Με τον κ. Παρασκευά συζητήσαμε το μείζον θέμα των διατροφών και ποια είναι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις όσων πρέπει, με βάση δικαστική απόφαση, να πληρώνουν διατροφή βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας.
Ποια δικαιώματα παρέχει ο Νόμος σε αυτά τα άτομα; Πως επηρεάζονται χιλιάδες συμπολίτες μας; Ποια τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουν;
Ένα κοινωνικό πρόβλημα που μαστίζει τον τόπο τα τελευταία τρία τουλάχιστον χρόνια αφού σχεδόν καθημερινά, συμπολίτες μας οδηγούνται στη φυλακή λόγω αδυναμίας να πληρώσουν το ποσό της διατροφής που τους επέβαλε το δικαστήριο.
24. Σε ποιες περιπτώσεις ο ένας σύζυγος οφείλει να καταβάλλει διατροφή στον άλλο σύζυγο σε περίπτωση διαζυγίου;
«Αρχικά θα πρέπει να αναφερθεί ότι ακόμη και μετά την έκδοση διαζυγίου, εξακολουθεί να ενυπάρχει η υποχρέωση στον ένα πρώην σύζυγο να υποστηρίζει οικονομικά τον άλλο πρώην σύζυγο. Η υποχρέωση αυτή ρυθμίζεται από τον περί Ρυθμίσεως των περιουσιακών Σχέσεων των Συζύγων και άλλα συναφή θέματα Νόμο του 1991 (Ν. 232/91) και ανακύπτει στις περιπτώσεις όπου ο ένας πρώην σύζυγος δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να συντηρήσει τον εαυτό του από τα εισοδήματα του και ως εκ τούτου με αίτηση του ενώπιον του Δικαστηρίου, μπορεί να αιτηθεί την έκδοση διατάγματος διατροφής από τον άλλο σύζυγο.
Το αρμόδιο Οικογενειακό Δικαστήριο δύναται να εκδώσει διάταγμα διατροφής όταν συντρέχουν μια εκ των πιο κάτω περιπτώσεων:
– Αν ο πρώην σύζυγος βρίσκεται σε ηλικία ή σε κατάσταση υγείας που αδυνατεί να αρχίσει ή να συνεχίσει την άσκηση κατάλληλου επαγγέλματος.
– Αν έχει την επιμέλεια ή φύλαξη ανήλικου/ενήλικου τέκνου ή άλλου εξαρτώμενου προσώπου το οποίο φροντίζει λόγω σωματικής ή πνευματικής του ανικανότητας και γι’ αυτό αδυνατεί να βρει εργασία.
– Αν μέσα στα τρία χρόνια από την έκδοση διαζυγίου, δε βρίσκει σταθερή εργασία ή αν χρειάζεται κάποια επαγγελματική εκπαίδευση.
– Σε κάθε άλλη περίπτωση όπου επιβάλλεται η έκδοση διατάγματος διατροφής για λόγους επιείκειας, αν και δεν συντρέχει οποιαδήποτε εκ των πιο πάνω προϋποθέσεων
Το ποσό της διατροφής υπολογίζεται από το Δικαστήριο, βάσει των αναγκών που έχει ο αιτών πρώην σύζυγος και λαμβάνοντος υπόψιν το επίπεδο διαβίωσης που είχε πριν την έκδοση του διαζυγίου. Ουσιαστικά αυτό που καλείται να αποφασίσει το δικαστήριο εκδίδοντας το διάταγμα διατροφής είναι το ποσό που χρειάζεται ο αιτών σύζυγος για να συντηρηθεί και να καλύψει τις βασικές του ανάγκες κάθε μήνα. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι είναι δυνατό το Δικαστήριο να εκδώσει διάταγμα που να συμπεριλαμβάνει και 13η ή ακόμη και 14η μηνιαία πληρωμή, σε περίπτωση που ο άλλος σύζυγος λαμβάνει τέτοιο μισθό.
Επίσης θα πρέπει να αναφερθεί ότι σύμφωνα με την σχετική επί του θέματος Νομοθεσία, το ποσό που επιδικάζεται ως διατροφή, αυξάνεται αυτόματα κατά 10% κάθε 2 χρόνια».
24. Σε ποιες περιπτώσεις ο ένας σύζυγος δεν μπορεί να λάβει διατροφή;
«Διάταγμα διατροφής δεν θα εκδοθεί σύμφωνα με το νόμο, σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν σοβαροί λόγοι που να μην επιτρέπουν την έκδοση του και μεταξύ άλλων όπου ο γάμος ήταν βραχυχρόνιος ή σε περιπτώσεις όπου ο αιτών σύζυγος με την συμπεριφορά του έχει προκαλέσει την οικονομική αδυναμία του να συντηρήσει τον εαυτό του ή σε περιπτώσεις όπου κύριος υπεύθυνος για την έκδοση διαζυγίου και για τον ισχυρισμό κλονισμό του γάμου είναι ο ίδιος ο αιτών σύζυγος.
Περαιτέρω, εφόσον ο υπόχρεος σύζυγος που καλείται να πληρώσει διατροφή ή ο σύζυγος που ζητεί την διατροφή έχει αποβιώσει τότε παύει να ισχύει και το διάταγμα διατροφής και η υποχρέωση διατροφής.
Επίσης οφειλόμενα ποσά δυνάμει διατάγματος διατροφής, που εκκρεμούν σε διάρκεια πέραν των δύο χρόνων, δεν μπορούν να απαιτηθούν από τον σύζυγο».
24. Μετά την έκδοση του διατάγματος διατροφής μπορεί αυτό να τροποποιηθεί ή να καταργηθεί;
«Ακόμη και μετά την έκδοση διατάγματος διατροφής, ο κάθε πρώην σύζυγος μπορεί να αποταθεί στο Δικαστήριο και να ζητήσει την τροποποίηση του διατάγματος είτε ζητώντας την αύξηση ή την μείωση του ποσού που έχει επιδικαστεί ως διατροφή.
Αυτό μπορεί να γίνει για παράδειγμα στην περίπτωση όπου η οικονομική κατάσταση του συζύγου που λαμβάνει την διατροφή έχει βελτιωθεί, με αποτέλεσμα ο άλλος σύζυγος με αίτηση του, μπορεί να ζητήσει είτε την μείωση του ποσού της διατροφής είτε ακόμη και την ακύρωση της διατροφής αν ο άλλος πρώην σύζυγος μπορεί πλέον να συντηρεί τον εαυτό του με τα εισοδήματα του. Το ίδιο μπορεί να συμβεί αν ο πρώην σύζυγος που είναι υπόχρεος να καταβάλλει ποσό ως διατροφή αποδείξει ότι η δική του οικονομική δυνατότητα έχει μειωθεί από τον χρόνο έκδοσης του διατάγματος και ως εκ τούτου δεν είναι σε θέση να καταβάλλει πλέον το ποσό που έχει επιδικαστεί στον άλλο πρώην σύζυγο.
Επίσης σε περιπτώσεις όπου ο πρώην σύζυγος που λαμβάνει διατροφή ξαναπαντρευτεί ή συζεί μόνιμα με άλλο πρόσωπο τότε το εν λόγω διάταγμα παύει πλέον να έχει ισχύ και ως εκ τούτου ο άλλος σύζυγος δεν θα είναι υπόχρεος να καταβάλει από το χρονικό αυτό σημείο οποιαδήποτε διατροφή».
24. Υπάρχει η δυνατότητα έκδοσης διατάγματος αποκοπής του ποσού της διατροφής από τον μισθό του συζύγου ή με άλλο τρόπο;
«Με τροποποίηση του Νόμου και προς διευκόλυνση της διαδικασίας πληρωμής του ποσού της διατροφής από τον υπόχρεο σύζυγο, παρέχεται η δυνατότητα στον σύζυγο που ζητεί το διάταγμα διατροφής να ζητήσει επιπλέον και διάταγμα βάσει του οποίου θα αποκόπτεται μηνιαίως το ποσό της διατροφής είτε από τον μισθό του υπόχρεου συζύγου είτε από τραπεζικό λογαριασμό που διατηρεί ο ίδιος. Με τον τρόπο αυτό επιλύονται πρακτικά πολλά προβλήματα που παρατηρούνταν στο παρελθόν που αφορούσαν κυρίως την καθυστέρηση πληρωμής του ποσού από τον υπόχρεο σύζυγο.
Το διάταγμα αποκοπής μπορεί να ζητηθεί παράλληλα με την αίτηση για έκδοση διατάγματος διατροφής αλλά ακόμη και σε μεταγενέστερο χρόνο, δηλαδή σε χρόνο μετά την έκδοση του εν λόγω διατάγματος διατροφής και απευθύνεται είτε στον εργοδότη του υπόχρεου συζύγου ή στην Τράπεζα στην οποία διατηρεί τραπεζικό λογαριασμό ο υπόχρεος σύζυγος, αναλόγως δηλαδή με το διάταγμα αποκοπής που ζητείται».
24. Σε ποιες περιπτώσεις είναι υποχρεωμένοι οι γονείς να καταβάλλουν διατροφή για τα παιδιά τους μετά το διαζύγιο;
«Το θέμα της διατροφής των παιδιών είναι ένα από τα πιο σημαντικά θέματα το οποία πρέπει να αντιμετωπιστεί στην περίπτωση διαζυγίου ενός ζευγαριού.
Αρχικά θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι κάθε γονιός έχει την υποχρέωση και ευθύνη για διατροφή του ανήλικου παιδιού του ως εκ της ιδιότητας του γονέα και ως εκ τούτου είναι αδιάφορο για τον Νόμο κατά πόσο ο γονιός διατηρεί επαφή με το παιδί του ή έχει ουσιαστική επικοινωνία μαζί του.
Η αίτηση για έκδοση διατάγματος διατροφής καταχωρείται από το σύζυγο ο οποίος έχει στην φύλαξη και φροντίδα του το παιδί ή τα παιδιά των συζύγων. Είναι γεγονός ότι επειδή στις πλείστες των περιπτώσεων στην Κύπρο, τα παιδιά διαμένουν με την μητέρα τους τέτοιο διάταγμα διατροφής ζητείται στις περισσότερες των περιπτώσεων από τις μητέρες των παιδιών εναντίον του πάτερα, χωρίς όμως να αποκλείεται και το αντίθετο, αφού ο νόμος δεν διαχωρίζει ούτε επιβάλλει ότι την φύλαξη των παιδιών θα πρέπει να την έχει η μητέρα, όπως εσφαλμένα επικρατεί αυτή η άποψη στους πολίτες.
Το ποσό της διατροφής για κάθε ανήλικο παιδί υπολογίζεται βάσει των αναγκών του κάθε παιδιού, το επίπεδο διαβίωσης που διατηρούσε το παιδί πριν την χωρισμό των γονέων του και των εισοδημάτων που αποκομίζει ή κατέχει κάθε γονιός. Στο ποσό αυτό συμπεριλαμβάνονται όλα τα αναγκαία για την συντήρηση και ευημερία του παιδιού αλλά και για την εν γένει εκπαίδευση και μόρφωση του.
Συνεπώς ο καθορισμός του ποσού της διατροφής γίνεται κατόπιν αντικειμενικής εκτίμησης των εξόδων για την ικανοποίηση των αναγκών του παιδιού και την οικονομική δυνατότητα του κάθε γονέα να συνεισφέρει στο ποσό που κρίνεται αναγκαίο για το σκοπό αυτό.
Σε μία αίτηση για διατροφή συμπεριλαμβάνονται έξοδα όπως η διατροφή του ανηλίκου, έξοδα ένδυσης, υπόδησης, ιατρικά έξοδα, μεταφορικά, ιδιαίτερα μαθήματα, άλλες δραστηριότητες όπως μουσική, μαθήματα χορού και η αναλογία των εξόδων για ηλεκτρικό ρεύμα, τηλέφωνο, θέρμανση κτλ.
Σε περίπτωση που ο γονέας εναντίον του οποίου έχει εκδοθεί διάταγμα διατροφής λαμβάνει 13ο ή και 14ο μισθό, το διάταγμα διατροφής μπορεί να περιλαμβάνει και αντίστοιχη επιπρόσθετη 13η ή και 14η καταβολή».
24. Μπορεί να τροποποιηθεί το διάταγμα αυτό μετά την έκδοση του;
«Όπως αναφέραμε και προηγουμένως αναφορικά με το διάταγμα διατροφής μεταξύ των συζύγων, το διάταγμα διατροφής που αφορά το παιδί ή τα παιδιά των πρώην συζύγων μπορεί να τροποποιηθεί με αίτηση του κάθε συζύγου, ζητώντας την μείωση ή την αύξηση του ποσού της διατροφής, σε περιπτώσεις όπου έχουν διαφοροποιηθεί οι περιστάσεις κατά τον χρόνο έκδοσης του.
Συνεπώς το ποσό της διατροφής μπορεί να τροποποιηθεί αναλόγως αν οι ανάγκες του παιδιού έχουν αυξηθεί ή μειωθεί ή σε περίπτωση όπου η οικονομική δυνατότητα του υπόχρεου συζύγου έχει αλλάξει , δηλαδή είτε έχει μειωθεί ή αυξηθεί.
Επίσης το ποσό που έχει επιδικαστεί ως διατροφή του ανήλικου παιδιού αυξάνεται αυτόματα κατά 10% κάθε δύο χρόνια».
24. Το διάταγμα διατροφής του παιδιού αφορά μόνο ανήλικα παιδιά ή μπορεί να δοθεί και για ενήλικους;
«Η έκδοση διατάγματος διατροφής αφορά κυρίως τις περιπτώσεις ανήλικων τέκνων αφού είναι προφανές ότι σε αυτή την ηλικία το παιδί δεν μπορεί να συντηρήσει τον εαυτό του.
Παρόλα αυτά, σύμφωνα με το Νόμο, η υποχρέωση του γονέα για συντήρηση του παιδιού του και ως εκ τούτου για πληρωμή διατροφής, μπορεί να συνεχιστεί και μετά την ενηλικίωση του παιδιού του εφόσον συντρέχουν εξαιρετικές περιστάσεις που μεταξύ άλλων είναι οι περιπτώσεις ανικανότητας ή αναπηρίας του τέκνου ή θητείας του στην Εθνική Φρουρά ή φοίτησής του σε εκπαιδευτικό ίδρυμα ή επαγγελματική σχολή».
24. Σε περιπτώσεις όπου το παιδί είναι εκτός γάμου μπορεί να εκδοθεί τέτοιο διάταγμα διατροφής;
«Για να έχει υποχρέωση ο βιολογικός πατέρας του παιδιού να καταβάλλει διατροφή σε τέκνο που γεννήθηκε εκτός γάμου, θα πρέπει να προηγηθεί αναγνώρισή του παιδιού είτε εκούσια δηλαδή οικειοθελώς από τον ίδιο τον πατέρα είτε δικαστικά με διαδικασία που καταχωρεί συνήθως η μητέρα».
24. Σε περίπτωση που ο υπόχρεος πρώην σύζυγος δεν πληρώνει το ποσό διατροφής του άλλου συζύγου ή το ποσό της διατροφής του παιδιού, ποιες είναι οι συνέπειες για τον σύζυγο;
«Σύμφωνα με την σχετική Νομοθεσία, τόσο το διάταγμα διατροφής τέκνου όσο και το διάταγμα διατροφής του άλλου συζύγου, εφαρμόζονται ως χρηματικές ποινές. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο υπόχρεος που δεν καταβάλλει τα πιο πάνω ποσά υπόκειται ακόμη και σε ποινή φυλάκισης. Συνεπώς, ο σύζυγος ο οποίους δικαιούται τα εν λόγω ποσά δυνάμει διατάγματος διατροφής, αλλά δεν του τα καταβάλλει ο υπόχρεος σύζυγος έχει την δυνατότητα να υποβάλλει σχετική Ένορκη Δήλωση ενώπιον του Δικαστηρίου ζητώντας την καταβολή των εν λόγων οφειλόμενων ποσών. Μετά, ο υπόχρεος σύζυγος καλείται στο Δικαστήριο, όπου έχει το δικαίωμα να ακουστεί σχετικά με το θέμα της μη καταβολής των ποσών και εφόσον εξακολουθεί να μην πληρώνει τα οφειλόμενα ποσά, τότε το Δικαστήριο μπορεί να διατάξει την φυλάκιση του».
24. Μπορεί να εκδοθεί διάταγμα διατροφής πριν την έκδοση διαζυγίου;
«Ακόμη και πριν την έκδοση διαζυγίου, ο ένα σύζυγος μπορεί να απευθυνθεί με ενδιάμεση αίτηση ενώπιον του Δικαστηρίου και να ζητήσει προσωρινό διάταγμα διατροφής εναντίον του άλλου συζύγου μέχρι την έκδοση διαζυγίου. Σε αυτή την περίπτωση το ζήτημα της διατροφής δεν διευθετείται οριστικά αφού το εν λόγω προσωρινό διάταγμα ισχύει μόνο μέχρι την έκδοση διατάγματος διαζυγίου και από τον χρόνο αυτό παύει πλέον να είναι σε ισχύ».
24. Τι θα συμβουλεύατε το κοινό σε σχέση με τα θέματα διατροφής;
«Στις περιπτώσεις όπου ένα ζευγάρι αποφασίσει να λάβει διαζύγιο, θα πρέπει και οι δύο σύζυγοι να αντιμετωπίσουν τα θέματα διατροφής που θα προκύψουν στις μεταξύ τους σχέσεις αλλά και στις σχέσεις τους με τα παιδιά τους με ψυχραιμία και σοβαρότητα και ως εκ τούτου να είναι πρόθυμοι να συζητήσουν μεταξύ τους ώστε να προσπαθήσουν να διευθετήσουν από κοινού τα θέματα της διατροφής.
Επίσης θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η καταφυγή στο Δικαστήριο για την έκδοση διαταγμάτων θα πρέπει να γίνεται με γνώμονα μόνο την εξυπηρέτηση της ευημερίας τόσο των παιδιών όσο και των συζύγων και σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να γίνεται για εκδικητικούς λόγους ή για λόγους άσκησης πίεσης από τον ένα σύζυγο προς τον άλλο.
Επίσης είναι πολύ σημαντικό όπως οι σύζυγοι συμμορφώνονται με τυχόν διάταγμα διατροφής που εκδίδεται εναντίον του τόσο επειδή η μη συμμόρφωση τους μπορεί να επιφέρει πολύ σοβαρές κυρώσεις εναντίον τους όπως την φυλάκιση τους, αλλά και επειδή το διάταγμα διατροφής έχει ως στόχο την εξυπηρέτηση των βασικών αναγκών των παιδιών τους και του πρώην συζύγου τους. Επίσης είναι σημαντικό να γνωρίζουν ότι σε περίπτωση που δεν μπορούν να καταβάλλουν το ποσό της διατροφής λόγω της μείωσης των εισοδημάτων τους, δεν θα πρέπει να σταματούν την καταβολή του εν λόγω ποσού αλλά θα πρέπει άμεσα να απευθύνονται στο Δικαστήριο με αίτηση του ώστε να τροποποιηθεί το διάταγμα και να μειωθεί το ποσό που είναι υποχρεωμένοι να καταβάλλουν».
