ΤΟΥ ΜΑΡΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
To έγραψα κι άλλοτε ότι δεν συγχωρώ τον εαυτό μου, που ενώ βρισκόμουν στο Λονδίνο για δύο χρόνια το 2007-2009, δεν «κατάφερα» να βρω χρόνο να επισκεφθώ το Μουσείο του Σίγκμουντ Φρόιντ στο Hampstead, το σπίτι όπου έμενε με την οικογένειά του τα τελευταία δύο χρόνια της ζωής του, που περιλαμβάνει και το περίφημο ψυχαναλυτικό ντιβάνι του – πέθανε το 1939 στη βρετανική πρωτεύουσα, από καρκίνο της γνάθου που τον ταλαιπώρησε με αφόρητους πόνους τους τελευταίους μήνες της ζωής του.
Δεν επισκέφθηκα ούτε το κρεματόριο στο Golders Green, μια συνοικία με μεγάλο εβραϊκό, αλλά και ελληνοκυπριακό πληθυσμό, στον Δήμο του Barnet στο βόρειο Λονδίνο, πολύ κοντά στο σπίτι όπου έμενα και όπου φυλάσσεται η τέφρα του Φρόιντ, μέσα σε μια αρχαία ελληνική υδρία, μαζί με την τέφρα της συζύγου του Μάρθας.
Προσωπικά, με συναρπάζει όχι μόνο το επιστημονικό έργο, αυτού του μεγαλοφυούς και επίμονου Εβραίου νευροφυσιολόγου και ψυχίατρου της Βιέννης που έφερε στον κόσμο τη ψυχανάλυση και άνοιξε την πόρτα της συνείδησης στο…ασυνείδητο και σε ό,τι είναι κρυμμένο και αθέατο στα άδυτα της ανθρώπινης ψυχής, αλλά και η ζωή του – η ζωή ενός αυστηρού και εγκρατούς καθηγητή, που πολλοί θα θεωρούσαν πληκτική έως ασκητική. Δεχόταν ασθενείς για 10-12 ώρες την ημέρα, με ένα μικρό διάλειμμα το μεσημέρι, μέχρι και ένα μήνα πριν πεθάνει, στα 83 του.
Αργά τη νύχτα έγραφε τα βιβλία και την αλληλογραφία του και έκανε την αυτοανάλυσή του. Η ισχυρότερη φιλοδοξία του ήταν να μαθαίνει. Δεν υπήρξε ποτέ πλούσιος. Αν ήθελε οικονομική άνεση, ήταν για να μπορεί να ταξιδεύει και να εμπλουτίζει εσωτερικά τον εαυτό του. Μέσα από ένα βαρετό και ανιαρό δρομολόγιο σκληρής δουλειάς, ρουτίνας και ομαλής οικογενειακής ζωής, η ατέλειωτη περιπέτεια της σκέψης τον οδήγησε στην αθανασία.
Οι ιδέες του για το ασυνείδητο, πέρα από τις άλλες επιρροές του, έχουν και ρίζες ελληνικές. Και δεν γινόταν αλλιώς, αφού η πιο εκπληκτική του επινόηση, το οιδιπόδειο σύμπλεγμα, δηλ. η αγάπη για το γονιό του αντίθετου φύλου και ο φθόνος για το γονιό του ιδίου φύλου, είναι βασισμένο στην τραγωδία του Σοφοκλή για τον αρχαίο Έλληνα βασιλιά Οιδίποδα. Η κλασική ελληνική παιδεία ήταν ύψιστης σημασίας στη μόρφωση του Φρόιντ και στη διαμόρφωση των θεωριών του, πολύ πριν τις διατυπώσει γραπτώς και τις εκδώσει.
Στα 50 εκμυστηρεύτηκε σε στενούς συνεργάτες του, ότι όταν ακόμα ήταν νεαρός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, ονειρευόταν πως μια μέρα θα έστηναν την προτομή του στο προαύλιο του πανεπιστημίου, με επιγραφή ένα στίχο από τον Οιδίποδα Τύραννο: «Ος τα κλειν’ αινίγματ’ ήδει και κράτιστος ην ανήρ». (Όποιος γνώριζε τα μεγάλα αινίγματα, ήταν ισχυρός άντρας).
Το όνειρό του εκείνο, που έγινε πραγματικότητα, το 1955, αποκαλύπτει νομίζω από πολύ νωρίς, ένα εξαίρετο χαρακτηριστικό της προσωπικότητάς του: Την πρώιμη πίστη ότι θα επιτύχει στη ζωή του μεγάλα επιτεύγματα, ενισχυμένη από τη δική του οιδιπόδεια σχέση.
Έτσι περίγραψε ο ίδιος την αγάπη της μητέρας του. «Ένας άνθρωπος που υπήρξε ο αδιαφιλονίκητος ευνοούμενος της μητέρας του, διατηρεί ισόβια το αίσθημα ενός κατακτητή, τη βεβαιότητα εκείνη για την επιτυχία, που γίνεται συχνά αιτία επιτυχίας και στην πράξη».
