Του Μάριου Δημητρίου
Για πέντε χρόνια και 23 μέρες, περίμενε στη φυλακή, την ποινή του, ο κάποτε πανίσχυρος Στρατιωτικός Διοικητής των Σέρβων της Βοσνίας, Στρατηγός Ράτκο Μλάντιτς (Ratko Mladic) και τελικά την άκουσε προχθές, 22 Νοεμβρίου 2017, αφού το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης τον καταδίκασε σε ισόβια κάθειρξη για γενοκτονία, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου. Είχε κατηγορηθεί μαζί με τον πρώην πολιτικό ηγέτη των Σέρβων της Βοσνίας, Ράντοβαν Κάρατζις (Radovan Karadzic), καταδικασμένο, τον Μάρτιο 2016, από το ίδιο Δικαστήριο, σε φυλάκιση 40 χρόνων. Ο Μλάντιτς, είναι τώρα, όπως ξανάγραψα, ένας τσακισμένος, γερασμένος άντρας, που προφανώς, έχει ξεμεθύσει εντελώς, από το μεθύσι της εξουσίας της ζωής και του θανάτου, που είχε πάνω στους ανθρώπους, εκείνα τα χρόνια της παντοδυναμίας του. Οι κατηγορίες για γενοκτονία, εναντίον του, του είχαν απαγγελθεί στις 25 Ιουλίου 1995, λίγες ημέρες μετά τη σφαγή 8 χιλιάδων Μουσουλμάνων, ανδρών και αγοριών, στη Σρεμπρένιτσα. Το κατηγορητήριο αφορούσε επίσης, μεταξύ άλλων, την πολιορκία του Σαράγεβο, πρωτεύουσας της Βσονίας, κατά τη διάρκεια της οποίας σκοτώθηκαν 10 χιλιάδες άνθρωποι, και την απαγωγή μελών του προσωπικού του ΟΗΕ. Ο Μλάντιτς, είχε συλληφθεί το 2011 στο σπίτι εξαδέλφου του, αφού διέφευγε επί 16 χρόνια και μεταφέρθηκε στη Χάγη, για τη δίκη του.
Τον Δεκέμβρη 2016, δημοσίευσα εδώ ένα άρθρο, με επίκεντρο μια φωτογραφία, όπου με τη βοήθεια μεταφράστριας, παίρνω συνέντευξη για το «Περιοδικό», από τον μέχρι τότε…ανίκητο Στρατηγό Μλάντις. Η φωτογραφία τραβήχτηκε στις 18 Μαΐου 1993 στο Πάλε, ορεινή πόλη της Βοσνίας, σε απόσταση 20 χιλιομέτρων από την πρωτεύουσα Σεράγεβο, όπου ήταν εγκατεστημένη η κυβέρνηση των Σέρβων της Βοσνίας, στη διάρκεια του εμφύλιου της Βοσνίας. Ο πόλεμος, που είχε ξεσπάσει τον προηγούμενο χρόνο, βρισκόταν στο αποκορύφωμά του και ο 50χρονος, τότε, Μλάντιτς, ήταν στον κολοφώνα της «δόξας» του, ένας αλαζόνας εθνικιστής εκτός τόπου και χρόνου, μεθυσμένος πραγματικά, από τις πρόσκαιρες στρατιωτικές νίκες του σε βάρος των Μουσουλμάνων και των Κροατών της χώρας και με τα μυαλά του να έχουν πάρει αέρα.
Έχει ιδιαίτερη σημασία ο χαρακτηρισμός, «κύριος της ζωής και του θανάτου, στη διάρκεια του πολέμου στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη», που του απέδωσε ο Δημόσιος Κατήγορος Alan Tieger, στη δίκη του Μλαντιτς στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την Πρώην Γιουγκοσλαβία, στη Χάγη, που τέλειωσε στις 15 Δεκεμβρίου 2016. Ο Tieger, υπενθύμισε αυτά που έλεγε ο Μλάντιτς το καλοκαίρι 1995 στους Βόσνιους πολίτες, στη διάρκεια της εκκένωσης της πόλης Ζέπα, ότι «σας προσφέρω ως δώρο, τις ζωές σας», όταν έπαιζε πραγματικά, τον ρόλο του…θεού.
Εκείνη τη μέρα λοιπόν, του Μαΐου 1993, ο Ράτκο Μλάντιτς, με είχε βομβαρδίσει με πατριωτικές αερολογίες, για τον «μεγάλο και δίκαιο αγώνα των Σέρβων της Βοσνίας, εναντίον των εχθρών τους Κροατών και Μουσουλμάνων», αλλά και εναντίον των ακόμα χειρότερων εχθρών τους, των «εγκληματιών», όπως τους αποκάλεσε, δυτικών δημοσιογράφων! «Αυτός είναι ένας πόλεμος της τηλεόρασης», μου είπε μεταξύ άλλων. «Εγκληματίες υπάρχουν και ανάμεσα στους δημοσιογράφους. Πολλοί από αυτούς, είναι ουσιαστικά στρατιώτες της άλλης πλευράς, παρουσιάζοντας ψεύτικα γεγονότα και προπαγάνδα σε βάρος μας. Εγκλήματα που διαπράχθηκαν από τους πρασινοσκούφηδες του Αλία Ιζετπέκοβιτς, παρουσιάστηκαν από δημοσιογράφους ως έργο Σέρβων στρατιωτών και κανένας δεν διαμαρτυρήθηκε. Και σε αυτά τα εγκλήματα, πήραν μέρος και άνθρωποι του Τύπου, γιατί τα υποστήριξαν».
Σχεδόν ένα χρόνο μετά από εκείνη τη συνέντευξη στο Πάλε, τον Μάρτιο 1994, η Άννα, η αγαπημένη μοναχοκόρη του Ράτκο Μλάντιτς, αυτοκτόνησε με το αγαπημένο περίστροφο του πατέρα της, στα 23 της χρόνια. Έχουν γραφτεί πολλά, για τους λόγους που την έσπρωξαν σε αυτή την τραγική απόφαση, αλλά η άποψη που επικράτησε, είναι ότι η Άννα αυτοκτόνησε, όταν πληροφορήθηκε τις αγριότητες που διέπραξε ο σερβοβοσνιακός στρατός, μετά από διαταγές του πατέρα της.
Τώρα στα 75 του, μετά από μια σειρά εγκεφαλικών επεισοδίων, ο κατάδικος πλέον Μλάντιτς, έχοντας χάσει κάθε έλεγχο, πάνω σε οποιονδήποτε άλλο και κάθε δυνατότητα να βλάψει κάποιον τρίτο, έχει όλο το χρόνο να κάνει κάτι, που μάλλον δεν έκανε ποτέ μέχρι τώρα, δηλαδή να σκεφτεί πραγματικά και βαθιά – να κατακτήσει δηλαδή, μέσα στο κελί των ισοβίων δεσμών, για πρώτη φορά στη ζωή του, την ελευθερία του.
Στιγμιότυπο από συνέντευξη που έδωσε ο Ράτκο Μλάντιτς στον Μάριο Δημητρίου, για το «Περιοδικό», στις 18 Μαϊου 1993, στη διάρκεια του πολέμου, στο Πάλε, ορεινή πόλη της Βοσνίας, κοντά στο Σεράγεβο.
Φωτό: Ο Ράτκο Μλάντιτς την εποχή της παντοδυναμίας του, στον πόλεμο της Βοσνίας.
