Του ΜΑΡΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Τη δική τους παλιά, επώδυνη και βέβαια πολύ προσωπική ιστορία σεξουαλικής βίας, θαμμένη μέσα τους για πολλά χρόνια, μέχρι που τη μετέτρεψαν σε μια πολύτιμη σχέση συμφιλίωσης και συγχώρεσης, μοιράστηκαν πρόσφατα με το αμερικανικό και το παγκόσμιο κοινό, η 36χρονη Ισλανδή συγγραφέας και δημοσιογράφος Thordis Elva και ο 38χρονος Αυστραλός κοινωνικός επιστήμονας Tom Stranger – μια εφηβική ιστορία του 1996, όταν ο Stranger βίασε την Elva, που ήταν τότε, η girlfriend του. Η συγκλονιστική συνάντησή τους και η δημόσια συζήτηση, με επίκεντρο την επίδραση του βιασμού στη ζωή και των δύο, έγινε στη σκηνή του TED στο San Francisco των ΗΠΑ και είναι διαθέσιμη στο διαδίκτυο, όπως όλες οι εκδηλώσεις της οργάνωσης. Να σημειώσω ότι η TED (Technology, Entertainment, Design), είναι μια αμερικανική, μη κερδοσκοπική, μη κυβερνητική οργάνωση που οργανώνει συνέδρια και συζητήσεις, με προσκεκλημένους, διακεκριμένους ομιλητές από όλο τον κόσμο, με σκοπό τη διάδοση ιδεών που αξίζουν (ideas worth spreading).
Πριν πάω στη συζήτηση του San Francisco, να αναφέρω πληροφοριακά ότι όλα έγιναν, όταν ο 18χρονος τότε μαθητής, Tom Stranger, πήγε από την πατρίδα του Αυστραλία, στην πρωτεύουσα Reykjavík της Ισλανδίας, στο πλαίσιο ενός διεθνούς προγράμματος ανταλλαγών. Εκεί συνδέθηκε ρομαντικά με τη 16χρονη Ισλανδή μαθήτρια Thordis Elva, για περίπου ένα μήνα, όταν στο χριστουγεννιάτικο πάρτι του σχολείου τους, εκείνη ήπιε αλκοόλ για πρώτη φορά στη ζωή της. Το αγόρι προθυμοποιήθηκε και τη μετέφερε στο σπίτι της, σχεδόν αναίσθητη, όπου της έβγαλε τα ρούχα και παρά τη θέλησή της, ήρθε σε σεξουαλική επαφή μαζί της. Η κοπέλα, τις επόμενες βδομάδες, δεν μπορούσε καλά καλά να περπατήσει και έκλαιγε συνεχώς, αλλά μέχρι να αντιληφθεί ότι αυτό που της συνέβη ήταν βιασμός, ο Stranger είχε συμπληρώσει το πρόγραμμα και επέστρεψε στην Αυστραλία. Εννιά χρόνια αργότερα, σπάζοντας τη μακρόχρονη σιωπή της και σχεδόν σε κατάσταση νευρικού κλονισμού, η Elva έγραψε ένα μεγάλο γράμμα στον βιαστή της, για να του δηλώσει ότι τον συγχωρεί, σε μια εσωτερική διαδικασία να αντιμετωπίσει κατάματα το πρόβλημα, να πάψει να νιώθει η ίδια ενοχές και να βρει τη ψυχική γαλήνη, που τόσο είχε ανάγκη. Αυτή η πρωτοβουλία της, σημάδεψε την απαρχή μιας 8χρονης αλληλογραφίας μεταξύ τους, όπου η Elva ξεφορτώθηκε το βάρος που τόσο άδικα για την ίδια, φόρτωσε στους ώμους της και όπου ο Stranger, με τη σειρά του, ανάλαβε την ευθύνη της εγκληματικής πράξης του. Αυτή η μακρόχρονη, εξ αποστάσεως επικοινωνία, οδήγησε στην πρώτη συνάντησή τους μετά το 1996, στη Νότιο Αφρική, το 2013. «Λέγοντας στη Thordis ότι την είχα βιάσει, άλλαξε τη σχέση μου με τον εαυτό μου, καθώς το βάρος της ενοχής, μεταφέρθηκε από εκείνη, σε μένα», είπε ο Tom Stranger.
Αποτέλεσμα της συμφιλίωσης των δύο νέων, ήταν η από κοινού συγγραφή του βιβλίου με τίτλο, South of Forgiveness, που θα εκδοθεί σύντομα και που αναμένεται να προσφέρει πολλά, σε θύτες και θύματα της σύγχρονης επιδημίας της σεξουαλικής βίας. Μεταφράζοντας από τα αγγλικά, τον διάλογο και τις ερωταπαντήσεις στην εκδήλωση του San Francisco, ξεχωρίζω την απάντηση της Thordis Elva, ότι «γνωρίζει τώρα πολύ καλά, ότι αν άκουγε νεότερη, μια ιστορία σαν αυτή που μοιράστηκε με τον Tom, θα την επηρέαζε πολύ θετικά, γιατί ως θύμα που είναι, θα τη βοηθούσε να συνειδητοποιήσει ότι η ντροπή ανήκει στον βιαστή και όχι στην ίδια και ότι ακόμα και μετά από μια καταστροφική εμπειρία όπως ο βιασμός, υπάρχει ελπίδα για ευτυχία στη ζωή. Επίσης, ακούγοντας την ιστορία μας πιθανοί δράστες, μπορεί να αντιληφθούν ότι είναι απαραίτητο να έχουν συναίνεση, για κάθε σεξουαλική τους πράξη και μπορεί να μειωθεί η πιθανότητα να κακοποιήσουν άλλους ανθρώπους. Καταλαβαίνω εκείνους που μπορεί να με επικρίνουν γιατί επέτρεψα σε ένα θύτη, να συμμετάσχει σε αυτή τη συζήτηση. Πιστεύω ότι πολλά μπορούμε να μάθουμε, ακούγοντας εκείνους που είναι μέρος του προβλήματος – όταν είναι βέβαια έτοιμοι να γίνουν μέρος της λύσης – αφού έτσι θα γνωρίσουμε τις ιδέες και τις συμπεριφορές που βρίσκονται πίσω από τις βίαιες πράξεις τους και θα είμαστε σε καλύτερη θέση να τις ξεριζώσουμε.
Μετά που αφιέρωσα την καριέρα μου στην πρόληψη της σεξουαλικής βίας, δίνοντας διαλέξεις σε όλο τον κόσμο τα τελευταία δέκα χρόνια, πρόσεξα ότι συχνά ο βιασμός θεωρείται ένα γυναικείο θέμα, ενώ πρόκειται στην πραγματικότητα για ένα ανθρώπινο θέμα, που επηρεάζει και αφορά όλες τις χώρες στον πλανήτη. Πολύ συχνά, η ευθύνη για τον βιασμό μιας γυναίκας, αποδίδεται στην ίδια, ενώ σε ακραίες περιπτώσεις, το ίδιο το θύμα τιμωρείται ή και δολοφονείται για το γεγονός ότι υπήρξε θύμα! Αυτό καλλιεργεί μια κουλτούρα σιωπής, που οδηγεί σε περισσότερη βία και σε ένα φαύλο κύκλο ανοχής της εγκληματικότητας. Το ισχυρότερο μέτρο ενάντια στη σιωπή, είναι να υψώσεις τη φωνή σου».
Όπως εξάλλου εκμυστηρεύθηκε ο Tom Stranger, «ο δρόμος από εκείνη τη φοβερή νύχτα του 1996, μέχρι σήμερα, ήταν μακρύς και γεμάτος αβεβαιότητα. Αναγνωρίσαμε ότι ο πόνος στο παρελθόν μας, δεν ήταν μοναδικός για μας και ότι πρόκειται για ένα κοινωνικό ζήτημα που επηρεάζει βαθιά, πάρα πολλούς. Μιλώντας δημόσια στο πλαίσιο του TED Talk και του βιβλίου μας, για την 20χρονη διαδρομή της συμφιλίωσης και του διαλόγου μεταξύ μας, δεν φιλοδοξούμε να προσφέρουμε ένα εργαλείο ή μέθοδο για άλλα θύματα ή θύτες, αλλά να δώσουμε το παράδειγμα μιας προσωπικής επικοινωνίας, που μπορεί να δώσει ελπίδα σε άλλους και να προσθέσουμε τις δικές μας φωνές στη δημόσια συζήτηση για καλύτερη κατανόηση και διαχείριση αυτού του πολύπλοκου ζητήματος. Δεν πιστεύω ότι ως θύτης, έχω το δικαίωμα να προβλέπω, πώς οι άλλοι θα ανταποκριθούν στην ιστορία μας. Μπορώ μόνο να ελπίζω ότι ο κόσμος θα καταλάβει ότι η σιωπή και η άρνηση, μπορεί να είναι τοξική και ότι είναι τεράστιο λάθος να παρουσιάζουμε τη σεξουαλική βία, σαν ένα θέμα που αφορά μόνο τις γυναίκες, καθώς μπορούμε όλοι να παίξουμε ένα ρόλο στην εξεύρεση λύσεων σε αυτό το παγκόσμιο ζήτημα».
