Του Μάριου Δημητρίου
Η δική μου μικρή συνεισφορά στη διερεύνηση της σκοτεινής περιόδου της πολιτικής και εθνικιστικής βίας, στη διάρκεια του ένοπλου αγώνα της ΕΟΚΑ, στον απόηχο της ημερίδας του Αθλητικού Μορφωτικού Όμιλου Λύσης ΑΜΟΛ, με τίτλο «Μέρες δοκιμασίας – τα γεγονότα του 1958 και η στάση της Αριστεράς», την Κυριακή 25 Φεβρουαρίου 2018 στο Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Λύσης «Παύλος Λιασίδης», στο Τσιακκιλερό Λάρνακας, είναι τα τρία άρθρα που έγραψα στις 7, 8 και 9 Απριλίου 2005, στην εφημερίδα «Αλήθεια», όπου εργαζόμουν τότε. Τα τρία κείμενα, περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο με τίτλο «Ρόπαλα πλουμισμένα με καρφιά», του βιβλίου μου «Μικρές Αυτοψίες».
Έγραψα στο άρθρο με τίτλο «Δοξασμένοι κι αναθεματισμένοι» στις 7 Απριλίου 2005: Πολιτικές σκοπιμότητες αποδίδουν πολλοί, στο αίτημα της ηγεσίας του ΑΚΕΛ να αποκατασταθεί η μνήμη των εκτελεσμένων από την ΕΟΚΑ αριστερών ως προδοτών, την περίοδο του απελευθερωτικού αγώνα 1955-59. Εξαντλούν σ’ αυτό το επιχείρημα, που δεν έχει να κάνει τίποτε με την ουσία, την αντίθεσή τους στο άνοιγμα του φακέλου της σκοτεινής και δυσάρεστης αυτής ιστορίας. Ενισχύουν τη θέση τους, επικαλούμενοι τα πενήντα χρόνια που πέρασαν από τότε, το θάνατο των δύο ηγετών του αγώνα, όπως και αρκετών από τους εμπλεκόμενους και την αδυναμία να ερευνηθεί η υπόθεση σε βάθος και να καταλήξει κανείς σε ασφαλή συμπεράσματα. Επιμένουν ότι η ΕΟΚΑ δεν έκανε πολιτικές δολοφονίες και ότι ο Σακκάς, ο Μενοίκου, ο Πέτρου και οι άλλοι, άξιζαν τον ταπεινωτικό θάνατο που είχαν, γιατί είχαν συνεργαστεί με τους Άγγλους κατακτητές, μεταφέροντάς τους πληροφορίες σε βάρος της οργάνωσης. Το γεγονός βέβαια ότι η τότε ηγεσία του ΑΚΕΛ, διαφώνησε με τον ένοπλο αγώνα και σε κάποιες περιπτώσεις εκφράστηκε υβριστικά για τους αγωνιστές και ιδιαίτερα για τον στρατιωτικό αρχηγό της ΕΟΚΑ, δεν μετατρέπει σε προδότες όλα τα μέλη και στελέχη του και δεν δικαιολογεί ανεξιχνίαστους φόνους και στιγματισμό ανθρώπων και οικογενειών. Μια τολμηρή εξαίρεση στο γενικευμένο κλίμα απαξίωσης, κρυψίνοιας και προσπάθειας να τσιμεντωθεί με τη σιωπή, η μια εκδοχή της επίσημης Ιστορίας, αποτελεί η παρέμβαση του ΔΗΣΥ, του μεγάλου κόμματος της Δεξιάς, που για πρώτη φορά αποδέχτηκε, ανοικτά μάλιστα, από το βήμα της Βουλής, την ύπαρξη του προβλήματος και συγκατένευσε στη διεξαγωγή σχετικής έρευνας. Δεν είμαι μέλος ούτε οπαδός κανενός κόμματος, από πεποίθηση και χαρακτήρα – θέλω να είμαι πνευματικά ελεύθερος από δεσμεύσεις και αγκυλώσεις που θα περιόριζαν τη δυνατότητά μου να έχω προσωπική άποψη. Και είμαι έτσι ήσυχος ότι δεν μεταφέρω καμιά κομματική εκδούλευση ή προκατάληψη, όταν υποστηρίζω ότι αυτή η χειρονομία του Δημοκρατικού Συναγερμού, έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά από καταπληκτικές υπερβάσεις των τελευταίων χρόνων, που στοιχίζουν πολύ ακριβά στο κόμμα, αλλά που προσφέρουν απεριόριστες υπηρεσίες στην Κύπρο – η μετριοπαθής προσέγγιση στο κυπριακό στη βάση της πεποίθησης για ειρηνική συμβίωση με τους Τουρκοκύπριους συμπατριώτες μας, το «Ναι» στο Σχέδιο του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ στο περσινό δημοψήφισμα, οι πρωτοβουλίες για επαφές με Τούρκους και Τουρκοκύπριους πολιτικούς για δημιουργία και συντήρηση κλίματος εμπιστοσύνης, διαφοροποιούν τον ΔΗΣΥ από άλλα εθνικιστικά και ακραία στοιχεία της Δεξιάς, αλλά και της Αριστεράς και ανατρέπουν στην πράξη, τη συχνά βάρβαρη συνθηματολογία των πολιτικών αντιπάλων, εναντίον του. Στην πραγματικότητα, το αναδεικνύουν, μέχρι ένα βαθμό, σ’ ένα φορέα δημοκρατικής σκέψης, που βοηθά την κοινωνία να προχωρεί μπροστά, κοιτάζοντας με καθαρό βλέμμα πίσω της. Οι σπόροι της συμφιλίωσης, που η ηγεσία αυτού του κόμματος ρίχνει και στη μια και στην άλλη πλευρά του συρματοπλέγματος, πάνε βαθιά στο χώμα, εκεί που είναι θαμμένα τα κόκκαλα των νεκρών, δεξιών και αριστερών, αγωνιστών και αμέτοχων θεατών, τιμημένων και ατίμητων, δοξασμένων και αναθεματισμένων και σίγουρα πιάνουν τόπο και δίνουν θρεπτικούς καρπούς.
Στο άρθρο μου με τίτλο «Ρόπαλα πλουμισμένα με καρφιά», στις 8 Απριλίου 2005, περιγράφεται μια σκληρή εποχή και ένας άγνωστος στους νεότερους, κόσμος ιδεολογικής βαναυσότητας, όπου δεν χωρούσε ούτε λύπηση, ούτε οίκτος, ούτε δισταγμός, ούτε δεύτερη σκέψη στην υλοποίηση της απόφασης για θανάτωση αυτών που έπρεπε να πεθάνουν – αυτών που καταδικάστηκαν να πεθάνουν με συνοπτικές διαδικασίες, μέσα στη σκοτεινιά των κρησφύγετων. Ξεχωρίζω λοιπόν τέσσερις τέτοιες εκτελέσεις που παραδέχεται επίσημα ο Σύνδεσμος Αγωνιστών ότι πραγματοποιήθηκαν από την ΕΟΚΑ, ως τιμωρίες για ισχυριζόμενη συνεργασία των θυμάτων, με τους Άγγλους. Στις 23 Μαϊου 1958, σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Αγωνιστών, ομάδα της ΕΟΚΑ ξυλοκόπησε το Σάββα Μένοικο από τις Γούβες, πατέρα έξι παιδιών και τον έδεσε για παραδειγματισμό σε δέντρο, έξω από την εκκλησία του Λευκόνοικου, όπου πέθανε λόγω καρδιακής προσβολής. Όμως το ΑΚΕΛ καταγγέλλει ότι οι απαγωγείς του, μετά τον ξυλοδαρμό του, κάλεσαν τους κατοίκους και τον έφτυναν περνώντας μπροστά του, πριν τον λιθοβολήσουν μέχρι θανάτου. Την ίδια μέρα, οι ίδιοι μασκοφόροι, πήγαν στο γειτονικό χωριό Γύψου, πυροβόλησαν και σκότωσαν τον Δημήτρη Μάτσουκο, επίσης πατέρα έξι παιδιών, στο καφενείο του χωριού. Και οι δύο, δέχτηκαν πιέσεις προηγουμένως, να εγκαταλείψουν την Αριστερά. Δύο μέρες μετά, στις 25 Μαϊου, ένοπλοι μασκοφόροι μπήκαν σε καφενείο του χωριού Πέρα Ορεινής και σκότωσαν τον Ανδρέα Σακκά, πατέρα οκτώ παιδιών, αφήνοντας ένα σημείωμα πάνω στο πτώμα του: Ήταν προδότης. Τον είχαν κατηγορήσει λίγες μέρες προηγουμένως, ότι προμήθευσε τους Άγγλους με τρία γαϊδούρια και με βράκες. Στις 29 Μαϊου, ένοπλοι μασκοφόροι της ΕΟΚΑ, εισέβαλαν στο σπίτι του κτηνοτρόφου Παναγιώτη Στυλιανού από την Αχερίτου, πατέρα έξι παιδιών και τον σκότωσαν με ρόπαλα που έφεραν βελόνες. Αντιλαμβάνεστε τι σημαίνει αυτό; Να σε κτυπούν μέχρι θανάτου, με ρόπαλα πλουμισμένα με καρφιά; Να σε σκοτώνουν με πέτρες, αφού σε δέσουν πισθάγκωνα στον ευκάλυπτο και σε φτύσουν στα μούτρα; Ο Σύνδεσμος Αγωνιστών υποστηρίζει ότι η ΕΟΚΑ είχε αναγκαστεί να λαμβάνει διάφορα μέτρα αυτοπροστασίας από τους προδότες που δεν ήταν μόνο αριστεροί, αλλά και πολύ περισσότεροι δεξιοί, πολλοί πρώην μέλη της, με διάφορες τιμωρίες, στο πλαίσιο μιας μακάβριας κλίμακας, που περιλάμβανε εκτός από τον θάνατο, τον ξυλοδαρμό, τη διαπόμπευση, το κόψιμο μαλλιών και άλλες. Εντάξει, ήταν πόλεμος και μάλιστα αντάρτικος, μέσα σε συνθήκες μυστικότητας, που η επιτυχία του εξαρτιόταν σε μεγάλο βαθμό, στην ικανότητα της οργάνωσης να κρύβεται και να κτυπά αιφνιδιαστικά, με το λιγότερο δυνατό κίνδυνο για τους μαχητές και τη λειτουργία της. Αν δεν σκότωναν, θα τους σκότωναν. Σ’ ένα κύκλο αίματος που δεν στέγνωσε, πενήντα χρόνια μετά.
Στο άρθρο μου με τίτλο «Θα κτυπήσουμε αριστερούς», στις 9 Απριλίου 2005, γράφω για την επιστολή του αγωνιστή της ΕΟΚΑ Κώστα Λάμπρου από την Πενταλιά, προς τον Πρόεδρο του Συνδέσμου Αγωνιστών Θάσο Σοφοκλέους, που ενισχύει καθοριστικά τη θέση της Αριστεράς, ότι τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη δική του γνώση, κάποια στελέχη της ΕΟΚΑ μετέφεραν διαταγές που ιδεολογικοποιούσαν τη δράση της και την κατηύθυναν, όχι μόνο εναντίον των Άγγλων κατακτητών, αλλά και εναντίον Κυπρίων κομμουνιστών. Γράφει ο Λάμπρου στον Σοφοκλέους, ότι «σε κάποια φάση του αγώνα, το 1958, ο τότε τομεάρχης της ΕΟΚΑ Αχιλλέας Μάος, με κάλεσε στο σπίτι του και μου είπε, Κώστα να ετοιμάζεστε και θα κτυπήσουμε αριστερούς, είναι διαταγή του Αρχηγού. Εγώ του είπα αμέσως, ότι αν κάποιος είναι προδότης – αριστερός ή δεξιός – να εκτελεστεί, αλλά εγώ δεν γίνομαι δολοφόνος αδελφοκτόνος, να εκτελούμε αριστερούς για τα φρονήματά τους. Επομένως κύριε Θάσο Σοφοκλέους, υπήρχε η διαταγή για εκτέλεση αριστερών, διότι ήταν αριστεροί και όχι προδότες και μη προσπαθείτε να παραχαράξετε την ιστορική αλήθεια». Η μαρτυρία του Κώστα Λάμπρου, προσφέρει πολλά στην ιστορική έρευνα του κοντινού μας παρελθόντος, αλλά και στην εθνική συμφιλίωση, που αν δεν στηρίζεται στην αλήθεια, είναι μια οφθαλμαπάτη και μια θνησιγενής λυκοφιλία.
Φωτό: Στιγμιότυπο από την ημερίδα της 25ης Φεβρουαρίου 2018, στο Τσιακκιλερό.
