ΤΟΥ ΜΑΡΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Με τη σύντομη αλλά συγκλονιστική μαρτυρία μιας γυναίκας στην Κύπρο που βιάστηκε όταν ήταν μόλις 8 χρονών άρχισε την παρέμβασή της η Μαρία Επαμεινώνδα Εκτελεστική Διευθύντρια του Κυπριακού Συνδέσμου Οικογενειακού Προγραμματισμού και μέλος του Συμβουλίου «Φωνή» για Εφαρμογή της Εθνικής Στρατηγικής για την Καταπολέμηση της Σεξουαλικής Κακοποίησης και Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Παιδικής Πορνογραφίας, μιλώντας την Τρίτη 15 Οκτωβρίου 2019 στο Συνεδριακό Κέντρο «ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ» στη Λευκωσία, στην έναρξη των εργασιών της 25ης Συνεδρίας της Επιτροπής Λανζαρότε του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Προστασία των Παιδιών από τη Σεξουαλική Εκμετάλλευση και τη Σεξουαλική Κακοποίηση. Θέμα της ομιλίας της, που συζητήθηκε πολύ θετικά από τους δεκάδες παρευρισκόμενους, προερχόμενους από κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, ήταν η δημιουργία στην Κύπρο, Κέντρου παροχής πολυεπίπεδης στήριξης και θεραπείας ενηλίκων ατόμων που έχουν βιώσει σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευση ως παιδιά.
Ακολουθεί απόσπασμα από την ομιλία της Μαρίας Επαμεινώνδα: «Εκείνη την νύχτα πέθανα και εγώ. Τι και αν έζησα τόσα χρόνια. Από εκείνη την νύχτα βλέπω τον ίδιο μα τον ίδιο εφιάλτη. Ένα τεράστιο βουνό να πέφτει να με πλακώνει, να ξυπνώ έντρομη και να μην μπορώ να ξανακοιμηθώ. Άλλωστε σε ποιον θα το έλεγα; Είχα κανένα; Ήθελα να πεθάνω. Έπεφτα να κοιμηθώ και έβλεπα τη σκιά μου πάνω στον τοίχο. Και σκεφτόμουνα. Άραγε πώς θα είμαι μέσα στο σεντούκι άμα πεθάνω; Και ήρθε η εφηβεία, μια εφηβεία μοναξιάς και πίκρας. Άρχισαν να με φλερτάρουν. Ήμουν όμορφη, αλλά εγώ όλους μέχρι σήμερα τους βλέπω σαν βιαστές. Και παίζω θέατρο μέχρι σήμερα. Σε κάθε άγγιγμα σε κάθε φιλί, σε κάθε πράξη σεξουαλική είναι εκείνη η νύκτα. Ποτέ μα ποτέ δεν έφυγε εκείνη η νύκτα».
Αυτή η ιστορία θα μπορούσε να είναι η ιστορία μιας γυναίκας σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή της ζωής της και σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου. Άλλη μια ιστορία από τις πολλές, που είτε έχετε διαβάσει, είτε έχετε ακούσει. Αυτή λοιπόν είναι η ιστορία μιας γυναίκας στην Κύπρο…. Βιάστηκε όταν ήταν κορίτσι ηλικίας 8 χρονών και μεγάλωσε μέσα στη σιωπή ….. μέσα στην ίδια σιωπή που ζουν αμέτρητα ενήλικα άτομα σε ολόκληρο το κόσμο που κακοποιήθηκαν σεξουαλικά όταν ήταν παιδιά. Αυτή η γυναίκα επέλεξε να μοιραστεί την ιστορία της με τη «Φωνή» γιατί ένιωσε ασφάλεια και εμπιστοσύνη, αλλά κυρίως γιατί θέλει να προστατεύσει άλλα παιδιά. Με την πάροδο των χρόνων ένας μεγάλος αριθμός ενήλικων προσέγγισε τη «Φωνή» και ζήτησε βοήθεια και στήριξη. Και είμαστε σίγουροι ότι υπάρχουν χιλιάδες άλλοι ενήλικες στην κοινωνία εγκλωβισμένοι στη σιωπή. Το Ένα στα Πέντε εξάλλου όπως γνωρίζετε δεν είναι σημερινό δεδομένο αλλά κάτι που πάντοτε υπήρχε. Δυστυχώς οι διαθέσιμες δομές, κρατικές και δημόσιες που παρέχουν ψυχολογική στήριξη και θεραπεία σε ενήλικα άτομα στην Κύπρο, δεν εξειδικεύονται σε αυτό τον τομέα ενώ κάποιες δομές στήριξης δεν καλύπτουν τις ανάγκες και των αντρών που έχουν εμπειρίες κακοποίησης.
Αυτή ήταν και η αφορμή να αναδείξουμε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας την ανάγκη για τη παροχή στήριξης και θεραπείας ενήλικων ατόμων που έχουν βιώσει σεξουαλική κακοποίηση ως παιδιά και να υποβάλουμε συγκεκριμένη πρόταση για τη δημιουργία ενός Κέντρου .
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εισάκουσε το αίτημα μας και έτσι τον Νοέμβριο του 2018 εξήγγειλε τη δημιουργία Κέντρου παροχής πολυεπίπεδης στήριξης και θεραπείας ενηλίκων ατόμων που έχουν βιώσει σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευση ως παιδιά. Ένας μεγάλος και συνεχώς αυξανόμενος αριθμός διεθνών επιστημονικών ερευνών συνδέει τη θυματοποίηση από σεξουαλική κακοποίηση στην παιδική ηλικία, με πλειάδα αρνητικών συνεπειών για το άτομο κατά την ενηλικίωσή του. Υψηλό ρίσκο αυτοκτονικότητας, συμπτωματολογία κατάθλιψης, μετατραυματικού στρες, διαταραχών ύπνου, χρήσης ουσιών, διαπροσωπικών θεμάτων, κοινωνικής δυσλειτουργικότητας και θέματα σωματικής υγείας αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα συνεπειών για άτομα με εμπειρίες σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης, τα οποία δεν έχουν τύχει στήριξης και θεραπείας.
To Κέντρο θα αποτελέσει την πρώτη δομή στην Κύπρο όπου θα παρέχονται εξειδικευμένες υπηρεσίες συγκεντρωμένες σε ένα χώρο, για ενήλικα άτομα, γυναίκες και άνδρες, που έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση όταν ήταν παιδιά και στα μέλη της οικογένειας ή σε άτομα του υποστηρικτικού τους περιβάλλοντος. Οι υπηρεσίες στήριξης και θεραπείας που θα προσφέρονται από το Κέντρο περιλαμβάνουν: ψυχολογική στήριξη και θεραπεία, αξιολόγηση, νομική συμβουλευτική, κοινωνική στήριξη και συμβουλευτική σε θέματα σεξουαλικής ή και αναπαραγωγικής υγείας. Θα είναι ουσιαστικά μια πολύ-θεματική αντιμετώπιση του περιστατικού, παρόμοια με την πολύ-θεματική αντιμετώπιση η οποία εφαρμόζεται στο Σπίτι του Παιδιού. Η φιλοσοφία του προγράμματος αναγνωρίζει ότι η αντιμετώπιση και καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης παιδιών, δεν μπορεί να αφορά μόνο τα άτομα που τη βιώνουν, αλλά έχει έντονες αλληλεπιδράσεις με το κοινωνικό πλαίσιο. Για αυτό το λόγο συμπεριλαμβάνονται στο Κέντρο, μαζί με τη στήριξη των ατόμων, και οι δράσεις πρόληψης του φαινομένου. Ως εκ τούτου το Κέντρο θα προωθήσει δράσεις για ευαισθητοποίηση, ενημέρωση και εκπαίδευση της κοινωνίας σε θέματα που αφορούν τη σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευση, συμπεριλαμβανομένου του στίγματος, καθώς επίσης τις υγιείς σχέσεις και τη σεξουαλική υγεία. Θα είναι προς τούτο αναγκαία μια εκτενής εκστρατεία προς το κοινό με την οποία να ενημερωθούν όσοι έχουν ανάγκη, για την ύπαρξη του Κέντρου. Κυρίως η εκστρατεία θα καταπολεμήσει τις κοινωνικές στάσεις και στερεότυπα τα οποία δυσκολεύουν ένα άτομο με εμπειρία σεξουαλικής κακοποίησης να ζητήσει ή να λάβει βοήθεια. Η ενδυνάμωση είναι απόλυτα αναγκαία επειδή σε αντίθεση με ένα περιστατικό όπου εμπλέκεται παιδί και όπου άμεσα πλέον, οι υπηρεσίες θα παραπέμψουν το περιστατικό στο Σπίτι του Παιδιού, στις περιπτώσεις των ενηλίκων η προσέλευση στο Κέντρο για τη βοήθεια που δικαιούνται, είναι απόλυτα εθελοντική.
Το Κέντρο δεν θα παρέχει νομική στήριξη ή εκπροσώπηση, αλλά συμβουλευτική για θέματα νομικής φύσης, όπως πληροφορίες για καταγγελία σχετική με την εμπειρία τους, αντιμετώπιση δικαστικών ζητημάτων, ή και άλλες νομικές πληροφορίες που πιθανό να χρειάζονται. Αναμένουμε ότι τα στατιστικά δεδομένα του Κέντρου σε μεγάλο βαθμό θα αφορούν μια ομάδα ατόμων που δεν έχει εντοπιστεί ακόμη από άλλες υπηρεσίες καθότι πολύ συχνά θα αφορούν περιστατικά για το οποία δεν έχει γίνει ποτέ καταγγελία στις αρχές. Η συλλογή δεδομένων θα βοηθήσει στον καλύτερο σχεδιασμό πολιτικών και δράσεων για την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης παιδιών, στον εντοπισμό παραγόντων ρίσκου και προστατευτικών παραγόντων για τα θύματα και τους θύτες, στην βελτίωση των υπηρεσιών που θα προσφέρονται στο Κέντρο και στην ανάπτυξη προγραμμάτων ή παρεμβάσεων που θα επωφελούνται οι εξυπηρετούμενοι.
Η Σύμβαση Λανζαρότε για πρώτη φορά έθεσε σε νομικό έγγραφο τα δικαιώματα ενός παιδιού το οποίο πέφτει θύμα σεξουαλικής κακοποίησης ή εκμετάλλευσης. Αυτά τα δικαιώματα δεν μπορεί να χάνονται απλά και μόνο λόγω της ενηλικίωσης του θύματος. Αυτός είναι και ο ουσιαστικός λόγος για τον οποίο έχουμε προτείνει τη δημιουργία αυτού του Κέντρου. Επιλέξαμε να διανύσουμε ένα δρόμο όπου θα αντιμετωπίσουμε πολλές προκλήσεις και θα συναντήσουμε ανθρώπους που τα μυστικά της παιδικής τους ηλικίας, τους οδήγησαν στη σιωπή. Είμαστε αισιόδοξοι και παραμένουμε πιστοί σε αυτό που οραματιστήκαμε…και θα το πετύχουμε. Θα δώσουμε φωνή σε όλους αυτούς τους ανθρώπους που την έχασαν. Ο ήχος της δικής μας φωνής θα δυναμώνει…εκεί όπου χρειάζεται να ακουστεί».
Φώτο: Η Μαρία Επαμεινώνδα στο βήμα της Συνεδρίας της Επιτροπής Λανζαρότε στη Λευκωσία στις 15 Οκτωβρίου 2019.
