασίες, π.χ. εργοδότηση υπαλλήλων από τον κατάλογο ανέργων (αντί επιχορήγησης από το κράτος), ανάπτυξη ξενοδοχειακών μονάδων ή έργων υποδομής, δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, αναπαλαίωση κατοικιών, απαλλοτριώσεις, κτλ. Αυτές οι ” μονάδες” να μπορούν να τύχουν διαπραγμάτευσης στο Χρηματιστήριο, ώστε να υπάρχει διαφάνεια στην αξία τους.

• Δημιουργία ειδικών φορολογικών και επιστημονικών ζωνών όπου θα παραχωρούνται συγκεκριμένα κίνητρα για έρευνα και τεχνολογία, ειδικότερα στον τομέα της πληροφορικής.

• Για την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των κυπριακών προϊόντων θα μπορούσε να διαμορφωθεί βιομηχανικό τιμολόγιο ηλεκτρισμού από την ΑΗΚ, ιδιαίτερα για τις μεγάλες ενεργοβόρες βιομηχανίες.

• Άμεση προώθηση διακρατικών συμφωνιών για αμοιβαία αναγνώριση πανεπιστημιακών τίτλων σπουδών με τρίτες χώρες, όπως Κίνα, Ρωσία, Ουκρανία, Ιράν, Ινδία, Αραβικές χώρες. Αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για προσέλκυση ξένων φοιτητών.

• Ενίσχυση μέσω της τιμολογιακής πολιτικής των φαρμάκων και στοχευμένων κινήτρων της Κυπριακής φαρμακοβιομηχανίας για ανάκαμψη των εξαγωγικών τους δραστηριοτήτων και για μέγιστη απορρόφηση φαρμάκων από την Κυπριακή αγορά

• Πράσινη Ανάπτυξη: Προώθηση των αναγκαίων παραγωγικών αναδιαρθρώσεων, καθώς και ενός νέου ενεργειακού και περιβαλλοντικού σχεδιασμού με έμφαση στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), και την ανάπτυξη της περιβαλλοντικής βιομηχανίας, στην εξοικονόμηση ενέργειας, στη μείωση της εξάρτησης από το πετρέλαιο, στην αύξηση της αποδοτικότητας των ενεργειακών δικτύων, στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, στην εξασφάλιση της ενεργειακής επάρκειας και στην αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας.

 

7 Καταπολέμηση της Ανεργίας

Η ανεργία στην Κύπρο έχει πάρει εκρηκτικές διαστάσεις λόγω της οικονομικής κρίσης που ταλανίζει τα τελευταία χρόνια το τόπο μας. Η κατάσταση επιδεινώνεται και από το γεγονός ότι η ανεργία οφείλεται σε διαρθρωτικά προβλήματα της οικονομίας.

Προτείνεται:

• Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας με ποιοτικά χαρακτηριστικά στο πλαίσιο της αναπτυξιακής πορείας της οικονομίας. Οι θέσεις αυτές θα είναι αποτέλεσμα επενδύσεων σε τομείς έρευνας και τεχνολογίας, πράσινης οικονομίας σε τομείς εξοικονόμησης ενέργειας και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και αναβάθμισης της προσφοράς υπηρεσιών στην εκπαίδευση, την πληροφορική και την ιατρική.

• Ενίσχυση των οργανισμών κοινωνικών υπηρεσιών (παιδικοί σταθμοί, στέγες ηλικιωμένων κ.λπ.) για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας κυρίως για το αδρανές γυναικείο εργατικό δυναμικό.

• Ενίσχυση της αυτοαπασχόλησης με σχέδια στήριξης επιχειρηματικότητας.

• Επιδότηση επιχειρήσεων για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στους τομείς των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έρευνας και καινοτομίας που θα απευθύνονται σε νέους άνεργους πτυχιούχους. Η επιδότηση να συνδυάζεται με προγράμματα κατάρτισης.

• Δημιουργία κέντρων καινοτομίας και μεταφοράς τεχνολογίας με στόχο την ενίσχυση των επιχειρήσεων σε κλαδικό επίπεδο και την στελέχωση τους με προσοντούχο ειδικευμένο προσωπικό. (Το κέντρο θα συγκεντρώνει γνώσεις ως προς τις τεχνολογικές εξελίξεις κατά κλάδο και θα μεταφέρει τις γνώσεις σε αυτές στις επιχειρήσεις.

• Ανάπτυξη νέων σχεδίων για ενθάρρυνση της νεανικής επιχειρηματικότητας με προτεραιότητα σε καινοτόμες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες και επαναφορά των σχεδίων Νεανικής και Γυναικείας Επιχειρηματικότητας.

• Καταρτισμός στρατηγικού προγράμματος με στόχο την αξιοποίηση ευρωπαϊκών πόρων στην βάση της απόφασης κορυφής των Βρυξελλών για την καταπολέμηση της ανεργίας των νέων.

• Επέκταση του επιδόματος ανεργίας από τους 6 στους 9 μήνες για να ενισχυθούν οι μακροχρόνια άνεργοι.

• Ενίσχυση της στελέχωση του Τμήματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων και των Δημόσιων Υπηρεσιών Απασχόλησης ώστε να μπορούν να εξυπηρετούν καλύτερα και αποτελεσματικότερα τους άνεργους.

• Εντατικοποίηση των ελέγχων για την πάταξη της αδήλωτης εργασίας και εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης στην απασχόληση για όλους τους εργαζόμενους.

• Δημιουργία Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για σφαιρική αντιμετώπιση του προβλήματος της ανεργίας και διαμόρφωσης στρατηγικής για την απασχόληση. Στην επιτροπή να συμμετέχουν ακαδημαϊκοί εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό, το Υπουργείο Οικονομικών, το Υπουργείο Εργασίας και το Γραφείο Προγραμματισμού. Τα πορίσματα της επιτροπής εμπειρογνωμόνων να κατατίθενται στην Επιτροπή Απασχόλησης.

 

7.1 Επιχειρηματικότητα νέων και γυναικών

Η δημιουργία συνθηκών προώθησης και στήριξης της επιχειρηματικότητας, κυρίως νέων ανθρώπων, βρίσκεται στο επίκεντρο της πολιτικής μας. Η ανάπτυξη της ατομικής πρωτοβουλίας για σύσταση νέων σύγχρονων επιχειρήσεων θα προωθηθεί μέσω συγκεκριμένων προγραμμάτων και κριτηρίων.

Προτείνεται:

• Καθορισμό των οικονομικών δραστηριοτήτων και πρωτοβουλιών, που θα περιληφθούν στα προγράμματα, στο πλαίσιο του Εθνικού Προγράμματος Δράσης και του ευρύτερου Στρατηγικού Προγράμματος Οικονομικής Ανάπτυξης.

• Υλικοτεχνική και οικονομική στήριξη συμβουλευτικών λογιστικών και νομικών υπηρεσιών.

 

7.2 Παραγωγικότητα

Αναγνωρίζοντας και εκτιμώντας την σημασία και τον σημαντικό ρόλο της παραγωγικότητας για την ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας προτείνονται τα ακόλουθα μέτρα:

• Διασφάλιση συνθηκών Ασφαλείας και Υγείας στην εργασία και διαμόρφωση κουλτούρας συνεργασίας μεταξύ εργοδοτών και εργαζόμενων σε όλα τα επίπεδα της παραγωγικής διαδικασίας.

• Ανάπτυξη κουλτούρας παραγωγικότητας σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, στις επιχειρήσεις και στους χώρους εργασίας.

• Εκσυγχρονισμό και τεχνολογική αναβάθμιση της παραγωγικής διαδικασίας και των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού.

• Βελτίωση του συνδυασμού μεταξύ ζήτησης και προσφοράς δεξιοτήτων συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης καλύτερης πρόσβασης στην κατάρτιση ειδικά για γυναίκες, άτομα με αναπηρίες και όσων ζουν σε αγροτικές απομακρυσμένες περιοχές αλλά και όσων ατόμων εργάζονται σε μορφές άτυπης απασχόλησης.

• Επέκταση του θεσμού των Μεταλυκειακών Ινστιτούτων Επαγγελματικής και Τεχνικής Εκπαίδευσης με ιδιαίτερη έμφαση σε επαγγέλματα που απαιτούν πράσινες δεξιότητες και δεξιότητες σε νέες τεχνολογίες και επαγγέλματα.

• Επανασχεδιασμός του επαγγελματικού προσανατολισμού ώστε να επιτευχθεί σύζευξη εκπαιδευτικών προτεραιοτήτων και αναγκών αγοράς εργασίας.

• Την αντικατάσταση των θέσεων εργασίας χαμηλής παραγωγικότητας με θέσεις εργασίας ψηλής παραγωγικότητας με παράλληλα αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και ενσωμάτωση της εφαρμοσμένης έρευνας και ανάπτυξης στην παραγωγική διαδικασία.

• Την προώθηση στοχευμένων ερευνητικών δράσεων σε θέματα παραγωγικότητας.

• Την άρση αντιπαραγωγικών πρακτικών και θεσμών στην δημόσια υπηρεσία.

• Την εισαγωγή εθνικού συστήματος προσόντων και επέκταση της εισαγωγή πρότυπων επαγγελματικών προσόντων σε όλα τα επαγγέλματα αφού αυτό θα βοηθήσει την βελτίωση αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού σε ολόκληρο το φάσμα της κυπριακής οικονομίας.

 

7.3 Διά βίου μάθηση – κατάρτιση

Οι νέες μορφές απασχόλησης, η διαρκής αύξηση της απαίτησης των επιχειρήσεων για ευελιξία στην απασχόληση και ο σκληρός οικονομικός ανταγωνισμός σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο επιβάλλουν τη μεγαλύτερη δυνατή αναβάθμιση γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων όλων των οικονομικά ενεργών πολιτών, πολύ δε περισσότερο των εργαζομένων.

Οι όροι απόδοσης και παραγωγικότητας έχουν αναβαθμιστεί σε μεγάλο βαθμό, γι’ αυτό απαιτείται η συνεχής διασφάλιση της συνεχούς επιμόρφωσης και κατάρτισης του ατόμου.

Προτείνεται:

• Σύσταση νέων θεσμών (νομικό πλαίσιο) και εφαρμογή μέτρων και προγραμμάτων, στα οποία να εμπλακούν όχι μόνο οι παραγωγικές τάξεις αλλά και άλλοι κοινωνικοί φορείς του τομέα επιμόρφωσης και κατάρτισης.

• Δημιουργία σχολών και ιδρυμάτων, δημόσιας ή ελεγχόμενης ιδιωτικής πρωτοβουλίας, ανάπτυξης και αναβάθμισης προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης, επανακατάρτισης και επιμόρφωσης εργαζομένων, επιχειρηματιών, διευθυντικών στελεχών, ανέργων όλων των κατηγοριών, γυναικών που αδρανοποιήθηκαν είτε δεν μπόρεσαν ποτέ να ενταχτούν στην αγορά εργασίας και ατόμων από ευαίσθητες ομάδες.

• Δημιουργία Οργανισμού Πιστοποίησης Ιδρυμάτων και Διπλωμάτων Επαγγελματικής Κατάρτισης και με οικονομική στήριξη ανάλογων προγραμμάτων που χρηματοδοτεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

• Προώθηση της θεσμικής επαγγελματικής αναγνώρισης και εισοδηματικής διαβάθμισης των επαγγελματικών διπλωμάτων που θα παραχωρούνται σ’ όσους παρακολουθήσουν με επιτυχία αναγνωρισμένα προγράμματα.

 

8 Ρευστότητα

 

8.1 Μηχανισμός Παροχής Έκτακτης Ρευστότητας

 

8.1.1 Τρόπος Λειτουργίας

Ο Μηχανισμός Έκτακτης Ρευστότητας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), παρέχει ρευστότητα στις τράπεζες που λειτουργούν στην Ευρωζώνη, όταν αυτές δεν έχουν τη δυνατότητα να δανειστούν από τη διατραπεζική αγορά ή από την ΕΚΤ.

Η κύρια πηγή άντλησης ρευστότητας για τις κυπριακές τράπεζες, για σκοπούς χορήγησης δανείων είναι οι καταθέσεις, γι’ αυτό και τα δανειστικά επιτόκια είναι άμεσα συνδεδεμένα με τα καταθετικά.

Σε περίπτωση που μια τράπεζα χρειάζεται επιπρόσθετη βραχυπρόθεσμη ρευστότητα, μπορεί να την αντλήσει από τη διατραπεζική αγορά ή να δανειστεί κατ` ευθείαν από την ΕΚΤ. Όταν μια τράπεζα δανείζεται από τη διατραπεζική αγορά ή από την ΕΚΤ, θα πρέπει να παρέχει τις απαραίτητες εξασφαλίσεις, οι οποίες αποτελούνται από κρατικά ομόλογα ή δάνεια που εξυπηρετούνται. Η ΕΚΤ και η διατραπεζική αγορά δεν αποδέχονται ως εξασφαλίσεις κρατικά ομόλογα και δάνεια μειωμένης βαθμολογίας.

Όταν η Κύπρος υποβαθμίστηκε από τους οίκους αξιολόγησης σε junk τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της Κύπρου, αποκλείστηκαν από τη διατραπεζική αγορά και από την ΕΚΤ και δεν μπορούσαν να δανειστούν ρευστότητα με χαμηλό επιτόκιο 0.75%. Έτσι, όταν οι τράπεζες εξάντλησαν όλα τα αποθέματά τους σε κρατικά ομόλογα και δάνεια άριστης ποιότητας, κατέφυγαν στο Μηχανισμό Έκτακτης Ρευστότητας (ELA), χρησιμοποιώντας δάνεια και κρατικά ομόλογα μειωμένης, πλέον, εξασφάλισης.

Η ρευστότητα από τον ELA, παρέχεται μόνο σε φερέγγυες τράπεζες και κοστίζει περισσότερο, γύρω στο 2.5%, διότι η τράπεζα διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο, ενώ η αξία των εξασφαλίσεων που παρέχει η τράπεζα για να αντλήσει ρευστότητα, μειώνεται σημαντικά.

Το ερώτημα, που προκύπτει είναι γιατί η ΕΚΤ δεν έθεσε νωρίτερα θέμα ELA, όταν η Λαϊκή άρχισε να αντιμετωπίζει προβλήματα βιωσιμότητας και συνέχισαν την παροχή ρευστότητας, η οποία στην πλειοψηφία της παρεχόταν στο παράρτημα της Ελλάδας.

 

8.1.2 Το ποσό ELA που μεταφέρεται στην Τράπεζα Κύπρου

Το δάνειο αυτό, δεν εμφανίζεται στον ισολογισμό της ΕΚΤ, αλλά της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει τρόπος η Κυπριακή Δημοκρατία να αποφύγει να πληρώσει το ποσό αυτό, εκτός κι’ αν γίνει άτακτη χρεοκοπία και η Κύπρος αποφασίσει να μην πληρώσει κανένα χρέος που έχει. Κάτι τέτοιο ωστόσο, θα έχει καταστροφικές συνέπειες για τη χώρα και θα σηματοδοτήσει την αδυναμία της Κύπρου να δανειστεί από τις αγορές για τουλάχιστον μια δεκαετία και αυτό ανεξάρτητα από το πώς θα διαμορφωθεί η κατάσταση των δημοσιονομικών και οικονομικών συνθηκών στη χώρα μας τα επόμενα έτη, εξαιτίας της αναξιοπιστίας, που θα δημιουργήσει κάτι τέτοιο απέναντι στις αγορές και στους δανειστές.

Η υπογραφή της δανειακής σύμβασης και η εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος, θα δώσει τη δυνατότητα στην Τράπεζα Κύπρου να τοποθετήσει ως εγγύηση στην ΕΚΤ τα κυπριακά ομόλογα, τα οποία πλέον δεν θα θεωρούνται «σκουπίδια» και να δανειστεί μέσω πιο συμβατικών εργαλείων με πολύ χαμηλότερο κόστος. Δηλαδή, με επιτόκιο 0,75% μέσω του MRO, αντί 2,25% που επιβαρύνεται από τον ELA. Αυτό σε ετήσια βάση και λαμβάνοντας υπόψη τα €9,2

δισεκατομμύρια, μεταφράζεται σε εξοικονόμηση τόκων για την Τράπεζα Κύπρου ύψους €138 εκατομμυρίων.

Η Τράπεζα Κύπρου θα μπορεί μέσω των λειτουργικών της κερδών να αποπληρώνει τόσο τους τόκους, αλλά και το ίδιο το δάνειο. Όταν επέλθει η σταθερότητα στο χρηματοπιστωτικό τομέα της οικονομίας και υπάρξουν προοπτικές ανάπτυξης και εξόδου από την ύφεση (θα χρειαστεί κάποια χρονική περίοδος φυσικά) και προχωρήσουν και οι διεργασίες/συμφωνίες, αναφορικά με το φυσικό αέριο, αναμένεται ότι η Τράπεζα Κύπρου θα είναι σε θέση να προσελκύσει νέες καταθέσεις από ντόπιους και ξένους επενδυτές, εκ των οποίων κάποιες θα μπορεί να χρησιμοποιήσει για άμεση μείωση του δανείου από τον ELA.

 

8.1.3 Ανάγκη να καταστεί το τραπεζικό σύστημα φερέγγυο

Μέσα από την ανακεφαλαιοποιηση του τραπεζικού συστήματος, τη δυνατότητα των Κυπριακών τραπεζών να χρησιμοποιούν τα Κυπριακά ομόλογα ως εγγυήσεις στην ΕΚΤ για άντληση ρευστότητας και τη σταθεροποίηση της οικονομίας, τα τραπεζικά ιδρύματα αναμένεται να καταστούν βιώσιμα και φερέγγυο, κάτι που θα τους δώσει τη δυνατότητα άντληση ρευστότητα, όταν και εφόσον χρειαστεί από το Μηχανισμό Παροχής Έκτακτης Ρευστότητας.

 

8.2 Κίνητρα για επαναπατρισμό κεφαλαίων

Η έλλειψη ρευστότητας και τα ψηλά επιτόκια, αποτελούν τροχοπέδη στην επιχειρηματική δραστηριότητα και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Ταυτόχρονα, οδηγούν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις σε αναστολή των εργασιών τους και απόλυση προσωπικού.

Απαιτείται η διοχέτευση νέων αδρανών κεφαλαίων στην αγορά. Προτείνουμε, όπως αδρανή μη φορολογημένα κεφάλαια, που βρίσκονται κατατεθειμένα στο εξωτερικό, να φορολογηθούν με συντελεστή 5%, εφόσον επενδυθούν σε κυπριακά ομόλογα, σε ακίνητα στην Κύπρο, σε μετοχές κυπριακών ιδιωτικών εταιρειών και εταιρειών στο Χρηματιστήριο Κύπρου και σε στοιχεία που χρησιμοποιούνται για σκοπούς επιχείρησης (working capital). Οποιαδήποτε επένδυση πρέπει να διατηρείται για ελάχιστη περίοδο 5 ετών.

Πέραν του επαναπατρισμού κεφαλαίων, προτείνεται όπως δοθούν κίνητρα σε ξένους εύπορους επιχειρηματίες για εγκατάσταση στην Κύπρο, παρόμοια με το σχέδιο High Net Worth Individuals, που εφαρμόζεται στη Μάλτα.

 

8.3 Προσέλκυση Διασυνοριακών Ταμείων Προνοίας

Τα συνολικά συνταξιοδοτικά κεφάλαια στην ΕΕ αυτή την περίοδο ανέρχονται στα €3 – €4 τρις. Με την ευρωπαϊκή οδηγία 41/2003 (European Pensions Directive), δίνεται η ευκαιρία για τη δημιουργία διασυνοριακών συνταξιοδοτικών ταμείων, όπου συνταξιοδοτικά σχέδια μπορούν να καλύπτουν εργαζομένους σε πολλαπλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για να γίνει δυνατή η προσέλκυση διασυνοριακών ταμείων, απαιτείται να εξευρεθεί ο τρόπος, ώστε συνταξιοδοτικά ωφελήματα του εξωτερικού που λαμβάνονται από μη φορολογικούς κατοίκους Κύπρου, να φορολογούνται στην Κύπρο με συγκεκριμένο μικρό φορολογικό συντελεστή.

 

8.4 Ευρωπαϊκά Χρηματοδοτικά Προγράμματα

Τα κονδύλια που θα διατεθούν από την Ε.Ε προς την Κυπριακή Δημοκρατία μέσα από τα διαρθρωτικά ταμεία της Ένωσης θα βοηθήσουν τις προσπάθειες για ανάκαμψη της οικονομίας ώστε να τεθεί σε τροχιά ανάπτυξης ο τόπος.

Για να γίνει ορθή κατανομή των κονδυλίων μεγιστοποιώντας το όφελος για την οικονομία και την κοινωνία του τόπου θα πρέπει ο σχεδιασμός να στοχεύει στην ενεργοποίηση

βραχυπρόθεσμων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων στόχων ώστε τα οφέλη από τις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις να είναι πολλαπλά και πολυδιάστατα.

Αυτό μπορεί να γίνει με την υλοποίηση συγκεκριμένων προτάσεων οι οποίες θα επικεντρώνονται σε στοχευόμενα σχέδια ανάπτυξης και επανεκκίνηση της οικονομίας μέσω της βοήθειας των ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών κονδυλίων.

Λόγω της οικονομικής ύφεσης η Κύπρος θα έχει την δυνατότητα να αντλήσει περισσότερα χρηματοδοτικά κονδύλια από την Ε.Ε. Το κράτος θα πρέπει, μέσω της δημιουργίας εξειδικευμένης υπηρεσίας ενημέρωσης, να διανέμει τα προγράμματα που θα αφορούν τους ακόλουθους τομείς:

• Στήριξη νεανικής και γυναικείας επιχειρηματικότητας με τη δημιουργία καινοτόμων διαδικτυακών υπηρεσιών.

• Στήριξη μικρομεσαίων επιχειρήσεων και ανάπτυξη των κύκλων εργασιών τους με την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών.

• Κατάρτιση εθνικής πολιτικής για παραγωγή εναλλακτικών πηγών ενέργειας με επενδύσεις ιδιωτών σε φωτοβολταϊκά πάρκα. Υπάρχει σχετική πρόταση από το 2009 για δημιουργία φωτοβολταϊκών πάρκων με τα οποία η ΑΗΚ θα προμηθεύεται ενέργεια με μικρότερο κόστος από αυτό που δαπανείται σήμερα. Επιπλέον, η εισαγωγή τεχνολογιών παραγωγής και κατανάλωσης εναλλακτικών πηγών ενέργειας στις τουριστικές και βιομηχανικές μονάδων της χώρας θα μειώσει το κόστος παραγωγής και θα καταστήσει τα προϊόντα της Κύπρου ανταγωνιστικότερα. Επιπλέον, μέρος της παρασκευής των φωτοβολταϊκών συστημάτων θα μπορούσαν να το αναλάβουν Κυπριακές βιομηχανικές μονάδες.

• Ιατρικός Τουρισμός: Η Κύπρος έχει δύο καλά αναπτυγμένους τομείς. Τον τουριστικό τομέα και τον τομέα της Υγείας. Θα πρέπει μέσω των ευρωπαϊκών κονδυλιών να αναπτυχθούν πακέτα ιατρικού τουρισμού κάτι που θα αναζωογονήσει τον ιδιωτικό τομέα της Υγείας και θα συμβάλει στην καταπολέμηση της εποχικότητας του τουριστικού μας προϊόντος.

 

Επιπλέον για να διευκολυνθεί η απορροφητικότητα των κονδυλίων θα πρέπει να υπάρξει:

• Απλοποίηση των διαδικασιών διεκδίκησης Ευρωπαϊκών Συγχρηματοδοτούμενων κονδυλίων και ελαχιστοποίηση της γραφειοκρατίας.

• Δημιουργία εργαλείων έγκαιρης και έγκυρης πληροφόρησης προς του πολίτες και τις επιχειρήσεις.

• Δημιουργία δικτύου προώθησης εμπλοκής των Κυπριακών επιχειρήσεων και των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων σε οριζόντια χρηματοδοτικά

Δεδομένου των οικονομικών δυσκολιών που αντιμετωπίζουν αρκετά κράτη μέλη της Ευρωζώνης, είναι εφικτό η Κυπριακή Δημοκρατία να βρει σημαντικούς συμμάχους για την ανακίνηση της προσπάθειας προς την έκδοση Ευρωομολόγου. Μάλιστα τα κράτη που βρίσκονται ήδη σε μνημόνια θα μπορούσαν να απεμπλακούν από την παρούσα συμφωνία αφού ύστερα και από την κατάρτιση νέου συγκεκριμένου προγράμματος το οποίο θα συμφωνηθεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Eurogroup, το Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα μπορούσαν να δανειστούν μέσω του Ευρωομολόγου από τις διεθνής αγορές. Οι διαθρωτικές πρακτικές που θα φέρνουν τα κράτη σε δημοσιονομική σταθερότητα και ανάπτυξη δεν θα πρέπει να αντιβαίνουν των βασικών αρχών της Ε.Ε.

 

8.5 Δημιουργία Εγγυοδοτικού Μηχανισμού για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις

Η έλλειψη ρευστότητας και δανειοδότησης στραγγαλίζουν τις μικρομεσαίες. Πέραν των προσπαθειών που γίνονται για μείωση των επιτοκίων είναι αναγκαία η δημιουργία εγγυοδοτικού, μηχανισμού για την παροχή ρευστότητας στις συγκεκριμένες επιχειρήσεις που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της Κυπριακής οικονομίας.

 

9 Μέτρα ενίσχυσης της προσπάθειας για έξοδο από την κρίση

Η Κύπρος είναι η πρώτη χώρα, που αναγκάζεται να ανακεφαλαιοποιήσει τις τράπεζες της με χρήματα των καταθετών, δηλαδή, με ιδίους πόρους. Ως εκ τούτου, τα ποσά που θα απαιτηθούν θα αφορούν στο δημοσιονομικό τομέα επί το πλείστον.

 

9.1 Δυνατότητα επέκτασης δανείων τα οποία λήγουν

Η Διεύθυνση Δημόσιου Χρέους, επιβάλλεται να αναλύσει τη διασπορά του δημοσίου χρέους, δηλαδή, ποιά ποσά οφείλονται σε Κύπριους και ποια σε ξένους. Επιπλέον, πρέπει να αξιολογηθεί η δυνατότητα των τραπεζικών ιδρυμάτων να ανανεώσουν τα κυπριακά ομόλογα, που κατέχουν και πως αυτό επηρεάζει τη ρευστότητα και την κεφαλαιουχική τους βάση (όπως έχει αναλυθεί σε προηγούμενη ενότητα). Το σοβαρό πρόβλημα, που έχει δημιουργηθεί με το δημόσιο χρέος, είναι αποτέλεσμα του βραχυπρόθεσμου δανεισμού και των λήξεων ομολόγων, που έχουν συσσωρευτεί την περίοδο 2013 – 2016. Ανανεώσεις και καλύτερη διασπορά των λήξεων των κρατικών ομολόγων θα δώσει τη δυνατότητα πιο ευέλικτων χειρισμών για την αναχρηματοδότηση του δημόσιου χρέους.

 

9.2 Μέτρα Αύξησης των Εσόδων

Ο κυπριακός λαός είναι έτοιμος να συνεισφέρει για την επιβίωση της κυπριακής οικονομίας και την απαλλαγή από την Τρόικα μέσα από έναν ολοκληρωμένο εθνικό στρατηγικό σχεδιασμό. Προς αυτή την κατεύθυνση θα μπορούσε να επιβληθεί συγκεκριμένη έκτακτη εισφορά παρόμοιας με αυτής που υιοθετήθηκε το 1974.

 

Επιπλέον στα πλαίσια της κοινωνικής δικαιοσύνης και για σκοπούς ενίσχυσης των οικονομικών του κράτους η Κυβέρνηση πρέπει να προχωρήσει σε φορολόγηση όλων των καταθέσεων, που ανήκουν σε κατοίκους Κύπρου και βρίσκονται κατατεθειμένες σε τράπεζες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και δεν έχουν δηλωθεί στο φόρο εισοδήματος αλλά ούτε έχουν ενταχθεί στο σχέδιο επαναπατρισμού κεφαλαίων. Η φορολόγηση μπορεί να γίνει μέσω διακρατικής συνεννόησης, κάτι το οποίο πέτυχε και η Ελλάδα. Επιπλέον η νέα Ευρωπαϊκή Οδηγία επιτρέπει την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ κυβερνήσεων. Όσον αφορά τις χώρες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης η Ελβετία έχει δηλώσει έτοιμη να εφαρμόσει τις οδηγίες όσον αφορά την ανταλλαγή πληροφοριών, ενώ έχουμε δει στο παρελθόν συμφωνίες μεταξύ Ελβετίας και άλλων χωρών για παραχώρηση στοιχείων. Παρόμοιες διακρατικές συμφωνίες μπορούν να γίνουν και με άλλες χώρες.

 

9.3 Μέτρα Μείωσης των Δαπανών

1 Ενοποίηση Υπηρεσιών, με σκοπό την επίτευξη συνεργιών στην κρατική μηχανή. Απαιτείται η μείωση της γραφειοκρατίας και ο εκσυγχρονισμός της κρατικής μηχανής, ώστε η Δημόσια Υπηρεσία να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής.

2 Χρηματοδότηση, κατασκευή, διαχείριση και συντήρηση από τον ιδιωτικό τομέα νέων δημόσιων κτιρίων (π.χ νέα σχολεία) και προώθηση του θεσμού της ενοικιαγοράς από το κράτος (PFI). Είναι αδιανόητο το κράτος να καταβάλλει πέραν των 20 εκ. ευρώ το χρόνο για ενοίκια στέγασης δημοσίων υπηρεσιών.

 

9.4 Φυσικό Αέριο

Αναμφισβήτητα η προοπτική του φυσικού αερίου αποτελεί την ελπίδα του Κυπριακού λαού και έχει τεθεί ως εναλλακτική πρόταση αντί του μνημονίου. Μετά το τέλος της επιβεβαιωτικής γεώτρησης στο οικόπεδο 12 και την πιστοποίηση των κοιτασμάτων, η Κυπριακή Δημοκρατία θα μπορέσει να αντλήσει κεφάλαια με εγγύηση το συγκεκριμένο πιστοποιητικό και τα συμβόλαια προπώλησης. Είναι σημαντικό να επιταχυνθούν οι διαδικασίες κατασκευής των υποδομών, ώστε να δοθεί ώθηση στην ανάπτυξη. Σημειώνεται ότι στα γειτονικά ισραηλινά οικόπεδα η ποσότητα

φυσικού αερίου αποδείχτηκε μεγαλύτερη μέσω της επιβεβαιωτικής γεώτρησης απ ότι αρχικά είχε υπολογιστεί. Απαιτείται όμως ένας σωστός εθνικός ενεργειακός σχεδιασμός και σοβαρότητα.

 

9.4.1 Κατηγοριοποίηση Αποθεμάτων μετά την επιβεβαιωτική γεώτρηση

Η κατηγοριοποίηση των αποθεμάτων σε αέριο γίνεται με βάση το βαθμό σιγουριάς των εκτιμήσεων:

 

9.4.1.1 Επιβεβαιωμένα αποθέματα (Proved Reserves)

Επιβεβαιωμένα αποθέματα είναι τα αποθέματα, που μπορούν να εκτιμηθούν με υψηλό βαθμό βεβαιότητας ότι είναι ανακτήσιμα. Είναι πιθανόν, οι πραγματικές ποσότητες που μπορούν να ανακτηθούν να υπερβαίνουν την επιβεβαιωμένη ποσότητα αποθεματικών.

 

9.4.1.2 Πιθανά αποθέματα (Probable Reserves)

Πιθανά αποθέματα είναι τα πρόσθετα αποθέματα, που δεν έχουν επιβεβαιωθεί, αλλά υπάρχει πέραν του 50% πιθανότητα να μπορούν τεχνικά και οικονομικά να ανακτηθούν. Υπάρχει ίση πιθανότητα οι πραγματικές ποσότητες, που μπορούν να ανακτηθούν, να υπερβαίνουν το άθροισμα των επιβεβαιωμένων και πιθανών αποθεμάτων.

 

9.4.1.3 Ενδεχόμενα αποθέματα (Possible Reserves)

Ενδεχόμενα αποθέματα είναι τα πρόσθετα αποθέματα, που είναι λιγότερο βέβαιο ότι θα ανακτηθούν από τα πιθανά αποθέματα (πιθανότητα ανάκτησης μικρότερη του 50%). Είναι απίθανο ότι οι πραγματικές ποσότητες, που μπορούν να ανακτηθούν να υπερβαίνουν το άθροισμα των ενδεχόμενων και πιθανών αποθεμάτων

 

9.4.1.4 Μη ανακαλυφθέντα αποθέματα (Undiscovered reserves)

Μη ανακαλυφθέντα αποθέματα είναι τα αποθέματα, τα οποία δεν έχουν ακόμη εντοπισθεί αλλά πιστεύεται ότι υπάρχουν στο συγκεκριμένο οικόπεδο. Για τον καθορισμό ελάχιστων και μέγιστων εκτιμήσεων για τα μη ανακαλυφθέντα αποθεματικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί μοντέλο προσομοίωσης (simulation) Monte Carlo.

 

9.4.2 Πιστοποίηση των κοιτασμάτων από διεθνή οίκο

Αναμενόμενα Αποθέματα = Επιβεβαιωμένα Αποθέματα + Πιθανά Αποθέματα + ελάχιστο όριο (lower bound) των μη ανακαλυφθέντων αποθεμάτων

 

9.4.3 Αναγκαιότητα κατασκευής του τερματικού υγροποίησης

Η κατασκευή του τερματικού υγροποίησης είναι μονόδρομος και επιτρέπει ευελιξία στην κυπριακή κυβέρνηση όσον αφορά την πώληση φυσικού αερίου και τους πιθανούς αγοραστές. Αν για παράδειγμα το φυσικό αέριο προπωληθεί στην Ασία τότε ο μόνος τρόπος μεταφοράς του είναι μέσω υγροποίησης.

Μεγάλο μέρος των κεφαλαίων που θα εισπραχθούν θα πρέπει να δαπανηθεί για να διατηρήσουμε το 51% της ιδιοκτησίας του τερματικού και το υπόλοιπο να δοθεί σε επενδυτές. Δε θεωρούμε σωστό τόσο από οικονομικής απόψεως όσο και πολιτικής να δοθεί η διαχείριση και ο έλεγχος του τερματικού ή άλλων υποδομών σε ξένους επενδυτές. Σημειώνεται ότι αν το ισραηλινό αέριο υγροποιείται στην Κύπρο τότε τα κέρδη για την Κυπριακή οικονομία θα είναι πολλαπλάσια.

 

9.5 Διακρατικές συμφωνίες

Η κυπριακή Κυβέρνηση, η πολιτική και θρησκευτική ηγεσία, πρέπει να προβούν σε διαβήματα προς ξένες Κυβερνήσεις, ώστε να γίνει δυνατή η εξασφάλιση μακροχρονίου δανείου, παραχωρώντας συγκεκριμένες εγγυήσεις, που να έχουν σχέση είτε με το φυσικό αέριο, είτε με άλλη κρατική περιουσία.

 

9.6 Ταμείο Αλληλεγγύης

Απαιτείται, όπως προχωρήσει άμεσα η ενεργοποίηση του Ταμείου Αλληλεγγύης με το διορισμό διοικητικής επιτροπής και μεταφορά στο Ταμείο μετρήσιμων και σωστά εκτιμημένων στοιχείων ενεργητικού, που να αφορούν ακίνητη ιδιοκτησία, συμβόλαια, μετοχές ημικρατικών οργανισμών, δικαιώματα πώλησης φυσικού αερίου, μετοχές της κακής Λαϊκής κ.α.

 

9.7 Γρήγορη επάνοδος στις αγορές

Στρατηγικός στόχος, πρέπει να είναι η όσον το δυνατό γρηγορότερη επάνοδος στις αγορές, κάτι το οποίο κατάφερε η Ιρλανδία. Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο πρέπει πρώτα να σταθεροποιηθεί η οικονομική κατάσταση κι’ έπειτα μέσα από ένα σωστό στρατηγικό σχεδιασμό να επανακτήσουμε την αξιοπιστία της χώρας και την πιστοληπτική αναβάθμιση.

 

10 Έξοδος από την Ευρωζώνη

Για το Κ.Σ ΕΔΕΚ, στόχος είναι η απεμπλοκή από την Τρόικα και όχι η έξοδος από την Ευρωζώνη.

 

10.1 Νομισματική πολιτική

Πιθανή επιστροφή της Κύπρου στη λίρα, θα οδηγήσει αναπόφευκτα στην αυτόματη υποτίμηση της σε σχέση με το ευρώ, λόγω των αδύναμων κυπριακών οικονομικών μεγεθών. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η υποτίμηση της λίρας θα κυμαίνεται μεταξύ 40% – 65%.

Όσον αφορά στην Ευρωζώνη, μια τέτοια εξέλιξη ίσως κλονίσει την αξιοπιστία και την ανθεκτικότητα του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος. Αναμένεται να υπάρξουν πιέσεις στην ισοτιμία του ευρώ με άλλα νομίσματα, οι οποίες θα επηρεάσουν τόσο τον πληθωρισμό, όσο και τα επιτόκια στην Ευρωζώνη.

10.2 Δημοσιονομική πολιτική

Το κυπριακό κράτος έχει δανειστεί σε ευρώ και ως εκ τούτου το δημόσιο χρέος, αναμένεται να αυξηθεί ανάλογα με την υποτίμηση της λίρας. Αυτό πολύ πιθανό να οδηγήσει τη χώρα σε στάση πληρωμών, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να βγει στις ξένες αγορές για μεγάλο χρονικό διάστημα, ενώ υπό αμφισβήτηση θα τεθεί η ικανότητα της χώρας να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της κρατικής μηχανής.

Σε μια τέτοια περίπτωση, τα τραπεζικά ιδρύματα στην Κύπρο πρέπει να προχωρήσουν σε 100% απομείωση των κυπριακών ομολόγων, ενώ όλες οι διακρατικές συμβάσεις ακυρώνονται και δίνεται το δικαίωμα σε πιστωτές της χώρας να εκποιήσουν κρατική περιουσία.

 

10.3 Νομική πτυχή

10.3.1 Νομικές συνέπειες

Η έξοδος της Κύπρου από το ευρώ, συνεπάγεται την αντιμετώπιση των ακόλουθων νομικών προβλημάτων:

• εάν η έξοδος από το ευρώ συνάδει με τις ευρωπαϊκές συνθήκες, που έχει υπογράψει η Κύπρος ή εάν επιβάλλει την αποχώρηση και από την Ευρωπαϊκή Ένωση

• ποιά θα είναι η νομική θέση της χώρας σε σχέση με πρόσθετα μέτρα, που πρέπει να ληφθούν παράλληλα προς την έξοδο από το ευρώ, όπως η επιβολή περιορισμών στις κεφαλαιακές ροές

• πως θα αντιδράσουν άλλες χώρες, ποιές δυνατότητες επιβολής κυρώσεων διαθέτουν και ποιά είναι η διαπραγματευτική τους ισχύς

• πως η υιοθέτηση του νέου νομίσματος θα επηρεάσει τις υπάρχουσες συμβάσεις, που είναι αποτιμημένες σε ευρώ, ιδιαίτερα –μάλιστα- στις περιπτώσεις εκείνων των συμβάσεων, που διέπονται από ξένο δίκαιο.

 

10.3.2 Το νομικό καθεστώς του νέου νομίσματος

Τα σημαντικότερα νομικά ζητήματα, που γεννώνται από τη θέσπιση της νέας λίρας είναι τα εξής:

• τι επιπτώσεις θα έχει η θέσπιση του νέου νομίσματος στις ήδη υπογεγραμμένες οικονομικές συμβάσεις που διέπονται από το εθνικό Δίκαιο και σε εκείνες που διέπονται από αλλοδαπό Δίκαιο

• εάν θα συνεχίσει να υπάρχει το ευρώ με κάποια μορφή στην κυπριακή αγορά

• εάν οι αναφορές στο ευρώ, που υπάρχουν σε οικονομικές συμβάσεις οι οποίες υπεγράφησαν όταν η χώρα ήταν μέλος της Ευρωζώνης, θα ερμηνευθούν ως αναφορές στο κοινό διεθνές νόμισμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή ως αναφορές στο εθνικό νόμισμα της Κύπρου εκείνης της περιόδου

• εάν οι πληρωμές πρέπει να πραγματοποιούνται στην αποχωρούσα χώρα ή αλλού

 

10.4 Χρηματοπιστωτικός τομέας

Τα κυπριακά τραπεζικά ιδρύματα, πρέπει να μετατρέψουν τον ισολογισμό των εργασιών τους σε λίρες. Αυτό σημαίνει μείωση της αξίας των καταθέσεων, λόγω της υποτίμησης του νέου νομίσματος, οδηγώντας σε κύμα εκταμιεύσεων. Ταυτόχρονα, θα απαιτηθούν αυξημένες επισφάλειες, λόγω της μείωσης της αξίας μισθών και συντάξεων στην Κύπρο, της ύφεσης και της πτώσης του βιοτικού επιπέδου. Το συμπέρασμα είναι ότι οι κυπριακές τράπεζες θα χρειαστούν πολλαπλάσια κεφάλαια για ανακεφαλαιοποίηση.

10.5 Άλλες Συνέπειες

10.5.1 Τουρισμός

Κατά τη διάρκεια των πρώτων μηνών ίσως και χρόνων μετά από την έξοδο της χώρας από το Ευρώ θα υπάρχει αρνητική δημοσιότητα (negative publicity) που ίσως δεν επιτρέψει την αύξηση του τουριστικού ρεύματος. Όμως με την πάροδο του χρόνου, με τη σταθεροποίηση του νέου νομίσματος και τη βελτίωση των υπηρεσιών που παρέχονται η Κύπρος αναμένεται να αποτελέσει φτηνό, ανταγωνιστικό τουριστικό προορισμό.

10.5.2 Επενδύσεις

Παρόμοιο επιχείρημα όπως αναφέρεται και στον Τουρισμό ισχύει και στο θέμα των επενδύσεων και ειδικότερα όσον αφορά τις αγοραπωλησίες ακίνητης ιδιοκτησίας. Οι επενδυτές αναμένεται στα αρχικά στάδια της εξόδου να δουν με σκεπτικισμό οποιεσδήποτε επενδύσεις στην Κύπρο, λόγω της ύπαρξης ενός νέου ασταθούς νομίσματος, μιας οικονομίας που πολύ πιθανόν να έχει κηρύξει χρεωκοπία και ενός όχι τόσο ξεκάθαρου νομικού πλαισίου, ειδικά όσον αφορά τα συμβόλαια και τις αποτιμήσεις σε Λίρα.

Όμως όσο η κατάσταση στην Κύπρο αρχίζει να βελτιώνεται, οι τιμές των ακινήτων θα γίνονται ελκυστικότερες, ενώ το χαμηλό κόστος του προσωπικού (εφόσον θα πληρώνεται σε Λίρες) ίσως οδηγήσει σε μεγάλες διεθνείς εταιρείες να έχουν παρουσία στη χώρα ή και να δημιουργήσουν βιομηχανικές μονάδες.

10.5.3 Αύξηση των Επιτοκίων

Η έξοδος από τη Ευρωζώνη θα επιταχύνει τις εκροές κεφαλαίων. Ένα τέτοιο φαινόμενο θα μπορούσε να οδηγήσει σε πρόσθετες αυξήσεις του κόστους δανεισμού για τις τράπεζες, με σκοπό τη διακράτηση καταθέσεων, συμπιέζοντας τις προοπτικές ανάπτυξης.

10.5.4 Δικαίωμα στη χώρα να ασκεί νομισματική πολιτική

Για να έχει η χώρα καλύτερη διαπραγματευτική θέση σε σχέση με τους ομολογιούχους και να μην εξαρτάται για χρηματοδότηση από την ΕΚΤ, θα πρέπει να έχει δικό της νόμισμα. Επιπλέον, με το δικό της νόμισμα θα μπορέσει να υποστηρίξει καλύτερα το τραπεζικό σύστημα και τα ασφαλιστικά ταμεία μετά τη χρεοκοπία.

Εν μέσω της οικονομικής ύφεσης στην οποία θα περιπέσει η Κύπρος, με τις πιστώσεις και τη ρευστότητα ασφυκτικά περιορισμένες πλήττοντας βαριά πολλές επιχειρήσεις, η συνετή τύπωση νέου χρήματος και η διοχέτευση πιστώσεων μέσω του τραπεζικού συστήματος, θα επιτρέψουν τη γρήγορη ανάρρωση της ντόπιας αγοράς και, εφόσον η χώρα θα βρίσκεται σε τόσο βαθιά ύφεση, πιθανός χωρίς το φόβο υψηλού πληθωρισμού.

10.5.5 Αυξήσεις στις τιμές των εισαγωγών

Η αποχώρηση από την ευρωζώνη θα σημάνει την έλευση νέου εθνικού νομίσματος, το οποίο θα είναι εξαιρετικά αδύναμο, μη ελκυστικό, αλλά και φθηνό σε σχέση με όλα τα άλλα διεθνή νομίσματα. Αυτό θα σημάνει δραματικές αυξήσεις όλων των εισαγωγών.

 

10.5.6 Το κόστος ηλεκτρισμού θα αυξηθεί δραματικά

Δεδομένου ότι η Κύπρος εισάγει σχεδόν όλη την ενέργεια που χρησιμοποιεί, το κόστος παραγωγής των Κυπριακών προϊόντων θα αυξηθεί δραματικά, με συνέπεια να εξανεμιστούν σε πολύ μεγάλο βαθμό τα όποια οφέλη για τους εγχώριους παραγωγούς από τη δημιουργία του νέου νομίσματος. Συνάμα το κόστος ηλεκτρισμού για τα νοικοκυριά θα είναι δυσβάσταχτο.

 

10.5.7 Κρατικοποίηση του όλου Τραπεζικού συστήματος

Δεδομένου ότι κυπριακά κρατικά ομόλογα κατέχονται σε μεγάλο βαθμό από κυπριακές τράπεζες και Συνεργατικά, αυτές θα πρέπει να κρατικοποιηθούν για να μην καταρρεύσουν, κι αυτό σε μια χώρα όπου ο δημόσιος τομέας είναι κεντρικό μέρος του προβλήματος.

 

10.5.8 Υπαρκτός ο κίνδυνος Τραπεζικών χρεοκοπιών

Οι καταθέτες θα σπεύσουν στις τράπεζες για να βγάλουν τα ευρώ τους εκτός Κύπρου πριν μετατραπούν στη Νέα Λίρα. Οι οφειλέτες θα συνεχίσουν να χρωστούν σε ευρώ στους εκτός Κύπρου δανειστές τους και, με την αυτονόητη άμεση υποτίμηση της Νέας Λίρας, η εξυπηρέτηση των οφειλών τους θα ήταν δυσκολότερη, προκαλώντας νέο κύμα χρεοκοπιών.

 

10.5.9 Συντεταγμένη έξοδος από το Ευρώ

Μια πιθανή συντεταγμένη έξοδος από την Ευρωζώνη χαρακτηρίζεται από ένα επιπρόσθετο σοβαρό μειονέκτημα. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης και διαπραγμάτευσης με την ευρωζώνη, το τραπεζικό σύστημα θα δεχόταν τεράστια πίεση και θα χρειαζόταν να τεθούν σε εφαρμογή αυστηρότατοι περιορισμοί στη διακίνηση κεφαλαίων.

 

10.5.10 Αποκλεισμός από τις αγορές

Η έξοδος από την ευρωζώνη μετά από χρεοκοπία θα αποκλείσει για κάποιο χρονικό διάστημα τη χώρα από τις διεθνείς χρηματαγορές. Ακόμη και αν βρεθούν διεθνείς δανειστές, αυτοί θα χρεώνουν τεράστια επιτόκια λόγο του αρχικού αυξημένου ρίσκου. Για να πληρωθούν μισθοί και συντάξεις του δημόσιου τομέα, οι αρχές θα πρέπει να τυπώσουν ακόμη περισσότερο νέο νόμισμα, με κίνδυνο να αυξηθεί δραματικά ο πληθωρισμός.

Περιεχόμενα

 

 

1 ΚΣ ΕΔΕΚ και Μνημόνιο 4

1.1 Εθνικό Φόρουμ για έξοδο από την κρίση 4

1.2 Η Κυπριακή Οικονομία 5

1.3 Διαρθρωτικές Αλλαγές 6

2 Απόφαση Eurogroup 7

2.1 Συνέπειες από την εξυγίανση των δύο τραπεζών 7

2.2 Διαχείριση της οικονομικής κατάστασης μετά το Eurogroup 7

2.2.1 Βασικοί Στόχοι Πρότασης 7

2.2.2 Ομάδα Διαχείρισης Κρίσης 8

2.3 Σταθεροποίηση του τραπεζικού τομέα 8

2.4 Ανάγκη σχεδιασμού για απεμπλοκή από το μνημόνιο 8

2.5 Παραχώρηση φορολογικής έκπτωσης για τις ζημιές σε καταθέσεις λόγω εξυγίανσης 9

3 Ανάγκες Χρηματοδότησης 10

3.1 Αίτηση στο Μηχανισμό 10

3.1.1 Ανακεφαλαιοποίηση Χρηματοπιστωτικού Τομέα 10

3.1.2 Διάρθρωση Δημόσιου Χρέους 10

3.2 Ανάγκες οι οποίες θα καλυφθούν από τα €10 δισεκατομμύρια 11

3.3 Ανανέωση κυβερνητικών χρεογράφων 11

4 Μέτρα μνημονίου – Τραπεζικός τομέας 12

4.1 Ανακεφαλαιοποίηση μέσω ανασφάλιστων καταθέσεων 12

4.2 Ρυθμίσεις τραπεζικού τομέα 12

4.3 Δανειολήπτες 13

4.4 Συνεργατισμός 13

5 Φοροδιαφυγή 14

6 Μέτρα επανεκκίνησης της οικονομίας 16

6.1 Τομέας Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών 16

6.1.1 Στόχοι 16

6.1.2 Μείωση της γραφειοκρατίας και επίσπευση των διαδικασιών 16

6.2 Οργανισμοί Συλλογικών Επενδύσεων 18

6.3 Κατασκευαστικός τομέας 19

6.3.1 Φορολογική έκπτωση 19

6.3.2 Επενδύσεις από κατοίκους εξωτερικού 20

6.3.3 Πολεοδομικά και συναφή κίνητρα 20

6.3.4 Αλλαγές στο Κτηματολόγιο και την Πολεοδομία 20

6.3.5 Παρακολούθηση της αγοράς ακινήτων 21

6.3.6 Επενδυτικοί Οργανισμοί 21

6.4 Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς 21

6.5 Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου 22

6.6 Τουρισμός 22

6.7 Φορολογικά κίνητρα για έρευνα και τεχνολογία 23

6.8 Δημιουργία νέων επιχειρήσεων και θέσεων εργασίας 24

6.9 Εμπορική Ναυτιλία 24

6.10 Γεωργία – Κτηνοτροφία 24

6.11 Άλλα μέτρα 25

7 Καταπολέμηση της Ανεργίας 26

7.1 Επιχειρηματικότητα νέων και γυναικών 26

7.2 Παραγωγικότητα 27

7.3 Διά βίου μάθηση – κατάρτιση 27

8 Ρευστότητα 29

8.1 Μηχανισμός Παροχής Έκτακτης Ρευστότητας 29

8.1.1 Τρόπος Λειτουργίας 29

8.1.2 Το ποσό ELA που μεταφέρεται στην Τράπεζα Κύπρου 29

8.1.3 Ανάγκη να καταστεί το τραπεζικό σύστημα φερέγγυο 30

8.2 Κίνητρα για επαναπατρισμό κεφαλαίων 30

8.3 Προσέλκυση Διασυνοριακών Ταμείων Προνοίας 30

8.4 Ευρωπαϊκά Χρηματοδοτικά Προγράμματα 30

8.5 Δημιουργία Εγγυοδοτικού Μηχανισμού για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις 32

9 Μέτρα ενίσχυσης της προσπάθειας για έξοδο από την κρίση 33

9.1 Δυνατότητα επέκτασης δανείων τα οποία λήγουν 33

9.2 Μέτρα Αύξησης των Εσόδων 33

9.3 Μέτρα Μείωσης των Δαπανών 33

9.4 Φυσικό Αέριο 33

9.4.1 Κατηγοριοποίηση Αποθεμάτων μετά την επιβεβαιωτική γεώτρηση 34

9.4.2 Πιστοποίηση των κοιτασμάτων από διεθνή οίκο 34

9.4.3 Αναγκαιότητα κατασκευής του τερματικού υγροποίησης 34

9.5 Διακρατικές συμφωνίες 35

9.6 Ταμείο Αλληλεγγύης 35

9.7 Γρήγορη επάνοδος στις αγορές 35

10 Έξοδος από την Ευρωζώνη 36

10.1 Νομισματική πολιτική 36

10.2 Δημοσιονομική πολιτική 36

10.3 Νομική πτυχή 36

10.3.1 Νομικές συνέπειες 36

10.3.2 Το νομικό καθεστώς του νέου νομίσματος 36

10.4 Χρηματοπιστωτικός τομέας 37

10.5 Άλλες Συνέπειες 37

10.5.1 Τουρισμός 37

10.5.2 Επενδύσεις 37

10.5.3 Αύξηση των Επιτοκίων 37

10.5.4 Δικαίωμα στη χώρα να ασκεί νομισματική πολιτική 37

10.5.5 Αυξήσεις στις τιμές των εισαγωγών 38

10.5.6 Το κόστος ηλεκτρισμού θα αυξηθεί δραματικά 38

10.5.7 Κρατικοποίηση του όλου Τραπεζικού συστήματος 38

10.5.8 Υπαρκτός ο κίνδυνος Τραπεζικών χρεοκοπιών 38

10.5.9 Συντεταγμένη έξοδος από το Ευρώ 38

10.5.10 Αποκλεισμός από τις αγορές 38

ΠΗΓΗ: ΚΥΠΕ