Ακριβότερα από το μέσο Ευρωπαίο πληρώνουμε τα φάρμακα, σύμφωνα με την Γενική Ελέγκτρια. Παραλήψεις, αντιφάσεις και προχειρότητες αναφέρονται στην Έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για το 2012.
Σύμφωνα με την έκθεση της Γενικής Ελέγκτριας οι πρόνοιες του συστήματος τιμολόγησης που εφαρμόζεται σήμερα, έχουν υιοθετηθεί με την Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου το 2004, η οποία τέθηκε σε εφαρμογή το 2005. Σύμφωνα με το νέο σύστημα (μηχανισμό) τιμολόγησης, οι ανώτατες χονδρικές τιμές καθορίζονται με τη μέθοδο «reference pricing», και προκύπτουν από τον μέσο όρο των χονδρικών τιμών τεσσάρων Ευρωπαϊκών χωρών, οι οποίες αποτελούν τις χώρες αναφοράς (μία ακριβή, δύο μεσαίες και μία φθηνή), προσαυξανόμενο με ένα ποσοστό ύψους 3%, για τα έξοδα εισαγωγής. Ακριβές χώρες θεωρούνται η Σουηδία, η Γερμανία και η Δανία, μεσαίες οι Αυστρία, Γαλλία, Ιταλία, Βέλγιο, ενώ φθηνές θεωρούνται οι Ελλάδα, Ισπανία και Πορτογαλία. Η ΕΕΤΦ πρέπει να επανεξετάζει το θέμα του μηχανισμού ελέγχου των τιμών των φαρμάκων μία φορά τον χρόνο τουλάχιστον και, όπου κρίνει σκόπιμο, προβαίνει στις ανάλογες διαφοροποιήσεις.
Παράλληλα, η Ελεγκτική Υπηρεσία παρατήρησε ότι, παρά το ότι η απόφαση πάρθηκε από το 2005 και παρά την επικρατούσα οικονομική κατάσταση, η ΕΕΤΦ δεν είχε προβεί μέχρι και τον Νοέμβριο 2011 σε οποιαδήποτε επανεξέταση του μηχανισμού ελέγχου των τιμών των φαρμακευτικών προϊόντων.
Η πρώτη συνεδρία της ΕΕΤΦ για το θέμα έγινε το 2011, όπου οι Φαρμακευτικές Υπηρεσίες ενημέρωσαν την Επιτροπή ότι πρόσφατα είχε παρατηρηθεί μείωση στις τιμές φαρμάκων σε χώρες αναφοράς, όπως η Αυστρία, η Ιταλία και η Ισπανία.
Διαβάστε επίσης:
Γεν. Ελέγκτρια: “Έλλειψη συντονισμού- Υψηλό δημόσιο χρέος – Δραματικές καθυστερήσεις”
Μπάχαλο στις δημόσιες μεταφορές βλέπει η Ελέγκτρια
Ενόψει των πιο πάνω, είχαν προβεί σε επανεξέταση της τιμολόγησης περιορισμένου αριθμού φαρμάκων τα οποία παρουσίαζαν μείωση κατά μέσο όρο 20%. Η τότε Πρόεδρος της ΕΕΤΦ εισηγήθηκε όπως μελετηθεί ο βαθμός επηρεασμού των τιμών της Κύπρου με βάση τις υφιστάμενες τιμές στις χώρες αναφοράς, και ζήτησε όπως προωθηθεί αμέσως εισήγηση προς τον Υπουργό Υγείας για ανατιμολόγηση όλων των φαρμάκων του τιμοκαταλόγου. Η εισήγηση αυτή ωστόσο, είχε προκαλέσει την αντίδραση τριών μελών της ΕΕΤΦ (του εκπροσώπου τωνΚυπριακών φαρμακευτικών βιομηχανιών, του εκπροσώπου των εισαγωγέων φαρμακευτικών προϊόντων και του εκπροσώπου του Παγκύπριου Φαρμακευτικού Συλλόγου), των οποίων τα συμφέροντα επηρεάζονταν άμεσα σε ενδεχόμενη μείωση των τιμών, οι οποίοι ανέφεραν ότι αφενός η διακίνηση των φαρμάκων από τον ιδιωτικό τομέα είναι περιορισμένη (καλύπτει το 20% του πληθυσμού) και, αφετέρου οποιαδήποτε μείωση των τιμών, θα έχει αρνητικές συνέπειες στη δυνατότητα συνέχισης της παρουσίας τους στην Κυπριακή αγορά. Δύο μέλη της Επιτροπής (οι λειτουργοί του Υπουργείου Οικονομικών και του Υπουργείου. Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού), εισηγήθηκαν να επανεξεταστεί μελέτη του LSE (London School of Economics) και σε περίπτωση που δεν εξακολουθούσε να είναι επίκαιρη, να διεξαχθεί νέα μελέτη, στη βάση των σημερινών δεδομένων.
Ωστόσο, από τον έλεγχο των πρακτικών της Επιτροπής, διαπιστώθηκε ότι η ΕΕΤΦ, παρά τη σοβαρότητα του θέματος και τη δέσμευσή της, δεν είχε μέχρι τότε ξανασυνέλθει και, ως εκ τούτου, δεν είχε προωθηθεί οποιαδήποτε εισήγηση της ενώπιον του Υπουργού Υγείας για ανατιμολόγηση των φαρμάκων.
Ο Διευθυντής Φαρμακευτικών Υπηρεσιών τον Νοέμβριο 2012 ανέφερε ότι, ο μηχανισμός ελέγχου των τιμών φαρμακευτικών προϊόντων επανεξετάστηκε και τροποποιήθηκε δύο φορές από το 2005, με σχετικές αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου.
Η Υπηρεσία μας παρατήρησε ωστόσο ότι, με τις εν λόγω αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου που επικαλέστηκε ο Διευθυντής των Φαρμακευτικών Υπηρεσιών, στην ουσία είχαν εγκριθεί ειδικές ρυθμίσεις τιμολόγησης ορισμένων φθηνών, κυρίως, φαρμακευτικών προϊόντων.
Όσον αφορά στα προβλήματα επάρκειας φαρμάκων που επικαλέστηκε ο Διευθυντής Φαρμακευτικών Υπηρεσιών, επισημαίνεται ότι αυτή δεν οφειλόταν στον μηχανισμό ελέγχου τιμών, αλλά κυρίως στην εφαρμογή της εναρμονισμένης νομοθεσίας τον Μάιο του 2001, με την οποία είχε προκύψει η ανάγκη για αναβάθμιση των φακέλων εγγραφής των φαρμάκων καθώς και στην υποχρεωτική χρήση της Ελληνικής γλώσσας στην επισήμανση και στο φύλλο οδηγιών χρήσης.
Αποτέλεσμα των πιο πάνω αποφάσεων/εισηγήσεων της ΕΕΤΦ και των εγκρίσεων του τότε Υπουργού, ήταν να χρησιμοποιούνται οι τιμές της Ελλάδας του 2009 (οι οποίες την κατέτασσαν τότε ως την τρίτη πιο ακριβή χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης). Έτσι τελικά, στο σύστημα τιμολόγησης της, αντί να λαμβάνονταν υπόψη οι τιμές μιας ακριβής, δύο μεσαίων και μιας φθηνής χώρας, λαμβάνονταν υπόψη – ουσιαστικά – οι τιμές δύο ακριβών και δύο μεσαίων χωρών.
Η πιο πάνω πρακτική, οδήγησε τις ανώτατες χονδρικές τιμές της Κύπρου σε επίπεδο άνω του μέσου όρου της τιμής των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι πιο πάνω ενέργειες/παραλείψεις των Φαρμακευτικών Υπηρεσιών και της ΕΕΤΦ θα έπρεπε να απασχολήσουν το Υπουργείο Υγείας και να αποτελέσουν το αντικείμενο διοικητικής έρευνας για την εξακρίβωση των γεγονότων και τη διαπίστωση κατά πόσο – ενδεχομένως – προκύπτουν αδικήματα.
Δαπανήσαμε €104,2 εκ. σε φάρμακα του δημόσιου τομέα.
Γ. Ελέγκτρια: Κυριαρχεί μονοπωλιακό καθεστώς στις αγορές των φαρμάκων
Οι δαπάνες των φαρμάκων για το 2012 άγγιξαν τα € 104,2 εκ. ευρώ.
Ένα αρκετά ψηλό ποσό δαπανείται κάθε χρόνο για την αγορά των Φαρμάκων για τον δημόσιο τομέα. Άξιο αναφοράς όπως επισημαίνεται από την Έκθεση της Γ. Ελέγκτριας είναι πως οι 20 προμηθευτές από του 93 στο σύνολο, έχουν προμηθεύσει φάρμακα άξιας €82,2 εκ.
Για τα φάρμακα ψηλού κόστους που αγοραστήκαν κατά το 2012 δαπανήσαμε το ποσό €36,4 εκ. με τα φάρμακα αυτά να ανήκουν στις κατηγορίες των φαρμάκων για τον καρκίνο, το νευρικό σύστημα, τη θαλασσαιμία, τη ρευματοειδή αρθρίτιδα, τον διαβήτη, των ανοσοσφαιρινών και των αντιβακτηριακών.
Μονοπώλια στις αγορές των Φαρμάκων του δημόσιου τομέα εντοπίζει η Ελέγκτρια επισημαίνοντας πως δεν εφαρμόζεται ο υγιείς ανταγωνισμός. Σύμφωνα με την Έκθεση του 2012 παρατηρείτε πως στους διαγωνισμούς προσφορών που προκηρύσσονται από τις Φαρμακευτικές Υπηρεσίες για την προμήθεια φαρμάκων, σε αρκετές περιπτώσεις συμμετέχει μόνο ένας προσφοροδότης και αυτό συνεπάγεται με τις τιμές των φαρμάκων να μην είναι προϊόν ενός υγιούς ανταγωνισμού και να κυριαρχεί ένα μονοπωλιακό καθεστώς.
Η Γενική Ελέγκτρια χαρακτηριστικά επισημαίνει στην ετήσια έκθεση του 2012 .
«Η απουσία ανταγωνισμού, οφείλεται στο γεγονός ότι, τα εν λόγω φάρμακα αφορούν κυρίως σε πρωτότυπα φάρμακα τα οποία προστατεύονται από περίοδο αποκλειστικότητας δικαιωμάτων (πατέντα) και, ως εκ τούτου, δεν επιτρέπεται η εισαγωγή στην αγορά γενόσημων (generic) φαρμάκων, ώστε να τα ανταγωνίζονται. Επισημαίνεται ότι, όταν τα πρωτότυπα φάρμακα εισάγονται στην αγορά, προστατεύονται – κατά κανόνα – από δεκαετή περίοδο αποκλειστικότητας δικαιωμάτων, η οποία δυνατόν να επεκτείνεται για επιπλέον περίοδο 5 χρόνων, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μονοπωλιακών συνθηκών, για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Στις περιπτώσεις αυτές, χρειάζεται συστηματική παρακολούθηση των τιμών (και σύγκρισή τους με άλλες χώρες) καθώς και της ημερομηνίας λήξης της αποκλειστικότητας και εισόδου στην αγορά, ώστε να προγραμματίζονται ανάλογα οι διαγωνισμοί.
Μια άλλη ακόμη αδυναμία που εντοπίζει η Χρυστάλλα Γιωρκάτζη είναι η διαδικασία που ακολουθείται από τις Φαρμακευτικές Υπηρεσίες για την αγορά των φαρμάκων, δηλαδή την προκήρυξη ανοικτού διαγωνισμού, με αποτέλεσμα να μην παρέχεται η δυνατότητα διαπραγμάτευσης των ψηλών τιμών που συνήθως υποβάλλονται. Η δικαιολογία που προβάλλεται από τις Φαρμακευτικές Υπηρεσίες, ότι δηλαδή ενδεχομένως να υπάρξουν και άλλοι προσφοροδότες κατόπιν εξασφάλισης αδειών παράλληλης εισαγωγής δεν είναι ρεαλιστική, εφόσον τέτοιες άδειες σπανίως έχουν δοθεί σε περιπτώσεις διαγωνισμών για την αγορά μεγάλων ποσοτήτων ακριβών φαρμάκων εξ αιτίας αφενός της δέσμευσης που συνεπάγεται η κατάθεση εγγυητικής μεγάλης αξίας και, αφετέρου της δυσκολίας/μη διασφαλισμένης εξασφάλισης μεγάλων ποσοτήτων φαρμάκου από τις φαρμακαποθήκες.
Η εισήγηση της Γενικής Ελέγκτριας ώστε να αντιμετωπιστεί το μονοπώλιο στις αγορές των φραγμάτων είναι όπως μελετάται/εξετάζεται προηγουμένως σε βάθος κατά πόσον διατίθενται στην αγορά άλλα φάρμακα/φαρμακευτικές θεραπείες με το ίδιο θεραπευτικό αποτέλεσμα, ώστε να προκηρύσσονται έγκαιρα διαγωνισμοί με ανταγωνισμό ισοδύναμων θεραπευτικά φαρμακευτικών ουσιών, κατόπιν εξασφάλισης έγκρισης από την Επιτροπή Φαρμάκων ή/και καθορισμού Πρωτοκόλλου χορήγησής τους. Όπως έχει διαπιστωθεί, στις λίγες περιπτώσεις που έχει εφαρμοστεί η πιο πάνω μέθοδος, εξασφαλίστηκαν πολύ συμφέρουσες τιμές, εξ αιτίας του ανταγωνισμού που αναπτύχθηκε. Στις περιπτώσεις που αυτό δεν είναι εφικτό και οι συνθήκες μονοπωλίου είναι αναπόφευκτες, εισηγηθήκαμε όπως οι επιτροπές αξιολόγησης προβαίνουν στη δέουσα έρευνα για αξιολόγηση της λογικότητας της τιμής της μοναδικής προσφοράς, συγκρίνοντας τις τιμές των εν λόγω φαρμάκων με τις τιμές της Ελλάδας ή/και άλλων χωρών, και τα αποτελέσματα της έρευνας να περιλαμβάνονται στις εκθέσεις αξιολόγησης που υποβάλλονται στο Συμβούλιο Προσφορών, ώστε αυτό να έχει ενώπιον του όλα τα στοιχεία κατά τη λήψη των σχετικών αποφάσεων.
