Του ΜΑΡΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Επειδή η συνέντευξη με τον ψυχίατρο-ψυχοθεραπευτή Δρα Τάκη Ευδόκα που δημοσιεύω στη σημερινή έκδοση της «24», είναι…συνειρμικής φύσης, ήταν αναπόφευκτο να συμπεριλάβει τον έρωτα ως θέμα συζήτησης – ένα θέμα που σκέφτηκα ότι απασχόλησε και απασχολεί συνεχώς, ένα παλιό ψυχαναλυτή, όπως ο Ευδόκας, που στα 88 του χρόνια, έχει πίσω του 60 χρόνια άσκησης της ψυχοθεραπείας, όσα και τα χρόνια του γάμου του.
–Έζησες 60 χρόνια με την αγαπημένη σου σύζυγο, την Ειρήνη. Δεν πεθύμησες και… κάτι άλλο;
-Ασφαλώς, αλλά… μπορώ να πω γι’ αυτό;
–(γέλια)…δεν ξέρω αν μπορείς….
-…και αν πω ότι το πεθύμησα, θα με ρωτήσεις τι έκανα…
–…οπότε ας το αφήσουμε για την ώρα (τα γέλια συνεχίζονται)…όμως υπάρχει ένα γενικότερο ζήτημα…οι ψυχίατροι και οι ψυχαναλυτές, αν είναι και ευπαρουσίαστοι, συχνά είναι, ας το πω ψυχαναλυτικά, «θύματα μεταβίβασης» των θεραπευομένων – ασκώντας μεγάλη δύναμη στον ψυχισμό των γυναικών ασθενών τους, κάποιες τους ερωτεύονται και εκδηλώνουν σεξουαλική επιθυμία προς αυτούς. Σου έτυχε κάτι τέτοιο και πώς το αντιμετώπισες;
-Μου έτυχε πολλές φορές, αλλά το αντιμετώπισα, πιστεύω σωστά. Εκείνοι που φταίνε για ανάρμοστες σχέσεις με ασθενείς, είναι οι γιατροί και οι ψυχαναλυτές. Πες ότι παρακολουθείς θεραπευτικά, μια όμορφη κοπέλα και κάποια στιγμή, σε ερωτεύεται. Εσύ ως θεραπευτής, πώς ανταποκρίνεσαι; Το διαπραγματεύομαι και αυτό στο νέο μου βιβλίο. Συνήθως αποφεύγουν να μιλήσουν οι ψυχοθεραπευτές για τα θέματα αυτά. Η σωστή αντιμετώπιση αν δεις ότι προχώρησε και επιμένει, είναι να της πεις ότι είναι σοβαρό το θέμα και ότι πρέπει να το συζητήσετε.
–Συζητάς την επιθυμία της για σένα;
-Ναι. Και της λες ότι είναι λάθος, κάθε ερωτική σχέση, με σένα. Και ότι είναι προς το συμφέρον της, να μην με ερωτευτεί. Από τη στιγμή που ενδώσεις,, τελειώνει η ψυχοθεραπεία – δεν μπορεί να συνεχίσει μαζί σου ψυχοθεραπεία, αλλά εγώ πιστεύω ότι ούτε και με άλλον πια, μπορεί. Επομένως κλείνουν όλες οι πόρτες, για τη ψυχική της ανάρρωση.
–Της κάνεις κακό με το να ενδώσεις;
-Ασφαλώς.
–Υπάρχουν συνάδελφοί σου που ενδίδουν;
-Ξέρω προσωπικά γνωστό συνάδελφο, που έχει πεθάνει…μια μέρα βρήκα νωρίς το πρωί μια όμορφη κοπέλα να με περιμένει στο ιατρείο μου – ήταν 31 χρόνων, παντρεμένη και μου είπε ότι είχε ερωτική σχέση με τον τάδε ψυχίατρο, που ήταν ο γιατρός της.
–Τι ήθελε από εσένα;
-Να απελευθερωθεί από τη σχέση αυτή.
–Τη βοήθησες;
-Ναι. Τα κατάφερε και τη σταμάτησε. Μια δεύτερη κοπέλα, φιλικής οικογένειας, μου εκμυστηρεύτηκε ότι είχε σχέση με τον ίδιο ψυχίατρο. Ζήτησε τη βοήθειά μου, αλλά δεν ήρθε για θεραπεία. Μου είπε ότι θα προσπαθήσει να σταματήσει τη σχέση αυτή και το ότι το εκμυστηρεύτηκε, τη δέσμευσε με κάποιο τρόπο να υλοποιήσει την υπόσχεσή της σε μένα.
Το θέμα της συνομιλίας μου αυτής με τον Δρα Ευδόκα, ο έρωτας στη ψυχοθεραπεία, με απασχόλησε συζητώντας πριν μερικούς μήνες, τόσο με τον ίδιο, όσο και με τον ψυχοθεραπευτή Σώτο Μιχαήλ, με αφορμή την αναγόρευση του Παγκύπριου Συνδέσμου Ψυχοθεραπευτών, σε επίσημο «Εθνικό Φορέα Διαπίστευσης» (Νational Awarding Organisation) ψυχοθεραπευτών στην Κύπρo, από τον Ευρωπαϊκό Σύνδεσμο Ψυχοθεραπείας (European Association for Psychotherapy – ΕΑΡ). Ο Τάκης Ευδόκας είναι ο Επίτιμος Πρόεδρος και ο Σώτος Μιχαήλ είναι ο Πρόεδρος του Συνδέσμου. Να η σχετική συνέντευξη με τον Σώτο Μιχαήλ:
–Σε ποιες περιπτώσεις παραβιάζεται η δεοντολογία της ψυχοθεραπείας; Υπάρχουν ψυχοθεραπευτές που συνδέονται σεξουαλικά με ασθενείς τους;
-Η δεοντολογία παραβιάζεται όταν υπάρχει κακοποίηση, παρενόχληση και κατάχρηση της θέσης του, ως ψυχοθεραπευτή. Δυστυχώς υπάρχουν και περιπτώσεις που επαγγελματίες παραβίασαν τους κανόνες δεοντολογίας, όπως η σύναψη σεξουαλικών σχέσεων με ασθενείς. Η δεοντολογία του επαγγέλματος και της άσκησής του είναι από τους κυρίαρχους λόγους δημιουργίας του Παγκύπριου Συνδέσμου Ψυχοθεραπείας. Ευθύνη μας είναι να προστατεύουμε, τόσο το κοινό από τέτοιες αντιεπαγγελματικές και αντιδεοντολογικές συμπεριφορές, όσο και το επάγγελμα το ίδιο. Δεν υπάρχει περίπτωση που ο ψυχοθεραπευτής να έχει σεξουαλική σχέση με ασθενή ή πελάτη και να μην είναι αντιδεοντολογική. Δεν υπάρχει καμιά δικαιολογία. Έχει καθήκον ο ψυχοθεραπευτής να κρατήσει τη σχέση καθαρά επαγγελματική.
–Πώς αντιμετωπίζει ο ψυχοθεραπευτής τη σεξουαλική πρόκληση του ασθενούς;
-Το άτομο που απευθύνεται στον ψυχοθεραπευτή, επικοινωνεί τον εσωτερικό του κόσμο, μέσω συμπεριφοράς που αναπτύχθηκε με βάση τα τραύματα ή τον ψυχικό πόνο. Η επιθυμία να συνδεθεί ερωτικά με τον ψυχοθεραπευτή, όπως και οποιαδήποτε άλλη συμπεριφορά, είναι μία επικοινωνία προς τον ψυχοθεραπευτή, μιας επώδυνης ψυχικής κατάστασης και αναμένεται από τον ψυχοθεραπευτή να την αντιμετωπίσει με τέτοιο τρόπο.
–Ο ψυχοθεραπευτής θα πρέπει λοιπόν να βγάλει κάτι καλό από αυτό;
-Ακριβώς. Να βγει κάτι καλό από αυτό, κρατώντας το γνοιάξιμο, χωρίς τη σωματική υλοποίηση της επιθυμίας και αυτό απαιτεί ακεραιότητα από τον θεραπευτή και πολύ χρόνο. Υπάρχουν λοιπόν, συνεχώς, πολλά μπανανόφυλλα μέσα στο session και, σε κάθε περίπτωση, ο ψυχοθεραπευτής επιδιώκει να εξυπηρετεί τις ανάγκες του συνανθρώπου του και όχι τις δικές του.
–Πόσο μπορεί να βοηθηθεί ένας ασθενής στο ψυχολογικό του πρόβλημα, μέσα από τη σχέση με τον ψυχοθεραπευτή;
-Ο έρωτας στην ψυχοθεραπεία, δεν είναι παραβατικός. Παραβατικός ή θεραπευτικός, είναι ο τρόπος που θα τον χειριστεί ο ψυχοθεραπευτής. Ο έρωτας του ασθενούς επιζητεί την ασφάλεια της αποδοχής του και την εμπιστοσύνη ότι δεν θα υπάρχει σωματική υλοποίηση της επιθυμίας του, από τον ψυχοθεραπευτή του. Η σεξουαλική υλοποίησή του είναι αντιθεραπευτική και παραβατική.
–Η ερωτική σχέση με τον θεραπευτή, μπορεί να είναι θεραπευτική για τον ασθενή;
-Ορισμένοι μπορεί να ισχυριστούν κάτι τέτοιο, αλλά κανένας σοβαρός ψυχοθεραπευτικός οργανισμός δεν μπορεί να το δεχτεί. Είναι αντιθεραπευτική και παραβατική κάθε τέτοια σχέση. Κάνει πολλή ζημιά στον ασθενή, αλλά και στον σοβαρό επαγγελματία, που δυσφημείται μέσα από τέτοιες περιπτώσεις. Παράβαση θα γίνει, είναι στην ανθρώπινη φύση. Η επιτυχία είναι να τη διαχειριστείς σωστά, ως επαγγελματικός σύνδεσμος της ψυχοθεραπείας.Το παράπονο του ασθενούς απαιτεί μεγαλύτερη διαδικασία διερεύνησης, από οτιδήποτε άλλο. Γι’ αυτό ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Ψυχοθεραπευτών εγκρίθηκε από τον Ευρωπαϊκό Σύνδεσμο Ψυχοθεραπείας, σε ό,τι αφορά, κυρίως, το απαιτούμενο επίπεδο εκπαίδευσης των επαγγελματιών, τη λειτουργική δομή, τη δεοντολογία και διαδικασία παραπόνων και τη συνέχεια της επαγγελματικής ανάπτυξης του ψυχοθεραπευτή».
Κράτησα αυτό το τελευταίο, για την επαγγελματική ανάπτυξη του ψυχοθεραπευτή, μαζί με μια παρατήρηση του Σώτου Μιχαήλ, για τον Τάκη Ευδόκα, στο πρώτο διεθνές ψυχαναλυτικό συνέδριο στην Κύπρο, τον Σεπτέμβρη 2014 στην Κύπρο, με θέμα «Ο Χρόνος και η Ψυχή», που ήταν αφιερωμένο, στον Δρα Ευδόκα. «Νιώθουμε την ανάγκη», είπε ο Σώτος Μιχαήλ, «να τιμήσουμε τον άντρα που πρώτος έφερε την ψυχανάλυση στην Κύπρο και που φροντίζει να έχει επίγνωση του εαυτού του, ώστε να ελέγχει τον εγωισμό του (“Making sure that he remains aware of his shadow and thus keeping his ego in check”)».
Φωτό: Από αριστερά Σώτος Μιχαήλ, Τάκης Ευδόκας και Μάριος Δημητρίου σε πρόσφατη συνάντηση.
