{loadposition ba_textlink}
Η αναφορά του προκαθημένου της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας Πάπα Φραγκίσκου την Κυριακή 12 Απριλίου 2015 σε γενοκτονία των Αρμενίων από την Τουρκία την περίοδο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου είναι ιδιαίτερα σημαντική. Αποτελεί την πρώτη τέτοια δημόσια αναφορά από την Βασιλική του Αγίου Πέτρου στο Βατικανό ενώπιον των πιστών που πλημμυρίζουν, ως συνηθίζεται, την πλατεία του Αγίoυ Πέτρου για να ακούσουν τον προκαθήμενο των Καθολικών Χριστιανών.
«Οι δηλώσεις Πάπα»
Ο Πάπας Φραγκίσκος χαρακτήρισε την σφαγή των Αρμενίων την περίοδο 1915-1917 ως την πρώτη γενοκτονία του 20ου αιώνα, λέγοντας, μάλιστα, χαρακτηριστικά ότι πρόκειται για μια τεράστια εξόντωση, αποτέλεσμα παραφροσύνης. Η αναφορά έγινε ενώπιον πλήθους πιστών, συμπεριλαμβανομένων χιλιάδων Αρμενίων που κατέκλυσαν την Ρώμη και στην παρουσία του Ορθόδοξου Πατριάρχη Πασών των Αρμενίων και του Καθολικού προϊσταμένου της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας των Αρμενίων αλλά και του Προέδρου της Αρμενίας Σερζ Σαρκισιάν.
Αν και η αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων αλλά και της σφαγής μειονοτήτων όπως Ασσυρίων, Συρίων, Χαλδαίων και Ελλήνων του Πόντου που τελέστηκε τότε, δεν ήταν η πρώτη από πλευράς της Αγίας Έδρας, είναι η πρώτη φορά που προκαθήμενος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας από το πλέον επίσημο βήμα αναφέρεται στα γεγονότα ως τέτοια. Ο Πάπας Φραγκίσκος επανέλαβε, ουσιαστικά τα λόγια του Πάπα Ιωάννη Παύλου του Δεύτερου, ο οποίος σε διακήρυξή του το 2001 αναφέρθηκε στη γενοκτονία των Αρμενίων. Ο νυν Πάπας είχε χρησιμοποιήσει τον όρο γενοκτονία ευρέως προτού εκλεγεί Πάπας πριν από 2 χρόνια, όντας ο Καρδινάλιος Χόρχε Μπερκόλιο και δεν πτοείται ποτέ να αναφέρεται σε ζητήματα που δεν είναι “πολιτικά” εύκολα.
Ως αναμενόταν, η αναφορά του Πάπα προκάλεσε τις έντονες αντιδράσεις της Άγκυρας, με τον Αχμέτ Νταβούτογλου να χαρακτηρίζει τις αναφορές του Πάπα ως μεροληπτικές και ανάρμοστες, ενώ ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών αναφέρθηκε σε αβάσιμη και μακριά από την ιστορική πραγματικότητα χρήση της λέξης γενοκτονία από τον Ποντίφικα. Η ΄Άγκυρα ανακάλεσε τον πρεσβευτή της στο Βατικανό για διαβουλεύσεις στην Τουρκία ενώ εγκάλεσε τον νούντσιο του Βατικανού στην Άγκυρα για διάβημα διαμαρτυρίας.
Τονίζεται ότι η χρήση του όρου γενοκτονία από τον Πάπα αποτελεί ισχυρό στοιχείο πολιτικής άποψης, δεδομένης μάλιστα της διαχρονικής άρνησης της Τουρκίας να αναγνωρίσει την σφαγή των περίπου 1,5 εκατομμυρίων Αρμενίων την περίοδο 1915-1917, η επέτειος της οποίας τιμάται στις 24 Απριλίου. Η αναφορά του Πάπα δημιουργεί ένταση στις σχέσεις ΄Άγκυρας – Βατικανού, ενώ η ρήξη δεν εκτιμάται ότι θα προκαλέσει περισσότερα προβλήματα μεταξύ των δυο.
«Τι θεωρείται γενοκτονία»
Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και συγκεκριμένα τη Σύμβαση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για την Πρόληψη και Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας του 1948, γενοκτονία είναι η εκ προθέσεως ολική ή μερική καταστροφή εθνικής, εθνολογικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας, που περιλαμβάνει το φόνο μελών της ομάδας, την πρόκληση σοβαρής βλάβης της σωματικής ή διανοητικής ακεραιότητας των μελών της ομάδας, την υποβολή της ομάδας σε δυσμενείς συνθήκες που δύνανται να επιφέρουν την πλήρη ή μερική σωματική της καταστροφής, την λήψη μέτρων που αποβλέπουν στην παρεμπόδιση των γεννήσεων εντός των κόλπων ορισμένης ομάδας και την αναγκαστική μεταφορά παιδιών σε άλλες ομάδες.
Η γενοκτονία των Αρμενίων έχει μέχρι σήμερα αναγνωριστεί από πέραν των 15 χωρών και από διεθνείς και περιφερειακούς οργανισμούς, όπως το Συμβούλιο της Ευρώπης και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αλλά και την ειδική Υπό-Επιτροπή του ΟΗΕ για την Καταπολέμηση των Διακρίσεων και την Προστασία των Μειονοτήτων, ενώ η Κύπρος ήταν η δεύτερη χώρα που αναγνώρισε την γενοκτονία το 1982 και πρόσφατα ποινικοποίησε την άρνησή της.
∗ Λέκτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law Bristol, Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
* Κατεβάστε δωρεάν την ηλεκτρονική έκδοση της “24” στο http://24newspaper.com.cy!
