Του Μάριου Δημητρίου
Ακολουθώντας αυτό που η Διευθύντρια των Φυλακών Άννα Αριστοτέλους περίγραψε ως «ταξίδι της εσωτερικής έκφρασης και προσωπικό δρόμο δημιουργίας για τον καθένα κρατούμενο ξεχωριστά, αλλά και μαζί, στο χώρο των Φυλακών», καταγράφω τη φωνή των φυλακισμένων, όπως αυτή ακούστηκε από τα έγκατα του κοινωνικού περιθωρίου, μέσα από δικά τους ποιήματα και πεζά κείμενα, που οι ίδιοι διάβασαν την Παρασκευή 14 Ιουλίου 2017 στην τελετή λήξης των μαθημάτων των πέντε σχολείων των Φυλακών, στον χώρο της κλειστής φυλακής.
Κοινή συνισταμένη των γραφόμενων αυτών των ανθρώπων που καταδικάστηκαν, γιατί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ενέργησαν ως θύτες, είναι ότι μέσα στη φυλακή, νιώθουν και σκέφτονται ως θύματα – και έχουν την ανάλογη ψυχολογία. Ξέρω ότι εδώ έξω, υπάρχουν πολλοί, που αν ήταν στο χέρι τους, θα έπνιγαν αυτή τη φωνή και δεν θα την άφηναν ν’ ακουστεί. Όμως, με κάθε σεβασμό στον πόνο ή την οργή οποιουδήποτε, η δημοσιογραφία δεν είναι λογοκρισία, ούτε αποσιώπηση.
Το καλλιτεχνικό πρόγραμμα της εκδήλωσης, (που ήταν κυρίως μουσικοχορευτικό, από μικτές ομάδες, ανδρών και γυναικών κρατουμένων), άνοιξε ο Ανδρέας Σωκράτους, απαγγέλλοντας το ποίημά του, «Μια νέα ζωή».
«Όταν γνωρίσεις την προδοσία, την υποκρισία και τη ψευτιά, τότε θα έχεις γνωρίσει τον κόσμο και θ’ αρχίσεις να ζεις. Όταν τα όνειρα γκρεμιστούν προδομένα, γιατί είναι όνειρα, η ζωή θα πάρει το νόημά της και θα γυρίσει στην πραγματικότητα. Όταν νιώθεις ότι δεν υπάρχει αγάπη, παρά μόνο συμφέρον και εγωισμός, τότε θα έχεις πετύχει στη ζωή, γιατί θα νιώθεις ότι πρέπει να πολεμήσεις. Μόνο κάτι, ποτέ δεν προδίδει και προσφέρει χαρά περισσή. Είναι η γνώση που το πνεύμα φροντίζει, δίνει νόημα σε κάθε στιγμή».
Δύο κείμενά του, διάβασε ο Τάσος Κρασοπούλης. Πρώτα το ποίημα, «Δύναμη ζωής».
«Ανέβα, ανέβα, πάντα ανέβαινε ακόμα πιο ψηλά. Στην κορφή σε περιμένει η αγάπη, με ένα μπουκέτο τριαντάφυλλα.
Ανέβα, έστω κι αν δεις πως τα λουλούδια είναι ψεύτικα, η αγάπη, η ολόχρονη αγάπη ένας καπνός.
Εσύ ανέβα, ανέβα, όλο μπρος, όλο ψηλά
Κι αν δεν βρεις δρόμο, φτιάξε. Στη ζωή και την αγάπη, δεν υπάρχουν δρόμοι έτοιμοι – τους φτιάχνεις εσύ.
Ανέβα, έστω κι αν στην κορφή, αντίς για τριαντάφυλλα, σε περιμένει ένα μπουκέτο μαχαίρια.
Εσύ ανέβα, ανέβα και πες ευχαριστώ, όχι στα τριαντάφυλλα, όχι στα μαχαίρια.
Πες ευχαριστώ στη δύναμη που σ’ έκανε ν’ ανεβείς».
Επανήλθε στη συνέχεια, διαβάζοντας το κείμενό του, «Παιδική χαρά» (προφανώς ως «απάντηση», στο σχόλιο του πρώην Διευθυντή των Φυλακών Γιώργου Τρυφωνίδη, τον Μάιο 2017, ότι υπό τη νέα Διεύθυνση, «οι Φυλακές έγιναν παιδική χαρά»)
«Σε παιδική χαρά, είπες, βρισκόμαστε. Και νόμισες πως ο κόσμος, θα σ’ ακολουθήσει. Αν το να ζεις σε συνθήκες ανθρώπινες, να μπορείς να αγαπήσεις και ν’ αγαπηθείς, το να είσαι άνθρωπος σε κάνει παιδί, τότε ναι ευτυχώς που σήμερα, είμαστε παιδιά. Αν ο στόχος σου να γίνεις καλύτερος άνθρωπος, να πάρεις μια δεύτερη ευκαιρία, να ψάξεις το τραίνο που περνά απ’ το σταθμό που σε γεμίζει χαρά, τότε ναι, έχουμε γεμίσει χαρά. Αν το αντίθετο της κόλασης, λέγεται παιδική χαρά, τότε ναι, χαιρόμαστε που ξεφύγαμε απ’ την κόλαση και ζούμε σε αυτό που λες εσύ ειρωνικά, παιδική χαρά».
Η Βασιλική, απάγγειλε το ποίημά της «Τα αδύνατα δυνατά».
«Τον πόνο έζησα, την θλίψη νίκησα, τα σίδερα εξαφάνισα, τους τοίχους γκρέμισα. Γαλήνη απέκτησα, το πνεύμα μου καθάρισα και τη ψυχή μου γέμισα. Σε μια φυλακή στη ξενιτειά, τα αδύνατα έκανα πιο δυνατά και βρήκα ένα θεό που μ’ αγαπά, τον βρήκα την ώρα που ήμουνα στο πουθενά. Τους δήθεν φίλους έχασα, γι’ αυτούς που τόσο έκλαψα, μα ανθρώπους άλλους γνώρισα, στην αγκαλιά τους χώρεσα. Μου στέγνωσαν τα δάκρυα, μου χάιδεψαν το χέρι, θα δεις μου είπαν, η ζωή καλύτερα θα φέρει».
Η Έλενα Σκορδέλλη διάβασε το κείμενό της, «Σκέψεις κάθε μέρα».
«Σ’ αυτή τη σχολική γιορτή, ήθελα να ήμουν θεατής. Όταν το είπα στην ομάδα που παρακολουθούμε μαζί τα εκπαιδευτικά προγράμματα, ήρθα αντιμέτωπη με την απογοήτευση. «Μα γιατί,», μου είπαν. «Σε θέλουμε μαζί μας». «Αισθάνομαι κουρασμένη, στέγνωσα, δεν έχω κάτι να πω. Θα σας απολαύσω ως θεατής», απάντησα. Όμως μετά από λίγο, μια συγκρατούμενή μου που μέχρι τότε δεν ήμασταν και ιδιαίτερα κοντά η μια με την άλλη, μου έδωσε ένα χαρτάκι. Το ξεδίπλωσα και διάβασα: «Έλενα μου, ήταν πολλές οι στιγμές που λύγιζα κι έπεφτα στα πατώματα. Νόμιζα πως δεν θ’ αντέξω την απουσία της οικογένειάς μου που βρίσκεται στην Ελλάδα. Τότε έβλεπα εσένα να στέκεις σαν βράχος που τον κτυπούν τα κύματα, να παλεύεις και ν’ αντέχεις σ’ αυτή τη δύσκολη δοκιμασία. Παίρνω δύναμη από σένα. Ναι, τα καταφέρνω, χάρη στη δική σου δύναμη που μου έδωσες χωρίς να τα έχεις καταλάβει». Ξαφνιάστηκα, δεν είναι δυνατόν είπα. Και τότε κατάλαβα ότι αν εγώ αυτή τη δεδομένη στιγμή δεν έχω κάτι ιδιαίτερο να πω, κάποιοι γύρω μου έχουν την ανάγκη να εκφραστούν. Ωραία λοιπόν τους είπα, πέστε μου τι θέλετε να πούμε σε εμάς και σε όλους όσους είναι εδώ, σήμερα. Η Χαρά, μου έγραψε: «Μπαίνοντας στη φυλακή αισθάνθηκα φόβο κι αγωνία για το τι θα αντίκρυζα, αν οι συνθήκες θα ήταν όπως έλεγε όλος ο κόσμος έξω, δηλαδή θα θυμίζουν ταινίες τρόμου και θρίλερ, με ανθρώπους έτοιμους να σε κατασπαράξουν με την πρώτη ευκαιρία. Τελικά τα πράγματα είναι πιο απλά. Τίποτα δεν είναι τόσο τραγικό, που να μη μπορείς ν’ αντέξεις. Το τραγικό είναι η στέρηση της ελευθερίας και όσα γύρω μας καθημερινά, μας τη θυμίζουν. Εκείνο που δίνει δύναμη και κουράγιο, είναι η σκέψη των αγαπημένων μου προσώπων».
Η Έφη έγραψε: «Άνοιξα τα μάτια. Τριγύρω κοίταξα. Σίδερα στολίζουν το κελί. Γύρω μου οι γυναίκες κλαίνε στη σιωπή. Τα χείλη μου ψιθύρισαν πως είμαι φυλακή. Ψυχή μου σήκω πάνω και δείξε δυνατή, δεν θα σε αφήσω να λυγίσεις την πιο δύσκολη στιγμή.
Η Μέλανη έγραψε: «Φυλακή, μεγάλη λέξη, μεγάλο βίωμα, μεγαλύτερη τιμωρία; Μακριά από τα παιδιά, τον άντρα σου, τους δικούς σου ανθρώπους. Προσπαθείς ν’ αντεπεξέλθεις. Η θητεία σου έχει τα δικά της προβλήματα – το μεγαλύτερο η ψυχολογική μοναξιά. Η καλή θέληση όμως και η συνεργασία όλων των πονεμένων ανθρώπων που βρισκόμαστε στη φυλακή, δείχνουν ότι δεν είναι το τέλος του κόσμου.
Η Ελένη, μας λέει: «Ανάληψη ψυχής – ανοίγουμε τα κλειστά από τον εγωισμό παράθυρα για ν’ αντικρύσουμε έναν αλλιώτικο τρόπο ζωής. Να δίνουμε δώρα στους ανθρώπους – και ξέρουμε ότι τα δώρα δεν δίνονται από υποχρέωση, αλλά από αγάπη και καλοσύνη. Ας γιατρέψουμε λοιπόν τη μυωπία της ψυχής μας και ας την αφήσουμε να νιώσει την ελαφράδα, το πέταγμα, την άνοδο, την ανάληψη.
Τέλος η Νίκη, μας λέει ότι στη φυλακή ανακάλυψε τον εαυτό της. «Εδώ κατάλαβα ότι αξίζω.
Εδώ έμαθα να βλέπω και ν’ ακούω ουσιαστικά. Εδώ βρήκα ανθρώπους που είχαν και έχουν το χρόνο να με δουν, να με ακούσουν και νοιάζονται για μένα. Εσείς, έχετε χρόνο;».
Τελικά φίλοι μου, έχω κάτι πολύ σημαντικό να πω σήμερα. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στους συγκρατούμενους και συγκρατούμενές μου, για τα υπέροχα συναισθήματα που με έκαναν να νιώσω. Ευχαριστώ».
Η Ευτυχία Ζαρρή, απάγγειλε το ποίημά της, «Επανένταξη».
«Ναι αγαπημένοι μου, εμείς γι’ αυτά τα λίγα και απλά πράγματα πολεμάμε. Για να μπορούμε να’ χουμε μια πόρτα, ένα άστρο, ένα σκαμνί. Ένα χαρούμενο δρόμο το πρωί. Ένα ήρεμο όνειρο το βράδυ. Για να’ χουμε έναν έρωτα που να μη μας τον πληρώνουν. Ένα τραγούδι που να μπορούμε να τραγουδάμε. Τα καταφέραμε. Ακόμα και μέσα στους άψυχους τοίχους κλεισμένοι, βρήκαμε ψυχή, βρήκαμε αγάπη, βρήκαμε δρόμο, βρήκαμε φως. Σε λίγο η πόρτα ανοίγει ξανά. Θα είμαστε μαζί σας αγαπημένοι. Μόνο μια λέξη θα σας πω, με γράμματα κεφαλαία. ΠΑΡΑΚΑΛΩ. Μην ξεχάσετε τον πόλεμο που κάναμε. Μη φοβάστε και μη μας στερείτε τον ουρανό που κοιτάζουμε. Μη φοβάστε και μη μας στερείτε το πεζούλι που ακουμπάμε. Μη φοβάστε τα χέρια μας, που ξέρουν ν’ αγκαλιάζουν τόσο τρυφερά. Μη φοβάστε τα λόγια μας, μην αρνείστε την αγάπη μας, μην αρνείστε τη ζωή».
Φωτό: Η Διευθύντρια των Φυλακών Άννα Αριστοτέλους σε ομαδική φωτογράφιση, τη μέρα λήξης των μαθημάτων, με τους κρατούμενους που συμμετείχαν στο καλλιτεχνικό πρόγραμμα.
