{loadposition ba_textlink}
Πολύς υπήρξε ο θόρυβος για το θέμα της έκθεσης ιδεών του γρ5απτού των Νέων Ελληνικών των Παγκυπρίων Εξετάσεων. Κι όμως δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό το μπέρδεμα με το γραπτό των απολυτηρίων – εισαγωγικών εξετάσεων.
Και το 2007 υπήρξε πρόβλημα
Κατά την περίοδο των παγκυπρίων εξετάσεων Μαίου – Ιουνίου του 2007, τη δεύτερη δηλαδή χρονιά που πραγματοποιήθηκαν οι εξετάσεις, συνέβη το εξής παράδοξο: το δοκίμιο κατανόησης που δόθηκε στους μαθητές αποτελούσε μετάφραση και διασκευή από ξενόγλωσσο κείμενο, κάτι που, όπως ήταν αναμενόμενο, οδήγησε τους μαθητές σε πανωλεθρία, καθώς δεν μπόρεσαν ν’ αποδοθούν με ευκρίνεια τα νοήματα του κειμένου και ως εκ τούτου ούτε περίληψη μπορούσε να γίνει αλλά και ούτε μια έκθεση με σωστή νοηματική αλληλουχία.
Έδωσαν δοκίμιο μεταφρασμένο
Σύμφωνα με τη δομή του γραπτού, το θέμα της παραγωγής γραπτού επικοινωνιακού λόγου αφορμάται πάντα από το δοθέν δοκίμιο κατανόησης. Το συγκεκριμένο, επομένως, κείμενο όχι μόνο δεν προσφερόταν για κατανόηση και ανάλυση, αφού συνιστούσε απόσπασμα από την έκθεση της Διεθνούς Επιτροπής της UNESCO για την εκπαίδευση στον 21ο αιώνα, αλλά ούτε και μπορούσε να βοηθήσει στην άντληση περαιτέρω ιδεών για την έκθεση. Εξ αυτού η παταγώδης αποτυχία οδήγησε στην πτώση του μέσου όρου βαθμολογίας, καθώς και τις αλλεπάλληλες συζητήσεις για τη δομή των εξετάσεων των Νέων Ελληνικών.
Άλλη μια αποτυχία το 2015
Προχωρώντας, φτάνουμε σε άλλες δυο σχολικές χρονιές, όπου το θέμα της έκθεσης «ταλαιπώρησε» πάλι μαθητές – διδάσκοντες και φροντιστηριούχους και αυτές είναι το 2008 και το 2013. Το 2008 το θέμα αφορούσε στη διαφήμιση και πώς αυτή επηρεάζει την ελευθερία του ανθρώπου, ενώ το 2013 με αφορμή την οικονομική κρίση και καταστροφή του χρηματοπιστωτικού μας συστήματος μπήκαν τα αίτια του καταναλωτισμού και οι τρόποι αντιμετώπισης του φαινομένου. Και στα δυο αυτά θέματα υπήρχε η «παγίδα» να βγεις εκτός θέματος γράφοντας όλες αυτές τις πληροφορίες που σε φορτώνει το σχολείο και το φροντιστήριο, χωρίς να μπορέσεις να αναπτύξεις τις δικές σου ιδέες. Πάλι είχαμε πρόβλημα με τα θέματα και πάλι οι φωνές των κατά τόπους φωστήρων διατρανώνονταν και διαπερνούσαν κάθε τοίχο του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού. Κατάληξη είναι το φετινό γραπτό των Νέων Ελληνικών που «ξαναδυσκόλεψε» τα καμάρια μας και δεν τα άφησε να παπαγαλίσουν αυτά που έμαθαν.
Οδυνηρή η πραγματικότητα
Η αλήθεια όμως είναι σκληρή και πρέπει πάντα να λέγεται. Το εφετινό θέμα της έκθεσης των Νέων Ελληνικών ήταν όντως κάτι διαφορετικό και απαιτούσε μεγαλύτερη συνθετική ικανότητα από τους μαθητές. Με πολύ απλά λόγια συνιστούσε την αντίληψη «των ψευδαισθήσεων που βίωνε για τόσα χρόνια η πατρίδα μας και πώς το τέλος των ψευδαισθήσεων αυτών επέδρασε στην καθημερινότητα των ανθρώπων». Ο άξονας ανάλυσης του θέματος έπρεπε να προσεγγιστεί ως εξής: Κατανόηση του παραθέματος και των ζητουμένων με πολλαπλές αναγνώσεις και έπειτα κατάρτιση του άξονα με αναφορές σε ιδέες του δοκιμίου κατανόησης. Αντ’ αυτού οι μαθητές αναλώθηκαν, ως είθισται, σε ένα αναμάσημα πληροφοριών για ιστορικά γεγονότα τα οποία συνιστούν ένα μόνο μέρος των πιθανών ψευδαισθήσεων που βίωνε η Κύπρος. Η καινοτομία αυτή του Υπουργείου Παιδείας καταλήγει σε άλλη μια αποτυχία, καθώς προσπάθησε με επιφανειακά πασαλείμματα να προωθήσει την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και συνθετικής ικανότητας των μαθητών τρίτης λυκείου αγνοώντας την υπάρχουσα και μέχρι τώρα παραδεδομένη (κακώς, φυσικά!) παπαγαλίστικη διδασκαλία. Πώς να μπορέσει ένας μαθητής ν’ αντιληφθεί άμεσα τι πρέπει να γράψει, όταν επί 9 και πλέον μήνες βομβαρδιζόταν από τόνους φυλλαδίων, αναλύσεων, δοκιμίων, μηχανικών παραγράφων και παρατηρήσεων ή ενίοτε προβλέψεων για το τι θέμα θα έπεφτε; Πώς να μπορέσει ένας τελειόφοιτος λυκείου να γράψει μια έκθεση, όταν στις υπόλοιπες τάξεις της μέσης εκπαίδευσης δεν ασχολήθηκε καν; Ή καλύτερα, με ποιο τρόπο να μπορέσουν οι καθηγητές να διδάξουν κριτική σκέψη και αυτονομία κινήσεων σ’ ένα θέμα που άπτεται του ρέοντος λόγου, όταν ακόμα δίνονται δοκίμια του Παπανούτσου με περιεχόμενο πλέον, παρωχημένο; (Προσοχή! Ο κ. Παπανούτσος είναι εξαιρετικός αλλά πρέπει πάντα να συμβαδίζουμε).
Αλλαγή διδασκαλίας άμεσα
Οι θεματικοί κύκλοι εκθέσεων αφορούν μεγάλα πεδία με ευρύ φάσμα, όπως: παιδεία, οικονομία – καταναλωτισμός, τεχνολογία, ελευθερία – δημοκρατία, ευρώπη – κόσμος. Πουθενά δεν αναφέρεται κάτι για τη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς, για την πολιτισμική κριτική, για τις κοινωνικές ταυτότητες, παρακλάδια των προαναφερθέντων πεδίων που όχι μόνο συνεισφέρουν αλλά διευρύνουν την αντίληψη και την επέκταση του γνωστικού ορίζοντα των μαθητών. Έπειτα, τα κείμενα λογοτεχνίας δεν μπορεί να είναι τα ίδια επί μια σχεδόν εικοσαετία, πρέπει ν’ αλλάζουν και να εμπλουτίζονται. Για παράδειγμα τι διαφορά θα έχει, αν στη θέση του ποιήματος Η Πόλις του Κ. Καβάφη μπουν τα Τείχη ή η Δευτέρα Οδύσσεια; Ή στη θέση του Καιόμενου βάλουμε τη Μαυρομαντηλού του Παπαδιαμάντη;
Το θέμα είναι μάλλον ενδοεκπαιδευτικό και όχι πολιτικό, καθώς όσες κυβερνήσεις κι αν έχουν περάσει καμία τροποποίηση του υπάρχοντος προγράμματος δεν επήλθε. Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στην Ελλάδα, όπου οι μαθητές αναλίσκονται ετησίως σε μια αέναη διαδικασία αποστήθισης με αποτέλεσμα να μην μπορούν να αυτονομηθούν. Γιατί όμως τόσος ντόρος, επειδή δεν μπόρεσαν τα φροντιστήρια να αποκτήσουν περισσότερη φήμη ή όντως ενδιαφερόμαστε για τα νιάτα; Είναι απορίας άξιο το ότι τα παράπονα επικεντρώνονται στη δυσκολία του θέματος(!) και όχι στη ρίζα του προβλήματος που είναι η καλλιέργεια ορθολογιστικής σκέψης. Μετά παραπονιόμαστε ότι δεν ξέρουν κάποιοι να μιλάνε!
Η πτώση του μέσου όρου και τα «κουτορνίθια»
Ξεκινώντας από το 2007 φτάνουμε στο 2014 με τον μέσο όρο των Νέων Ελληνικών ν’ αδυνατεί να ανέλθει της βάσης του δέκα στην κλίμακα του είκοσι
Ο πίνακας που δημοσιεύουμε είναι απόλυτα ενδεικτικός του μεγέθους του προβλήματος. Οι μαθητές έχουν χαμηλές επιδόσεις στα Νέα Ελληνικά
Η παράκρουση που συνέβη πρόσφατα με τις παγκύπριες εξετάσεις και ειδικότερα με το γραπτό των Νέων Ελληνικών, φέρνει στο νου μας παλαιότερες συζητήσεις επί του θέματος, το οποίο αντιμετωπιζόταν με αμετροέπεια από τις εκάστοτε πολιτικές και εκπαιδευτικές ηγεσίες. Το θέμα, όμως, του μέσου όρου είναι κάτι που πρέπει να μας προβληματίσει, ιδίως μετά το εφετινό φιάσκο του γλωσσικού μαθήματος. Ξεκινώντας από το 2007 φτάνουμε στο 2014 με τον μέσο όρο των Νέων Ελληνικών ν’ αδυνατεί να ανέλθει της βάσης του δέκα στην κλίμακα του είκοσι.
Κατά μέσο όρο 9000 μαθητές δίνουν ετησίως το μάθημα των Νέων Ελληνικών είτε για απόλυση είτε για πρόσβαση στα ΑΑΕΙ. Ο πίνακας που δημοσιεύουμε είναι ενδεικτικός του προβλήματος που υπάρχει.
Το σύστημα νοσεί!
Εύλογα, λοιπόν, μπορούμε ν’ αντιληφθούμε, βάσει των αριθμών, το πρόβλημα στο γλωσσικό μάθημα και εδώ είναι που πρέπει ν’ αναζητηθούν οι ευθύνες. Υπόλογοι είναι πρωτίστως οι εκάστοτε κυβερνήσεις και οι μεθοδεύσεις τους στην παιδεία. Ακολουθούν, οι διδάσκοντες πολλοί εκ των οποίων αδυνατούν είτε λόγω ηλικίας είτε λόγω ανεπάρκειας γνώσεων να μεταδώσουν σωστά και τέλος οι ίδιοι οι μαθητές έρμαια των αυθαίρετων εκπαιδευτικών πολιτικών που εφαρμόζονταν κατά καιρούς, οι οποίοι είναι αναμενόμενο ότι δεν μπορούν πλέον να υφίστανται αυτή τη μηχανική διδασκαλία που μόνο μαθητοκεντρική δεν είναι εν τέλει.
Τα στατιστικά αυτά στοιχεία αφορούν μόνο στο μάθημα των Νέων Ελληνικών και είναι ενδεικτικά της πτώσης και της αδιαφορίας των ιθυνόντων για το ζήτημα. Αξίζει ν’ αναφερθούμε, επίσης, στην πρόσφατη απόρριψη των νέων αναλυτικών προγραμμάτων για το μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών που συντάχθηκαν από τους ακαδημαϊκούς Αντώνη Τσακμάκη, Αναπληρωτή Καθηγητή Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας στο τμήμα Κλασικών Σπουδών & Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Κύπρου και τον Αντώνη Πετρίδη, Επίκουρο Καθηγητή Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας στο Πρόγραμμα Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου και τα οποία προγράμματα εκσυγχρόνιζαν τη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και αρχαιογνωσίας στη βάση νέων παιδαγωγικών μοντέλων και επιστημονικών πορισμάτων.
Τι άλλες, επομένως, ενδείξεις αναζητά το κράτος, προκειμένου να καταλάβει ότι πορεύεται σε λάθος δρόμο μ’ ένα σύστημα που νοσεί; Όταν οι βάσεις εισαγωγής των πανεπιστημίων έστω και με αναγωγή είναι τόσο χαμηλές, δεν μπορούμε να μιλάμε για ανθρωπιστική παιδεία και για ορθή διαπαιδαγώγηση των μαθητών μας.
