Του Μάριου Δημητρίου
Ιδιαίτερα σημαντική είναι η παρούσα χρονιά 2017 για τη βραβευμένη με Νόμπελ Ειρήνης, 20χρονη Πακιστανή Μαλάλα Γιουσαφζάι (Malala Yousafzai), ακτιβίστρια για το δικαίωμα των κοριτσιών στη χώρα της και διεθνώς, στη μόρφωση, με αποκορύφωμα την εισδοχή της στο διάσημο παγκοσμίως, Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης στην Αγγλία, όπου θα σπουδάσει Φιλοσοφία, Πολιτικές Επιστήμες και Οικονομία. Με ένα tweet στον λογαριασμό της στο Twitter την περασμένη βδομάδα, η Μαλάλα έκανε αυτό που θα έκανε οποιοδήποτε άλλο κορίτσι της ηλικίας της σε παρόμοια περίπτωση, εξέφρασε δημόσια τη χαρά της για τις σπουδές που την περιμένουν στην Οξφόρδη.
Προηγήθηκε τον Απρίλη αυτού του χρόνου, η αναγόρευση της σε Πρέσβειρα της Ειρήνης των Ηνωμένων Εθνών, από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, Antonio Guterres, όπως και η τιμητική απόδοση σε αυτήν, τον ίδιο μήνα, της καναδικής υπηκοότητας,, από τον Καναδό Πρωθυπουργό Justin Trudeau, σε ειδική τελετή στο Κοινοβούλιο του Καναδά στην Οττάβα.
Μόλις πέντε χρόνια πέρασαν από το 2012, που αυτή η πολύ ξεχωριστή νεαρή μουσουλμάνα, μεταφέρθηκε σε κρίσιμη κατάσταση σε νοσοκομείο στο Πακιστάν και στη συνέχεια στο νοσοκομείο Queen Elizabeth του Μπέρμιγχαμ, στην Αγγλία (στην πόλη όπου ζει έκτοτε με την οικογένειά της), πυροβολημένη στο κεφάλι από μέλος της ακραίας ισλαμιστικής οργάνωσης των Ταλιμπάν, μέσα στο σχολικό λεωφορείο, στην πόλη Mingora, στο βορειοδυτικό Πακιστάν. Επέζησε τελικά αυτής της βάρβαρης δολοφονικής απόπειρας, που στόχευε βέβαια να της κλείσει για πάντα το στόμα, αφού σε ηλικία 11-12 χρόνων, άρχισε να γράφει δημόσια εναντίον των Ταλιμπάν και της απαγόρευσης που αυτοί επέβαλαν, στη φοίτηση των κοριτσιών στο σχολείο, στην περιοχή που έλεγχαν. Η μικρή Μαλάλα, ξεκίνησε τον Γενάρη του 2009 να γράφει καθημερινά, με ψευδώνυμο, το ημερολόγιό της στον ειδησεογραφικό ιστότοπο του BBC urdu, (την καθιερωμένη γλώσσα στο Πακιστάν), για το πώς περνούσε τις μέρες της, όταν επέμενε να πηγαίνει στο σχολείο, με το φόβο της «τιμωρίας» από τους Ταλιμπάν – και δεν διανοείτο βέβαια ότι τα επόμενα δυο-τρία χρόνια, θα γινόταν στην πατρίδα της και στην παγκόσμια κοινωνία, το πρότυπο εκατομμυρίων κοριτσιών που στερούνται την παιδεία και κάθε ευκαιρία προσωπικής ανάπτυξης.
Πρόσφατη φωτογραφία (Ιουλίου 2017), της Μαλάλα, σε σχολείο θηλέων της πόλης Maiduguri στη Νιγηρία.
Έγραψε στις 3 Ιανουαρίου 2009: «Είδα ψες ένα τρομακτικό όνειρο με στρατιωτικά ελικόπτερα να πυροβολούν τους Ταλιμπάν. Βλέπω τέτοιου είδους όνειρα από τότε που άρχισε η στρατιωτική επιχείρηση στην κοιλάδα Σουάτ. Η μητέρα μου έφτιαξε πρόγευμα και πήγα στο σχολείο. Φοβόμουν στη διαδρομή, γιατί οι Ταλιμπάν εξέδωσαν διάταγμα που απαγορεύει σε όλα τα κορίτσια να πηγαίνουν στο σχολείο. Μόνο 11 μαθήτριες ήρθαν στην τάξη μου, από τις 27, γιατί οι υπόλοιπες φοβήθηκαν το διάταγμα των Ταλιμπάν. Τρεις φίλες μου έφυγαν με τις οικογένειές τους στο Πεσιαβάρ, στη Λαχόρη και στο Ραβαλπίντι. Στο δρόμο για το σχολείο άκουσα έναν άντρα να λέει “θα σε σκοτώσω”. Τάχυνα τα βήματά μου και σε λίγο κοίταξα πίσω μου να δω αν ερχόταν πίσω μου. Όμως διαπίστωσα με ανακούφιση ότι μιλούσε στο κινητό του και μάλλον απειλούσε κάποιον άλλο, στην άλλη άκρη της γραμμής».
Η μικρή Malala δεν διανοείτο όταν άνοιγε το δημόσιο ημερολόγιό της με αυτά τα λόγια, ότι θα εξελισσόταν σύντομα σε μια μικρή διασημότητα με τεράστια πολιτική ισχύ, που έφερε στο προσκήνιο τα καταπατημένα δικαιώματα των γυναικών στον μουσουλμανικό κόσμο.
Και ότι, μόλις στα 15 της, το 2012, ο δολοφόνος θα ερχόταν πραγματικά, γι’ αυτήν.
Έγραψε την επόμενη μέρα, 4 Ιανουαρίου 2012: «Σήμερα είναι γιορτή και ξύπνησα αργά γύρω στις 10. Άκουσα τον πατέρα μου να λέει ότι βρήκαν άλλα τρία πτώματα σε ένα δρόμο κι ένιωσα πολύ άσχημα. Πριν τη στρατιωτική επιχείρηση, πηγαίναμε εκδρομές και περιπάτους, αλλά τώρα κλειδωνόμαστε στο σπίτι πριν το ηλιοβασίλεμα. Σήμερα η καρδιά μου πήγαινε να σπάσει, γιατί σκεφτόμουν ότι αύριο θα πρέπει να πάω στο σχολείο».
Η Malala βίωσε την εμπειρία που είναι τόσο κοντά στον θάνατο και στην ανάσταση – τον κρίσιμο τραυματισμό της από τη δολοφονική απόπειρα των Ταλιμπάν εναντίον της, μια σφαίρα στον εγκέφαλο, το πολυήμερο κώμα, την αργή αλλά σταθερή αποθεραπεία, τη διεθνή αναγνώριση.
Ήρθε πρώτα η βράβευσή της από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με το βραβείο Ζαχάρωφ, για το 2013. (Το πιο τιμητικό παγκόσμιο βραβείο για την υπεράσπιση του δικαιώματος στην ελεύθερη έκφραση).
Είπε ο τότε Πρόεδρος του ΕΚ Martin Schulz: «Με την απονομή του βραβείου Ζαχάρωφ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναγνωρίζει την απίστευτη δύναμη αυτής της νεαρής γυναίκας. Η Malala υπερασπίζεται με γενναιότητα το δικαίωμα όλων των παιδιών να έχουν πρόσβαση σε μια δίκαιη εκπαίδευση. Αυτό το δικαίωμα πάρα πολύ συχνά αγνοείται όταν πρόκειται για κορίτσια και θα ήθελα να υπενθυμίσω ότι περίπου 250 εκατομμύρια νεαρές γυναίκες σε όλο τον κόσμο, δεν μπορούν να πάνε στο σχολείο ελεύθερα. Το παράδειγμα της Malala, μας θυμίζει ότι το δικαίωμα των παιδιών στην εκπαίδευση είναι ευθύνη και καθήκον μας. Αυτή είναι η καλύτερη επένδυση για το μέλλον».
Ένα χρόνο αργότερα, η 17χρονη τότε, Μαλάλα, βραβεύτηκε και με το Νόμπελ Ειρήνης 2014, από τη νορβηγική Επιτροπή του Νόμπελ Ειρήνης, μαζί με τον Ινδό ακτιβιστή για τα δικαιώματα των παιδιών, Kailash Satyarthi. Στη σχετική ανακοίνωση, υπογραμμίσθηκε η σημασία του γεγονότος ότι ένας ινδουιστής και μια μουσουλμάνα, ένας Ινδός και μια Πακιστανή, (πολίτες δύο χωρών, αντίπαλων μεταξύ τους), ενώνονται σ’ ένα κοινό αγώνα για την εκπαίδευση και κατά του εξτρεμισμού.
Πριν ένα μήνα, τον Ιούλιο 2017, η Μαλάλα έγινε δεχτή με ενθουσιασμό από εκατοντάδες κορίτσια σε καταυλισμό στην πόλη Maiduguri στη βορειοανατολική Νιγηρία, όπου μίλησε σε πολλές μαθήτριες που είχαν απαχθεί πριν τρία χρόνια από την τρομοκρατική ισλαμιστική οργάνωση Boko Haram στην πόλη Chibok και κατάφεραν να δραπετεύσουν, ή αφέθηκαν ελεύθερες. Οι κάτοικοι του καταυλισμού, βρήκαν εδώ καταφύγιο και προστασία, με τη βοήθεια της κυβέρνησης της Νιγηρίας. Τρεις μέρες αργότερα, έγραψε η ίδια για το ταξίδι της αυτό, που περιλαμβάνεται σε επισκέψεις της σε διάφορα μέρη του κόσμου, ως Πρέσβειρα του ΟΗΕ για την Ειρήνη, με στόχο την Ενδυνάμωση των Κοριτσιών: «Έκανα το ταξίδι αυτό για να συμπαρασταθώ στα κορίτσια της Νιγηρίας, που ζουν σε μια εποχή εξτρεμισμού και πολλές από αυτές, είδαν μέλη της οικογένειάς τους να δολοφονούνται. Η Νιγηρία είναι η πλουσιότερη χώρα στην Αφρική, αλλά έχει τον μεγαλύτερο αριθμό κοριτσιών από όλες τις χώρες του κόσμου, που δεν πηγαίνουν στο σχολείο. Όταν επισκέφθηκα τη χώρα το 2014, η κυβέρνηση ξόδευε 9% στον προϋπολογισμό για την εκπαίδευση. Φέτος ξοδεύει μόνο 6%, εκεί που ο παγκόσμιος μέσος όρος είναι 20%.
Εκατομμύρια κορίτσια στη Νιγηρία, στερούνται του δικαιώματός τους να πηγαίνουν στο σχολείο, ενώ σε περιοχές στα βόρεια της χώρας, εξτρεμιστές κάνουν με τη χρήση του εκφοβισμού και της τρομοκρατίας, αδύνατη τη σχολική μόρφωση των παιδιών και ιδιαίτερα των κοριτσιών. Στη διάρκεια του ταξιδιού μου στο Maiduguri, την πόλη όπου γεννήθηκε η Boko Haram, συνάντησα κορίτσια σαν τη 15χρονη Fatima, που είναι αποφασισμένες να συνεχίσουν το σχολείο, παρά τη βία και τον φόβο που γνώρισαν τόσο νωρίς στη ζωή τους. Η Fatima, μου είπε ότι την απήγαγε η Boko Haram με σκοπό να την παντρέψει, αλλά κατάφερε να δραπετεύσει και τελικά να βρεθεί σε αυτό τον καταυλισμό και να φοιτήσει επιτέλους στο σχολείο. Οι δίδυμες αδελφές Kehinde και Taiwo 14 χρόνων, ζουν στην πρωτεύουσα Lagos και διέκοψαν τη φοίτησή τους στο σχολείο. Τώρα δουλεύουν σκληρά 12 ώρες τη μέρα, για δύο δολάρια τη μέρα, για να ταϊσουν την οικογένειά τους, μετά που αρρώστησε σοβαρά η μητέρα τους και δεν μπορούσε να εργαστεί. Η Taiwo αγαπά τα μαθηματικά και θέλει να εργαστεί σε τράπεζα, ενώ η Kehinde θέλει να γίνει νοσοκόμα και να βοηθά άρρωστους ανθρώπους σαν τη μητέρα της. Αλλά καμιά από τις δύο αδελφές, όπως και εκατομμύρια κορίτσια της Νιγηρίας, δεν μπορούν να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους, χωρίς μόρφωση».
Φωτό: Η Μαλάλα ανάμεσα σε Νιγηριανές μαθήτριες και συνοδευόμενη από μέλη του προσωπικού της UNICEF, στη διάρκεια της επίσκεψης της σε καταυλισμό προσφύγων, εκδιωγμένων από την εξτρεμιστική ισλαμική οργάνωση, Boko Haram, στην πόλη Maiduguri της Νιγηρίας.
