Του Μάριου Δημητρίου
Είχε όμορφη παρέα το απόγευμα της Παρασκευής, 30ης Ιουνίου 2017, το συνήθως απαρατήρητο και μοναχικό Μνημείο του Χοσέ Μαρτί, με κυρίαρχο το χαρακτηριστικό πέτρινο αστέρι, στη λεωφόρο Στασίνου στη Λευκωσία. Η παιδίατρος Αλέιδα Γκεβάρα, κόρη του Αργεντινού-Κουβανού επαναστάτη Ερνέστο Τσε Γκεβάρα, ήταν εδώ με τους Κύπριους φίλους της και κατέθεσαν στεφάνια από άσπρα τριαντάφυλλα, σύμβολο του Χοσέ Μαρτί, (1853 – 1895), Κουβανού ποιητή και συγγραφέα, εθνικού ήρωα για την ανεξαρτησία της πατρίδας του, που είχε σκοτωθεί στον ανταρτοπόλεμο για την απελευθέρωσή της Κούβας από την ισπανική αποικιοκρατία.
Στεφάνια στο Μνημείο του Χοσέ Μαρτί, από τον Πρέσβη της Κούβας Άραμις Φουέντε και την Αλέιδα Γκεβάρα.
Η εκδήλωση αυτή, ήταν ουσιαστικά η πρώτη όπου συμμετείχε η Αλέιδα Γκεβάρα στη διάρκεια της επίσκεψής της – είχε φτάσει στην Κύπρο την προηγούμενη μέρα, με πρόσκληση του Κυπρο-Κουβανικού Συνδέσμου Φιλίας και πραγματοποίησε τις μέρες που ακολούθησαν, πολλές επαφές και συναντήσεις σε όλη την ελεύθερη Κύπρο, περιλαμβανομένης μιας αξιομνημόνευτης συζήτησης με τους Κύπριους δημοσιογράφους.
Μια ιδιαίτερα ρομαντική πινελιά σε όλη τη διάρκεια της εκδήλωσης στο Μνημείο του Χοσέ Μαρτί, ήταν η απαγγελία ποιημάτων του, από την ηθοποιό Χριστίνα Χριστόφια. Είπε και αυτά, η Στέλλα Νικολάου, Πρόεδρος του Κυπρο-Κουβανικού Συνδέσμου Φιλίας, σε χαιρετισμό της προς τους παρευρισκόμενους, ανάμεσα στους οποίους, εκπρόσωποι της πρεσβείας της Βενεζουέλας στην Κύπρο και ο Δήμαρχος Λευκωσίας Κωνσταντίνος Γιωρκάτζης: «Σας καλωσορίζω στη σημερινή μας εκδήλωση για να τιμήσουμε όχι μόνο ένα ακόμα ήρωα και εθνικό ποιητή μιας φίλης χώρας, αλλά τον άνθρωπο που οραματίσθηκε την απελευθέρωση και ανεξαρτησία της πατρίδας του, την απελευθέρωση και ενότητα του λαού του, την απελευθέρωση του ανθρώπου, τον οραματιστή της ειρήνης. Στα ποιήματά του, στα γραπτά του κληροδοτήματα, αναφέρεται πάντα στην ανεξαρτησία της Κούβας, στην απελευθέρωση των χωρών της Λατινικής Αμερικής από την Ισπανική αποικιοκρατία. Διαβλέπει τον κίνδυνο από τον βορρά, τις ΗΠΑ να καραδοκούν σαν αρπαχτικός αετός, για να κυριαρχήσουν σε ολόκληρη την ήπειρο, όπως και έγινε – χρόνια μετά, οι ΗΠΑ εγκατέστησαν σε κάθε χώρα της Αφρικής και της Νότιας Αμερικής, δικτατορικά καθεστώτα. Υποδεικνύει ο Χοσέ Μαρτί, πως για την απελευθέρωση της Αμερικής, είναι απαραίτητη η συμμετοχή των ιθαγενών. Τόσο ο Τσε, όσο και ο Φιντέλ, αναφέρονται στον Χοσέ Μαρτί, το έργο και το όραμα του οποίου, είναι διαχρονικά. Σήμερα, 164 χρόνια από τη γέννησή του, η ανθρωπότητα αγωνίζεται για απελευθέρωση, για αξιοπρέπεια, για παιδεία…».
Τη μεγάλη του χαρά εξέφρασε ο Κωνσταντίνος Γιωρκάτζης, για την παρουσία του στην εκδήλωση. «Και είναι ακόμη μεγαλύτερη η χαρά μας, αλλά και μεγάλη τιμή», πρόσθεσε, «που στη σημερινή εκδήλωση παρευρίσκεται η κόρη του μεγάλου επαναστάτη Τσε Γκεβάρα, Δρ Αλέιδα Γκεβάρα. Είναι ιδιαίτερη τιμή που η Λευκωσία φιλοξενεί το μνημείο του Χοσέ Μαρτί, του ποιητή και κορυφαίου μαχητή της Κουβανικής ανεξαρτησίας, μιας από τις πλέον εμβληματικές φυσιογνωμίες της Ιστορίας της Κούβας. Το ποιητικό και πνευματικό του έργο, αποτέλεσε το πνευματικό έναυσμα για τη φλόγα του απελευθερωτικού αγώνα και γι΄ αυτό ο Μαρτί τιμάται μέχρι και σήμερα στην Κούβα, ως ο εθνικός ποιητής του νησιού. Ως ένας άλλος Ρήγας Φεραίος, αποτύπωσε στο χαρτί τα αισθήματα ενός ολόκληρου λαού, διαχέοντας τον ενθουσιασμό για ανεξαρτησία. Η ανέγερση του Μνημείου του Χοσέ Μαρτί το 2007, έγινε για να υπογραμμίσει τις φιλικές σχέσεις του Κουβανικού και Κυπριακού λαού και τη διαχρονική στήριξη της Κούβας προς την Κύπρο, αλλά και γιατί αντιπροσωπεύει αρχές και αξίες τις οποίες ασπαζόμαστε – την ανεξαρτησία κάθε κράτους και την ελευθερία του λαού ν’ αποφασίζει αυτός για την τύχη του και το μέλλον του».
Δεν είπε πολλά, η Αλέιδα Γκεβάρα, στη δική της παρέμβαση, όπου εξέφρασε τη συγκίνησή της «να έρχεσαι από την Κούβα σε ένα τόσο μακρινό σημείο, με τόσο διαφορετικό πολιτισμό». Πρόσθεσε τα ακόλουθα: «Ο Χοσέ Μαρτί έλεγε κάτι πολύ ωραίο, ότι οι άνθρωποι που είναι σε θέση ν’ αναγνωρίζουν τις αρετές άλλων ανθρώπων, είναι γιατί οι ίδιοι είναι φορείς αυτών των αρετών. Μας μαθαίνει με πολλή τρυφερότητα ότι είναι ο άνθρωπος που μεγάλωνε ένα λευκό τριαντάφυλλο, ακόμα και για τον χειρότερο εχθρό του. Ακόμα δεν φτάσαμε στο σημείο να κάνουμε κάτι τέτοιο εμείς. Ίσως είναι αυτό που προσπαθεί ο Πρόεδρος Μαδούρο στη Βενεζουέλα, να κάνει σήμερα. Μιλώντας σήμερα για τον Χοσέ Μαρτί, πρέπει να μιλούμε για ένα λαό που έχει πολύ μεγάλη ανάγκη την αλληλεγγύη, αυτόν της Βενεζουέλας. Και η πιο μεγάλη αλληλεγγύη που μπορούμε να προσφέρουμε, είναι ο σεβασμός. Ο Κουβανικός λαός, πάντα αγωνίζεται για την ειρήνη, αλλά ειρήνη με αξιοπρέπεια, με κυριαρχία, χωρίς επέμβαση από καμιά ξένη χώρα. Έχουμε ακόμα πολλά να μάθουμε από τον Χοσέ Μαρτί – κι εγώ καλλιεργώ ένα λευκό τριαντάφυλλο τον Ιούλη, όπως και τον Γενάρη…».
Η Αλέιδα τραγούδησε στη συνέχεια με την υπέροχη φωνή της, το αξεπέραστο ποίημα του Χοσέ Μαρτί, «Καλλιεργώ ένα τριαντάφυλλο λευκό» («La rosa bianca»), μελοποιημένο από τον Ιταλό καλλιτέχνη Sergio Endrigo.
Καλλιεργώ ένα τριαντάφυλλο λευκό,
τον Ιούλη όπως και τον Γενάρη,
ο φίλος ο ειλικρινής για να το πάρει,
που μου τείνει το χέρι του τ’ αληθινό.
Και για ‘κείνον τον σκληρό
που μου ξεσκίζει την καρδιά με την οποία ζω,
ούτε γαϊδουράγκαθα, μήτε τσουκνίδες καλλιεργώ·
καλλιεργώ ένα τριαντάφυλλο λευκό.
Η Αλέιδα Γκεβάρα τραγουδά «Το λευκό τριαντάφυλλο».
Έτσι καθώς την άκουγα να τραγουδά, σκεφτόμουν ότι ναι, έχουμε πολλά να μάθουμε από τον Χοσέ Μαρτί, σκεφτόμουν τους δεκάδες νεκρούς διαδηλωτές της αντιπολίτευσης στους δρόμους του Καράκας, σκεφτόμουν την ατυχή ταύτιση που έκανε η Αλέιδα, ενός αδιάφθορου ποιητή, με ένα δικτάτορα, που τα χέρια του είναι λερωμένα από το αίμα του λαού του. Και τελικά σκεφτόμουν ότι ναι, είναι κρίμα, που τα άσπιλα λόγια των ποιητών και ο τιμημένος θάνατος των επαναστατών, λεηλατούνται συχνά, αυθαίρετα οικειοποιημένα απο αυταρχικά καθεστώτα ναρκισσιστών εξουσιαστών.
Φωτό: Ο Δήμαρχος Λευκωσίας Κωνσταντίνος Γιωρκάτζης στην εκδήλωση για τον Χοσέ Μαρτί.
