{loadposition ba_textlink}
Η Μήδεια, κόρη του βασιλιά της Κολχίδας, Αιήτη της και εγγονή του Θεού Ήλιου, βοηθάει τον Ιάσωνα να κλέψει το Χρυσόμαλλο Δέρας και, ακολούθως, εγκαταλείπει μαζί του την πατρίδα της εξαιτίας του έρωτά της γι’ αυτόν. Προκειμένου, μάλιστα, να σταματήσει την καταδίωξη του πατέρα της φθάνει στο σημείο να φονεύσει τον ίδιο της τον αδελφό. Η συνέχεια όμως έμελλε να είναι σκληρή για την βάρβαρη «μάγισσα», καθώς, αφού ακολούθησε πιστά τον σύζυγό της στην Κόρινθο, και, αφού απέκτησε μαζί του δυο γιούς, τον Φέρητα και τον Μέρμερο, εκείνος την προδίδει και ετοιμάζεται να παντρευτεί την κόρη του βασιλιά της Κορίνθου, Κρέοντα, την Γλαύκη.
Η προδομένη καρδιά του θηλυκού
Η τραγωδία αυτή είναι χαρακτηριστική για το μένος που μπορεί να εκδηλώσει μια απατημένη και προδομένη σύζυγος, η οποία θυσίασε τα πάντα για χάρη του ανδρός της, χωρίς όμως να καταφέρει να ευτυχήσει, όπως θα ήθελε. Το έργο διδάχθηκε (παραστάθηκε) για πρώτη φορά το 431 π.Χ., μια περίοδος κατά την οποία ο ελληνικός κόσμος έμπαινε σταδιακά στο μεγάλο εμφύλιο σπαραγμό, τον Πελοποννησιακό Πόλεμο (431-404 π.Χ.), πράγμα που είναι διάχυτο στο έργο, κυρίως μέσα από τους κοινωνικούς προβληματισμούς που ξεπροβάλλουν αμείλικτα. Σύμφωνα με την ιστορική απεικόνιση της γυναίκας στην κλασική Αθήνα, οι ελεύθερες γυναίκες υπήρξαν σε μεγάλο βαθμό καταπιεσμένες, καθώς δεν είχαν κανένα δικαίωμα διεκδίκησης και ήταν υποχρεωμένες ν’ ακολουθούν τον Κύριό τους, ήτοι τον σύζυγό τους, υπακούοντας σχεδόν τυφλά στις εντολές του. Δεδομένου ότι κάθε άντρας στην Αθήνα του Περικλή εδικαιούτο να έχει την γυναίκα του, την εταίρα και την παλλακίδα του, η Μήδεια, λοιπόν, αντικατοπτρίζει τον πόνο που έτρεφαν οι γυναίκες της εποχής γι’ αυτή την περιθωριοποίηση, ένας πόνος που εξελίσσεται σε ακόρεστο πόθο για εκδίκηση. Στην προκειμένη όμως περίπτωση, δεν έχουμε να κάνουμε ούτε με μια Κλυταιμνήστρα, η οποία «ανδρώνεται» και αναλαμβάνει ως βασίλισσα στον οίκο των Ατρειδών παρασυρμένη από τον αισχύλειο Αλάστορα, αλλά με την προδομένη καρδιά του θηλυκού και το μέγεθος της αγριότητας αλλά και του παραλογισμού.
Άρτια σκηνοθετική προσέγγιση
Οφείλουμε να παραδεχθούμε ότι η σκηνοθετική προσέγγιση του έργου υπήρξε άρτια. Ξεκινώντας από το Αρχαίο Θέατρο του Κουρίου πρέπει να αναφερθούμε για άλλη μια φορά στην εξαιρετική φυσική ακουστική τέτοιων θεατρικών κατασκευασμάτων, αφού ούτε χρειάστηκε να χρησιμοποιηθούν μικρόφωνα και οι στιχομυθίες γίνονταν αντιληπτές μέχρι και στα τελευταία καθίσματα του κοίλου. Ο σκηνοθέτης Αντρέας Χριστοδουλίδης κατόρθωσε με αριστοτεχνικό τρόπο να αποδώσει όλα τα νοήματα της αμφίσημης εν πολλοίς ευριπίδειας πένας. Τα μέρη της τραγωδίας, πάροδος, επεισόδια, στάσιμα τηρήθηκαν σε μεγάλο βαθμό και οι όποιες διασκευές δεν αλλοίωσαν το νόημα της πλοκής. Σ’ αυτό οφείλεται και η ορθή επιλογή από τον σκηνοθέτη της μετάφρασης του Γιώργου Χειμωνά αλλά και η προσοχή που επέδειξε στο να διατηρηθεί η αρμονική πληρότητα διαλογικών και χορικών μερών. Το σκηνικό, όπως και τα κοστούμια συνηγόρησαν στην ένταξη του θεατή στο συγκείμενο. Σε αντίθεση με τον Αισχύλο και τον Σοφοκλή οι τραγωδίες του Ευριπίδη περιελάμβαναν περισσότερη κίνηση και αλληλεπίδραση μεταξύ των προσώπων με ελάχιστα ίχνη στατικότητας. Δυο δεντράκια που συμβολίζουν τους γιους της κι ένα πέπλο που προορίζεται για την Γλαύκη αποτελούν και τα αντικείμενα του πάθους.
Το μέγεθος της αγριότητας και οι κοινωνικοί προβληματισμοί
Προχωρώντας στη διανομή των ρόλων δε θα μπορούσε να μπει καλύτερη για τα δεδομένα της Κύπρου Μήδεια, από την Έρικα Μπεγέτη. Γνωστή από πολλές παραστάσεις του Θεάτρου ΈΝΑ αλλά και από την τηλεόραση, βίωσε στο πετσί της το τρίπτυχο της Φαρμακίδος Μήδειας που δεν είναι άλλο από το πάντρεμα έρωτα, μίσους και τρέλας. Το αρχαίο ελληνικό δράμα αποτελεί συχνά το εισιτήριο για την αναγωγή κάποιου σε ηθοποιό ρεπερτορίου, κάτι που η Έρικα Μπεγέτη έχει εξασφαλίσει προ πολλού. Ο Γιώργος Τζωρτζής, άλλως Ιάσωνας πληρούσε τις προδιαγραφές του ρόλου, ωστόσο του έλειπε κατά τι η περισσή αλαζονεία που διακατέχει τον Ιάσωνας για πλούτη, εξουσία και κυριαρχία. Ο Ιάσωνας, όντας καιροσκόπος, αντικατοπτρίζει το φαλλικό σύμβολο που επιθυμεί να κυριαρχεί στα πάντα και δε διστάζει να διαλύσει τον ιερότατο θεσμό της οικογένειας, προκειμένου να επιτύχει το σκοπό του, χαρακτηριστικό που έπρεπε να φανεί περισσότερο στην εν λόγω ερμηνεία. Σωτήρης Μεστάνας και Αντρέας Μακρής, Μανώλης Μιχαηλίδης είναι απόλυτα καταρτισμένοι σ’ αυτό που κάνουν. Να σημειωθεί ότι η διπλή ύπαρξη ενός ηθοποιού με δυο εντελώς διαφορετικούς ρόλους είναι επίφοβη για τυχόν αδυναμίες προσέγγισης, γι’ αυτό και δεν προτιμάται. Εν συνεχεία, ο χορός αποτελείται από τις Ειρήνη Κωνσταντίνου, Έλενα Χριστοφή (κορυφαίες), Φάνη Πέτσα, Χρυσή Ανδρέου, Καλλιρόη Κορωνιού και Στάλω Στυλιανού. Στη Μήδεια ο χορός διαδραματίζει πολυσήμαντο ρόλο, καθώς εκτός από τη φωνή της συνείδησης και της εξισορρόπησης συνίσταται και σε μια από τις δύο κινητήριες δυνάμεις, που ωθούν την ηρωίδα να φονεύσει (η άλλη είναι η οργή). Η αντιστροφή μάλιστα της επίδρασης, από τη Μήδεια δηλαδή προς το Χορό είναι ένα από τα κομβικά σημεία που κάνουν τον Ευριπίδη να διαφέρει. Γι’ αυτό ακριβώς πρέπει να δοθούν συγχαρητήρια στα κορίτσια.
Ακόρεστος πόθος για εκδίκηση – Κοινωνικοί Προβληματισμοί
Η Μήδεια είναι η οργισμένη σύζυγος που απατήθηκε, πληγώθηκε από τον άνθρωπο στον οποίο πρόσφερε τα πάντα. Δεν υπάρχει κανένας θεός που να κινεί τα νήματα παρά μόνο ο άνθρωπος και οι συνέπειες των πράξεών του. Τύποι γυναικών, όπως η Μήδεια, η Εκάβη, η Κλυταιμνήστρα διεκδικούν μια πρωτοφανή γυναικεία σοφία και ένα μοντέλο ηρωικό, ώστε είτε να διεκδικήσουν τα κεκτημένα τους ή να εκδικηθούν για την αλόγιστη συμπεριφορά του συζύγου τους. Το μίσος της προδομένης γυναίκας γίνεται απροκάλυπτη οργή, μια οργή που παγώνει την καρδιά και αδρανοποιεί τα εγκεφαλικά κύτταρα, οδηγώντας έτσι σε ανείπωτα εγκλήματα, όπως η παιδοκτονία. Δεν είναι τυχαίο που ο όρος Μήδεια παρέμεινε μέχρι και σήμερα. Όντας ένας δυσνόητος δραματικός χαρακτήρας η Μήδεια, εύκολα μπορεί να θεωρηθεί η σύγχρονη αντανάκλαση του γυναικείου πόνου και η απτή αποτύπωση της οργής της ελεύθερης γυναίκας των κλασικών χρόνων, και της κοινωνικής ανισότητας.
Το αρχαίο ελληνικό δράμα είναι το μέσο για άντληση νοημάτων και προτύπων αλλά και το εφαλτήριο για ένα καλύτερο αύριο. Πάντα θα παίζεται και πάντα θα εμπνέει.
Οι παραστάσεις συνεχίζονται από το ΘΕΑΤΡΟ ΕΝΑ στις 12 Ιουλίου 2015 στο Αμφιθέατρο «το σκαλί». Συγχαρητήρια σε όλους τους συντελεστές και στην πρωτοβουλία του «Πάφος 2017
* Κατεβάστε δωρεάν την ηλεκτρονική έκδοση της “24” στο http://24newspaper.com.cy!
